Chronological

22 A Dafydd a lefarodd wrth yr Arglwydd eiriau y gân hon, yn y dydd y gwaredodd yr Arglwydd ef o law ei holl elynion, ac o law Saul. ² Ac efe a ddywedodd, Yr Arglwydd yw fy nghraig, a’m hamddiffynfa, a’m gwaredydd i; ³ Duw fy nghraig, ynddo ef yr ymddiriedaf: fy nharian, a chorn fy iachawdwriaeth, fy uchel dŵr a’m noddfa, fy achubwr; rhag trais y’m hachubaist. ⁴ Galwaf ar yr Arglwydd canmoladwy: felly y’m cedwir rhag fy ngelynion. ⁵ Canys gofidion angau a’m cylchynasant; afonydd y fall a’m dychrynasant i. ⁶ Doluriau uffern a’m hamgylchynasant; maglau angau a’m rhagflaenasant. ⁷ Yn fy nghyfyngdra y gelwais ar yr Arglwydd, ac y gwaeddais ar fy Nuw; ac efe a glybu fy llef o’i deml, a’m gwaedd a aeth i’w glustiau ef. ⁸ Yna y cynhyrfodd ac y crynodd y ddaear: seiliau y nefoedd a gyffroesant ac a ymsiglasant, am iddo ef ddigio. ⁹ Dyrchafodd mwg o’i ffroenau ef, a thân o’i enau ef a ysodd: glo a enynasant ganddo ef. ¹⁰ Efe a ogwyddodd y nefoedd, ac a ddisgynnodd; a thywyllwch oedd dan ei draed ef. ¹¹ Marchogodd efe hefyd ar y ceriwb, ac a ehedodd: ie, efe a welwyd ar adenydd y gwynt. ¹² Efe a osododd y tywyllwch yn bebyll o’i amgylch; sef casgliad y dyfroedd, a thew gymylau yr awyr. ¹³ Gan y disgleirdeb ger ei fron ef yr enynnodd y marwor tanllyd. ¹⁴ Yr Arglwydd a daranodd o’r nefoedd, a’r Goruchaf a roddes ei lef. ¹⁵ Ac efe a anfonodd ei saethau, ac a’u gwasgarodd hwynt; mellt, ac a’u drylliodd hwynt. ¹⁶ Gwaelodion y môr a ymddangosodd, a seiliau y byd a ddinoethwyd, gan gerydd yr Arglwydd, a chan chwythad anadl ei ffroenau ef. ¹⁷ Efe a anfonodd oddi uchod: cymerodd fi; tynnodd fi o ddyfroedd lawer. ¹⁸ Gwaredodd fi rhag fy ngelyn cadarn, a rhag fy nghaseion; am eu bod yn drech na mi. ¹⁹ Achubasant fy mlaen yn nydd fy ngofid: ond yr Arglwydd oedd gynhaliad i mi. ²⁰ Efe a’m dug i ehangder: efe a’m gwaredodd i, am iddo ymhoffi ynof. ²¹ Yr Arglwydd a’m gobrwyodd yn ôl fy nghyfiawnder: yn ôl glendid fy nwylo y talodd efe i mi. ²² Canys mi a gedwais ffyrdd yr Arglwydd, ac ni chiliais yn annuwiol oddi wrth fy Nuw. ²³ Oherwydd ei holl farnedigaethau ef oedd ger fy mron i: ac oddi wrth ei ddeddfau ni chiliais i. ²⁴ Bûm hefyd berffaith ger ei fron ef; ac ymgedwais rhag fy anwiredd. ²⁵ A’r Arglwydd a’m gobrwyodd innau yn ôl fy nghyfiawnder; yn ôl fy nglendid o flaen ei lygaid ef. ²⁶ A’r trugarog y gwnei drugaredd: â’r gŵr perffaith y gwnei berffeithrwydd. ²⁷ A’r glân y gwnei lendid; ac â’r cyndyn yr ymgyndynni. ²⁸ Y bobl gystuddiedig a waredi: ond y mae dy lygaid ar y rhai uchel, i’w darostwng. ²⁹ Canys ti yw fy nghannwyll i, O Arglwydd; a’r Arglwydd a lewyrcha fy nhywyllwch. ³⁰ Oblegid ynot ti y rhedaf trwy fyddin: trwy fy Nuw y llamaf dros fur. ³¹ Duw sydd berffaith ei ffordd; ymadrodd yr Arglwydd sydd buredig: tarian yw efe i bawb a ymddiriedant ynddo. ³² Canys pwy sydd Dduw, heblaw yr Arglwydd? a phwy sydd graig, eithr ein Duw ni? ³³ Duw yw fy nghadernid a’m nerth; ac a rwyddhaodd fy ffordd i yn berffaith. ³⁴ Efe sydd yn gwneuthur fy nhraed fel traed ewigod; ac efe sydd yn fy ngosod ar fy uchelfaoedd. ³⁵ Efe sydd yn dysgu fy nwylo i ryfel; fel y dryllir bwa dur yn fy mreichiau. ³⁶ Rhoddaist hefyd i mi darian dy iachawdwriaeth; ac â’th fwynder y lluosogaist fi. ³⁷ Ehengaist fy ngherddediad danaf; fel na lithrodd fy sodlau. ³⁸ Erlidiais fy ngelynion, a difethais hwynt; ac ni ddychwelais nes eu difa hwynt. ³⁹ Difeais hwynt hefyd, a thrywenais hwynt, fel na chyfodent; a hwy a syrthiasant dan fy nhraed i. ⁴⁰ Canys ti a’m gwregysaist i â nerth i ryfel: y rhai a ymgyfodent i’m herbyn, a ddarostyngaist danaf. ⁴¹ Rhoddaist hefyd i mi warrau fy ngelynion; fel y difethwn fy nghaseion. ⁴² Disgwyliasant, ond nid oedd achubydd; sef am yr Arglwydd, ond nid atebodd hwynt. ⁴³ Yna y maluriais hwynt fel llwch y ddaear; melais hwynt fel tom yr heolydd, a thaenais hwynt. ⁴⁴ Gwaredaist fi rhag cynhennau fy mhobl; cedwaist fi yn ben ar genhedloedd: pobl nid adnabûm a’m gwasanaethant. ⁴⁵ Meibion dieithr a gymerant arnynt ymddarostwng i mi: pan glywant, gwrandawant arnaf fi. ⁴⁶ Meibion dieithr a ballant, ac a ddychrynant o’u carchardai. ⁴⁷ Byw fyddo yr Arglwydd, a bendigedig fyddo fy nghraig; a dyrchafer Duw, craig fy iachawdwriaeth. ⁴⁸ Duw sydd yn fy nial i, ac sydd yn darostwng pobloedd danaf fi, ⁴⁹ Ac sydd yn fy nhywys i o blith fy ngelynion: ti hefyd a’m dyrchefaist uwchlaw y rhai a gyfodent i’m herbyn; rhag y gŵr traws y’m hachubaist i. ⁵⁰ Am hynny y moliannaf di, O Arglwydd, ymhlith y cenhedloedd, ac y canaf i’th enw. ⁵¹ Efe sydd dŵr iachawdwriaeth i’w frenin; ac yn gwneuthur trugaredd i’w eneiniog, i Dafydd, ac i’w had yn dragywydd.

23 Dyma eiriau diwethaf Dafydd. Dywedodd Dafydd mab Jesse, a dywedodd y gŵr a osodwyd yn uchel, eneiniog Duw Jacob, a pheraidd ganiedydd Israel; ² Ysbryd yr Arglwydd a lefarodd ynof fi, a’i ymadrodd ef oedd ar fy nhafod. ³ Duw Israel a ddywedodd wrthyf fi, Craig Israel a ddywedodd, Bydded llywodraethwr ar ddynion yn gyfiawn, yn llywodraethu mewn ofn Duw: ⁴ Ac efe a fydd fel y bore‐oleuni, pan gyfodo haul foregwaith heb gymylau: fel eginyn a dyf o’r ddaear, gan lewyrchiad yn ôl glaw. ⁵ Er nad yw fy nhŷ i felly gyda Duw; eto cyfamod tragwyddol a wnaeth efe â mi, wedi ei luniaethu yn hollol ac yn sicr; canys fy holl iachawdwriaeth, a’m holl ddymuniad yw, er nad yw yn peri iddo flaguro.

⁶ A’r anwir fyddant oll fel drain wedi eu bwrw heibio: canys mewn llaw nis cymerir hwynt. ⁷ Ond y gŵr a gyffyrddo â hwynt a ddiffynnir â haearn, ac â phaladr gwaywffon; ac â thân y llosgir hwynt yn eu lle.

⁸ Dyma enwau y cedyrn oedd gan Dafydd. Y Tachmoniad a eisteddai yn y gadair, yn bennaeth y tywysogion; hwnnw oedd Adino yr Esniad: efe a ruthrodd yn erbyn wyth cant, y rhai a laddodd efe ar unwaith. ⁹ Ac ar ei ôl ef yr oedd Eleasar mab Dodo, mab Ahohi, ymhlith y tri chadarn, gyda Dafydd, pan ddifenwasant hwy y Philistiaid a ymgynullasent yno i ryfel, a phan aeth gwŷr Israel ymaith. ¹⁰ Efe a gyfododd, ac a drawodd ar y Philistiaid, nes diffygio ei law ef a glynu o’i law ef wrth y cleddyf: a’r Arglwydd a wnaeth iachawdwriaeth mawr y diwrnod hwnnw; a’r bobl a ddychwelasant ar ei ôl ef yn unig i anrheithio. ¹¹ Ac ar ei ôl ef yr oedd Samma mab Age yr Harariad. A’r Philistiaid a ymgynullasent yn dorf; ac yr oedd yno ran o’r maes yn llawn o ffacbys: a’r bobl a ffodd o flaen y Philistiaid. ¹² Ond efe a safodd yng nghanol y rhandir, ac a’i hachubodd, ac a laddodd y Philistiaid. Felly y gwnaeth yr Arglwydd ymwared mawr. ¹³ A thri o’r deg pennaeth ar hugain a ddisgynasant, ac a ddaethant y cynhaeaf at Dafydd i ogof Adulam: a thorf y Philistiaid oedd yn gwersyllu yn nyffryn Reffaim. ¹⁴ A Dafydd oedd yna mewn amddiffynfa: a sefyllfa y Philistiaid ydoedd yna yn Bethlehem. ¹⁵ A blysiodd Dafydd, a dywedodd, Pwy a’m dioda i â dwfr o bydew Bethlehem, yr hwn sydd wrth y porth? ¹⁶ A’r tri chadarn a ruthrasant trwy wersyll y Philistiaid, ac a dynasant ddwfr o bydew Bethlehem, yr hwn oedd wrth y porth, ac a’i cymerasant hefyd, ac a’i dygasant at Dafydd: ond ni fynnai efe ei yfed, eithr efe a’i diodoffrymodd ef i’r Arglwydd; ¹⁷ Ac a ddywedodd, Na ato yr Arglwydd i mi wneuthur hyn; onid gwaed y gwŷr a aethant mewn enbydrwydd am eu heinioes yw hwn? Am hynny ni fynnai efe ei yfed. Hyn a wnaeth y tri chadarn hynny. ¹⁸ Ac Abisai brawd Joab, mab Serfia, oedd bennaf o’r tri. Ac efe a gyfododd ei waywffon yn erbyn tri chant, ac a’u lladdodd hwynt: ac iddo ef yr oedd yr enw ymhlith y tri. ¹⁹ Onid anrhydeddusaf oedd efe o’r tri? a bu iddynt yn dywysog: eto ni chyrhaeddodd efe y tri chyntaf. ²⁰ A Benaia mab Jehoiada, mab gŵr grymus o Cabseel, aml ei weithredoedd, efe a laddodd ddau o gedyrn Moab: ac efe a aeth i waered, ac a laddodd lew mewn pydew yn amser eira. ²¹ Ac efe a drawodd Eifftddyn, gŵr golygus o faint: ac yn llaw yr Eifftiad yr oedd gwaywffon; eithr efe a ddaeth i waered ato ef â ffon, ac a ddug y waywffon o law yr Eifftiad, ac a’i lladdodd ef â’i waywffon ei hun. ²² Hyn a wnaeth Benaia mab Jehoiada: ac iddo yr oedd yr enw ymhlith y tri chadarn. ²³ Anrhydeddusach oedd na’r deg ar hugain; ond ni chyrhaeddodd efe y tri chyntaf: a Dafydd a’i gosododd ef ar ei wŷr o gard. ²⁴ Asahel brawd Joab oedd un o’r deg ar hugain; Elhanan mab Dodo y Bethlehemiad, ²⁵ Samma yr Harodiad, Elica yr Harodiad, ²⁶ Heles y Paltiad, Ira mab Icces y Tecoiad, ²⁷ Abieser yr Anathothiad, Mebunnai yr Husathiad, ²⁸ Salmon yr Ahohiad, Maharai y Netoffathiad, ²⁹ Heleb mab Baana y Netoffathiad, Ittai mab Ribai o Gibea meibion Benjamin, ³⁰ Benaia y Pirathoniad, Hidai o afonydd Gaas, ³¹ Abi‐albon yr Arbathiad, Asmafeth y Barhumiad, ³² Eliahba y Saalboniad; o feibion Jasen, Jonathan, ³³ Samma yr Harariad, Ahïam mab Sarar yr Harariad, ³⁴ Eliffelet mab Ahasbai, mab y Maachathiad, Elïam mab Ahitoffel y Giloniad, ³⁵ Hesrai y Carmeliad, Paarai yr Arbiad, ³⁶ Igal mab Nathan o Soba, Bani y Gadiad, ³⁷ Selec yr Ammoniad, Naharai y Beerothiad yn dwyn arfau Joab mab Serfia, ³⁸ Ira yr Ithriad, Gareb yr Ithriad, ³⁹ Ureias yr Hethiad: dau ar bymtheg ar hugain o gwbl.

I’r Pencerdd, Al‐taschith, Michtam Dafydd, pan ffodd rhag Saul i’r ogof.

57 Trugarha wrthyf, O Dduw, trugarha wrthyf: canys ynot y gobeithiodd fy enaid; ie, yng nghysgod dy adenydd y gobeithiaf, hyd onid êl yr aflwydd hwn heibio. ² Galwaf ar Dduw Goruchaf; ar Dduw a gwblha â mi. ³ Efe a enfyn o’r nefoedd, ac a’m gwared oddi wrth warthrudd yr hwn a’m llyncai. Sela. Denfyn Duw ei drugaredd a’i wirionedd. ⁴ Fy enaid sydd ymysg llewod: gorwedd yr wyf ymysg dynion poethion, sef meibion dynion, y rhai y mae eu dannedd yn waywffyn a saethau, a’u tafod yn gleddyf llym. ⁵ Ymddyrcha, Dduw, uwch y nefoedd; a bydded dy ogoniant ar yr holl ddaear. ⁶ Darparasant rwyd i’m traed; crymwyd fy enaid; cloddiasant bydew o’m blaen; syrthiasant yn ei ganol. Sela. ⁷ Parod yw fy nghalon, O Dduw, parod yw fy nghalon: canaf a chanmolaf. ⁸ Deffro, fy ngogoniant; deffro, nabl a thelyn: deffroaf yn fore. ⁹ Clodforaf di, Arglwydd, ymysg y bobloedd: canmolaf di ymysg y cenhedloedd. ¹⁰ Canys mawr yw dy drugaredd hyd y nefoedd, a’th wirionedd hyd y cymylau. ¹¹ Ymddyrcha, Dduw, uwch y nefoedd; a bydded dy ogoniant ar yr holl ddaear.