Old/New Testament

Nagkadto si David sa Adulam kag sa Mizpa

22 Naghalin si David sa Gat kag nagkadto sa kuweba sang Adulam. Sang mabatian ini sang iya mga utod kag sang iban pa nga mga miyembro sang iya pamilya, nagkadto sila sa iya sa pag-upod sa iya. ² May mga tawo man nga nag-upod sa iya nga ara sa kalisod, ukon may utang, ukon diskontento sa ila kabuhi. Mga 400 ka tawo ang nag-upod kay David, kag siya ang ila nangin pangulo. ³ Halin didto nagkadto si David sa Mizpa nga sakop sang Moab kag nagsiling sa hari sang Moab, “Tugutan mo bala ang akon ginikanan nga magtiner anay diri hasta nga mahibaluan ko kon ano ang himuon sang Dios para sa akon?” ⁴ Nagsugot ang hari, gani ginbilin ni David ang iya ginikanan sa hari sang Moab samtang didto siya sa mabakod nga palanaguan.

⁵ Isa sina ka tion nagsiling si Propeta Gad kay David, “Indi ka na magtiner diri sa imo palanaguan. Magkadto ka sa Juda.” Gani naghalin si David kag nagkadto sa kagulangan sang Heret.

Ginpapatay ni Saul ang mga Pari sang Nob

⁶ Karon nabalitaan ni Saul nga natultulan na si David kag ang iya mga tinawo. Nagapungko sadto si Saul sa idalom sang kahoy nga tamariska, didto sa bukid sang Gibea. Nagauyat siya sang bangkaw, kag nagatindog sa iya palibot ang tanan niya nga opisyal. ⁷ Nagsiling si Saul sa ila, “Pamati kamo mga taga-Benjamin! Nagpromisa bala sa inyo si David nga hatagan niya kamo tanan sang mga uma kag mga talamnan sang ubas? Nagpromisa bala siya sa inyo nga himuon niya kamo tanan nga mga kumander sang mga soldado? ⁸ Amo bala ina nga tanan kamo nagplano sing malain sa akon? Wala gid sing may nagsugid sa akon nga ang akon anak naghimo sang kasugtanan kay David. Wala gid kamo nagakabalaka sa akon, kay wala sing may nagsugid sa akon nga gin-ganyat sang akon anak ang akon alagad nga si David sa pagpatay sa akon subong sang iya ginatinguha karon.”

⁹ Isa sa mga nagatindog didto kaupod sang mga opisyal ni Saul amo si Doeg nga Edomnon. Nagsiling siya kay Saul, “Sang didto ako sa Nob, nakita ko si David nga nagkadto kay Ahimelec nga anak ni Ahitub. ¹⁰ Nagpamangkot si Ahimelec sa Ginoo kon ano ang himuon ni David, kag ginhatagan pa niya si David sang pagkaon kag sang espada ni Goliat nga Filistinhon.”

¹¹ Ginpatawag dayon ni Saul ang pari nga si Ahimelec nga anak ni Ahitub, kag ang iya bug-os nga pamilya nga mga pari sa Nob. Kag nagkadto sila tanan kay Saul. ¹² Pag-abot nila, nagsiling si Saul, “Pamati, Ahimelec!” Nagsabat siya, “Huo, Mahal nga Hari.” ¹³ Nagsiling si Saul sa iya, “Ngaa nga nagplano kamo ni David sing malain sa akon? Ginhatagan mo pa siya sang pagkaon kag espada, kag nagpamangkot ka pa sa Dios para sa iya. Karon nagakontra siya sa akon kag nagatinguha sa pagpatay sa akon.” ¹⁴ Nagsabat si Ahimelec sa hari, “Indi ina mahimo! Si David umagad mo, kag siya ang pinakamatutom mo nga alagad. Wala labot sina, siya pa ang kapitan sang imo mga guwardya kag ginatahod siya sa imo panimalay. ¹⁵ Huo, nagpamangkot ako sa Dios para sa iya, kag indi lang subong, kundi sang una pa. Pero nagapakitluoy ako sa imo nga indi mo ako pag-akusaron kag ang akon pamilya, kay wala gid ako kahibalo parte sini nga mga hitabo.” ¹⁶ Pero nagsiling ang hari, “Mapatay ka gid, Ahimelec, kag ang imo bug-os nga pamilya.”

¹⁷ Dayon ginsugo ni Saul ang mga guwardya sa iya tupad, “Patya ang mga pari sang Ginoo kay nagaapin man sila kay David. Nahibaluan nila nga nagpalagyo si David pero wala gid sila magsugid sa akon.” Pero wala gid magtandog ang mga opisyal sang hari sa mga pari sang Ginoo. ¹⁸ Gani ginmanduan sang hari si Doeg nga Edomnon nga siya ang magpatay sa mga pari, kag ginpamatay sila ni Doeg. Sadto nga adlaw 85 ka mga pari^[a] ang ginpamatay ni Doeg. ¹⁹ Ginpapatay man ni Saul ang tanan nga pumuluyo sang Nob nga banwa sang mga pari: ang mga lalaki, mga babayi, mga kabataan kag mga lapsag, pati mga baka, mga asno, mga karnero, kag mga kanding. ²⁰ Pero nakapalagyo si Abiatar nga anak ni Ahimelec kag nag-upod kay David. ²¹ Ginsugiran niya si David nga ginpapatay ni Saul ang mga pari sang Ginoo. ²² Nagsiling dayon si David kay Abiatar, “Sang makita ko sadto si Doeg sang nagkadto ako kay Ahimelec, nahibaluan ko nga manugid gid siya kay Saul. Gani salabton ko ang pagkapatay sang imo bug-os nga pamilya. ²³ Diri ka lang sa akon, kay isa lang ang gusto nga magpatay sa imo kag sa akon. Indi ka magkahadlok; indi ka maano diri upod sa akon.”

Ginluwas ni David ang Banwa sang Keila

23 Sang ginsugiran si David nga ginasalakay sang mga Filistinhon ang Keila kag ginapanguha nila ang mga trigo sa linasan, ² nagpamangkot siya sa Ginoo, “Salakayon ko bala ang mga Filistinhon?” Nagsabat ang Ginoo sa iya, “Sige, salakaya sila kag luwasa ang Keila.” ³ Pero nagsiling ang mga tinawo ni David, “Nahadlok gani kami diri sa Juda, ano na gid ayhan kon magkadto pa sa Keila kag magpakig-away sa mga Filistinhon!” ⁴ Nagpamangkot liwat si David sa Ginoo, kag nagsiling ang Ginoo sa iya, “Magkadto ka sa Keila, kay padag-on ko ikaw kontra sa mga Filistinhon.” ⁵ Gani nagkadto si David kag ang iya mga tinawo sa Keila kag nagpakig-away sa mga Filistinhon. Madamo nga mga Filistinhon ang ila ginpamatay, kag ginpanguha nila ang ila kasapatan. Naluwas nila ang mga taga-Keila.

⁶ (Sang nagpalagyo si Abiatar kag nagkadto kay David sa Keila, gindala niya ang espesyal nga panapton^[b] sang pari.)

Ginlagas ni Saul si David

⁷ May nakasugid kay Saul nga si David nagkadto sa Keila. Gani nagsiling si Saul, “Gintugyan siya sang Dios sa akon, kay daw sa ginpriso lang niya ang iya kaugalingon sa iya pagsulod sa banwa nga napalibutan sang pader.” ⁸ Ginpatipon dayon ni Saul ang tanan niya nga mga soldado sa pagkadto sa Keila kag sa pagkibon kay David kag sa iya mga tinawo. ⁹ Sang mahibaluan ni David ang plano ni Saul, ginsilingan niya si Abiatar nga pari nga kuhaon ang espesyal nga panapton sang pari. ¹⁰ Nagsiling dayon si David, “O Ginoo, Dios sang Israel, nabalitaan ko, nga imo alagad, nga nagplano si Saul sa pagkadto diri sa Keila sa paglaglag sini nga banwa tungod sa akon. ¹¹ Magakadto bala diri si Saul suno sa akon nabatian? Itugyan bala ako sang mga pumuluyo sang Keila kay Saul? O Ginoo, Dios sang Israel, sugiri ako nga imo alagad.” Nagsabat ang Ginoo, “Huo, makadto si Saul.” ¹² Nagpamangkot liwat si David, “Itugyan bala ako kag ang akon mga tinawo sang mga pumuluyo sang Keila kay Saul?” Nagsabat ang Ginoo, “Huo, itugyan nila kamo.” ¹³ Gani naghalin sa Keila si David kag ang iya 600 ka tinawo, kag nagsaylo-saylo sila sang lugar. Sang nabalitaan ni Saul nga nagpalagyo si David halin sa Keila, wala na siya magkadto didto.

¹⁴ Nagpanago si David sa mga kuta sa kabukiran sang kamingawan sang Zif. Adlaw-adlaw ginapangita siya ni Saul, pero wala gid siya gintugyan sang Dios kay Saul.

¹⁵ Isa sina ka adlaw, samtang didto si David sa Horesh sa kamingawan sang Zif, nabalitaan niya nga nagapakadto didto si Saul sa pagpatay sa iya. ¹⁶ Nagkadto didto si Jonatan sa iya sa Horesh sa pagpalig-on sa iya nga buligan siya sang Dios. ¹⁷ Nagsiling si Jonatan, “Indi ka magkahadlok kay ang akon amay indi makatandog sa imo. Nahibaluan mismo sang akon amay nga mangin hari ka sang Israel, kag mangin ikaduha lang ako sa imo.” ¹⁸ Naghimo dayon sila nga duha sang kasugtanan sa presensya sang Ginoo. Dayon nagpauli si Jonatan, pero si David iya nagpabilin sa Horesh.

¹⁹ Karon, may mga taga-Zif nga nagkadto kay Saul sa Gibea kag nagsiling, “Si David nagapanago sa amon didto sa mga kuta sa Horesh sa kabukiran sang Hakila, sa bagatnan sang Jeshimon. ²⁰ Gani, Mahal nga Hari, kadto ka didto kon san-o ang gusto mo kay bahala na kami sa pagtugyan sa iya sa imo.” ²¹ Nagsabat si Saul, “Pakamaayuhon kamo sang Ginoo sa inyo pagkabalaka sa akon. ²² Sige, pauli na kamo kag siguruha ninyo kon diin siya permi nagakadto kag kon sin-o ang nakakita sa iya didto, kay nahibaluan ko nga maayo gid siya magpadihot. ²³ Hibalua ninyo ang tanan nga lugar nga iya ginapanaguan, kag balik kamo diri sa akon kon sigurado gid. Dayon maupod ako sa inyo; kag kon ara pa siya sa isa ka lugar pangitaon ko siya bisan latason ko pa ang bug-os nga duta sang Juda.” ²⁴ Gani nag-una sila kay Saul sa Zif.

Karon, didto si David kag ang iya mga tinawo sa kamingawan sang Maon sa Kapatagan sang Jordan,^[c] sa bagatnan sang Jeshimon. ²⁵ Pag-abot ni Saul kag sang iya mga tinawo sa Zif, ginpangita nila si David. Sang mahibaluan ini ni David, nagpanago siya sa dako nga bato sa kamingawan sang Maon, kag didto siya nagtiner. Sang mabalitaan ini ni Saul, nagkadto siya sa kamingawan sang Maon sa pagpangita kay David. ²⁶ Si Saul kag ang iya mga tinawo didto sa pihak nga kilid sang bukid, kag si David iya kag ang iya mga tinawo sa pihak man nga kilid sang bukid nga nagadali-dali sa pagpalagyo kay Saul. Sang malapit na lang maabtan ni Saul kag sang iya mga tinawo si David kag ang iya man mga tinawo, ²⁷ may mensahero nga nagpalapit kay Saul kag nagsiling, “Dali, balik anay! Kay ginasalakay sang mga Filistinhon ang aton nasyon.” ²⁸ Gani nag-untat si Saul sa paglagas kay David kag nagbalik siya sa pagpakig-away sa mga Filistinhon. Tungod nga sa sina nga lugar nagsipak si David kag si Saul, ang ina nga lugar gintawag nga “Bato nga Ginsipakan.” ²⁹ Halin didto, nagtaklad si David sa mga kuta sang En Gedi kag didto nagtiner.

Wala Pagpatya ni David si Saul

24 Sang pagbalik ni Saul halin sa pagpakig-away sa mga Filistinhon, ginsugiran siya nga didto si David sa kamingawan sang En Gedi. ² Gani nagpili siya sang 3,000 ka tawo halin sa bug-os nga Israel kag naglakat sa pagpangita kay David kag sa iya mga tinawo malapit sa kabatuhan nga ginatineran sang mga kanding nga talunon. ³ Nakaabot si Saul sa toril sang mga karnero sa higad sang dalan, nga sa diin may kuweba didto. Nagsulod si Saul sa kuweba sa pagpamus-on. Didto gali sa sulod nga bahin sang kuweba nagapanago si David kag ang iya mga tinawo. ⁴ Nagsiling ang mga tinawo ni David sa iya, “Amo na gid ini ang tion nga ginsiling sang Ginoo nga igatugyan niya sa imo ang imo kaaway kag bahala ka kon ano ang imo gusto nga himuon sa iya.” Dayon hinay-hinay nga nagpalapit si David kay Saul kag gin-utod niya ang punta sang bayo ni Saul nga wala niya mabatyagi. ⁵ Pero pagkatapos sadto ginkonsensya si David sa iya nga pag-utod sang punta sang bayo ni Saul. ⁶ Nagsiling siya sa iya mga tinawo, “Kabay pa nga indi magtugot ang Ginoo nga maghimo ako sing malain sa akon agalon, ang ginpili sang Ginoo nga maghari.” ⁷ Sa sining ginhambal ni David ginsabdong niya ang iya mga tinawo, kag wala niya sila pagtuguti nga salakayon si Saul. Naghalin si Saul sa kuweba kag naglakat.

⁸ Dayon nagguwa si David sa kuweba kag gintawag si Saul, “Mahal nga Hari!” Sang magbalikid si Saul, nagluhod si David bilang pagtahod sa iya. ⁹ Nagsiling dayon si David kay Saul, “Ngaa nagapati ka sa mga tawo nga nagasiling sa imo nga nagatinguha ako sa pagpatay sa imo? ¹⁰ Nakita mo mismo subong nga adlaw kon paano ka gintugyan sang Ginoo sa akon didto sa sulod sang kuweba. Ginsilingan ako sang iban ko nga mga tinawo nga patyon ka, pero wala ko ikaw pagpatya. Nagsiling ako sa ila nga indi ko pag-anhon ang akon agalon tungod kay ginpili siya sang Ginoo nga maghari. ¹¹ Amay, tan-awa ang bahin sang imo bayo nga akon ginauyatan. Gin-utod ko ang punta sang imo bayo pero wala ko ikaw pagpatya. Nagapamatuod ini nga wala ako sing tuyo sa paghalit sa imo ukon sa pagrebelde sa imo. Wala ako nakasala sa imo pero ginatinguhaan mo ako nga patyon. ¹² Kabay pa nga ang Ginoo amo ang magahukom sa aton nga duha, kag kabay pa nga balusan niya ikaw sa imo malain nga ginahimo sa akon. Pero ako indi gid mag-ano sa imo, ¹³ subong sang hulubaton nga nagasiling, ‘Ang malaot lang nga tawo ang nagahimo sang malaot.’ Gani indi gid ako mag-ano sa imo. ¹⁴ Ikaw nga hari sang Israel nagahingabot gid sa akon. Ngaa, sin-o gid bala ako? Pareho man lang ako sa patay nga ido ukon bitik. ¹⁵ Kabay pa nga ang Ginoo amo ang magahukom sa aton kag magdesisyon kon sin-o ang may sala sa aton nga duha. Kabay pa nga talupangdon niya ako kag apinan kag luwason sa imo mga kamot.”

¹⁶ Pagkatapos hambal ni David, nagsiling si Saul, “Ikaw gid bala ina David, anak ko?” Kag naghibi siya sing tudo. ¹⁷ Nagsiling pa gid siya, “Mas matarong ka sang sa akon. Gintratar ko ikaw sing malain, pero ako gintratar mo sing maayo. ¹⁸ Ginpakita mo sa akon subong nga adlaw ang imo kaayo. Gintugyan ako sang Ginoo sa imo, pero wala mo ako pagpatya. ¹⁹ Ang iban iya kon makita nila ang ila kaaway, wala nila ini ginapabay-an nga makapalagyo. Kabay pa nga balusan ka sang Ginoo sa kaayo nga ginpakita mo sa akon subong nga adlaw. ²⁰ Nahibaluan ko nga mangin hari ka gid, kag ang ginharian sang Israel mangin malig-on sa imo paggahom. ²¹ Karon, magsumpa ka sa akon sa ngalan sang Ginoo nga indi mo pagpamatyon ang akon mga kaliwat, agod indi madula ang ngalan sang akon pamilya.” ²² Gani nagsumpa si David kay Saul. Dayon nagpauli si Saul, pero si David iya kag ang iya mga tinawo nagbalik sa ila palanaguan.

Mag-andam sa mga Tawo nga Pakita-kita lang ang Ila Ginahimo^(A)

12 Sang nagdugok ang linibo-libo nga mga tawo kay Jesus kag nagaginutok sila, nagsiling si Jesus sa iya mga sumulunod, “Mag-andam kamo, kay basi malatnan kamo sang batasan^[a] sang mga Pariseo nga puro pakita-kita lang. ² Pero wala sing tinago nga indi mahibaluan sa ulihi. ³ Gani, bisan ano ang inyo ginahambal sa madulom, mabatian sa masanag, kag ang inyo ginahutik sa sirado nga kuwarto, mahibaluan sang tanan.”

Ang Dapat Kahadlukan^(B)

⁴ “Mga abyan, indi kamo magkahadlok sa mga tawo nga makapatay lang sang inyo lawas, kag pagkatapos wala na sila sing mahimo pa sa inyo. ⁵ Sugiran ko kamo kon sin-o ang inyo kahadlukan: kahadlukan ninyo ang Dios, kay pagkatapos nga mapatay niya ang lawas sang tawo may gahom pa gid siya sa paghaboy sang iya kalag sa impyerno. Amo gani nga ginapaandaman ko kamo nga ang Dios dapat ninyo kahadlukan. ⁶ Indi bala nga barato lang ang pispis nga maya? Pero wala sing isa sa ila nga ginakalimtan sang Dios. ⁷ Gani labi pa gid kamo, kay bisan ang inyo mga buhok naisip niya tanan. Gani indi kamo magkahadlok, kay mas mahal pa kamo sang sa madamo nga mga maya.”

Ang Pagkilala kay Jesus^(C)

⁸ Nagsiling pa gid si Jesus sa ila, “Ang bisan sin-o nga nagakilala sa akon sa atubangan sang mga tawo nga ako iya Ginoo, ako nga Anak sang Tawo magakilala man sa iya sa atubangan sang mga anghel sang Dios. ⁹ Pero ang wala nagakilala sa akon sa atubangan sang mga tawo, indi ko man pagkilalahon sa atubangan sang mga anghel sang Dios. ¹⁰ Ang bisan sin-o nga maghambal sing malain kontra sa akon nga Anak sang Tawo mapatawad; pero ang maghambal sing malain kontra sa Espiritu Santo indi gid mapatawad.

¹¹ “Kon tungod sa inyo pagtuo pagadal-on kamo sa simbahan sang mga Judio ukon sa mga manugdumala sang banwa agod imbistigaron, indi kamo magpalibog kon ano ang inyo isabat. ¹² Kay sa sina nga tion tudluan kamo sang Espiritu Santo kon ano ang inyo dapat ihambal.”

Ang Paanggid Parte sa Manggaranon nga Nagsalig sa Iya Manggad

¹³ May tawo didto nga nagsiling, “Manunudlo, silinga ang akon magulang nga lalaki nga partihan niya ako sang amon palanublion.” ¹⁴ Nagsiling si Jesus sa iya, “Ano ako, huwis ukon manugpartida sang inyo pagkabutang?” ¹⁵ Dayon naghambal si Jesus sa mga tawo, “Mag-andam kamo sa tanan nga klase sang pagkamainangkunon, kay ang matuod nga pagkabuhi wala nagadepende sa madamo nga manggad.” ¹⁶ Kag ginsugiran niya sila sang isa ka paanggid, “May isa ka tawo nga manggaranon nga may duta nga madamo gid ang patubas. ¹⁷ Gani nagsiling siya sa iya kaugalingon, ‘Ano ang akon himuon? Wala na ako butangan sang akon patubas! ¹⁸ Maayo pa siguro nga ipaguba ko ang akon mga bodega kag ipatindog ang mas dako pa gid, kag dira ko ibutang ang akon mga patubas kag mga pagkabutang. ¹⁹ Kag tungod kay madamo na ang akon natipon para sa palaabuton nga mga tinuig, mapahuway-huway lang ako anay, magkaon, mag-inom, kag magpangalipay!’ ²⁰ Pero nagsiling ang Dios sa iya, ‘Buang-buang! Karon nga gab-i bawion ko sa imo ang imo kabuhi. Ti sin-o ang magapulos sang imo gintipon nga manggad?’ ²¹ Amo man ina ang matabo sa tawo nga nagatipon sang manggad para lang sa iya kaugalingon pero pobre sa atubangan sang Dios.”

Magsalig sa Dios^(D)

²² Dayon nagsiling si Jesus sa iya mga sumulunod, “Gani nagasiling ako sa inyo nga indi kamo magpalibog sa inyo pagpangabuhi, kon ano ang inyo kaunon kag kon ano ang inyo bayuon. ²³ Kay kon ginhatagan kamo sang Dios sang kabuhi kag lawas, indi mahimo nga indi niya kamo paghatagan sing pagkaon kag bayo. ²⁴ Tan-awa ninyo ang mga uwak: wala sila nagatanom, wala nagaani, kag wala sila sang bodega nga ginatipunan sang ila pagkaon, pero ginapakaon sila sang Dios. Indi bala mas labaw pa kamo sang sa mga pispis? ²⁵ Sin-o sa inyo ang makapalawig sang inyo kabuhi bisan diutay lang paagi sa inyo pagpalibog? Wala gid! ²⁶ Gani, tungod nga wala man kamo sang may mahimo sa pagpalawig sang inyo kabuhi, ngaa magpalibog pa gid kamo sang iban nga mga butang? ²⁷ Talupangda ninyo kon paano nagatubo ang mga bulak; wala sila nagapangabudlay ukon nagahimo sang ila bayo. Ang matuod, bisan ang bantog kag manggaranon nga hari nga si Solomon, ang iya mga bayo indi makatupong sa katahom sang bisan isa lang sa sini nga mga bulak. ²⁸ Kon ginapatahom sang Dios ang mga hilamon nga buhi subong, pero sa ulihi malaya kag tutdan man lang, indi bala nga mas labi pa gid nga pabayuan niya kamo? Kadiutay sang inyo pagtuo! ²⁹ Indi kamo magpalibog kon ano ang inyo kaunon kag imnon. ³⁰ Amo ina ang ginapalibugan sang mga tawo nga wala nakakilala sa Dios. Pero nakahibalo ang inyo Amay sa langit nga kinahanglan ninyo ina nga mga butang. ³¹ Gani unaha ninyo ang pagpasakop sa paghari sang Dios kag ihatag gid niya ang inyo mga kinahanglanon.”