Chronological

16 Ang mga paghahanda ng puso ay ukol sa tao:
Nguni't ang sagot ng dila ay ^(A)mula sa Panginoon.
^2 (B)Ang lahat ng mga lakad ng tao ay malinis sa harap ng kaniyang sariling mga mata:
Nguni't tinitimbang ng Panginoon ang mga diwa.
^3 (C)Iukol mo sa Panginoon ang iyong mga gawa,
At ang iyong mga panukala ay matatatag.
⁴ Ginawa ng Panginoon ang ^(D)bawa't bagay na ukol sa kaniyang sariling wakas:
Oo, pati ^(E)ng masama na ukol sa kaarawan ng kasamaan.
⁵ Bawa't palalo sa puso ay kasuklamsuklam sa Panginoon:
Bagaman maghawakan sa kamay ay walang pagsalang parurusahan.
^6 (F)Sa pamamagitan ng kaawaan at katotohanan ay nalilinis ang kasamaan:
At sa pamamagitan ng pagkatakot sa Panginoon ay humihiwalay ang mga tao sa kasamaan.
⁷ Pagka ang mga lakad ng tao ay nakapagpapalugod sa Panginoon,
Kaniyang tinitiwasay sa kaniya pati ng kaniyang mga kaaway.
^8 (G)Maigi ang kaunti na may katuwiran
Kay sa malalaking pakinabang na walang kaganapan.
^9 (H)Ang puso ng tao ay kumakatha ng kaniyang lakad:
Nguni't ang Panginoon ang nagtutuwid ng kaniyang mga hakbang.
¹⁰ Banal na hatol ay nasa mga labi ng hari:
At kaniyang bibig ay hindi sasalangsang sa kahatulan.
^11 (I)Ang ganap na timbangan at panimbang ay sa Panginoon:
Lahat ng timbang na supot ay kaniyang gawa.
¹² Kasuklamsuklam sa mga hari na gumawa ng kasamaan:
Sapagka't ang luklukan ay natatatag ^(J)sa pamamagitan ng katuwiran.
^13 (K)Mga matuwid na labi ay kaluguran ng mga hari;
At kanilang iniibig ang nagsasalita ng matuwid.
¹⁴ Ang poot ng hari ay gaya ng mga sugo ng kamatayan:
Nguni't papayapain ng pantas.
^15 (L)Nasa liwanag ng mukha ng hari ang buhay;
^(M)At ang kaniyang lingap ay parang alapaap ng huling ulan.
^16 (N)Pagkaigi nga na magtamo ng karunungan kay sa ginto!
Oo, magtamo ng kaunawaan ay maigi kay sa pumili ng pilak.
¹⁷ Ang maluwang na lansangan ng matuwid ay humiwalay sa kasamaan:
Siyang nagiingat ng kaniyang lakad ay nagiingat ng kaniyang kaluluwa.
¹⁸ Ang ^(O)kapalaluan ay nagpapauna sa kapahamakan,
At ang mapagmataas na diwa ay sa pagkabuwal.
^19 (P)Maigi ang magkaroon ng mapagpakumbabang loob na kasama ng dukha,
Kay sa bumahagi ng samsam na kasama ng palalo.
²⁰ Siyang nagiingat sa salita ay makakasumpong ng mabuti:
^(Q)At ang nananalig sa Panginoon ay mapalad.
²¹ Ang pantas sa puso ay tatawaging mabait:
At ang katamisan sa mga labi ay nagdaragdag ng katututuhan.
²² Ang kaunawaan ay ^(R)bukal ng buhay sa nagtatamo:
Nguni't ang saway ng mga mangmang ay siyang kanilang kamangmangan.
^23 (S)Ang puso ng pantas ay nagtuturo sa kaniyang bibig,
At nagdaragdag ng katututuhan sa kaniyang mga labi.
²⁴ Mga maligayang salita ay parang ^(T)pulot-pukyutan,
Matamis sa kaluluwa at kagalingan sa mga buto.
^25 (U)May daan na tila matuwid sa tao,
Nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
²⁶ Ang gana ng pagkain ng manggagawang tao ay nakagagaling sa kaniya;
Sapagka't kinasasabikan ng kaniyang bibig.
²⁷ Ang walang kabuluhang tao ay kumakatha ng kahirapan:
At sa kaniyang mga labi ay may ^(V)masilakbong apoy.
²⁸ Ang magdarayang tao ay nagkakalat ng pagtatalo:
At ^(W)ang mapaghatid-dumapit ay ^(X)naghihiwalay ng magkakaibigang matalik.
²⁹ Ang taong marahas ay dumadaya sa kaniyang kapuwa,
At pinapatnubayan niya siya sa daang hindi mabuti.
³⁰ Ikinikindat ang kaniyang mga mata, upang kumatha ng mga magdarayang bagay:
Siyang nangangagat labi ay nagpapangyari sa kasamaan.
³¹ Ang ulong may uban ay ^(Y)putong ng kaluwalhatian,
Masusumpungan sa daan ng katuwiran.
³² Siyang makupad sa pagkagalit ^(Z)ay maigi kay sa makapangyarihan;
At siyang nagpupuno sa kaniyang diwa ay maigi kay sa sumasakop ng isang bayan.
³³ Ginagawa ^(AA)ang pagsasapalaran sa kandungan;
Nguni't ang buong pasiya niyaon ay sa Panginoon.

17 Maigi ang ^(AB)isang tuyong subo at may katahimikan,
Kay sa bahay na may laging pistahan na may kaalitan.
² Ang lingkod na gumagawang may kapantasan ay nagpupuno sa anak na nakahihiya,
At siya'y makakabahagi sa mana ng magkakapatid.
^3 (AC)Ang dalisayan ay sa pilak, at ang hurno ay sa ginto:
Nguni't sinusubok ng Panginoon ang mga puso.
⁴ Ang manggagawa ng kasamaan ay nakikinig sa masasamang labi;
At ang sinungaling ay nakikinig sa masamang dila.
^5 (AD)Sinomang tumutuya sa dukha ay dumudusta sa May-lalang sa kaniya:
^(AE)At ang natutuwa sa kasakunaan ay walang pagsalang parurusahan.
⁶ Ang mga anak ng mga anak ay ^(AF)putong ng mga matatandang tao;
At ang kaluwalhatian ng mga anak ay ang kanilang mga magulang.
⁷ Ang marilag na pananalita ay hindi nagiging mabuti sa mangmang:
Lalo na ang magdarayang mga labi, sa isang pangulo.
⁸ Ang suhol ay parang mahalagang bato sa mga mata ng nagtatamo:
Saan man pumihit ay gumiginhawa.
⁹ Ang nagtatakip ng pagsalangsang ay humahanap ng pagibig:
Nguni't ang nagdadadaldal tungkol sa anoman ay naghihiwalay ng magkakaibigang matalik.
¹⁰ Ang saway ay nanasok na taimtim sa isang naguunawa,
Kay sa isang daang hampas sa mangmang.
¹¹ Ang hinahanap lamang ng masamang tao ay panghihimagsik;
Kaya't isang mabagsik na sugo ay susuguin laban sa kaniya.
¹² Masalubong ang tao ng oso na nanakawan ng kaniyang mga anak,
^(AG)Maigi kay sa mangmang sa kaniyang kamangmangan.
^13 (AH)Sinomang gumaganti ng kasamaan sa mabuti,
Kasamaan ay hindi hihiwalay sa kaniyang bahay.
¹⁴ Ang pasimula ng pagkakaalit ay gaya ng pagbuga ng tubig:
^(AI)Kaya't iwan ninyo ang pagtatalo, bago maginit sa pagkakaalit.
^15 (AJ)Siya na umaaring ganap sa masama, at siya na nagpaparusa sa matuwid,
Kapuwa sila kasuklamsuklam sa Panginoon.
¹⁶ Bakit may halaga sa kamay ng mangmang upang ibili ng karunungan,
Gayong wala siyang pagkaunawa?
¹⁷ Ang kaibigan ay umiibig ^(AK)sa lahat ng panahon,
At ang kapatid ay ipinanganak na ukol sa kasakunaan.
^18 (AL)Ang taong walang unawa ay nakikikamay,
At nagiging mananagot sa harapan ng kaniyang kapuwa.
¹⁹ Ang umiibig sa pagsalangsang ay umiibig sa pagkakaalit:
^(AM)Ang nagtataas ng kaniyang pintuan ay humahanap ng kapahamakan.
²⁰ Siyang may magdarayang puso ay hindi nakakasumpong ng mabuti:
At ^(AN)siyang may suwail na dila ay nahuhulog sa karalitaan.
^21 (AO)Ang nanganganak ng mangmang ay sa kaniyang kapanglawan:
At ang ama ng mangmang ay walang kagalakan.
^22 (AP)Ang masayang puso ay mabuting kagamutan:
Nguni't ang bagbag na diwa ay tumutuyo ng mga buto.
²³ Ang masama ay tumatanggap ng suhol mula sa ^(AQ)sinapupunan,
^(AR)Upang ipahamak ang daan ng kahatulan.
²⁴ Karunungan ay ^(AS)nasa harap ng mukha ng naguunawa:
Nguni't ang mga mata ng mangmang ay nasa mga wakas ng lupa.
^25 (AT)Ang mangmang na anak ay hirap sa kaniyang ama,
At kapaitan sa nanganak sa kaniya.
²⁶ Parusahan naman ang matuwid ay hindi mabuti,
Ni saktan man ang mahal na tao dahil sa kanilang katuwiran.
^27 (AU)Siyang nagtitipid ng kaniyang mga salita ay may kaalaman:
At siyang may diwang malamig ay taong naguunawa.
^28 (AV)Ang mangmang man, pagka siya'y tumatahimik, ay nabibilang na pantas:
Pagka kaniyang tinitikom ang kaniyang mga labi, ay inaari siyang mabait.

18 Ang humihiwalay ay humahanap ng sarili niyang nasa,
At nakikipagtalo laban sa lahat na magaling na karunungan.
² Ang mangmang ay walang kaluguran sa paguunawa,
Kundi maihayag lamang ^(AW)ang kaniyang puso.
³ Pagka ang masama ay dumarating, dumarating din naman ang paghamak,
At kasama ng kutya ang pagkaduwahagi.
⁴ Ang mga salita ng bibig ng tao ay parang malalim na tubig; Ang bukal ng karunungan ay parang umaagos na batis.
^5 (AX)Igalang ang pagkatao ng masama ay hindi mabuti,
Ni iligaw man ang matuwid sa kahatulan.
⁶ Ang mga labi ng mangmang ay nanasok sa pagkakaalit,
At tinatawag ng kaniyang bibig ang mga hampas.
^7 (AY)Ang bibig ng mangmang ay kaniyang kapahamakan,
At ang kaniyang mga labi ay silo ng kaniyang kaluluwa.
⁸ Ang mga salita ng mga mapaghatid-dumapit ay parang mga masarap na subo,
At nagsisibaba sa pinakaloob ng tiyan.
⁹ Siya mang walang bahala sa kaniyang gawain
Ay ^(AZ)kapatid siya ng maninira.
¹⁰ Ang pangalan ng Panginoon ay matibay na ^(BA)moog:
Tinatakbuhan ng matuwid at naliligtas.
^11 (BB)Ang yaman ng mayamang tao ay ang kaniyang matibay na bayan,
At gaya ng matayog na kuta sa kaniyang sariling isip,
^12 (BC)Bago ang pagkapahamak ay pagmamalaki ng puso ng tao,
At bago ang karangalan ang pagpapakumbaba.
¹³ Ang sumasagot ^(BD)bago makinig,
Ay kamangmangan at kahihiyan sa kaniya.
¹⁴ Aalalayan ng diwa ng tao ang kaniyang sakit;
Nguni't ^(BE)ang bagbag na diwa sinong nakapagdadala?
¹⁵ Ang puso ng mabait ay nagtatamo ng kaalaman;
At ang pakinig ng pantas ay humahanap ng kaalaman.
^16 (BF)Ang kaloob ng tao ay nagbubukas ng daan sa kaniya,
At dinadala siya sa harap ng mga dakilang tao.
¹⁷ Ang nakikipaglaban ng kaniyang usap na una ay tila ganap;
Nguni't dumarating ang kaniyang kapuwa at sinisiyasat siya.
¹⁸ Ang pagsasapalaran ay nagpapatigil ng mga pagtatalo,
At naghihiwalay sa gitna ng mga makapangyarihan.
¹⁹ Ang kapatid na nasaktan sa kalooban ay mahirap mabawi kay sa matibay na bayan:
At ang gayong mga pagtatalo ay parang mga halang ng isang kastilyo.
²⁰ Ang tiyan ng tao ay mabubusog ^(BG)ng bunga ng kaniyang bibig;
Sa bunga ng kaniyang mga labi ay masisiyahan siya.
^21 (BH)Kamatayan at buhay ay nasa kapangyarihan ng dila;
At ang nagsisiibig sa kaniya ay magsisikain ng kaniyang bunga.
^22 (BI)Sinomang lalaking nakakasumpong ng asawa ay nakasumpong ng mabuting bagay,
At nagtatamo ng lingap ng Panginoon.
²³ Ang dukha ay gumagamit ng mga pamanhik:
Nguni't ang mayaman ay sumasagot ^(BJ)na may kagilasan.
²⁴ Ang nagpaparami ng mga kaibigan ay sa kaniyang sariling kapahamakan:
Nguni't may kaibigan na mahigit kay sa isang kapatid.