Beginning
Li Jesús naxchˈolob xya̱lal saˈ xbe̱n li tzu̱l
5 Ut nak quirileb li qˈuila tenamit, li Jesús quitakeˈ saˈ xbe̱n jun li tzu̱l. Ut nak quicˈojla, eb li yo̱queb chixta̱kenquil queˈxchˈutub rib riqˈuin. 2 Qui‑oc chixchˈolobanquil li xya̱lal chiruheb ut quixye: 3 ―Us xak reheb li nequeˈrecˈa nak cubenak xcuanquileb xban nak eb aˈan cua̱nkeb chic rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios. 4 Us xak reheb li nequeˈya̱bac xban xrahileb xchˈo̱l xban nak eb aˈan ta̱cˈojoba̱k xchˈo̱leb. 5 Us xak reheb li tu̱laneb xban nak eb aˈan teˈe̱chani̱nk re li naˈajej li yechiˈinbil reheb xban li Dios. 6 Us xak reheb li teˈraj ru xba̱nunquil li ti̱quilal. Chanchan li teˈtzˈoca̱k ut teˈchakik re. Us xak reheb xban nak li Dios ta̱tenkˈa̱nk reheb chixba̱nunquil li us. 7 Us xak reheb li nequeˈuxta̱nan u xban nak eb aˈan teˈuxta̱na̱k ruheb xban li Dios. 8 Us xak reheb li ti̱queb xchˈo̱l xban nak eb aˈan teˈril ru li Dios. 9 Us xak reheb li nequeˈxtenkˈa ras ri̱tzˈin chi cua̱nc saˈ tuktu̱quil usilal xban nak eb aˈan ralal xcˈajol li Dios teˈyehekˈ reheb. 10 Us xak reheb li nequeˈrahobtesi̱c saˈ xcˈabaˈ li ti̱quilal, xban nak eb aˈan cua̱nkeb chic rubel lix cuanquilal li Dios. 11 Us xak e̱re nak texhobekˈ ut texrahobtesi̱k saˈ incˈabaˈ ut ta̱yehekˈ e̱re cˈaˈak re ru chi ma̱usilal chi yal ticˈtiˈ. 12 Mirahoˈ e̱chˈo̱l. Chisahokˈ ban e̱chˈo̱l riqˈuin li cˈaˈru ta̱uxk e̱re xban nak kˈaxal nim le̱ kˈajca̱munquil ta̱qˈuehekˈ e̱re saˈ choxa. Moco caˈaj cuiˈ ta la̱ex yo̱quex chi cˈuluc re li raylal. Joˈcan aj ban cuiˈ queˈxcˈul li profeta li queˈcuan junxil.
Li ratzˈamil li ruchichˈochˈ
13 La̱ex aj pa̱banel chanchanex li atzˈam li nacˈanjelac arin saˈ ruchichˈochˈ. Cui ta li atzˈam ta̱sachk xquiˈal, ¿cˈaˈ ta raj chic ru ta̱oc cuiˈ? Ma̱cˈaˈ chic ta̱oc cuiˈ. Yal re tzˈekecˈ aj chic ut re yekˈi̱c.
Lix saken li ruchichˈochˈ
14 La̱ex aj pa̱banel, la̱ex lix cutan saken li ruchichˈochˈ. Junak tenamit cuan saˈ xbe̱n junak tzu̱l ma̱ jaruj naru xmukbal. 15 Chi moco nalochman junak candil re xqˈuebal rubel junak chacach. Naqˈueman ban saˈ xbe̱n xnaˈaj candil re nak tixcutanobresi saˈ li cab li cuanqueb cuiˈ chixjunileb. 16 Joˈcan ajcuiˈ la̱ex. La̱ex lix cutan saken li ruchichˈochˈ. Chicˈutu̱nk biˈ le̱ cha̱bilal chiruheb le̱ ras e̱ri̱tzˈin re nak eb aˈan teˈxqˈue retal li us nequeba̱nu ut teˈxqˈue xlokˈal le̱ Yucuaˈ li cuan saˈ choxa.
Li Jesús naxchˈolob xya̱lal li chakˈrab
17 Me̱cˈoxla nak xinchal chixsachbal xcuanquil li chakˈrab li quiqˈueheˈ re laj Moisés chi moco li ac xoleˈxye li profeta. Incˈaˈ xinchal chixsachbal xcuanquil aˈan. Xinchal ban re nak ta̱tzˈaklok ru aˈan. 18 Relic chi ya̱l tinye e̱re nak ta̱osokˈ li choxa, ta̱osokˈ li ruchichˈochˈ, ut yal ta jun xle̱tril chi moco junak retalil li chakˈrab ta̱sachk xcuanquil. Toj retal talajeˈcˈulma̱nk chixjunil. 19 Li ani naxkˈet li chakˈrab, usta nacˈutun nak incˈaˈ nim xcuanquil chiru aˈan, ut cui naxcˈut chiru li ras ri̱tzˈin xba̱nunquil chi joˈcan, li jun aˈan kˈaxal caˈchˈin lix lokˈal ta̱qˈuehekˈ re saˈ lix nimajcual cuanquilal li Dios. Abanan li ani naxba̱nu chi tzˈakal li naxye li chakˈrab, ut tixcˈut chiru li ras ri̱tzˈin xba̱nunquil chi joˈcan, li jun aˈan kˈaxal nim lix lokˈal ta̱qˈuehekˈ re saˈ lix nimajcual cuanquilal li Dios. 20 Tinye ajcuiˈ e̱re nak cui lix ti̱quilal le̱ chˈo̱l incˈaˈ tixkˈax ru xti̱quilal xchˈo̱leb laj tzˈi̱b ut eb laj fariseo, incˈaˈ tex‑oc rubel lix nimajcual cuanquilal li Dios.
Li Jesús naxchˈolob xya̱lal chirix li joskˈil
21 E̱rabiom resil li chakˈrab nak yebil reheb li kaxeˈ kato̱n: Ma̱camsi a̱cuas a̱cui̱tzˈin. Li ani ta̱camsi̱nk, toj tixtoj rix saˈ rakba a̱tin. 22 Aban la̱in tinye e̱re lix ya̱lal aˈan. Li ani ta̱joskˈok riqˈuin li ras ri̱tzˈin ta̱rakekˈ a̱tin saˈ xbe̱n. Ut li ani tixtzˈekta̱na li ras ri̱tzˈin cuan xma̱c chiru laj rakol a̱tin. Ut li ani tixye xyaj tiox re li ras ri̱tzˈin, ma̱re anchal ta̱xic saˈ xxamlel li xbalba. 23 Joˈcan nak cui saˈ xqˈuebal la̱ mayej chiru li artal ta̱julticokˈ a̱cue nak ta̱recˈa saˈ xchˈo̱l la̱ cuas a̱cui̱tzˈin nak cuan a̱ma̱c chiru, 24 canab aran la̱ mayej, ut ayu, cˈam chak a̱cuib saˈ usilal riqˈuin la̱ cuas a̱cui̱tzˈin, tojoˈnak toxa̱kˈaxtesi la̱ mayej. 25 Cui cuan la̱ chˈaˈajquilal riqˈuin la̱ cuas a̱cui̱tzˈin, yi̱b ru chi junpa̱t. Cui incˈaˈ nacacˈam a̱cuib saˈ usilal chi junpa̱t, ma̱re anchal tatxcˈam riqˈuin laj rakol a̱tin ut aˈan tatxtakla saˈ tzˈalam. 26 Ut incˈaˈ tat‑e̱lk aran cui incˈaˈ ta̱toj chixjunil li joˈ qˈuial teˈxpatzˈ a̱cue. Relic chi ya̱l ninye a̱cue nak tento ta̱cˈam a̱cuib saˈ usilal riqˈuin la̱ cuas a̱cui̱tzˈin.
Li Jesús naxchˈolob xya̱lal chirix li muxuc caxa̱r
27 E̱rabiom resil nak quiyeman najter: Matmuxuc caxa̱r. 28 Ut la̱in tinye e̱re nak yalak ani tixcaˈya junak ixk re xrahinquil ru, ac xmux ru lix sumlajic xban xrahinquil ru. 29 Le̱ najter naˈleb tento te̱canab chi junaj cua. Li cˈaˈak re ru ta̱qˈuehok e̱re chi ma̱cobc, te̱tzˈekta̱na. Cui li xnakˈ la̱ cuu li cuan saˈ a̱nim naqˈuehoc a̱cue chi ma̱cobc, us raj nak ta̱cuisi ut ta̱tzˈek. Kˈaxal us nak ta̱sachk li xnakˈ a̱cuu chiru nak tatxic la̱at saˈ xbalba. 30 Cui la̱ nim ukˈ naqˈuehoc a̱cue chi ma̱cobc, us raj cui ta̱yocˈ ut ta̱tzˈek. Kˈaxal us nak ta̱sachk la̱ cuukˈ chiru nak tatxic la̱at saˈ xbalba.
Li Jesús naxchˈolob xya̱lal chirix li jachoc ib
31 Ut yebil ajcuiˈ chi joˈcaˈin: Li ani tixjach rib riqˈuin li rixakil, tento nak tixyi̱b li hu re xjachbal rib ut tixqˈue re. 32 Abanan la̱in ninye e̱re li xya̱lal aˈan. Li ani naxjach rib riqˈuin li rixakil chi incˈaˈ xmux ru xsumlajic li ixakilbej, aˈ li be̱lomej cuan xma̱c nak li ixk aˈan tixmux ru xsumlajic. Ut li ani ta̱cˈamok re li ixk, li ac xcanaba̱c xban xbe̱lom, li cui̱nk aˈan naxmux ru li sumsu.
Li Jesús naxchˈolob xya̱lal chirix li juramento
33 E̱rabiom resil nak quiyeheˈ reheb le̱ xeˈto̱nil yucuaˈ chi joˈcaˈin: Li cˈaˈak re ru te̱yechiˈi xba̱nunquil riqˈuin juramento, tento te̱ba̱nu. 34 Abanan la̱in tinye e̱re tento te̱ba̱nu li cˈaˈru te̱yechiˈi ut me̱ba̱nu li juramento chi ma̱cˈaˈ rajbal. Me̱patzˈ xcˈabaˈ li choxa xban nak aˈan xnaˈaj li Dios. 35 Ut me̱patzˈ xcˈabaˈ li ruchichˈochˈ xban nak aˈan xnaˈaj li rok. Ut me̱patzˈ xcˈabaˈ li tenamit Jerusalén xban nak aˈan xtenamit li nimajcual Dios, li tzˈakal Rey. 36 Chi moco te̱ba̱nu li juramento saˈ xcˈabaˈ le̱ jolom xban nak la̱ex incˈaˈ naru te̱sakobresi le̱ rismal chi moco naru te̱kˈekobresi. 37 Joˈcaˈin ban te̱ba̱nu. Cui te̱ye nak ya̱l, junes ya̱l te̱ye. Ut cui te̱ye nak incˈaˈ, junes incˈaˈ te̱ye. Cui te̱qˈue xtzˈakob li a̱tin aˈan, li naˈleb aˈan riqˈuin laj tza nachal.
Li xya̱lal chirix xra̱baleb li xicˈ nequeˈiloc ke
38 E̱rabiom resil nak quiyeheˈ chi joˈcaˈin najter: Cui ani ta̱risi xnakˈ a̱cuu, ta̱isi̱k ajcuiˈ li xnakˈ ru aˈan. Cui ani ta̱risi li ruch a̱cue, ta̱isi̱k ajcuiˈ li re aˈan. 39 Abanan la̱in tinye e̱re: Me̱sume ma̱usilal riqˈuin ma̱usilal. Cui junak tixqˈue junak rukˈ saˈ a̱cuu, qˈue cuiˈchic chixsacˈ li jun pacˈal. 40 Li ani ta̱raj tatxcˈam riqˈuin laj rakol a̱tin ut ta̱raj xmakˈbal la̱ cami̱s, qˈue ajcuiˈ la̱ chaque̱t re. 41 Cui ani ta̱minok a̱cuu chixcˈambal li ri̱k jun kilómetro, cˈam cuibak kilómetro la̱at. 42 Li ani tixtzˈa̱ma cˈaˈru re a̱cue, qˈue re. Ut li ani ta̱ajok toˈoni̱nc a̱cuiqˈuin, ma̱kˈetkˈeti a̱cuib chiru. 43 E̱rabiom resil nak te̱ra li ani narahoc e̱re ut xicˈ te̱ril li xicˈ na‑iloc e̱re. 44 Abanan la̱in tinye e̱re, cherahak li xicˈ na‑iloc e̱re. Chetzˈa̱ma usilal saˈ xbe̱neb li nequeˈhoboc e̱re. Cheba̱nuhak li us reheb li xicˈ nequeˈiloc e̱re ut chextijok chirix li nequeˈba̱nun ma̱usilal e̱re ut nequeˈrahobtesin e̱re. 45 Cui te̱ba̱nu chi joˈcan, la̱exak ralal xcˈajol le̱ Yucuaˈ cuan saˈ choxa. Aˈan naqˈuehoc chak li sakˈe saˈ xbe̱neb li useb xnaˈleb joˈ ajcuiˈ li incˈaˈ useb xnaˈleb. Ut aˈan ajcuiˈ naqˈuehoc chak li hab saˈ xbe̱neb li ti̱queb xchˈo̱l joˈ ajcuiˈ li incˈaˈ ti̱queb xchˈo̱l. 46 Cui caˈaj cuiˈ li nequeˈrahoc e̱re nequera, ¿cˈaˈru le̱ kˈajca̱munquil te̱cˈul? ¿Ma incˈaˈ ta biˈ joˈcan ajcuiˈ nequeˈxba̱nu eb laj titzˈol toj, li nequeˈbalakˈin? 47 Ut cui caˈaj cuiˈ le̱ rech tenamitil nequeqˈue xsahil xchˈo̱leb, ¿cˈaˈru rusil aˈan? ¿Ma incˈaˈ ta biˈ joˈcan ajcuiˈ nequeˈxba̱nu li incˈaˈ nequeˈxpa̱b li Dios? 48 Ti̱cak biˈ e̱chˈo̱l joˈ le̱ Yucuaˈ li cuan saˈ li choxa ti̱c xchˈo̱l.
Li xya̱lal chirix xba̱nunquil usilal
6 Cheqˈuehak retal cˈaˈru nequeba̱nu. Cui la̱ex te̱ba̱nu li usilal yal re nak tex‑ilekˈ joˈ nequeˈxba̱nu eb laj fariseo, ma̱cˈaˈak le̱ kˈajca̱munquil riqˈuin le̱ Yucuaˈ cuan saˈ choxa. 2 Ut nak ta̱si li cˈaˈak re ru re li ani ta̱raj tenkˈa̱c, ma̱ba̱nu joˈ nequeˈxba̱nu laj caˈpacˈal u. Eb aˈan nequeˈxic saˈ li cab li nequeˈxchˈutub cuiˈ ribeb laj judío ut saˈ eb li cˈayil chixyebal resil li usilal nequeˈxba̱nu re nak teˈqˈuehekˈ xlokˈal xbaneb li cui̱nk. Relic chi ya̱l tinye e̱re nak eb aˈan ac xeˈxcˈul lix kˈajca̱munquil nak queˈqˈueheˈ xlokˈal xbaneb li cui̱nk. 3 Li cˈaˈru ta̱si re li ma̱cˈaˈ cuan re, ma̱ ani aj e ta̱serakˈi li cˈaˈru xasi, chi moco ta̱serakˈi re li tzˈakal a̱cuami̱g. 4 Chaba̱nu ban chi mukmu ut la̱ yucuaˈ li naxnau chixjunil li cˈaˈak re ru nacaba̱nu, aˈan li ta̱kˈajca̱mu̱nk a̱cue.
Li Jesús naxchˈolob xya̱lal li tijoc
5 Ut nak textijok moco joˈcakex ta eb laj caˈpacˈal u. Eb aˈan nequeˈxxakab chak ribeb chi tijoc saˈ eb li cab li nequeˈxchˈutub cuiˈ ribeb laj judío ut nequeˈxxakab rib chi tijoc saˈ xala̱ be yal re nak teˈilekˈ. Relic chi ya̱l tinye e̱re nak eb aˈan ac xeˈxcˈul lix kˈajca̱munquileb nak queˈqˈueheˈ xlokˈal xbaneb li cui̱nk. 6 Ut nak textijok la̱ex, ocankex saˈ le̱ rochoch, tzˈapomak re li cab, ut tijonkex chiru le̱ Yucuaˈ li incˈaˈ na‑ilman ru. Ut le̱ Yucuaˈ li naril chixjunil li cˈaˈru nequeba̱nu, aˈan ta̱kˈajca̱mu̱nk e̱re. 7 Ut nak textijok, me̱ye qˈuila a̱tin chi ma̱cˈaˈ rajbal joˈ nequeˈxba̱nu li incˈaˈ nequeˈxpa̱b li Dios. Eb aˈan nequeˈxcˈoxla nak riqˈuin li qˈuila a̱tin, teˈabi̱k xban li Dios. 8 Me̱juntakˈe̱ta biˈ e̱rib riqˈuin eb aˈan xban nak le̱ Yucuaˈ naxnau cˈaˈru nacˈanjelac e̱re chi toj ma̱jiˈ nequetzˈa̱ma chiru. 9 Ut la̱ex joˈcaˈin nak textijok:
At Ka̱cuaˈ, cuancat saˈ li santil choxa, lokˈoninbilak taxak la̱ santil cˈabaˈ.
10 Chicha̱lk ta la̱ nimajcual cuanquilal. Chi‑uxk ta li nacacuaj, joˈ saˈ choxa joˈ ajcuiˈ saˈ ruchichˈochˈ.
11 Chaqˈue taxak ke li kacua kucˈa chi cuulaj cuulaj.
12 Ut chacuy chasach ta li kama̱c joˈ nak nakacuyeb xma̱c li nequeˈma̱cob chiku.
13 Ut moa̱qˈue taxak chi a̱le̱c. Choa̱col ban chiru li incˈaˈ us. A̱cue li nimajcual cuanquil, li lokˈoni̱c ut li lokˈal chi junelic kˈe cutan. Joˈcan taxak.
14 Cui nequecuy xma̱queb le̱ ras e̱ri̱tzˈin, tixcuy ajcuiˈ e̱ma̱c la̱ex le̱ Yucuaˈ cuan saˈ choxa. 15 Cui incˈaˈ nequecuy xma̱queb le̱ ras e̱ri̱tzˈin, joˈcan ajcuiˈ la̱ex incˈaˈ ta̱cuyekˈ e̱ma̱c xban le̱ Yucuaˈ cuan saˈ choxa.
Li Jesús quixchˈolob xya̱lal li ayunic
16 Ut nak te̱ba̱nu le̱ ayu̱n, me̱ba̱nu joˈ nequeˈxba̱nu laj caˈpacˈal u. Eb aˈan nequeˈxba̱nu rib nak raheb saˈ xchˈo̱l yal re nak ta̱naˈekˈ nak yo̱queb xba̱nunquil lix ayu̱n. Relic chi ya̱l tinye e̱re nak eb aˈan ac xeˈxcˈul lix kˈajca̱munquil. 17 Aˈut la̱ex nak te̱ba̱nu le̱ ayu̱n, te̱chˈaj le̱ ru ut te̱yi̱b e̱rib chi us, 18 re nak incˈaˈ ta̱cˈutu̱nk chiruheb le̱ ras e̱ri̱tzˈin nak yo̱quex chi ayunic. Chicˈutu̱nk ban chiru le̱ Yucuaˈ li incˈaˈ na‑ilman ru. Ut le̱ Yucuaˈ li naxnau chixjunil li nequeba̱nu, aˈan ta̱kˈajca̱mu̱nk e̱re.
Li kabiomal saˈ choxa
19 Me̱qˈue e̱chˈo̱l chixcˈu̱lanquil e̱biomal saˈ ruchichˈochˈ bar cuiˈ namaxen ut nakˈolen ru ut bar cuiˈ nequeˈoc laj e̱lkˈ chi elkˈac. 20 Qˈuehomak ban e̱chˈo̱l chirix le̱ biomal cuan saˈ choxa bar cuiˈ incˈaˈ namaxen chi moco nakˈolen ru ut bar cuiˈ incˈaˈ ta̱elkˈa̱k. 21 Joˈcan nak chenauhak nak bar cuan cuiˈ le̱ biomal, aran ajcuiˈ cua̱nk le̱ cˈaˈux. 22 Li xnakˈ e̱ru chanchan jun li lámpara. Xban nak na‑iloc li xnakˈ e̱ru, cuanquex saˈ cutan. Chanchan le̱ naˈleb. Cui cha̱bil le̱ naˈleb, cuanquex saˈ cutan saken. 23 Cui ut incˈaˈ saken na‑iloc li xnakˈ e̱ru, cuanquex saˈ kˈojyi̱n. Ut joˈcan ajcuiˈ le̱ naˈleb. Cui incˈaˈ cha̱bil le̱ naˈleb xban nak junes le̱ biomal nequecˈoxla, cuanquex saˈ xkˈojyi̱nal ru li ma̱c. 24 Ma̱ ani naru nacˈanjelac chiru cuib chi patrón. Naru tixra li jun ut tixtzˈekta̱na li jun chic malaj ut xicˈ ta̱ril li jun ut tix‑oxlokˈi li jun chic. Joˈcan nak ma̱ jokˈe naru te̱cˈoxla li Dios cui caˈaj cuiˈ le̱ biomal nequecˈoxla.
Mexcˈoxlac chirix chanru te̱numsi li cutan junju̱nk arin saˈ ruchichˈochˈ
25 Joˈcan ut nak ninye e̱re: Mixic e̱chˈo̱l chirix le̱ cua e̱rucˈa chi moco chirix chanru te̱tikib e̱rib. ¿Ma incˈaˈ ta biˈ kˈaxal lokˈ li kayuˈam chiru li cˈaˈru takatzaca? ¿Ma incˈaˈ ta biˈ kˈaxal lokˈ li kayuˈam chiru li kakˈ? 26 Cheqˈuehak retal li xul li nequeˈrupupic chiru choxa. Eb aˈan incˈaˈ nequeˈau, chi moco nequeˈkˈoloc chi moco nequeˈxxoc xtzacae̱mk saˈ cˈu̱leba̱l. Ut le̱ Yucuaˈ cuan saˈ choxa, aˈan naqˈuehoc xcuaheb. ¿Ma incˈaˈ ta biˈ kˈaxal raro̱quex la̱ex chiruheb aˈan? 27 ¿Ani e̱re la̱ex ta̱ru̱k tixtik ru lix yuˈam usta naxic xchˈo̱l xcˈoxlanquil? 28 ¿Cˈaˈut nak naxic e̱chˈo̱l chi cˈoxlac chirix le̱ rakˈ? Qˈuehomak retaleb li utzˈuˈuj saˈ pim chanru nak nequeˈqˈui chi incˈaˈ nequeˈcˈanjelac chi moco nequeˈquemoc. 29 Aˈut la̱in tinye e̱re, usta cˈajoˈ xchakˈal ru lix tikibanquil laj Salomón, abanan incˈaˈ quixtau xchakˈal ru li utzˈuˈuj aˈin. 30 La̱ex incˈaˈ nequexpa̱ban chi tzˈakal. Ut cui li Dios naxqˈue lix chˈinaˈusal li pim li cuan junpa̱t ajcuiˈ ut cuulaj qˈuebilak saˈ xam, ¿ma tojaˈ ta chic la̱ex incˈaˈ textikib? 31 Joˈcan ut nak moco yo̱kex ta chixyebal: ¿Cˈaˈru takatzaca anakcuan? chi moco, ¿cˈaˈru takatikib cuiˈ kib? 32 Li incˈaˈ nequeˈxpa̱b li Dios nequeˈxqˈue xchˈo̱l xcˈoxlanquil aˈan. Abanan le̱ Yucuaˈ li cuan saˈ choxa naxnau li cˈaˈru nequeraj ru. 33 Li cˈaˈru li te̱sicˈ xbe̱n cua, aˈan lix nimajcual cuanquilal li Dios ut lix ti̱quilal, ut chixjunil li cˈaˈak re ru aˈin talajqˈuehekˈ e̱re chokˈ xtzˈakob. 34 Joˈcan ut nak mexcˈoxlac chirix li cutan re cuulaj xban nak aˈan ta̱cˈoxlama̱nk ajcuiˈ cuulaj. Tzˈakalak riqˈuin li chˈaˈajquilal li naxcˈam chak li junju̱nk chi cutan.
Copyright © 2000 by Wycliffe Bible Translators International