Old/New Testament
Si David kag si Goliat
17 Karon, gintipon sang mga Filistinhon ang ila mga soldado sa Soco nga sakop sang Juda, agod magpakig-away. Nagkampo sila sa Efes Damim, sa tunga-tunga sang Soco kag Azeka. 2 Gintipon man ni Saul ang mga Israelinhon kag nagkampo sila malapit sa Kapatagan sang Elah. Nagpreparar sila sa pagpakig-away sa mga Filistinhon. 3 Nagtipon ang mga Filistinhon sa pihak nga bukid kag ang mga Israelinhon sa pihak man nga bukid, kag pulopatag sa tunga nila.
4 Karon, may isa ka tawo nga taga-Gat nga maayo mag-away. Ang iya ngalan si Goliat. Nagguwa siya sa kampo sang mga Filistinhon kag nagpalapit sa kampo sang mga Israelinhon. Sobra siyam ka tapak[a] ang iya kataason. 5 Saway ang iya helmet, kag saway man ang iya panagang sa dughan nga nagabug-at sing mga 60 ka kilo. 6 Ang iya mga paa kag mga batiis may hapin nga saway, kag may nagasablay nga saway nga sibat sa iya likod. 7 Ang iya bangkaw mabug-at kag madamol;[b] ang punta lang sini nga salsalon nagabug-at sing mga pito ka kilo. Nagauna sa iya ang manugdala sang iya taming.
8 Nagpundo si Goliat kag nagsinggit sa mga Israelinhon, “Ngaa kinahanglan pa nga tanan kamo magpakig-away? Isa lang ako nga Filistinhon pero kamo nga mga suluguon ni Saul madamo. Magpili kamo sang isa ka tawo nga magpakig-away sa akon. 9 Kon mapatay niya ako, mangin ulipon ninyo kami, pero kon mapatay ko siya, mangin ulipon namon kamo kag mag-alagad kamo sa amon. 10 Karon, ginahangkat ko kamo! Pakadtua ninyo sa akon ang tawo nga magpakig-away sa akon.” 11 Pagkabati sadto ni Saul kag sang mga Israelinhon, hinadlukan gid sila.
12 Karon, may anak si Jesse nga si David. Si Jesse isa ka Efratanhon nga nagaestar sa Betlehem nga sakop sang Juda. Tigulang na siya sang panahon ni Saul. May walo siya ka anak nga lalaki. 13 Ang tatlo niya ka magulang nga anak nag-upod kay Saul sa inaway. Ang kamagulangan amo si Eliab, ang ikaduha si Abinadab, kag ang ikatlo si Shama. 14 Ang kamanghuran amo si David. Kag samtang nagaupod ang tatlo kay Saul sa pagpakig-away, 15 si David iya nagapulopauli sa Betlehem halin sa kampo ni Saul sa pagtatap sang mga karnero sang iya amay.
16 Sa sulod sang 40 ka adlaw ginahangkat ni Goliat ang mga Israelinhon adlaw-gab-i.
17 Isa sina ka adlaw, nagsiling si Jesse kay David, “Anak, magdali-dali ka kadto sa imo mga utod sa kampo kag dal-i sila sang mga tunga sa sako nga sinanlag nga uyas kag napulo ka bilog nga tinapay. 18 Dal-i man sang napulo ka keso ang kumander sang mga soldado. Usisaa kon kamusta na ang kahimtangan sang imo mga utod, kag magbalik ka diri nga may dala nga pamatuod nga maayo ang ila kahimtangan. 19 Didto sila subong sa Kapatagan sang Elah nga nagapakig-away sa mga Filistinhon kaupod kay Saul kag sa iban nga mga Israelinhon.”
20 Gani sang madason nga adlaw, aga pa gid nagbangon si David kag nagpreparar sang pagkaon nga iya dalal-on. Ginbilin niya ang mga karnero sa isa ka manugbantay, kag dayon naglakat siya suno sa ginsiling sang iya amay. Sang pag-abot niya sa kampo sang mga Israelinhon, nagapaguwa gid ang mga soldado nga nagasinggit sa pagpakig-away. 21 Kag sang ulihi nagaatubangay na ang mga Israelinhon kag ang mga Filistinhon nga handa na sa pag-inaway. 22 Ginbilin ni David ang iya mga dala sa nagadumala sang mga kinahanglanon sang mga soldado, kag nagdalagan siya sa ginaawayan kag ginkumusta ang iya mga utod. 23 Samtang nagapakighambal siya sa ila, nag-abanse si Goliat, ang maayo mag-away nga Filistinhon nga taga-Gat, kag ginhangkat naman niya ang mga Israelinhon. Kag nabatian ini ni David. 24 Sang makita sang mga Israelinhon si Goliat, nagdinalagan sila sa puwerte nga kahadlok. 25 Nagsugilanunay sila, “Nakita bala ninyo ato nga tawo nga nagasalakay para hangkaton ang Israel? Pagahatagan sang hari sang dako nga premyo ang tawo nga makapatay sa iya. Kag indi lang ina, kundi ipaasawa pa niya ang iya anak sa iya, kag indi pagpabayaron ang ila pamilya sang buhis sa Israel.”
26 Nagpamangkot si David sa mga tawo nga nagatindog malapit sa iya, “Sin-o gid bala inang Filistinhon, nga wala nagatuo sa Dios,[c] para hangkaton ang mga soldado sang buhi nga Dios? Kag ano ang mabaton sang tawo nga makapatay sa iya agod mauntat ang iya pagpakahuya sa Israel?” 27 Ginsugid sang mga tawo sa iya ang ila ginahambalan parte sa premyo nga mabaton sang tawo nga makapatay kay Goliat.
28 Sang mabatian ni Eliab, nga kamagulangan nga utod ni David, nga nagapakighambal si David sa mga tawo, naakig gid siya. Nagsiling siya kay David, “Ngaa nagkadto ka diri? Sin-o ang ginpabantay mo sa aton mga karnero sa kamingawan nga pila na lang ka bilog? Nagahunahuna ka siguro nga daw si sin-o ka gid. Kalain sang imo batasan! Nagkadto ka diri para lang magtan-aw sang inaway.” 29 Nagsiling si David, “Ngaa ano bala ang akon ginhimo? Nagpamangkot man lang ako!” 30 Dayon gintalikdan siya ni David kag nag-atubang sa iban naman nga mga tawo kag nagpamangkot sang amo man gihapon nga pamangkot, kag amo man gihapon ang ila sabat sa iya.
31 Ang pagpangusisa ni David nakaabot kay Saul, gani ginpatawag siya ni Saul. 32 Pag-abot ni David, nagsiling siya kay Saul, “Wala sing isa nga dapat madulaan sang kaisog tungod sa sini nga Filistinhon. Ako nga imo alagad magapakig-away sa iya.” 33 Nagsabat si Saul, “Indi ka makasarang sa pagpakig-away sa sina nga Filistinhon. Bata ka pa kag siya iya mangangaway na halin sang bata pa siya.” 34 Pero nagsabat si David, “Sir, halin sang una manugbantay ako sang mga karnero sang akon amay. Kon tabanon gani sang leon ukon oso[d] ang karnero, 35 ginalagas ko ini kag ginalampusan, kag ginakuha ang karnero. Kon magbato siya sa akon ginadakop ko siya sa liog[e] kag ginalampusan hasta nga mapatay. 36 Nahimo ko ini sa leon kag sa oso, kag himuon ko man sa sinang Filistinhon nga wala nagatuo sa Dios,[f] tungod nga ginahangkat niya ang mga soldado sang buhi nga Dios. 37 Ang Ginoo nga nagluwas sa akon sa leon kag sa oso magaluwas man sa akon sa kamot sang sini nga Filistinhon.”
Nagsiling si Saul kay David, “Sige, lakat, kag kabay pa nga magaupod ang Ginoo sa imo.” 38 Ginpasuksok niya dayon kay David ang iya sulul-ubon para sa inaway—ang saway nga helmet kag ang panagang sa dughan. 39 Gintaklos dayon ni David ang espada ni Saul kag nagtilaw sa paglakat-lakat tungod nga wala siya maanad sa sina nga mga sulul-ubon. Nagsiling siya kay Saul, “Indi ako makapakig-away nga may ginasul-ob nga pareho sini, kay wala ako maanad sini.” Gani gin-uba niya ato tanan. 40 Dayon ginkuha niya ang iya sungkod, kag nagpulot sang lima ka mahining nga bato sa ililigan sang tubig kag ginsulod sa iya suludlan nga panit. Gindala niya ang iya labyog kag nagpalapit kay Goliat.
41 Nagapalapit man sa iya si Goliat nga nagauna sa iya ang manugdala sang iya armas. 42 Sang matalupangdan ni Goliat nga si David isa lang ka pamatan-on nga guwapo kag mapula-pula sing guya, ginyaguta niya siya. 43 Nagsiling siya kay David, “Ido bala ako nga gindal-an mo ako sang lipak?” Kag ginpakamalaot niya si David sa ngalan sang iya mga dios. 44 Dayon nagsiling siya, “Palapit diri, kay ipakaon ko ang imo bangkay sa mga pispis kag sa mapintas nga mga sapat!” 45 Nagsabat si David, “Nagapalapit ka sa pagpakig-away sa akon nga may espada, bangkaw, kag sibat, pero nagapalapit ako sa pagpakig-away sa imo sa ngalan sang Ginoo nga Makagagahom, ang Dios sang mga soldado sang Israel nga imo ginahangkat. 46 Sa sini nga adlaw, itugyan ka sang Ginoo sa akon; patyon ko ikaw kag utdon ang imo ulo. Kag sa sini man nga adlaw ipakaon ko ang mga bangkay sang mga Filistinhon sa mga pispis kag sa mapintas nga mga sapat, kag mahibaluan sang bug-os nga kalibutan nga may Dios ang Israel. 47 Ang tanan nga nagatipon diri makahibalo nga makaluwas ang Ginoo sa iya katawhan bisan wala sing espada ukon bangkaw, kay ang Ginoo mismo amo ang magapakig-away, kag itugyan niya kamo tanan sa amon.”
48 Samtang nagapalapit si Goliat sa iya, nagdalagan si David sa pagsugata sa iya. 49 Nagkuha si David sang bato sa iya suludlan nga panit, kag iya ini ginlabyog[g] kay Goliat, kag nagtupa ini sa iya agtang. Nagdulot gid ang bato sa iya agtang, kag natumba siya nga nagahapa sa duta.
50 Gani nagdaog si David kay Goliat paagi lang sa labyog kag sa isa ka bato. Napatay niya si Goliat bisan wala siya sing espada. 51 Nagdalagan si David kay Goliat kag ginkuha niya ang espada sini, kag gin-utod ang iya ulo. Sang makita sang mga Filistinhon nga patay na ang ila soldado nga maayo mag-away, nagpalalagyo sila. 52 Dayon nag-abanse ang mga soldado sang Israel kag Juda nga nagasinggit, kag ginlagas nila ang mga Filistinhon hasta sa Gat[h] kag Ekron. Naglalapta ang mga bangkay sang mga Filistinhon sa dalan sang Shaaraim pakadto sa Gat kag Ekron. 53 Pagkatapos nila lagas sa mga Filistinhon, nagbalik sila kag ginpanguha nila ang mga nagkalabilin sa kampo sang mga Filistinhon. 54 Ginkuha ni David ang ulo ni Goliat kag gindala sa Jerusalem, kag ginbutang niya sa iya tolda ang mga armas ni Goliat.
55 Sadtong tion nga nakita ni Saul si David nga nagapalapit kay Goliat sa pagpakig-away, nagpamangkot siya kay Abner nga kumander sang mga soldado, “Abner, kay sin-o anak inang pamatan-on?” Nagsabat si Abner, “Wala gid ako kahibalo, Mahal nga Hari.” 56 Nagsiling si Saul, “Usisaa kon kay sin-o siya anak.”
57 Sang magbalik si David sa ila kampo matapos niya napatay si Goliat, gindala siya ni Abner kay Saul. Nagabitbit pa si David sang ulo ni Goliat. 58 Nagpamangkot si Saul sa iya, “Toto, kay sin-o ka anak?” Nagsabat si David, “Anak ako sang imo sakop nga si Jesse nga taga-Betlehem.”
Nahisa si Saul kay David
18 Matapos makahambalanay si David kag si Saul, nag-amigohay si David kag ang anak ni Saul nga si Jonatan. Palangga gid ni Jonatan si David subong sang iya kaugalingon. 2 Halin sadto wala na ginpapauli ni Saul si David sa ila balay. 3 Nagpromisa si Jonatan kay David nga amiguhon niya siya hasta san-o, tungod kay palangga gid niya si David subong sang iya kaugalingon. 4 Sa pagpamatuod sang iya promisa, gin-uba niya ang iya pangguwa nga bayo kag ginhatag kay David, pati ang iya kunop, espada, pana, kag paha.
5 Nagmadinalag-on si David sa mga ginpahimo sa iya ni Saul, gani ginhatagan siya ni Saul sang mataas nga rangko sa iya mga soldado. Nagustuhan ini sang tanan nga tawo pati man sang mga opisyal ni Saul.
6 Karon, sang nagapalauli na ang mga Israelinhon matapos mapatay ni David si Goliat, ginsugata si Saul sang mga babayi nga halin sa tanan nga banwa sang Israel. Malipayon sila nga nagakinanta kag nagasinaot nga may mga tamborin kag mga lira. 7 Amo ini ang ila kanta:
“Pila lang ka libo ang napatay ni Saul, pero kay David iya tignapulo ka libo.”
8 Naakig gid si Saul sang mabatian niya ang ila kanta. Nagsiling siya sa iya kaugalingon, “Nagasiling sila nga tignapulo ka libo ang napatay ni David pero ang akon iya pila lang ka libo. Sa sunod himuon na nila siya nga hari.” 9 Gani halin sadto ginabantayan na sing maayo ni Saul si David tungod kay nahisa siya sa iya.
10-11 Pagkadason nga adlaw, gin-gamhan si Saul sang malaot nga espiritu nga ginpadala sang Dios, kag naghalambalanon siya sa sulod sang iya balay. Nagtukar si David sang arpa para kay Saul subong sang iya masami nga ginahimo. Nagsiling si Saul sa iya kaugalingon samtang nagauyat siya sang bangkaw, “Bangkawon ko si David agod magtapik siya sa dingding.” Kag ginbangkaw niya si David sing makaduha, pero nakalikaw si David.
12 Nahadlok si Saul kay David kay ginaupdan sang Ginoo si David, kag siya iya ginbayaan na sang Ginoo. 13 Gani ginpapalayo niya si David sa iya, kag ginhimo niya siya nga kumander sang 1,000 ka soldado. Ginpanguluhan ni David ang mga soldado sa pagpakig-away. 14 Nagmadinalag-on siya sa tanan nga ginhimo niya tungod kay nagaupod ang Ginoo sa iya. 15 Sang mahibaluan ni Saul nga madinalag-on si David, hinadlukan na gid siya tapat. 16 Pero naluyagan gid sang tanan nga taga-Israel kag taga-Juda si David, tungod kay ginapanguluhan niya sila sa pagpakig-away.
17 Karon nagsiling si Saul kay David, “Handa ako nga ipaasawa sa imo ang akon kamagulangan nga anak nga si Merab sa kondisyon nga ipakita mo sa akon ang imo kaisog sa pagpakig-away para sa Ginoo.” Sa hunahuna ni Saul nga sa sini nga paagi mapatay si David sang mga Filistinhon, kag indi na kinahanglan nga siya pa ang magpatay sa iya. 18 Pero nagsiling si David kay Saul, “Sin-o gid bala ako kag ang akon pamilya nga mangin umagad ako sang hari?”
19 Sang tion nga ipaasawa na si Merab kay David, ginpaasawa ni Saul si Merab kay Adriel nga taga-Mehola.
20 Karon ang isa pa ka anak ni Saul nga babayi nga si Mical naluyag kay David. Kag sang ginsugiran si Saul parte sini, nalipay siya. 21 Nagsiling siya sa iya kaugalingon, “Ipaasawa ko si Mical kay David, kag himuon ko siya nga paon agod nga mapatay si David sang mga Filistinhon.” Gani nagsiling si Saul kay David, “May kahigayunan ka pa nga mangin akon umagad.”
22 Sang ulihi ginsugo ni Saul ang iya mga alagad nga magpakigsugilanon kay David sa sekreto, kag ihambal ini sa iya, “Nagustuhan ka gid sang hari kag sang tanan niya nga mga alagad. Gani magsugot ka na nga mangin iya umagad.” 23 Sang ginhambal nila ini kay David, nagsiling siya, “Indi ako makasarang sa pagbayad kay Saul para mapangasawa ko ang iya anak. Imol lang ako kag indi gani kilala.”
24 Sang ginsugiran nila si Saul sang ginsiling ni David, 25 nagsiling si Saul, “Silinga ninyo si David nga ang akon lang kinahanglan bilang bayad sa pagpangasawa sa akon anak amo ang panit sa punta sang kinatawo sang 100 ka Filistinhon,[i] bilang pagtimalos ko sa ila nga akon mga kaaway.” Amo ato ang plano ni Saul agod mapatay si David sa kamot sang mga Filistinhon.
26 Sang ginsugid ini sang mga alagad ni Saul kay David, nalipay siya nga mangin umagad sang hari. Gani sa wala pa mag-abot ang tion nga gintalana ni Saul kay David, 27 nagpakig-away si David kag ang iya mga tinawo sa mga Filistinhon kag nakapatay sila sang 200 ka Filistinhon. Ginpakuha niya dayon ang panit sa punta sang kinatawo sang mga Filistinhon kag gindala ini tanan sa hari, agod mangin umagad siya sang hari. Gani ginpaasawa ni Saul ang iya anak nga si Mical kay David.
28 Sang mareyalisar ni Saul nga ang Ginoo nagaupod kay David kag naluyag gid ang iya anak nga si Mical kay David, 29 hinadlukan na gid siya tapat kay David. Kag padayon nga kaaway niya si David samtang buhi pa siya.
30 Padayon nga nagpakig-away ang mga Filistinhon sa mga Israelinhon. Kag kada inaway, madinalag-on si David labaw sang sa iban nga mga opisyal ni Saul. Gani nangin bantog gid si David.
Nagtudlo si Jesus Parte sa Pangamuyo(A)
11 Isa sadto ka adlaw, sang pagkatapos pangamuyo ni Jesus, ang isa sang iya mga sumulunod nagpalapit sa iya kag nagsiling, “Ginoo, si Juan nga manugbautiso nagtudlo sa iya mga sumulunod sa pagpangamuyo. Tudlui man kami magpangamuyo.”
2 Gani nagsiling si Jesus sa ila, “Magpangamuyo kamo pareho sini:
‘Amay, kabay pa nga tahuron ka sang mga tawo.[a]
Kabay pa nga maghari ka diri sa amon.
3 Hatagi kami sang amon kinahanglanon nga pagkaon adlaw-adlaw.
4 Patawara kami sang amon mga sala,
kay ginapatawad man namon ang tanan nga nakasala sa amon.
Kag indi mo kami pag-ipadaog sa mga pagsulay.’ ”
5 Nagsiling pa gid si Jesus sa ila, “Abi kon may amigo ka, kag sa tungang gab-i magkadto ka sa iya balay kag magsiling sa iya, ‘Amigo, pahulama ako anay sang pagkaon,[b] 6 kay may amigo ako nga bag-o lang nag-abot kag wala gid ako sang ipakaon sa iya.’ 7 Dayon magsabat siya sa sulod, ‘Indi na ako pagtublaga. Nasiradhan na namon ang puwertahan kag nagahigda na ako kag ang akon mga bata, gani mabudlay na sa akon ang pagbangon agod hatagan ka.’ 8 Pero ang matuod, bisan daw indi siya magbangon kag maghatag sa imo, bisan amigohay pa kamo, magabangon gid siya kag magahatag sang imo ginakinahanglan tungod kay wala ka nagahuyahuya sa pagpilit sa iya. 9 Gani ginasilingan ko kamo: Magpangayo kamo sa Dios kag hatagan niya kamo. Pangitaa ninyo sa iya ang inyo ginapangita kag makita ninyo. Magpanuktok kamo kag pagabuksan niya kamo. 10 Kay ang tanan nga nagapangayo, nagabaton. Ang mga nagapangita, makakita. Kag ang mga nagapanuktok, pagabuksan. 11 Kamo nga mga ginikanan,[c] kon magpangayo ang inyo bata sang isda hatagan bala ninyo sing man-og? 12 Kon magpangayo siya sang itlog, hatagan bala ninyo sang iwi-iwi? Siyempre indi! 13 Ti kon kamo nga mga tawo nga malaot makahibalo maghatag sang maayo nga mga butang sa inyo mga bata, daw ano pa gid ang inyo Amay sa langit! Ihatag gid niya ang Espiritu Santo sa mga nagapangayo sa iya.”
Si Jesus kag ang Hari sang Malaot nga mga Espiritu(B)
14 Isa sadto ka tion nagtabog si Jesus sang malaot nga espiritu nga nagsulod sa isa ka tawo nga nangin kabangdanan sang iya pagkaapa. Sang matabog niya ang malaot nga espiritu, nakahambal dayon ang apa. Natingala gid ang mga tawo. 15 Pero may mga tawo didto nga nagsiling, “Nagatabog siya sang malaot nga mga espiritu paagi sa gahom nga ginhatag sa iya ni Satanas[d] nga amo ang pangulo sang malaot nga mga espiritu.” 16 Ang iban didto gusto nga tilawan si Jesus, gani nagpangayo sila sa iya sang milagro halin sa Dios[e] bilang pamatuod nga ginpadala siya sang Dios. 17 Pero nahibaluan ni Jesus ang ila hunahuna, gani nagsiling siya sa ila, “Kon ang mga pumuluyo sang isa ka ginharian magbinahin-bahin kag mag-ilinaway, ina nga ginharian malaglag. Amo man ang matabo sa panimalay kon ang mga nagaestar dira magbinahin-bahin kag mag-ilinaway. 18 Gani kon si Satanas kag ang iya mga sakop magbinahin-bahin kag mag-ilinaway, paano makapadayon ang iya ginharian? Kay nagasiling man bala kamo nga nagatabog ako sang malaot nga mga espiritu paagi sa gahom nga ginhatag sa akon ni Satanas nga pangulo sang malaot nga mga espiritu. 19 Kon si Satanas ang naghatag sa akon sang gahom para magtabog sang malaot nga mga espiritu, sin-o ang naghatag sang gahom sa inyo mga sumulunod nga nagatabog man sang malaot nga mga espiritu? Ang inyo mga sumulunod mismo nagapamatuod nga sala gid kamo. 20 Karon, tungod kay nagatabog ako sang malaot nga mga espiritu paagi sa gahom sang Dios, nagapamatuod ini nga ang paghari sang Dios nag-abot na sa inyo.”
21 Ginsugiran sila ni Jesus sang isa pa ka paanggid, “Kon nagaguwardya ang makusog nga tawo sa iya balay, nga kompleto ang armas, indi gid maano ang iya mga pagkabutang. 22 Pero kon sulungon siya sang mas makusog pa sang sa iya, mapierdi siya. Ang iya ginasaligan nga mga armas kuhaon sa iya, kag pati ang tanan niya nga mga pagkabutang pamartidahon pa.”
23 Pagkatapos nagsiling si Jesus, “Ang wala nagaapin sa akon, kontra sa akon. Kag ang wala nagabulig sa akon sa pagtipon sang mga tawo sa Dios nagapalapta lang.”
Ang Pagbalik sang Malaot nga Espiritu(C)
24 “Kon ang malaot nga espiritu magguwa sa tawo nga iya ginsudlan, nagalibot siya sa mga lugar nga wala sing tubig kay nagapangita siya sang lugar nga iya mapahuwayan. Kon indi siya makakita sang palahuwayan, magahunahuna siya nga magbalik na lang sa iya ginhalinan. 25 Kag kon sa iya pagbalik makita niya nga ang iya ginhalinan matinlo na kag nahimos ang tanan, 26 malakat siya dayon kag manghagad sang pito pa gid ka espiritu nga mas malaot pa sang sa iya. Magasulod sila sa sadto nga tawo kag didto mag-estar. Kag ang kahimtangan sang tawo mangin grabe pa gid sang sa una.”
Ang Matuod nga Pagkabulahan
27 Pagkatapos hambal ni Jesus sadto, may babayi didto sa kadam-an nga nagsinggit sa iya, “Bulahan ang babayi nga nagbusong kag nagpatiti sa imo!” 28 Nagsabat si Jesus, “Pero mas bulahan ang mga tawo nga nagapamati kag nagatuman sang pulong sang Dios.”
Hiligaynon Bible (Ang Pulong Sang Dios) Copyright © 1996, 2006 by Biblica, Inc.® Used by permission. All rights reserved worldwide.