Beginning
Li jaljo̱quil ru a̱tin chirix li ninkˈe caxa̱r
22 Li Jesús quia̱tinac cuiˈchic riqˈuineb saˈ jaljo̱quil ru a̱tin. 2 Quixye reheb: Lix nimajcual cuanquilal li Dios chanchan jun li rey li quixninkˈei lix sumlajic li ralal. 3 Quixtaklaheb lix mo̱s chixcˈambaleb chak li ac bokbileb. Aˈut eb aˈan incˈaˈ queˈraj cha̱lc. 4 Quixtakla cuiˈchic jalaneb chic lix mo̱s ut quixye reheb: ―Yehomak reheb li ac bokbileb, “Ac cˈubcˈu li tzacae̱mk, ac xeˈcamsiman eb li cuacax ut chixjunil li xul li ni̱nk xtibeleb. Ac cauresinbil chixjunil. Cha̱lkex saˈ li sumla̱c,” chaˈakex reheb. 5 Ut eb aˈan incˈaˈ queˈraj queˈrabi ut co̱eb. Cuan co̱eb saˈ xcˈaleba̱l ut cuan co̱eb saˈ xcˈayiba̱leb. 6 Ut eb li jun chˈol chic queˈxchapeb lix mo̱s li rey, queˈxrahobtesiheb ut queˈxcamsiheb. 7 Ut li rey nak quirabi aˈan, cˈajoˈ nak quijoskˈoˈ. Quixtaklaheb lix soldado chix‑camsinquil li queˈcamsin reheb lix mo̱s. Ut quixtakla xcˈatbal lix tenamiteb. 8 Tojoˈnak quixye reheb lix mo̱s: ―Ya̱l nak li sumla̱c ac cauresinbil. Abanan li bokbileb ma̱cuaˈ ajcuiˈ xcˈulubeb cha̱lc saˈ li sumla̱c. 9 Anakcuan texxic saˈ eb li be bar nequeˈnumeˈ cuiˈ li cristian. Ut te̱bokeb saˈ li ninkˈe li ani te̱tauheb chak, chan. 10 Ut co̱eb lix mo̱s saˈ eb li be ut queˈxcˈameb saˈ li ninkˈe li joˈ qˈuial queˈxtau, jun chaliqueb li cha̱bil xnaˈleb joˈ ajcuiˈ li incˈaˈ useb xnaˈleb. Ut quinujac li cab xbaneb li ulaˈ. 11 Ut qui‑oc li rey chirilbaleb li rulaˈ. Nak qui‑oc, quiril aran jun li cui̱nk moco tikto ta joˈ nak tikto̱queb li cuanqueb saˈ li sumla̱c. 12 Li rey quixye re: ―At cuami̱g, ¿cˈaˈut nak xat‑oc chak arin chi incˈaˈ tikto̱cat joˈ nequeˈxtikib rib li nequeˈxic saˈ sumla̱c? chan. Ut li cui̱nk incˈaˈ quichakˈoc. 13 Ut li rey quixye reheb lix mo̱s: ―Bacˈomak li rok rukˈ ut cutumak saˈ kˈojyi̱n chirix cab. Aran ut ta̱cua̱nk li ya̱bac ut li cˈuxuxi̱nc ruch e. 14 Nabaleb li bokbileb aban incˈaˈ qˈuiheb li teˈxtau ru li xya̱lal. 15 Ut chirix aˈan, co̱eb laj fariseo ut queˈxcˈu̱b rib re rilbal chan ta na ru nak ta̱ru̱k nak teˈxyal rix li Jesús riqˈuin junak a̱tin re teˈxjit cuiˈ. 16 Queˈxtaklaheb lix tzolom rochbeneb li nequeˈoquen chirix laj Herodes re nak teˈa̱tinak riqˈuin li Jesús yal re xsicˈbal cˈaˈru ta̱paltok cuiˈ riqˈuin li ra̱tin. Ut queˈxye re: ―At tzolonel, nakanau nak nacara li ya̱l. Ut saˈ xya̱lal nacacˈut chiruheb li tenamit cˈaˈru naraj li Dios ut ma̱ ani nacaxucua ru ut incˈaˈ nacasiqˈueb ru li ani nacara. 17 Ye biˈ ke cˈaˈru nacacˈoxla chirix li naˈleb aˈin. ¿Ma us xqˈuebal li toj re laj César li Acuabej malaj incˈaˈ? chanqueb. 18 Ut li Jesús quixnau nak moco anchaleb ta xchˈo̱l nak yo̱queb chi patzˈoc. Quixtau ru lix ma̱usilaleb ut quixye reheb: ―Ex aj caˈpacˈal u, ¿cˈaˈut nak nequeraj xyalbal cuix? 19 Cˈutumak chicuu li tumin li nequextojoc cuiˈ, chan reheb. Ut queˈxcˈut chiru jun li tumin. 20 Ut li Jesús quixpatzˈ reheb: ―¿Ani aj e li jalam u̱ch cuan chiru li tumin aˈin? Ut, ¿ani aj cˈabaˈ li tzˈi̱banbil chiru? chan. 21 Ut queˈchakˈoc ut queˈxye re: ―Re li Acuabej, chanqueb. Ut li Jesús quixye cuiˈchic reheb: ―Tojomak biˈ re li Acuabej li cˈaˈru re li Acuabej, ut tojomak re li Dios li cˈaˈru re li Dios, chan. 22 Ut queˈsach xchˈo̱l nak queˈrabi li cˈaˈru quixye ut queˈxcanab li Jesús ut co̱eb.
Li xya̱lal lix cuaclijiqueb li camenak chi yoˈyo
23 Saˈ li cutan aˈan queˈcuulac riqˈuin li Jesús cuib oxib laj saduceo. Eb aˈan incˈaˈ nequeˈxpa̱b nak teˈcuacli̱k cuiˈchic chi yoˈyo li camenak. 24 Queˈxye re li Jesús: ―At tzolonel, laj Moisés quixtzˈi̱ba jun li chakˈrab ut quixye chi joˈcaˈin: Cui junak cui̱nk ta̱ca̱mk ut tixcanab li rixakil chi ma̱cˈaˈ ralal xcˈajol, ta̱cˈamekˈ li rixakil xban li ri̱tzˈin li camenak re nak ta̱cua̱nk ralal xcˈajol saˈ xcˈabaˈ li camenak. 25 Queˈcuan cuukub li cui̱nk ri̱tzˈineb rib saˈ kaya̱nk. Li asbej quisumla ut nak quicam ma̱ jun li ralal xcˈajol quicuan. Ut li rixakil quicˈameˈ xban li ri̱tzˈin li camenak re nak ta̱cua̱nk ralal xcˈajol saˈ xcˈabaˈ li camenak. 26 Ut li cui̱nk aˈan quicam ajcuiˈ ut ma̱ jun li ralal xcˈajol quicuan. Ut joˈcan cuiˈchic quicˈulman toj retal nak queˈcam chixjunileb li cuukub chi cui̱nk ri̱tzˈineb rib. 27 Ut nak ac xeˈcam li cuukub chi cui̱nk, quicam ajcuiˈ li ixk. 28 Ut saˈ xcuaclijiqueb li camenak chi yoˈyo, nak teˈcuacli̱k eb aˈan, ¿ani aj ixakil ta̱cana̱k cuiˈ li ixk aˈan, xban nak li cuukub chi cui̱nk queˈcuan chokˈ xbe̱lom? chanqueb re li Jesús. 29 Nak quichakˈoc, li Jesús quixye reheb: ―La̱ex yo̱quex chixbalakˈinquil e̱rib xban nak incˈaˈ nequetau ru li cˈaˈru naxye saˈ li Santil Hu chi moco nequetau ru lix cuanquil li Dios. 30 Nak teˈcuacli̱k cuiˈchic chi yoˈyo li camenak, chanchanakeb chic li ángel saˈ choxa xban nak incˈaˈ teˈsumla̱k chi moco teˈsumuba̱nk chic. 31 Ut chirix lix cuaclijiqueb li camenak chi yoˈyo, ¿ma incˈaˈ e̱rilom saˈ li Santil Hu li quixye li Dios e̱re chirix lix cuaclijiqueb li camenak chi yoˈyo? Quixye chi joˈcaˈin: 32 La̱in lix Dios laj Abraham, lix Dios aj Isaac, ut lix Dios laj Jacob. Li Dios, aˈan ma̱cuaˈ xDioseb li camenakeb; xDioseb ban li yoˈyo̱queb, chan li Jesús. (Joˈcan nak li Dios quixcˈut nak cuan xcuaclijiqueb chi yoˈyo li camenak.) 33 Ut li qˈuila tenamit queˈsach xchˈo̱leb chirabinquil li xya̱lal li yo̱ chixchˈolobanquil li Jesús chiruheb.
Li chakˈrab kˈaxal nim xcuanquil
34 Ut nak laj fariseo queˈxqˈue retal nak incˈaˈ chic queˈru xsumenquil li Jesús laj saduceo, eb aˈan chic queˈxchˈutub ribeb chixcˈu̱banquil chanru teˈxba̱nu. 35 Ut jun reheb, aj tzolol chakˈrab, quipatzˈoc re li Jesús yal re xyalbal rix. 36 ―At tzolonel, chan re li Jesús, ¿Bar cuan li chakˈrab li kˈaxal nim xcuanquil?― 37 Li Jesús quichakˈoc ut quixye re: ―Li chakˈrab li kˈaxal nim xcuanquil, aˈan aˈin: Ta̱ra li Ka̱cuaˈ la̱ Dios chi anchal a̱chˈo̱l ut chi anchal la̱ cua̱m ut chi anchal la̱ cˈaˈux. 38 Aˈan aˈin li xbe̱n chakˈrab, li kˈaxal nim xcuanquil saˈ xya̱nkeb chixjunil. 39 Ut li xcab, chanchan ajcuiˈ aˈin: Ta̱ra la̱ cuas a̱cui̱tzˈin joˈ nak nacara a̱cuib la̱at. 40 Cui nacaba̱nu li cuib chi chakˈrab aˈin ac xaba̱nu li naxye saˈ chixjunil li chakˈrab joˈ ajcuiˈ li yebil xbaneb li profeta, chan li Jesús.
Li Cristo, li yechiˈinbil xban li Dios, aˈan ralal xcˈajol li rey David
41 Ut nak toj chˈutchˈu̱queb laj fariseo, li Jesús quixpatzˈ reheb: 42 ―¿Cˈaˈru nequecˈoxla chirix li Cristo, li yechiˈinbil xban li Dios? ¿Ani aj alal aj cˈajol nak nequeye?― Ut queˈxye re: ―Ralal xcˈajol li rey David.― 43 Li Jesús quixye reheb: ―¿Cˈaˈut nak laj David quixye li cˈaˈru quirecˈa saˈ xchˈo̱l xban li Santil Musikˈej nak quixye “Ka̱cuaˈ” re li Cristo? Quixye chi joˈcaˈin: 44 Li Ka̱cuaˈ Dios quixye re li Ka̱cuaˈ laj Colol cue, cˈojlan saˈ lin nim ukˈ toj tinqˈueheb li xicˈ nequeˈiloc a̱cue rubel la̱ cuanquil, chan. 45 Li rey David quixye “Ka̱cuaˈ” re, usta aˈan xcomoneb li ralal xcˈajol.― 46 Ut ma̱ jun chic quiru chi sume̱nc re li Jesús. Ut chalen saˈ li cutan aˈan, ma̱ ani chic quixcacuu xchˈo̱l chi patzˈoc re li Jesús.
Li Jesús quixkˈuseb laj tzˈi̱b ut eb laj fariseo
23 Tojoˈnak li Jesús quixchˈolob li xya̱lal chiruheb li qˈuila tenamit joˈqueb ajcuiˈ lix tzolom ut quixye reheb: 2 ―Eb laj tzˈi̱b ut eb laj fariseo, qˈuebileb xcuanquil chixchˈolobanquil xya̱lal li chakˈrab li quiqˈueheˈ re laj Moisés. 3 Joˈcan nak chixjunil li teˈxye e̱re, checˈu̱la saˈ e̱chˈo̱l ut cheba̱nu. Abanan me̱ba̱nu joˈ nequeˈxba̱nu eb aˈan xban nak yal riqˈuin xtzˈu̱mal reheb nequeˈxye ut incˈaˈ nequeˈxba̱nu li cˈaˈru nequeˈxye. 4 Kˈaxal a̱l li i̱k nequeˈxqˈue saˈ xbe̱neb li cristian ut kˈaxal chˈaˈaj xcˈambal. Aˈut eb aˈan chi moco riqˈuin ruˈuj rukˈeb nequeˈraj xchˈeˈbal. 5 Chixjunil li cˈaˈak re ru nequeˈxba̱nu, aˈan yal re nak teˈilekˈ xbaneb li cristian. Nequeˈxyi̱b chi ni̱nk ru li cocˈ ca̱x filacterias xcˈabaˈ bar nacuan cuiˈ li chakˈrab ut nequeˈxbacˈ saˈ xpe̱quemeb ut saˈ xteleb. Ut nacuulac chiruheb li rakˈeb chi ni̱nk lix sahob ru chire. 6 Ut nak nequeˈxic chi cuaˈac saˈ eb li ninkˈe nequeˈxsicˈ li cha̱bil naˈajej bar teˈqˈuehekˈ xlokˈal, ut nequeˈraj cˈojla̱c saˈ li naˈajej kˈaxal lokˈ nak cuanqueb saˈ li cab bar nequeˈxchˈutub cuiˈ ribeb laj judío. 7 Eb aˈan nequeˈraj nak teˈoxlokˈi̱k ut teˈqˈuehekˈ xsahil xchˈo̱leb saˈ eb li be. Ut nequeˈraj nak li tenamit teˈxye “tzolonel” reheb. 8 Abanan la̱ex me̱rahi ru nak li tenamit teˈxqˈue e̱lokˈal ut teˈxye “tzolonel” e̱re xban nak jun ajcuiˈ laj tzolol e̱re cuan. La̱in li Cristo laj tzolol e̱re ut che̱junilex la̱ex e̱ri̱tzˈin e̱rib. 9 Ut ma̱ ani te̱qˈue chokˈ e̱ka̱cuaˈ saˈ ruchichˈochˈ, xban nak jun ajcuiˈ li Ka̱cuaˈ cuan. Aˈan cuan saˈ choxa. 10 Chi moco checˈabaˈin aj cˈamol be, xban nak jun ajcuiˈ laj cˈamol e̱be. Aˈan la̱in li Cristo. 11 Li ani nacˈanjelac che̱ru, aˈan li kˈaxal nim xcuanquil saˈ e̱ya̱nk. 12 Li ani naxqˈue xcuanquil xjunes rib, li jun aˈan ta̱cubsi̱k xcuanquil. Ut li ani naxcubsi rib, li jun aˈan ta̱qˈuehekˈ xcuanquil. 13 Ra cha̱lel saˈ e̱be̱n, la̱ex aj tzˈi̱b ut la̱ex aj fariseo, ex aj caˈpacˈal u. Incˈaˈ nequecˈut li xya̱lal chiruheb li tenamit ut nequeram chiruheb lix cuanquil li Dios. La̱ex incˈaˈ nequeraj xkˈaxtesinquil e̱rib rubel xcuanquil li nimajcual Dios ut incˈaˈ ajcuiˈ nequecanabeb chixkˈaxtesinquileb rib li ani nequeˈraj. 14 Ra cha̱lel saˈ e̱be̱n, la̱ex aj tzˈi̱b ut la̱ex aj fariseo, ex aj caˈpacˈal u. Nequemakˈ li rochocheb li xma̱lcaˈan ut nequeyal xmukbal le̱ ma̱usilal riqˈuin nak najt rok nequextijoc. Ut xban aˈan kˈaxal cuiˈchic ra li tojbal ma̱c li ta̱cha̱lk saˈ e̱be̱n. 15 Ra cha̱lel saˈ e̱be̱n la̱ex aj tzˈi̱b ut la̱ex aj fariseo, ex aj caˈpacˈal u. Nequesuti li ruchichˈochˈ joˈ ajcuiˈ li palau re xsicˈbal ani ta̱pa̱ba̱nk re le̱ tijleb. Ut nak ac xeˈxkˈaxtesi rib saˈ e̱ya̱nk, kˈaxal cuiˈchic yibru xnaˈlebeb che̱ru la̱ex ut e̱ma̱c la̱ex nak teˈxic saˈ xbalba. 16 Ra cha̱lel saˈ e̱be̱n, la̱ex mutzˈ aj cˈamol be. La̱ex nequeye: ―Li ani tixba̱nu xjuramento saˈ xcˈabaˈ lix templo li Dios, incˈaˈ tento tixba̱nu li quixye. Abanan li ani tixba̱nu xjuramento saˈ xcˈabaˈ li oro li cuan saˈ lix templo li Dios, li jun aˈan tento nak tixba̱nu li cˈaˈru xye saˈ xjuramento, chanquex. 17 Ma̱cˈaˈ e̱naˈleb ut mutzˈex xban nak incˈaˈ nequetau xya̱lal. ¿Bar cuan li kˈaxal nim xcuanquil? ¿Ma li oro, malaj aˈ lix templo li Dios li nasantobresin re li oro? 18 Ut nequeye ajcuiˈ: ―Li ani naxba̱nu xjuramento saˈ xcˈabaˈ li artal, li jun aˈan incˈaˈ tento tixba̱nu li cˈaˈru quixye. Abanan li ani naxba̱nu xjuramento saˈ xcˈabaˈ li mayej cuan saˈ xbe̱n li artal, tento nak tixba̱nu li cˈaˈru quixye saˈ lix juramento, chanquex. 19 Ma̱cˈaˈ e̱naˈleb ut mutzˈex xban nak incˈaˈ nequetau xya̱lal. ¿Bar cuan li kˈaxal nim xcuanquil? ¿Ma li mayej malaj aˈ li artal li nasantobresin re li mayej? 20 Joˈcan nak li ani tixba̱nu xjuramento saˈ xcˈabaˈ li artal, naxye xjuramento saˈ xcˈabaˈ aˈan ut saˈ xcˈabaˈ ajcuiˈ chixjunil li cˈaˈru cuan saˈ xbe̱n. 21 Ut li ani naxba̱nu lix juramento saˈ xcˈabaˈ lix templo li Dios, naxba̱nu saˈ xcˈabaˈ lix templo li Dios ut saˈ xcˈabaˈ ajcuiˈ li Dios li nacuan chi saˈ. 22 Ut li ani naxba̱nu xjuramento saˈ xcˈabaˈ li choxa, naxba̱nu xjuramento saˈ xcˈabaˈ lix cˈojariba̱l li Dios ut saˈ xcˈabaˈ ajcuiˈ li Dios li cˈojcˈo saˈ xbe̱n. 23 Ra cha̱lel saˈ e̱be̱n la̱ex aj tzˈi̱b ut ex aj fariseo, ex aj caˈpacˈal u. Nequemayeja lix laje̱tkil li isquiˈij, li eneldo ut li comino. Ut nequetzˈekta̱na li kˈaxal cuan xcuanquil saˈ li chakˈrab. Incˈaˈ nequeba̱nu li ti̱quilal. Incˈaˈ nequex‑uxta̱nan u ut incˈaˈ nequexpa̱ban. Us nak nequemayeja lix laje̱tkil abanan incˈaˈ raj nequecanab xba̱nunquil li kˈaxal cuan xcuanquil. 24 Ex mutzˈ aj cˈamol be, nequeyal e̱kˈe chixba̱nunquil li cˈaˈak re ru li ma̱cˈaˈ xcuanquil, abanan li nim xcuanquil incˈaˈ nequeba̱nu. Chanchan nak nequetzˈil ru le̱ haˈ re nak incˈaˈ te̱nukˈ li cocˈ suk ut aˈ chic li ni̱nki xul camello nequenukˈ. 25 Ra cha̱lel saˈ e̱be̱n la̱ex aj tzˈi̱b ut aj fariseo, ex aj caˈpacˈal u, xban nak aˈ chic li rix le̱ secˈ ut le̱ plato nequechˈaj, aban lix saˈ numtajenak chi tzˈaj xban le̱ ma̱usilal ut li elkˈac nequeba̱nu. 26 Ex mutzˈ aj fariseo, chˈajomak xbe̱n cua lix saˈ le̱ secˈ ut le̱ plato re nak chˈajbilak ajcuiˈ li rix. 27 Ra cha̱lel saˈ e̱be̱n la̱ex aj tzˈi̱b ut la̱ex aj fariseo, ex aj caˈpacˈal u. Chanchanex li nequeˈmukeˈ cuiˈ li camenak. Bonbileb rix ut cˈajoˈ xchakˈal eb ru, aˈut chi saˈ nujenak chi tzˈaj ut chi xbakel camenak. 28 Joˈcan ajcuiˈ la̱ex. Relic chi ya̱l nak cha̱bil nequexcˈutun chiruheb li tenamit. Abanan le̱ chˈo̱l nujenak chi ma̱usilal ut la̱ex aj caˈpacˈal u. 29 Ra cha̱lel saˈ e̱be̱n la̱ex aj tzˈi̱b ut la̱ex aj fariseo, ex aj caˈpacˈal u. Nequeyi̱b li queˈmukeˈ cuiˈ li profetas ut nequerutzˈuˈuji chak ru li queˈmukeˈ cuiˈ li ti̱queb xchˈo̱l. 30 Ut la̱ex nequeye: ―Cui ta la̱o ac cuanco chak saˈ li cutan nak xeˈcuan li kaxeˈ kato̱n, incˈaˈ raj xkaba̱nu joˈ queˈxba̱nu eb aˈan. Incˈaˈ raj xkacamsiheb li profetas, chanquex. 31 Abanan riqˈuin li ma̱usilal li nequeba̱nu la̱ex, nacˈutun nak juntakˈe̱tex riqˈuineb le̱ xeˈto̱nil yucuaˈ, li queˈcamsin reheb li profetas. 32 Choyomak biˈ xba̱nunquil li incˈaˈ us li queˈxtiquib xba̱nunquil le̱ xeˈto̱nil yucuaˈ. 33 Chanchanex cˈantiˈ, chanchanex ralex cˈambolay, ¿chan ta cuiˈ ru nak texcolekˈ chiru lix tojba ma̱c saˈ xbalba? 34 La̱in tintaklaheb e̱riqˈuin li profeta ut li cuanqueb xnaˈleb ut eb laj tzolonel. Abanan la̱ex incˈaˈ te̱rabi. Ut saˈ xya̱nkeb aˈan, cuan te̱camsiheb, cuan te̱qˈueheb chiru cruz, ut cuan cuiˈchic li te̱rahobtesiheb saˈ li cab li nequechˈutub cuiˈ e̱rib chixtzolbal ra̱tin li Dios. Ut cuan cuiˈchic te̱ta̱keheb saˈ li junju̱nk chi tenamit re xchapbaleb. 35 Xban le̱ ma̱usilal aˈan, ta̱tˈanekˈ saˈ e̱be̱n lix camiqueb li cha̱bileb xnaˈleb riqˈuin xcamic laj Abel li ti̱c xchˈo̱l ut toj riqˈuin xcamic li ralal laj Berequías laj Zacarías xcˈabaˈ li quecamsi chiru neba̱l chixcˈatk li rochoch li Dios ut li artal. 36 Relic chi ya̱l tinye e̱re nak chixjunil li camsi̱nc queˈxba̱nu chak junxil, joˈ ajcuiˈ li yo̱quex chixba̱nunquil anakcuan, ta̱tˈanekˈ ajcuiˈ saˈ e̱be̱n la̱ex li cuanquex anakcuan xban nak yo̱quex chixba̱nunquil joˈ queˈxba̱nu eb aˈan.
Quiyotˈeˈ xchˈo̱l li Jesús chirilbaleb aj Jerusalén
37 Ex aj Jerusalén, ex aj Jerusalén, neque‑camsiheb li tzˈakal profeta ut nequecuti chi pec eb li nequeˈtakla̱c e̱riqˈuin xban li Dios. Nabal sut raj xcuaj e̱colbal joˈ nak naxchˈutubeb li ral li caxlan rubel lix xicˈ. Abanan la̱ex incˈaˈ xeraj. 38 Ut anakcuan le̱ tenamit joˈ ajcuiˈ li templo ta̱cana̱k chi naqˈuirnac aj chic ru. 39 Tinye ut e̱re chalen anakcuan incˈaˈ chic te̱ril cuu toj nak te̱ye, “Osobtesinbilak aˈan li xchal saˈ xcˈabaˈ li Ka̱cuaˈ”. Toj aran chic te̱ril cuu, chan li Jesús.
Copyright © 2000 by Wycliffe Bible Translators International