Old/New Testament
13 Con khôn ngoan nghe[a] lời giáo huấn của cha;
Nhưng kẻ nhạo báng không chịu nghe lời quở trách.
2 Nhờ kết quả của môi miệng mình một người hưởng những vật tốt lành;
Nhưng tham vọng của người xảo trá là hung bạo.
3 Người nào gìn giữ môi miệng, giữ linh hồn mình;
Còn sự hủy hoại sẽ đến với kẻ hay hở môi.
4 Linh hồn kẻ lười biếng mong muốn nhưng chẳng được gì;
Linh hồn người siêng năng được đầy đủ.
5 Người công chính ghét lời gian dối;
Còn kẻ ác làm điều đáng hổ thẹn và nhục nhã.
6 Sự công chính gìn giữ người theo đường ngay thẳng,
Nhưng sự gian ác đánh đổ kẻ tội lỗi.
7 Có người làm ra vẻ giàu nhưng không có gì cả;
Có kẻ làm ra vẻ nghèo nhưng lại có nhiều của cải.
8 Của cải của một người là tiền chuộc mạng cho người ấy;
Nhưng người nghèo không lo sợ lời hăm dọa.
9 Ánh sáng của người công chính là niềm vui;
Nhưng đèn của kẻ gian ác sẽ tắt.
10 Kiêu ngạo chỉ sinh điều cãi cọ;
Còn khôn ngoan thuộc về người chịu nghe lời cố vấn.
11 Của cải phi nghĩa sẽ hao mòn;
Nhưng người nào thu góp từng chút sẽ thêm nhiều.
12 Hy vọng bị trì hoãn làm lòng dạ đau đớn;
Còn ước vọng thành đạt là cây sự sống.
13 Kẻ nào khinh lời giáo huấn sẽ bị hủy diệt,
Nhưng ai kính sợ điều răn sẽ được thưởng.
14 Sự dạy dỗ của người khôn ngoan là nguồn sự sống,
Để tránh cạm bẫy sự chết.
15 Sự hiểu biết đúng đem lại sự quý mến,
Nhưng đường lối của kẻ vô tín sẽ bị khó khăn.[b]
16 Người khôn ngoan làm theo mọi sự hiểu biết,
Còn kẻ ngu dại phô trương sự ngu xuẩn.
17 Sứ giả gian ác sẽ gặp tai họa;
Nhưng đại sứ chân chính đem lại sự chữa lành.
18 Kẻ bỏ qua lời giáo huấn sẽ bị nghèo khổ và nhục nhã;
Nhưng người chịu nghe lời quở trách sẽ được tôn trọng.
19 Ước vọng được thành đạt là điều ngọt ngào cho linh hồn;
Nhưng từ bỏ điều ác lấy làm gớm ghiếc đối với kẻ ngu dại.
20 Người nào đi với người khôn ngoan sẽ khôn ngoan,
Nhưng làm bạn với kẻ ngu dại sẽ bị thiệt hại.
21 Bất hạnh theo đuổi kẻ tội lỗi,
Nhưng người công chính được thưởng phúc lành.
22 Người lành để gia tài cho con cháu mình,
Nhưng của cải của kẻ tội lỗi được tích trữ cho người công chính.
23 Ruộng mới của người nghèo sinh nhiều lương thực,
Nhưng nó bị quét sạch vì bất công.
24 Người nào kiêng roi vọt, ghét con cái mình;
Nhưng người yêu con cái mình chăm lo giáo huấn chúng.
25 Người công chính ăn uống thỏa thuê;
Nhưng bụng kẻ ác sẽ đói.
14 Người đàn bà khôn ngoan xây dựng nhà mình,
Nhưng phụ nữ ngu dại lấy tay phá hủy nó.
2 Người nào sống ngay thẳng kính sợ CHÚA,
Người nào theo đường lối quỷ quyệt khinh bỉ Ngài.
3 Trong miệng kẻ ngu dại có cây roi dành cho kẻ kiêu ngạo,
Nhưng môi người khôn ngoan gìn giữ người.
4 Nơi nào không có trâu bò thì máng cỏ cũng trống không;
Nhưng sức bò đực đem hoa lợi đến.[c]
5 Nhân chứng thành thật không gian dối,
Nhưng nhân chứng giả thốt ra sự dối trá.
6 Kẻ nhạo báng tìm kiếm khôn ngoan nhưng không thấy;
Còn sự hiểu biết đến dễ dàng với người sáng suốt.
7 Đi gặp người ngu dại,
Con sẽ không học được lời[d] tri thức.
8 Sự khôn ngoan của người khôn khéo là hiểu biết đường lối mình;
Sự ngu xuẩn của kẻ ngu dại là sự lừa gạt.
9 Kẻ ngu dại chế nhạo tế lễ chuộc lỗi,
Nhưng giữa vòng người ngay thẳng có ơn Đức Chúa Trời.
10 Chỉ có lòng mình hiểu được sự cay đắng của linh hồn mình,
Và người ngoài không thể chia sẻ niềm vui của nó.
11 Nhà của kẻ ác sẽ bị phá hủy,
Nhưng trại người ngay thẳng sẽ phát đạt.
12 Có một con đường dường như chính đáng cho loài người,
Nhưng cuối cùng là con đường sự chết.
13 Dù trong lúc cười lòng vẫn có thể buồn,
Và cuối cùng của cuộc vui là sự sầu khổ.
14 Lòng gian tà sẽ bị báo trả theo đường lối nó,
Nhưng người thiện được thưởng theo công việc mình.
15 Người đơn sơ tin cậy mọi lời nói,
Nhưng người khôn khéo xem xét bước đường mình.
16 Người khôn ngoan sợ và tránh điều ác,
Nhưng kẻ ngu dại thì kiêu căng và thiếu thận trọng.
17 Người nóng tính hành động ngu dại;
Và kẻ mưu mô sẽ bị ghét.
18 Kẻ ngu dại thừa hưởng sự ngu xuẩn
Nhưng người khôn khéo được đội mão tri thức.
19 Kẻ ác sẽ phải quỳ lạy trước mặt người thiện,
Và người gian ác cúi đầu ở trước cổng người công chính.
20 Một người nghèo, ngay cả người láng giềng cũng ghét;
Nhưng người giàu thì có nhiều người yêu thương.
21 Người nào khinh kẻ láng giềng là người phạm tội,
Nhưng phước thay cho người nhân từ với kẻ nghèo khó.
22 Không phải những kẻ mưu toan việc ác sẽ lầm lạc sao?
Nhưng những người mưu tính điều thiện sẽ được tình yêu thương và trung tín.
23 Mọi lao động đều đem lại lợi ích,
Nhưng lời nói suông chỉ dẫn đến nghèo khổ.
24 Mão của người khôn ngoan là sự giàu có của họ,
Nhưng sự ngu xuẩn của kẻ ngu dại vẫn là ngu xuẩn.
25 Một nhân chứng thành thật cứu linh hồn người ta,
Nhưng ai nói dối là kẻ lừa gạt.
26 Người kính sợ CHÚA có lòng tin tưởng chắc chắn,
Và con cái người được nơi trú ẩn.
27 Sự kính sợ CHÚA là nguồn sự sống,
Để tránh cạm bẫy sự chết.
28 Dân cư đông đúc là sự vinh quang của vua;
Thiếu dân hoàng tử cũng sụp đổ.
29 Người chậm nóng giận có nhiều sáng suốt;
Nhưng người hay nóng tính bày tỏ sự điên rồ.
30 Tấm lòng bình an là sự sống của thân thể;
Nhưng ghen ghét làm xương cốt mục nát.
31 Người nào áp bức người nghèo làm nhục Đấng Tạo Hóa mình;
Còn ai làm ơn cho người nghèo tôn trọng Ngài.
32 Kẻ ác sẽ sụp đổ vì hành vi ác của mình,
Nhưng người công chính dù trong cái chết cũng có nơi trú ẩn.
33 Khôn ngoan ở trong lòng người sáng suốt;
Còn điều ở bên trong kẻ ngu dại cũng bị tiết lộ.[e]
34 Sự công chính tôn cao một quốc gia;
Nhưng tội lỗi gây điều sỉ nhục cho bất cứ một dân tộc nào.
35 Tôi tớ khôn ngoan được ơn của vua,
Nhưng cơn giận dữ của vua dành cho kẻ hành động xấu hổ.
15 Lời đáp dịu dàng làm nguôi cơn giận;
Còn lời nói sỗ sàng gây ra tức giận.
2 Lưỡi người khôn ngoan truyền rao tri thức;
Nhưng miệng kẻ ngu dại tuôn ra điều ngu xuẩn.
3 Con mắt của CHÚA ở khắp mọi nơi,
Quan sát kẻ ác cũng như người thiện.
4 Lưỡi hiền lành[f] là cây sự sống,
Còn lưỡi gian tà làm tinh thần suy sụp.
5 Kẻ ngu dại khinh sự giáo huấn của cha mình;
Nhưng người khôn khéo nghe lời quở trách.
6 Nhà của người công chính có kho báu lớn,
Nhưng trong hoa lợi của kẻ ác có điều tai họa.
7 Môi miệng người khôn ngoan rao truyền tri thức,
Nhưng tâm trí kẻ ngu dại thì không như thế.
8 Tế lễ hy sinh của người gian ác lấy làm ghê tởm cho CHÚA;
Nhưng lời cầu nguyện của người ngay thẳng là niềm vui của Ngài.
9 CHÚA ghê tởm đường lối kẻ ác,
Nhưng Ngài yêu mến người theo đuổi sự công chính.
10 Kẻ từ bỏ đường ngay thẳng sẽ bị phạt nặng;
Người ghét sự quở trách sẽ chết.
11 Âm Phủ và sự hủy diệt còn mở toang trước mặt CHÚA
Huống gì lòng dạ loài người.
12 Kẻ nhạo báng không thích bị quở trách;
Nó không muốn đến cùng người khôn ngoan.
13 Lòng vui tươi làm mặt mày hớn hở;
Lòng buồn rầu, tinh thần suy sụp.
14 Lòng dạ sáng suốt tìm kiếm tri thức,
Nhưng miệng kẻ ngu dại ăn nuốt điều ngu xuẩn.
15 Người khốn khổ thấy mỗi ngày đều là hoạn nạn,
Nhưng tấm lòng vui mừng dự tiệc luôn luôn.
16 Thà có ít của cải nhưng kính sợ CHÚA
Hơn là nhiều châu báu mà bối rối kèm theo.
17 Thà một bữa cơm rau nhưng có tình yêu thương
Hơn là một con bò mập mà thù ghét cặp theo.
18 Kẻ nóng tính gây sự xung đột,
Nhưng người chậm nóng giận làm nguôi cuộc cãi vã.
19 Con đường của kẻ lười biếng như bờ rào gai,
Nhưng đường lối của người ngay thẳng như xa lộ.
20 Đứa con khôn ngoan làm cha nó vui lòng,
Nhưng kẻ ngu dại khinh bỉ mẹ nó.
21 Sự ngu xuẩn là niềm vui của kẻ thiếu tâm trí;
Nhưng người sáng suốt bước đi ngay thẳng.
22 Kế hoạch không thành vì thiếu sự hướng dẫn;
Nhưng nhờ nhiều người cố vấn nó sẽ thành công.
23 Miệng đối đáp giỏi là niềm vui của người
Và lời nói đúng lúc tốt đẹp biết bao.
24 Con đường sự sống dẫn người khôn ngoan đi lên
Và tránh khỏi Âm phủ phía dưới.
25 CHÚA sẽ phá hủy nhà kẻ kiêu ngạo,
Nhưng Ngài thiết lập một ranh giới cho người góa bụa.
26 Mưu kế ác là điều ghê tởm cho CHÚA
Nhưng lời nói thanh sạch đẹp lòng Ngài.[g]
27 Kẻ tham lợi phi nghĩa gây họa cho nhà mình;
Nhưng người ghét của hối lộ sẽ sống.
28 Lòng người công chính cân nhắc lời đối đáp,
Nhưng miệng kẻ ác tuôn ra lời độc địa.
29 CHÚA ở xa người gian ác,
Nhưng Ngài nghe lời cầu nguyện của người công chính.
30 Con mắt sáng láng làm tấm lòng vui vẻ;
Tin mừng làm xương cốt khỏe mạnh.
31 Người nào có tai lắng nghe lời quở trách của cuộc sống,
Sẽ được ở giữa những người khôn ngoan.
32 Ai từ khước sự giáo huấn, khinh bỉ linh hồn mình,
Nhưng người nghe lời quở trách được thêm sự hiểu biết.
33 Sự kính sợ CHÚA giáo huấn một người trở thành khôn ngoan,
Và sự khiêm nhường đi trước sự vinh dự.
5 Vì chúng ta biết rằng nếu nhà dưới đất của chúng ta, tức lều này, bị hủy diệt, chúng ta còn có nhà vĩnh cửu ở trên trời là nhà do Đức Chúa Trời xây dựng chứ không phải do loài người làm ra. 2 Thật vậy, chúng ta than thở trong nhà này, mong ước mặc lấy nhà trên trời. 3 Khi đã mặc lấy thì không bị trần truồng. 4 Còn sống trong trại tạm trú bao lâu, chúng ta còn than thở não nề, không phải vì chúng ta muốn lột bỏ nó nhưng muốn mặc thêm vào để cái chết bị sự sống nuốt đi. 5 Đấng đã chuẩn bị điều này cho chúng ta chính là Đức Chúa Trời, Ngài cũng ban Đức Thánh Linh cho chúng ta làm bảo chứng.
6 Vì thế, chúng ta luôn luôn tin tưởng và biết rằng khi nào còn sống trong nhà của thân xác thì chúng ta xa cách Chúa. 7 Vì chúng ta sống bởi đức tin, chứ không phải bởi điều mắt thấy. 8 Chúng ta tin tưởng và mong ước rời khỏi thân xác để về nhà với Chúa thì tốt hơn. 9 Như thế, dù còn trong thân xác hay lìa khỏi thân xác, mục đích của chúng ta là sống đẹp lòng Chúa. 10 Vì tất cả chúng ta đều phải ra trước tòa án Chúa Cứu Thế để mỗi người sẽ nhận phần của mình, tùy theo những điều thiện, điều ác mình đã làm khi còn ở trong thân xác.
Chức Vụ Giải Hòa
11 Vậy, vì biết thế nào là kính sợ Chúa, chúng tôi thuyết phục người ta, còn Chúa thì biết rõ chúng tôi và tôi hy vọng anh chị em cũng biết rõ chúng tôi trong lương tâm mình. 12 Chúng tôi cũng không tự đề cao mình với anh chị em đâu, nhưng tạo cho anh chị em cơ hội để hãnh diện về chúng tôi, để có thể đối đáp với những kẻ chỉ khoe khoang về bề ngoài chứ không phải trong lòng. 13 Vì nếu chúng tôi cuồng trí, ấy là vì Chúa, nếu chúng tôi tỉnh táo, ấy là vì anh chị em. 14 Vì tình yêu của Chúa Cứu Thế ép buộc chúng tôi, chúng tôi xét rằng: Một Người đã chết thay cho mọi người thì mọi người đều đã chết; 15 Ngài đã chết cho mọi người để những kẻ sống không sống cho chính mình nữa nhưng sống vì Đấng đã chết và sống lại cho mình.
16 Vì vậy, từ nay chúng tôi không đánh giá một người nào theo quan điểm phàm tục nữa; dù trước kia chúng tôi đã đánh giá Chúa Cứu Thế theo quan điểm phàm tục nhưng nay chúng tôi không còn đánh giá như thế nữa. 17 Vì vậy nếu ai ở trong Chúa Cứu Thế, người ấy là một sinh vật mới; những sự cũ đã qua đi, kìa mọi sự đều trở nên mới. 18 Mọi việc này đều do Đức Chúa Trời thực hiện, Ngài là Đấng đã nhờ Chúa Cứu Thế hòa giải với chúng ta và ban cho chúng tôi chức vụ hòa giải. 19 Thật vậy, Đức Chúa Trời đã giải hòa với nhân loại trong Chúa Cứu Thế; không còn kể những vi phạm của loài người nữa và giao cho chúng ta sứ điệp giải hòa. 20 Vậy chúng tôi là đại sứ của Chúa Cứu Thế, như thể Đức Chúa Trời nhờ chúng tôi mà khuyên bảo. Nhân danh Chúa Cứu Thế chúng tôi van nài anh chị em hãy hòa giải với Đức Chúa Trời. 21 Đức Chúa Trời đã làm cho Chúa Cứu Thế, Đấng vốn chẳng biết tội lỗi, trở nên tội lỗi vì chúng ta để nhờ ở trong Chúa Cứu Thế chúng ta trở nên công chính trong Đức Chúa Trời.
New Vietnamese Bible. Used by permission of VBI (www.nvbible.org)