Chronological

22 Ang mabuting pangalan ay ^(A)maiging piliin, kay sa malaking kayamanan,
At ang magandang kalooban, kay sa pilak at ginto.
² Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapuwa:
Ang Panginoon ang May-lalang ^(B)sa kanilang lahat.
³ Ang mabait na tao ay nakakakita ng kasamaan at nagkukubli:
Nguni't dinadaanan ng musmos at nagtitiis.
⁴ Ang kagantihan sa kapakumbabaan at ang pagkatakot sa Panginoon
^(C)Ay kayamanan, at karangalan, at buhay.
⁵ Mga tinik at mga silo ay nangasa daan ng magdaraya:
Ang nagiingat ng kaniyang kaluluwa ay lalayo sa mga yaon.
^6 (D)Turuan mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran,
At pagka tumanda man siya ay hindi niya hihiwalayan.
⁷ Ang mayaman ay magpupuno sa dukha,
At ang manghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
^8 (E)Siyang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan;
At ang pamalo ng kaniyang poot ay maglilikat.
^9 (F)Ang may magandang-loob na mata ay pagpapalain:
Sapagka't ^(G)nagbibigay ng kaniyang tinapay sa dukha.
¹⁰ Itaboy mo ang manglilibak, at ang pagtatalo ay maalis;
Oo, ang pagkakaalit at pagduwahagi ay matitigil.
^11 (H)Siyang umiibig ng kalinisan ng puso,
Dahil sa biyaya ng kaniyang mga labi ay magiging kaniyang kaibigan ang hari.
¹² Ang mga mata ng Panginoon ay nagiingat sa maalam:
Nguni't kaniyang ibinabagsak ang mga salita ng taksil.
^13 (I)Sinasabi ng tamad, May leon sa labas:
Mapapatay ako sa mga lansangan.
¹⁴ Ang bibig ng masasamang babae ay isang malalim na lungaw:
Siyang nayayamot sa Panginoon ay mabubuwal doon.
¹⁵ Ang kamangmangan ay nababalot sa puso ng bata;
^(J)Nguni't ilalayo sa kaniya ng pamalong pangsaway.
¹⁶ Ang pumipighati sa dukha upang magpalago ng kaniyang pakinabang,
At ang nagbibigay sa mayaman, ay ^(K)humahangga sa pangangailangan lamang.
¹⁷ Ikiling mo ang iyong pakinig, at iyong dinggin ang mga salita ng pantas,
At ihilig mo ang iyong puso sa aking kaalaman.
¹⁸ Sapagka't maligayang bagay kung iyong ingatan sa loob mo,
Kung mangatatatag na magkakasama sa iyong mga labi.
¹⁹ Upang ang iyong tiwala ay malagak sa Panginoon,
Aking ipinakilala sa iyo sa kaarawang ito, oo, sa iyo.
²⁰ Hindi ba ako sumulat sa iyo ng mga marilag na bagay
Na mga payo at kaalaman;
^21 (L)Upang ipakilala sa iyo ang katunayan ng mga salitang katotohanan,
^(M)Upang iyong maibalik ang mga salita ng katotohanan sa kanila na nagsusugo sa iyo?
^22 (N)Huwag kang magnakaw sa dukha, sapagka't siya'y dukha,
^(O)Ni pumighati man sa nagdadalamhati ^(P)sa pintuang-bayan:
^23 (Q)Sapagka't ipakikipaglaban ng Panginoon ang kanilang usap,
At sasamsaman ng buhay yaong nagsisisamsam sa kanila.
²⁴ Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin;
At sa mainiting tao ay huwag kang sasama:
²⁵ Baka ka matuto ng kaniyang mga lakad,
At magtamo ng silo sa iyong kaluluwa.
^26 (R)Huwag kang maging isa sa kanila na nakikikamay,
O sa kanila na mangananagot sa mga utang:
²⁷ Kung wala kang ikabayad,
Bakit kaniyang ^(S)kukunin sa iyo ang iyong higaan?
^28 (T)Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa,
Na inilagay ng iyong mga magulang.
²⁹ Nakikita mo ba ang taong masipag sa kaniyang gawain? siya'y tatayo sa harap ng mga hari:
Hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.

23 Pagka ikaw ay nauupong kumain na kasalo ng isang pangulo,
Kilanlin mong maigi siya na nasa harap mo;
² At maglagay ka ng sundang sa iyong lalamunan,
Kung ikaw ay taong bigay sa pagkain.
³ Huwag kang mapagnais ng kaniyang mga masarap na pagkain;
Yamang mga marayang pagkain.
^4 (U)Huwag kang mainip sa pagyaman;
Tumigil ka sa iyong sariling karunungan.
⁵ Iyo bang itititig ang iyong mga mata sa wala?
Sapagka't ang mga kayamanan, ay tunay na nagsisipagpakpak,
Gaya ng aguila na lumilipad sa dakong langit.
^6 (V)Huwag mong kanin ang tinapay ^(W)niya na may masamang mata,
Ni nasain mo man ang kaniyang mga masarap na pagkain:
⁷ Sapagka't kung ano ang iniisip niya sa loob niya, ay gayon siya:
Kumain ka at uminom ka, ^(X)sabi niya sa iyo;
Nguni't ang puso niya ay hindi sumasaiyo.
⁸ Ang subo na iyong kinain ay ^(Y)iyong isusuka,
^(Z)At iyong iwawala ang iyong mga matamis na salita.
⁹ Huwag kang magsalita sa pakinig ng mangmang;
Sapagka't kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
^10 (AA)Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa;
At huwag mong pasukin ang mga bukid ng ulila:
^11 (AB)Sapagka't ang kanilang Manunubos ay malakas;
Ipaglalaban niya ang kanilang usap sa iyo.
¹² Ihilig mo ang iyong puso sa turo,
At ang iyong mga pakinig sa mga salita ng kaalaman.
^13 (AC)Huwag mong ipagkait ang saway sa bata:
Sapagka't kung iyong hampasin siya ng pamalo, siya'y hindi mamamatay.
¹⁴ Iyong hahampasin siya ng pamalo,
At ^(AD)ililigtas mo ang kaniyang kaluluwa sa Sheol.
¹⁵ Anak ko, kung ang iyong puso ay magpakapantas,
Ang puso ko'y matutuwa sa makatuwid baga'y ang akin:
¹⁶ Oo, ang aking puso ay magagalak
Pagka ang iyong mga labi ay nangagsasalita ng matuwid na mga bagay.
^17 (AE)Huwag managhili ang iyong puso sa mga makasalanan:
Kundi lumagay ka sa Panginoon buong araw:
^18 (AF)Sapagka't tunay na may kagantihan;
At ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
¹⁹ Makinig ka, anak ko, at ikaw ay magpakapantas,
At ^(AG)patnubayan mo ang iyong puso sa daan.
^20 (AH)Huwag kang mapasama sa mga mapaglango;
Sa mga mayamong mangangain ng karne:
²¹ Sapagka't ang manglalasing at ang mayamo ay darating sa karalitaan:
At ang antok ay magbibihis sa tao ng pagkapulubi.
^22 (AI)Dinggin mo ang iyong ama na naging anak ka,
At huwag mong hamakin ang iyong ina kung siya'y tumanda.
^23 (AJ)Bumili ka ng katotohanan at huwag mong ipagbili:
Oo karunungan, at turo, at pag-uunawa.
²⁴ Ang ama ng matuwid ay ^(AK)magagalak na lubos:
At siyang nagkaanak ng pantas na anak ay magagalak sa kaniya.
²⁵ Mangatuwa ang iyong ama at ang iyong ina,
^(AL)At magalak siyang nanganak sa iyo.
²⁶ Anak ko, ibigay mo sa akin ang iyong puso,
At malugod ang iyong mga mata sa aking mga daan.
^27 (AM)Sapagka't ang isang patutot ay isang malalim na lubak;
At ang babaing di kilala ay makipot na lungaw.
²⁸ Oo, siya'y bumabakay na parang tulisan,
At nagdaragdag ng mga magdaraya sa gitna ng mga tao.
^29 (AN)Sinong may ay? sinong may kapanglawan? sinong may pakikipagtalo?
Sinong may daing? sino ang may sugat na walang kadahilanan?
Sino ang may maningas na mata?
^30 (AO)Silang nangaghihintay sa alak;
Silang nagsisiyaon upang ^(AP)humanap ng pinaghalong alak.
³¹ Huwag kang tumingin sa alak pagka mapula,
Pagka nagbibigay ng kaniyang kulay sa saro,
³² Sa huli ay kumakagat ito na parang ahas,
At tumutukang parang ulupong.
³³ Ang iyong mga mata ay titingin ng mga katuwang bagay,
At ang iyong puso ay nagbabadya ng mga magdarayang bagay.
³⁴ Oo, ikaw ay magiging parang nahihiga sa gitna ng dagat,
O parang nahihiga sa dulo ng isang palo ng sasakyan.
³⁵ Kanilang pinalo ako, ^(AQ)iyong sasalitain, at hindi ako nasaktan;
Kanilang hinampas ako, at hindi ko naramdaman:
Kailan gigising ako? ^(AR)aking hahanapin pa uli.

24 Huwag kang ^(AS)mananaghili sa mga masamang tao,
Ni magnasa ka man na masama sa kanila:
² Sapagka't ang kanilang puso ay nagaaral ng pagpighati,
^(AT)At ang kanilang mga labi ay nagsasalita ng kalikuan.
^3 (AU)Sa karunungan ay natatayo ang bahay;
At sa pamamagitan ng unawa ay natatatag.
⁴ At sa pamamagitan ng kaalaman ay napupuno ang mga silid,
Ng lahat na mahalaga at maligayang mga kayamanan.
^5 (AV)Ang pantas na tao ay malakas;
Oo, ang taong maalam ay lumalago ang kapangyarihan.
^6 (AW)Sapagka't sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay makikipagdigma ka:
At sa karamihan ng mga tagapayo ay may kaligtasan.
⁷ Karunungan ay totoong mataas ^(AX)sa ganang mangmang:
Hindi niya ibinubuka ang kaniyang bibig sa pintuang-bayan.
^8 (AY)Siyang kumakatha ng paggawa ng kasamaan,
Tatawagin siya ng mga tao na masamang tao.
⁹ Ang pagiisip ng kamangmangan ay kasalanan:
At ang mangduduwahagi ay karumaldumal sa mga tao.
¹⁰ Kung ikaw ay manglupaypay sa kaarawan ng kasakunaan,
Ang iyong kalakasan ay munti.
^11 (AZ)Iligtas mo silang nangadala sa kamatayan,
At ang mga handang papatayin, ay tingnan mo na iyong ibalik.
¹² Kung iyong sinasabi, Narito, hindi kami nakakaalam nito:
Hindi ba niya binubulay ^(BA)na tumitimbang ng mga puso?
At siyang nagiingat ng iyong kaluluwa, hindi ba niya nalalaman?
^(BB)At hindi ba niya gagantihin ang bawa't tao ayon sa gawa niya?
¹³ Anak ko, ^(BC)kumain ka ng pulot, sapagka't mabuti;
At ng pulot-pukyutan na matamis sa iyong lasa:
^14 (BD)Sa gayo'y matututo ka ng karunungan na malalagay sa iyong kaluluwa:
Kung iyong nasumpungan ito, sa gayo'y magkakaroon ka nga ng kagantihan,
At ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
¹⁵ Huwag kang bumakay, ^(BE)Oh masamang tao, sa tahanan ng matuwid;
Huwag mong sirain ang kaniyang dakong pahingahan:
^16 (BF)Sapagka't ang matuwid ay nabubuwal na makapito, at bumabangon uli:
Nguni't ang masama ay nabubuwal sa kasakunaan.
¹⁷ Huwag kang magalak ^(BG)pagka ang iyong kaaway ay nabubuwal,
At huwag matuwa ang iyong puso pagka siya'y nabubuwal:
¹⁸ Baka makita ng Panginoon, at ipagdamdam ng loob siya,
At kaniyang ihiwalay ang poot niya sa kaniya.
¹⁹ Huwag kang mabalisa dahil sa mga manggagawa ng masama;
Ni maging mapanaghiliin ka man sa masama:
²⁰ Sapagka't hindi magkakaroon ng kagantihan sa masamang tao;
^(BH)Ang ilawan ng masama ay papatayin.
²¹ Anak ko, ^(BI)matakot ka sa Panginoon at sa hari:
At huwag kang makisalamuha sa kanila na mapagbago:
²² Sapagka't ang kanilang kasakunaan ay darating na bigla;
At sinong nakakaalam ng kasiraan nila kapuwa?
²³ Ang mga ito man ay sabi rin ng pantas.
^(BJ)Magkaroon ng pagtangi ng mga pagkatao sa kahatulan, ay hindi mabuti.
^24 (BK)Siyang nagsasabi sa masama, Ikaw ay matuwid;
Susumpain siya ng mga bayan, kayayamutan siya ng mga bansa:
²⁵ Nguni't silang nagsisisaway sa kaniya ay magkakaroon ng kaluguran,
At ang mabuting pagpapala ay darating sa kanila.
²⁶ Siya'y humahalik sa mga labi
Niyaong nagbibigay ng matuwid na sagot.
^27 (BL)Ihanda mo ang iyong gawa sa labas,
At ihanda mo sa iyo sa parang;
At pagkatapos ay itayo mo ang iyong bahay.
^28 (BM)Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapuwa ng walang kadahilanan;
At huwag kang magdaya ng iyong mga labi.
²⁹ Huwag mong sabihin, Gagawin kong gayon sa kaniya na gaya ng ginawa niya sa akin:
Aking ibibigay sa tao ang ayon sa kaniyang gawa.
^30 (BN)Ako'y nagdaan sa tabi ng bukid ng tamad,
At sa tabi ng ubasan ng taong salat sa unawa;
³¹ At, ^(BO)narito, tinubuang lahat ng mga tinik,
Ang ibabaw niyaon ay natakpan ng mga dawag,
^(BP)At ang bakod na bato ay nabagsak.
³² Ako nga'y tumingin, at aking binulay na mabuti:
Aking nakita, at tumanggap ako ng turo.
^33 (BQ)Kaunti pang tulog, kaunti pang idlip,
Kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
³⁴ Gayon darating ang iyong karalitaan na parang magnanakaw;
At ang iyong kasalatan na parang nasasandatahang tao.