Chronological

27 Huwag ^(A)mong ipaghambog ang kinabukasan;
Sapagka't hindi mo nalalaman kung ano ang ilalabas ng ibang araw.
^2 (B)Purihin ka ng ibang tao at huwag ng iyong sariling bibig;
Ng iba, at huwag ng iyong sariling mga labi.
³ Ang bato ay mabigat, at ang buhangin ay matimbang;
Nguni't ang galit ng mangmang ay lalong mabigat kay sa mga yaon.
⁴ Poot ay mabagsik, at ang galit ay mamumugnaw,
Nguni't ^(C)sinong makatatayo sa harap ng paninibugho?
^5 (D)Maigi ang saway na hayag
Kay sa pagibig na nakukubli.
^6 (E)Tapat ang mga sugat ng kaibigan:
Nguni't ang mga halik ng kaaway ay malabis.
⁷ Ang busog na tao ay umaayaw sa pulot-pukyutan:
Nguni't sa gutom na ^(F)tao ay matamis ang bawa't mapait na bagay.
⁸ Kung paano ang ibon na gumagala mula sa kaniyang pugad,
Gayon ang tao na gumagala mula sa kaniyang dako.
⁹ Ang unguento at pabango ay nagpapagalak ng puso:
Gayon ang katamisan ng kaibigan ng tao na nagbubuhat sa maiging payo.
¹⁰ Ang iyong sariling kaibigan at ang kaibigan ng iyong ama, ay ^(G)huwag mong pabayaan;
At huwag kang pumaroon sa bahay ng iyong kapatid sa kaarawan ng iyong kasakunaan:
Maigi ang kapuwa na malapit kay sa kapatid na malayo.
¹¹ Anak ko, ^(H)ikaw ay magpakadunong, at iyong pasayahin ang aking puso,
Upang aking masagot siya na tumutuya sa akin.
^12 (I)Ang taong mabait ay nakakakita ng kasamaan, at nagkukubli:
^(J)Nguni't dinadaanan ng musmos, at naghihirap.
^13 (K)Kunin mo ang kaniyang kasuutan na nananagot sa di kilala;
At tanggapan mo siya ng sanla na nananagot sa babaing di kilala.
¹⁴ Siyang nagpapala sa kaniyang kaibigan ng malakas na tinig, na bumabangong maaga sa kinaumagahan,
Mabibilang na sumpa sa kaniya.
^15 (L)Ang laging tulo sa araw na maulan
At ang babaing palatalo ay magkahalintulad:
¹⁶ Ang magibig pumigil sa kaniya, ay pumipigil sa hangin,
At ang kaniyang kanan ay nakakasumpong ng langis.
¹⁷ Ang bakal ay nagpapatalas sa bakal;
Gayon ang tao ay nagpapatalas sa mukha ng kaniyang kaibigan.
^18 (M)Ang nagiingat ng puno ng higos ay kakain ng bunga niyaon;
At ang naghihintay sa kaniyang panginoon ay pararangalin.
¹⁹ Kung paanong sa tubig ang mukha ay sumasagot sa mukha,
Gayon ang puso ng tao sa tao.
^20 (N)Ang Sheol at ang Kapahamakan ay hindi nasisiyahan kailan man;
^(O)At ang mga mata ng tao ay hindi nasisiyahan kailan man.
^21 (P)Ang sangagan ay sa pilak, at ang hurno ay sa ginto,
At ang tao ay nasusubok sa pamamagitan ng kaniyang pagpuri.
^22 (Q)Bagaman iyong piitin ang mangmang sa isang piitan na kasama ng pangbayo sa mga bayong trigo,
Gayon ma'y hindi hihiwalay ang kaniyang kamangmangan sa kaniya.
²³ Magmasipag ka na alamin mo ang kalagayan ng iyong mga kawan,
At tingnan mong mabuti ang iyong mga bakahan:
²⁴ Sapagka't ang mga kayamanan ay ^(R)hindi magpakailan man:
At namamalagi ba ang putong sa lahat ng sali't saling lahi?
^25 (S)Ang tuyong damo ay pinupulot, at ang sariwang damo ay lumilitaw,
At ang mga gugulayin sa mga bundok ay pinipisan.
²⁶ Ang mga kordero ay ukol sa iyong kasuutan,
At ang mga kambing ay siyang halaga ng bukid:
²⁷ At magkakaroon ng kasiyahang gatas ng kambing sa iyong pagkain, sa pagkain ng iyong sangbahayan;
At pagkain sa iyong mga alilang babae.

28 ^(T)Ang masama ay tumatakas ng walang taong humahabol:
Nguni't ang matuwid ay matapang na parang leon.
² Dahil sa pagsalangsang ng lupain ay marami ang kaniyang mga pangulo:
Nguni't sa naguunawa at matalino ay malalaon ang kalagayan niya.
^3 (U)Ang mapagkailangan na pumipighati sa dukha
Ay parang bugso ng ulan na hindi nagiiwan ng pagkain.
^4 (V)Silang nangagpapabaya sa kautusan ay nagsisipuri sa masama:
^(W)Nguni't ang nangagiingat ng kautusan ay nangakikipagkaalit sa kanila.
^5 (X)Ang masasamang tao ay hindi nangakakaunawa ng kahatulan:
Nguni't ^(Y)silang nagsisihanap sa Panginoon ay nangakakaunawa sa lahat ng mga bagay.
^6 (Z)Maigi ang dukha na lumalakad sa kaniyang pagtatapat,
Kay sa suwail sa kaniyang mga lakad, bagaman siya'y mayaman.
^7 (AA)Sinomang nagiingat ng kautusan ay pantas na anak:
Nguni't siyang kasama ng mga matakaw ay nagbibigay kahihiyan sa kaniyang ama.
^8 (AB)Ang nagpapalago ng kaniyang yaman sa tubo at pakinabang,
Ay pumipisan sa ganang may awa sa dukha.
^9 (AC)Siyang naglalayo ng kaniyang pakinig sa pakikinig ng kautusan,
Maging ^(AD)ang kaniyang dalangin ay karumaldumal.
^10 (AE)Sinomang nagliligaw sa matuwid sa masamang daan,
Siya'y mahuhulog sa kaniyang sariling lungaw:
^(AF)Nguni't ang sakdal ay magmamana ng mabuti.
¹¹ Ang mayaman ay pantas sa ganang kaniyang sarili;
Nguni't ang dukha na naguunawa ay sumisiyasat.
^12 (AG)Pagka ang matuwid ay nagtatagumpay, may dakilang kaluwalhatian:
^(AH)Nguni't pagka ang masama ay bumabangon, nagsisipagtago ang mga tao.
^13 (AI)Siyang nagtatakip ng kaniyang mga pagsalangsang ay hindi giginhawa:
Nguni't ang nagpapahayag at nagiiwan ng mga yaon ay magtatamo ng kaawaan.
¹⁴ Masaya ang tao na natatakot na lagi:
Nguni't siyang nagmamatigas ng kaniyang kalooban ay mahuhulog sa kahirapan.
¹⁵ Kung paano ang umuungal na ^(AJ)leon at ang gutom na oso,
Gayon ^(AK)ang masamang pinuno sa maralitang bayan.
¹⁶ Ang pangulo na kulang sa paguunawa ay lubhang mamimighati rin:
Nguni't siyang nagtatanim sa kasakiman ay dadami ang kaniyang mga kaarawan.
^17 (AL)Ang tao na nagpapasan ng dugo ng sinomang tao,
Tatakas sa lungaw; huwag siyang pigilin ng sinoman.
^18 (AM)Ang lumalakad ng matuwid ay maliligtas:
Nguni't siyang masama sa kaniyang mga lakad ay mabubuwal na bigla.
^19 (AN)Siyang bumubukid ng kaniyang lupain ay magkakaroon ng saganang tinapay:
Nguni't siyang sumusunod sa mga walang kabuluhang tao ay madudukhang mainam.
²⁰ Ang tapat na tao ay mananagana sa pagpapala:
^(AO)Nguni't siyang nagmamadali sa pagyaman ay walang pagsalang parurusahan.
^21 (AP)Magkaroon ng pagtatangi sa mga pagkatao ay hindi mabuti:
Ni hindi man sasalangsang ang tao ^(AQ)dahil sa isang putol na tinapay.
²² Siyang may masamang mata ay nagmamadali sa pagyaman,
At hindi nakakaalam, na kasalatan ay darating sa kaniya.
^23 (AR)Siyang sumasaway sa isang tao ay makakasumpong sa ibang araw ng higit na lingap
Kay sa doon sa kunwa'y pumupuri ng dila.
²⁴ Ang nagnanakaw sa kaniyang ama o sa kaniyang ina, at nagsasabi, Hindi ito pagsalangsang;
Yao'y kasama rin ng maninira.
^25 (AS)Siyang may sakim na diwa ay humihila ng kaalitan:
Nguni't siyang naglalagak ng kaniyang tiwala sa Panginoon ay ^(AT)tataba.
²⁶ Siyang tumitiwala sa kaniyang sariling puso ay mangmang:
Nguni't ang lumakad na may kapantasan, ay maliligtas.
^27 (AU)Siyang nagbibigay sa dukha ay hindi masasalat:
Nguni't siyang nagkukubli ng kaniyang mga mata ay magkakaroon ng maraming sumpa.
²⁸ Pagka ang masama ay bumabangon, ^(AV)nagsisipagkubli ang mga tao;
Nguni't pagka sila'y nangamamatay, dumadami ang matuwid.

29 ^(AW)Ang madalas na masaway na nagpapatigas ng kaniyang leeg,
Biglang mababali, ^(AX)at walang kagamutan.
^2 (AY)Pagka ang matuwid ay dumadami, ang bayan ay nagagalak:
^(AZ)Nguni't pagka ang masama ay nagpupuno, ang bayan ay nagbubuntong-hininga.
^3 (BA)Ang umiibig ng karunungan ay nagpapagalak sa kaniyang ama:
^(BB)Nguni't ang nakikisama sa mga patutot ay sumisira ng kaniyang tinatangkilik.
⁴ Ang hari ay nagtatatag ng lupain sa pamamagitan ng kahatulan:
Nguni't ang humihingi ng suhol ay gumigiba.
⁵ Ang tao na kunwang pumupuri sa kaniyang kapuwa
Naglalagay ng bitag sa kaniyang mga hakbang.
⁶ Sa pagsalangsang ng masamang tao ay may silo:
Nguni't ang matuwid ay umaawit at nagagalak.
⁷ Ang matuwid ^(BC)ay kumukuhang alam sa bagay ng dukha:
^(BD)Ang masama ay walang unawang makaalam.
^8 (BE)Ang mga mangduduwahaging tao ay naglalagay ng bayan sa liyab:
Nguni't ang mga pantas na tao ay nagaalis ng poot.
⁹ Kung ang pantas ay magkaroon ng pakikipagtalo sa isang mangmang,
^(BF)Magalit man o tumawa, ang mangmang ay hindi magkakaroon ng kapahingahan.
^10 (BG)Ang mangbububo ng dugo ay nagtatanim sa sakdal:
At tungkol sa matuwid, hinahanap nila ang kaniyang buhay.
¹¹ Inihihinga ^(BH)ng mangmang ang buong galit niya:
Nguni't ang pantas ay nagpipigil at tumitiwasay.
¹² Kung ang puno ay nakikinig sa kabulaanan,
Lahat niyang mga lingkod ay masasama.
^13 (BI)Ang dukha at ang mamimighati ay nagsasalubong;
Pinapagniningas ^(BJ)ng Panginoon ang mga mata nila kapuwa.
^14 (BK)Ang hari na humahatol na tapat sa dukha,
Ang kaniyang luklukan ay matatatag magpakailan man.
^15 (BL)Ang pamalo at saway ay nagbibigay karunungan:
Nguni't ang batang binabayaan ay humihiya sa kaniyang ina.
¹⁶ Pagka ang masama ay dumadami, pagsalangsang ay dumadami:
^(BM)Nguni't mamamasdan ng matuwid ang kanilang pagkabuwal.
^17 (BN)Sawayin mo ang iyong anak, at bibigyan ka niya ng kapahingahan;
Oo, bibigyan niya ng kaluguran ang iyong kaluluwa.
^18 (BO)Kung saan walang pangitain, ang bayan ay sumasama:
Nguni't ^(BP)siyang nagiingat ng kautusan ay maligaya siya.
¹⁹ Ang alipin ay hindi masasaway ng mga salita:
Sapagka't bagaman nalalaman niya ay hindi siya makikinig.
²⁰ Nakikita mo ba ang tao, na nagmamadali sa kaniyang mga salita?
^(BQ)May pagasa pa sa mangmang kay sa kaniya.
²¹ Siyang maingat na nagpalaki ng kaniyang lingkod mula sa pagkabata,
Magiging anak niya siya sa kawakasan.
²² Ang taong magagalitin ay humihila ng kaalitan,
At ang mainiting tao ay nananagana sa pagsalangsang.
^23 (BR)Ang kapalaluan ng tao ay magbababa sa kaniya:
Nguni't ang may mapagpakumbabang diwa ay magtatamo ng karangalan.
²⁴ Ang nakikisama sa isang magnanakaw ay ^(BS)nagtatanim sa kaniyang sariling kaluluwa:
Siya'y nakakarinig ng sumpa at hindi umiimik.
^25 (BT)Ang pagkatakot sa tao ay nagdadala ng silo:
^(BU)Nguni't ang naglalagak ng kaniyang tiwala sa Panginoon ay maliligtas.
²⁶ Marami ang nagsisihanap ng lingap ng pinuno:
Nguni't ang kahatulan ng tao ay nagmumula sa Panginoon.
²⁷ Ang di ganap na tao ay karumaldumal sa matuwid:
At ang matuwid sa lakad ay karumaldumal sa masama.