Old/New Testament

Ang Paghari ni Josia sa Juda^(A)

22 Nagaedad si Josia sang walo ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 31 ka tuig. Ang iya iloy amo si Jedida nga anak ni Adaya nga taga-Bozkat. ² Maayo ang iya ginhimo sa panulok sang Ginoo kag nagsunod siya sa pagginawi sang iya katigulangan nga si David. Ginsunod gid niya ang husto.

Nakita ang Libro sang Kasuguan sa Templo^(B)

³ Sang ika-18 nga tuig sang paghari ni Josia, ginpakadto niya sa templo sang Ginoo ang iya sekretaryo nga si Shafan, nga anak ni Azalia kag apo ni Meshulam. Nagsiling siya kay Shafan, ⁴ “Magkadto ka kay Hilkia, ang pangulo nga pari, kag ipatipon sa iya ang kuwarta nga gindala sang mga tawo sa templo sang Ginoo, nga ginkolekta sang mga pari nga nagabantay sa puwertahan sang templo. ⁵ Hambali siya nga ihatag niya ini sa mga tawo nga gintugyanan nga magdumala sa pagpakay-o sang templo, agod sila ang magsuhol sa mga nagaulobra sa templo sang Ginoo— ⁶ sa mga nagapreparar sang mga kahoy kag sa mga nagakay-o sang templo kag sang mga pader sini. Ang iban nga kuwarta ibakal nila sang mga kahoy kag mga bato nga nabasbasan na, nga kinahanglan sa pagkay-o sang templo. ⁷ Pero indi na kinahanglan nga pangitaan pa sila sang lista sang mga gastos kay masaligan sila.”

⁸ Nagsiling si Hilkia nga pangulo nga pari kay Shafan nga sekretaryo, “Nakita ko ang Libro sang Kasuguan sa templo sang Ginoo.” Ginhatag ni Hilkia ang libro kay Shafan kag ginbasa niya ini. ⁹ Dayon nagkadto si Shafan sa hari kag nagsiling, “Ginkuha na sang imo mga opisyal ang kuwarta sa templo kag ginhatag sa mga gintugyanan sa pagpakay-o sang templo.” ¹⁰ Nagsiling pa gid siya sa hari, “May ginhatag sa akon nga libro si Hilkia nga pari.” Kag ginbasa niya ini sa atubangan sang hari.

¹¹ Pagkabati sang hari sa nasulat sa Libro sang Kasuguan, gin-gisi niya ang iya bayo sa kasubo. ¹² Nagmando siya kay Hilkia nga pari, kay Ahikam nga anak ni Shafan, kay Acbor nga anak ni Micaya, kay Shafan nga sekretaryo, kag kay Asaya nga iya personal nga alagad. Siling niya, ¹³ “Magpamangkot kamo sa Ginoo para sa akon kag para sa katawhan sang Juda parte sining nasulat sa libro nga nakita. Puwerte gid ang kaakig sang Ginoo sa aton tungod kay wala nagtuman ang aton mga katigulangan sa nasulat sa sini nga libro, nga ginapatuman man sa aton.”

¹⁴ Gani nagkadto sila ni Hilkia nga pari, Ahikam, Acbor, Shafan, kag Asaya sa isa ka propeta nga babayi nga si Hulda sa pagpamangkot sa iya. Ining si Hulda nagaestar sa bag-o nga bahin sang Jerusalem kag asawa siya ni Shalum nga anak ni Tikva kag apo ni Harhas. Si Shalum amo ang nagaatipan sang mga bayo sa templo.

^15-16 Nagsiling si Hulda sa ila, “Silinga ninyo ang tawo nga nagpadala sa inyo sa akon nga amo ini ang ginasiling sang Ginoo, ang Dios sang Israel: ‘Laglagon ko ang ini nga lugar kag ang mga pumuluyo sini, suno sa nasulat sa libro nga ginbasa mo. ¹⁷ Ipakita ko gid ang akon kaakig sa sini nga lugar kag indi ini mauntat, kay ginsikway ako sang akon katawhan kag nagsunog sila sang insenso sa pagsimba sa iban nga mga dios. Ginpaakig gid nila ako sa ila mga ginhimo.^[a]’

¹⁸ “Pero silinga ninyo ang hari sang Juda, nga nagpadala sa inyo sa pagpamangkot sa Ginoo, nga indi siya matublag sa ato nga mensahi, kay amo ini ang ginasiling sang Ginoo, ang Dios sang Israel: ¹⁹ Ginpamatian ko ang imo pangamuyo, kay naghinulsol ka kag nagpaubos sang imo kaugalingon sa akon atubangan sang mabatian mo ang akon ginsiling kontra sa sini nga lugar kag sa mga pumuluyo sini, nga pakamalauton kag laglagon ini nga lugar. Gin-gisi mo pa gani ang imo bayo kag naghibi sa akon atubangan sa paghinulsol. Gani ako, ang Ginoo, nagasiling nga ²⁰ samtang buhi ka pa, indi mag-abot ang kalaglagan nga ipadala ko sa sini nga lugar. Mapatay ka nga may kalinong.”

Kag ginsugiran nila ang hari sang sabat ni Hulda.

Ang mga Pagbag-o nga Ginhimo ni Josia^(C)

23 Dayon ginpatawag ni Haring Josia ang tanan nga manugdumala sang Juda kag Jerusalem. ² Nagkadto siya sa templo sang Ginoo upod ang tanan nga katawhan sang Juda kag Jerusalem halin sa pinakadungganon hasta sa pinakakubos. Nag-upod man ang mga pari kag mga propeta. Ginbasa ni Josia sa ila ang tanan nga nasulat sa Libro sang Kasugtanan, nga nakita sa templo sang Ginoo. ³ Dayon nagtindog si Josia sa kilid sang haligi^[b]. Kag naghimo siya sang kasugtanan sa presensya sang Ginoo nga magsunod siya sa Ginoo paagi sa pagtuman sa iya mga sugo, pagpanudlo, kag pagsulundan sa bug-os niya nga tagipusuon kag kalag. Sa sini nga paagi matuman ang mga ginapatuman sang kasugtanan sang Dios nga nasulat sa sini nga libro. Kag nagpromisa man ang mga tawo nga magtuman sa kasugtanan sang Dios.

⁴ Dayon ginsugo ni Haring Josia si Hilkia nga pangulo nga pari, ang mga pari nga sunod sa rangko ni Hilkia, kag ang mga pari nga nagabantay sa puwertahan sang templo, sa pagkuha sa templo sang Ginoo sang tanan nga kagamitan nga ginagamit sa pagsimba kay Baal, kay Ashera, kag sa tanan nga butang sa langit. Ginpasunog niya ini sa guwa sang Jerusalem, sa uma sang Kidron, kag gindala dayon ang abo sa Betel. ⁵ Ginpahalin niya sa ila katungdanan ang mga pari nga nagaalagad sa mga dios-dios. Ini nga mga pari gintugyanan sang mga hari sang Juda sa pagsunog sang mga insenso sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar didto sa mga banwa sang Juda kag sa palibot sang Jerusalem. Nagsunog sila sang mga insenso kay Baal kag sa mga ara sa langit—sa adlaw, sa bulan, kag sa mga bituon. ⁶ Ginpakuha man ni Haring Josia ang hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera sa templo sang Ginoo kag gindala sa guwa sang Jerusalem, sa Kidron nga ililigan sang tubig, kag ginsunog didto. Dayon ginpapudpod niya ini sing mapino kag ginsabwag ang abo sa patyo. ⁷ Ginpaguba man niya ang mga balay sang mga lalaki kag babayi nga nagabaligya sang ila lawas, nga ara sa templo sang Ginoo. Didto nagatahi ang mga babayi sang mga bayo nga ginagamit sa pagsimba kay Ashera.^[c]

⁸ Ginpabalik ni Josia sa Jerusalem ang tanan nga pari nga nagaestar sa iban nga mga banwa sang Juda. Gindagtaan niya ang mga simbahan sa mataas nga mga lugar, halin sa Geba hasta sa Beersheba, sa diin nagasunog ang mga pari sang mga insenso. Ginpaguba niya ang mga simbahan sa Puwertahan ni Josue, ang manugdumala sang Jerusalem. Ini nga puwertahan ara sa wala dampi sang puwertahan sang siyudad. ⁹ Ang mga pari nga nag-alagad sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar wala gintugutan nga mag-alagad sa halaran sang Ginoo sa Jerusalem, pero gintugutan sila nga magkaon sang tinapay nga wala sing inugpahabok upod sa iban nga mga pari.

¹⁰ Gindagtaan man ni Josia ang halaran sang Tofet, sa Pulopatag sang Ben Hinom, agod wala sing may maghalad didto sang iya bata sa kalayo para kay Molec. ¹¹ Ginkuha man niya sa puwertahan sang templo sang Ginoo ang mga kabayo^[d] nga gindedikar sang mga hari sang Juda sa adlaw. Ini nga mga kabayo ara dampi sa lagwerta sang templo, malapit sa kuwarto sang opisyal nga si Natan Melec. Ginsunog man ni Josia ang mga karwahe nga ginhalad sa adlaw.

¹² Ginpaguba niya ang mga halaran nga ginpatindog sang mga hari sang Juda sa matapan nga atop sang ibabaw nga kuwarto ni Ahaz, pati ang mga halaran nga ginpahimo ni Manase sa duha ka lagwerta sang templo sang Ginoo. Ginpangdugmok niya ini sing mapino kag ginsabwag ang abo sa Kidron nga ililigan sang tubig. ¹³ Gindagtaan man niya ang mga simbahan sa mataas nga mga lugar sa sidlangan sang Jerusalem kag sa bagatnan sang Bukid sang Kalautan. Ini nga mga simbahan ginpatindog ni Haring Solomon sang Israel para kay Ashtoret, ang makangilil-ad nga diosa sang mga Sidonhon, kag para kay Kemosh, ang makangilil-ad nga dios sang mga Moabnon, kag para man kay Molec, ang makangilil-ad nga dios sang mga Ammonhon. ¹⁴ Ginpangdugmok ni Josia ang handumanan nga mga bato kag ginpang-utod ang mga hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera. Dayon gindagtaan niya ato nga mga lugar paagi sa paglapta didto sang tul-an sang mga tawo. ¹⁵ Bisan ang halaran sa simbahan sa mataas nga lugar didto sa Betel gin-guba ni Josia. Ini nga simbahan ginpahimo ni Jeroboam nga anak ni Nebat, nga amo ang nangin kabangdanan sang pagpakasala sang mga taga-Israel. Gindugmok ini ni Josia sing mapino kag ginsunog, pati ang hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera. ¹⁶ Kag samtang nagatulok siya sa palibot, nakita niya ang mga lulubngan sa kilid sang bukid. Ginpakuha niya ang mga tul-an sa mga lulubngan kag ginsunog niya didto sa halaran sa Betel sa pagdagta sini. Natabo ini suno sa ginsiling sang Ginoo paagi sa iya alagad nga nagtagna sini nga mga butang. ¹⁷ Nagpamangkot si Haring Josia parte sa isa pa ka lulubngan nga iya nakita, “Kay sin-o ina lulubngan?” Nagsabat ang mga tawo sang siyudad, “Lulubngan ina sang alagad sang Dios nga taga-Juda. Siya ang nagtagna sining imo ginhimo subong sa halaran sa Betel.” ¹⁸ Nagsiling ang hari, “Pabay-i lang ninyo ang iya lulubngan. Indi ninyo pagkuhaa ang iya mga tul-an.” Gani wala nila pagkuhaa ang iya mga tul-an kag pati ang mga tul-an sang propeta nga taga-Samaria.

¹⁹ Dayon gin-guba ni Josia ang mga simbahan sa mataas nga mga lugar sa Samaria, pareho sa ginhimo niya sa Betel. Ini nga mga simbahan nga ginpahimo sang mga hari sang Israel nakapaakig gid sa Ginoo. ²⁰ Ginpamatay ni Josia ang tanan nga pari sang sadto nga mga simbahan didto mismo sa mga halaran sini. Kag nagsunog siya sang mga tul-an sang tawo sa sadto nga mga halaran sa pagdagta sini. Dayon nagbalik siya sa Jerusalem.

Ginselebrar ni Josia ang Piesta sang Paglabay sang Anghel^(D)

²¹ Nagmando si Josia sa tanan nga tawo, “Magsaulog kita sang Piesta sang Paglabay sang Anghel sa pagpadungog sa Ginoo nga aton Dios, suno sa nasulat diri sa Libro sang Kasugtanan.” ²² Kay wala sing pareho sina nga klase sang pagselebrar sang Piesta sang Paglabay sang Anghel sang panahon sang mga pangulo nga nagdumala sa Israel kag sang panahon sang mga hari sang Israel kag Juda. ²³ Ginsaulog ini nga piesta sa Jerusalem sa pagpadungog sa Ginoo sang ika-18 nga tuig sang paghari ni Josia.

²⁴ Gindula man ni Josia sa Juda kag Jerusalem ang mga espiritista nga nagapakigsugilanon sa kalag sang patay, ang mga dios sang mga panimalay, ang iban pa nga mga dios-dios, kag ang tanan nga makangilil-ad nga ginasimba sang mga tawo. Ginhimo ini ni Josia sa pagtuman sa mga sugo nga nasulat sa libro nga nakita ni Hilkia nga pari sa templo sang Ginoo. ²⁵ Wala pa gid sing hari nga pareho kay Josia nga nagsunod sa Ginoo sa bug-os niya nga tagipusuon, sa bug-os niya nga kalag, kag sa bug-os niya nga kusog. Gintuman gid niya ang tanan nga Kasuguan ni Moises. Kag wala na sing pareho sa iya sa masunod nga mga hari.

²⁶ Pero bisan pa sining tanan, wala gihapon nakuha ang puwerte nga kaakig sang Ginoo sa Juda, tungod sa tanan nga ginhimo ni Manase nga nakapaakig sa iya. ²⁷ Gani nagsiling ang Ginoo, “Pahalinon ko ang mga taga-Juda sa ila lugar palayo sa akon presensya pareho sa ginhimo ko sa mga taga-Israel. Kag sikwayon ko ang Jerusalem, ang siyudad nga akon ginpili, pati ang ini nga templo nga ginsiling ko nga diri ako padunggan.”

Ang Katapusan sang Paghari ni Josia^(E)

²⁸ Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Josia, kag ang tanan nga iya ginhimo, nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Juda.

²⁹ Sang nagahari pa si Josia, si Faraon Neco nga hari sang Egipto nagkadto sa Suba sang Eufrates sa pagbulig sa hari sang Asiria. Naglakat si Haring Josia kag ang iya mga soldado sa pagpakig-away kay Neco, pero ginpatay siya ni Neco sang magkitaay sila sa Megido. ³⁰ Ginkarga sang iya mga alagad ang iya bangkay sa karwahe kag gindala balik sa Jerusalem kag ginlubong sa iya kaugalingon nga lulubngan. Ang iya anak nga si Jehoahaz amo ang ginbulos sang katawhan sang Juda nga hari paagi sa paghaplas sa iya sang lana.

Ang Paghari ni Jehoahaz sa Juda^(F)

³¹ Nagaedad si Jehoahaz sang 23 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang tatlo ka bulan. Ang iya iloy amo si Hamutal nga anak ni Jeremias nga taga-Libna. ³² Malain ang iya ginhimo sa panulok sang Ginoo, pareho sa ginhimo sang iya mga katigulangan. ³³ Ginpriso siya ni Faraon Neco sa Ribla nga sakop sang duta sang Hamat, agod indi siya maghari sa Jerusalem. Ginpabayad ni Neco ang Juda sang buhis nga mga 3,500 ka kilo nga pilak kag 35 ka kilo nga bulawan. ³⁴ Si Eliakim nga isa pa ka anak ni Josia amo ang ginbulos ni Neco nga hari. Gin-ilisan ni Neco ang ngalan ni Eliakim nga Jehoyakim. Si Jehoahaz iya gindala ni Neco sa Egipto kag didto siya napatay. ³⁵ Ginpabayad ni Haring Jehoyakim sang buhis ang mga taga-Juda suno sa ila manggad, agod makabayad siya sang buhis nga ginapabayad ni Faraon Neco.

Ang Paghari ni Jehoyakim sa Juda^(G)

³⁶ Nagaedad si Jehoyakim sang 25 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 11 ka tuig. Ang iya iloy amo si Zebida nga anak ni Pedaya nga taga-Ruma. ³⁷ Malain ang iya ginhimo sa panulok sang Ginoo, pareho sa ginhimo sang iya mga katigulangan.

³¹ Samtang wala pa nag-alabot ang mga tawo didto kay Jesus, ginapilit si Jesus sang iya mga sumulunod nga magkaon na. ³² Pero nagsiling si Jesus sa ila, “May pagkaon ako nga wala ninyo mahibalui.” ³³ Gani nagpinamangkutanay ang iya mga sumulunod kon bala may nagdala sa iya sing pagkaon. ³⁴ Nagsiling dayon si Jesus sa ila, “Ang akon kalan-on amo ang pagtuman sang kabubut-on sang nagpadala sa akon kag ang pagtapos sang buluhaton nga iya ginpahimo sa akon. ³⁵ Indi bala nagasiling man kamo nga apat pa ka bulan bag-o mag-abot ang tig-alani. Pero kon sa akon lang, tig-alani na ini. Tan-awa bala ninyo ang madamo nga mga tawo nga nagaalabot! Kon sa mga alanihon pa, ina luto na gid, kag alanihon na.^{[a] 36} Kamo nga bilang mga manug-ani may pagabatunon kamo nga balos halin sa Dios. Kag ang mga tawo, nga bilang inyo ginaani, pagahatagan niya sing kabuhi nga wala sing katapusan. Gani ang mga nagatanom sang pulong sang Dios kag ang mga nagaani sang bunga pareho nga magakalipay. ³⁷ Matuod gid man ang ginasiling nga ‘lain ang nagatanom kag lain man ang nagaani.’ ³⁸ Ang inyo halimbawa pareho sa mga manug-ani nga akon ginpadala nga mag-ani sa mga alanihon nga indi kamo ang nagtanom. Kay iban ang nagtudlo anay sa ila, kag kamo ang nakapulos sang ila pinangabudlayan.”

³⁹ Madamo nga mga Samariahanon sa sadto nga lugar ang nagtuo kay Jesus tungod sa ginsugid sang babayi nga nahibaluan ni Jesus ang tanan niya nga ginpanghimo. ⁴⁰ Gani pag-abot sang mga Samariahanon didto kay Jesus, ginpangabay gid nila siya nga kon mahimo magtiner siya anay didto sa ila. Gani nagtiner siya didto sing duha ka adlaw.

⁴¹ Tungod sa iya mga ginpanudlo, madamo pa gid nga mga tawo didto ang nagtuo sa iya. ⁴² Nagsiling dayon ang mga tawo sa babayi, “Karon nagatuo kami sa iya indi lang tungod sa imo ginsugid sa amon, kundi kami gid mismo nakabati sa iya. Kag nahibaluan namon nga siya amo ang Manluluwas sang kalibutan.”

Gin-ayo ni Jesus ang Anak sang Isa ka Opisyal

⁴³ Pagkatapos sang duha ka adlaw nga pagtiner nila ni Jesus didto, nagpa-Galilea dayon sila. ⁴⁴ (Si Jesus mismo ang nagsiling nga ang propeta sang Dios wala ginatahod sa iya kaugalingon nga banwa.) ⁴⁵ Karon pag-abot nila sa Galilea, maayo ang pagbaton sa ila sang mga tawo. Kay ang ini nga mga tawo didto man sang pagpiesta sa Jerusalem kag nakita nila ang tanan nga iya ginpanghimo didto.

⁴⁶ Nagbalik liwat si Jesus sa Cana nga sakop sang Galilea, sa lugar nga sa diin ginhimo niya nga bino ang tubig. Karon, may isa ka opisyal sang gobyerno didto nga ang iya anak nga lalaki nagamasakit didto sa Capernaum. ⁴⁷ Pagkabati niya nga si Jesus nagbalik sa Galilea halin sa Judea, nagkadto dayon siya kay Jesus kag ginpangabay niya siya nga magkadto sa Capernaum kag ayuhon ang iya anak nga daw mapatay na gid. ⁴⁸ Nagsiling si Jesus sa iya, “Kon indi kamo anay makakita sang mga milagro kag makatilingala nga mga butang, indi pa kamo magtuo sa akon.” ⁴⁹ Pero nagsiling ang opisyal nga nagapakitluoy, “Sir, kon mahimo upod man anay sa akon samtang buhi pa ang akon anak.” ⁵⁰ Nagsiling si Jesus sa iya, “Magpauli ka na. Maayo na ang imo bata.” Nagpati ang opisyal sa ginhambal ni Jesus sa iya, gani nagpauli siya dayon. ⁵¹ Samtang nagapauli siya, ginsugata siya sang iya mga suluguon kag ginsugiran nga ang iya anak maayo na. ⁵² Gani nagpamangkot siya kon ano nga oras nag-ayo ang iya anak. Nagsiling ang mga suluguon, “Mga ala una kahapon sang hapon wala na siya sing hilanat.” ⁵³ Nadumduman dayon sang opisyal nga amo gid ato nga oras sang nagsiling si Jesus sa iya nga ang iya anak maayo na. Gani siya kag ang iya bug-os nga panimalay nagtuo kay Jesus.

⁵⁴ Amo ini ang ikaduha nga milagro nga ginhimo ni Jesus sa Galilea sang paghalin niya sa Judea.