Chronological
Mga Kawikaan tungkol sa Buhay at Pag-uugali
16 Ang mga balak ng isipan ay sa tao nagmumula,
ngunit mula kay Yahweh ang sagot ng dila.
2 Ang akala ng tao ay tama ang kanyang kilos,
ngunit sa tunay niyang layon, si Yahweh ang nakatatalos.
3 Ipagkatiwala mo kay Yahweh ang iyong mga gagawin,
at magtatagumpay ka sa lahat ng iyong mga layunin.
4 Lahat ng nilalang ni Yahweh ay mayroong kadahilanan,
at ang masasama, kaparusahan ang kahihinatnan.
5 Kinamumuhian ni Yahweh ang lahat ng mayayabang,
at sila'y tiyak na paparusahan.
6 Katapatan(A) kay Yahweh, bunga ay kapatawaran,
ang sa kanya'y gumagalang at sumusunod, malayo sa kasamaan.
7 Kung ang buhay ng tao ay kalugud-lugod kay Yahweh,
maging ang mga kalaban, sa kanya'y makikipagbati.
8 Ang(B) maliit na halaga buhat sa mabuting paraan
ay higit na mabuti sa yamang buhat sa kasamaan.
9 Ang tao ang nagbabalak,
ngunit si Yahweh ang nagpapatupad.
10 Ang bibig ng hari ay bukal ng mga pasyang kinasihan,
hindi siya namamali sa lahat niyang kahatulan.
11 Ang nais ni Yahweh ay tamang timbangan,
at sa negosyo ay katapatan.
12 Di dapat tulutan ng isang hari ang gawang kasamaan,
pagkat ang katatagan ng pamamahala ay nasa katarungan.
13 Ang nais pakinggan ng hari ay ang katotohanan,
at ang nagsasabi nito ay kanyang kinalulugdan.
14 Sinisikap ng matalino na masiyahan ang kanyang hari;
kapag nagalit ang hari, may buhay na masasawi.
15 Ang kagandahang-loob ng hari ay parang ulap na makapal,
may dalang ulan, may taglay na buhay.
16 Higit na mainam sa ginto ang magkaroon ng karunungan,
at higit kaysa pilak ang magtaglay ng pang-unawa.
17 Ang landas ng matuwid ay palayo sa kasamaan;
ang maingat sa paglakad ay nag-iingat sa kanyang buhay.
18 Ang kapalalua'y humahantong sa pagkawasak,
at ang mapagmataas na isipan ay ibabagsak.
19 Higit na mabuti ang mapagpakumbaba kahit na mahirap,
kaysa makihati sa yaman ng mapagmataas.
20 Ang sumusunod sa payo ay mananagana,
at mapalad ang taong kay Yahweh ay nagtitiwala.
21 Ang matalinong tao ay nakikilala sa kanyang pang-unawa,
ang matamis niyang pangungusap ay panghikayat sa iba.
22 Ang karunungan ay bukal ng buhay para sa matalino,
ngunit mahirap maturuan ang mangmang na tao.
23 Iniisip ng matalino ang kanyang sasabihin,
kaya naman ang kausap ay madali niyang akitin.
24 Kaaya-ayang salita ay parang pulot-pukyutan,
matamis sa panlasa, pampalusog ng katawan.
25 May(C) daang matuwid sa tingin ng tao,
ngunit kamatayan ang dulo nito.
26 Dahil sa pagkain ang tao'y nagsisikap;
upang ang gutom ay bigyan ng lunas.
27 Ang laman ng isip ng tampalasan ay puro kasamaan,
ang kanyang mga labi ay parang nakakapasong apoy.
28 Ang(D) taong baluktot ang isipan ay naghahasik ng kaguluhan,
at sinisira naman ng tsismis ang magandang samahan.
29 Tinutukso ng taong liko ang kanyang kapwa,
at ibinubuyo sa landas na masama.
30 Mag-ingat ka sa taong pangiti-ngiti at kikindat-kindat;
pagkat tiyak na mayroon siyang masamang binabalak.
31 Ang mga uban ay putong ng karangalan,
ito ay natamo sa matuwid na pamumuhay.
32 Higit na mabuti ang tiyaga kaysa kapangyarihan,
at ang pagsupil sa sarili kaysa pagsakop sa mga bayan.
33 Isinasagawa ng tao ang palabunutan,
ngunit si Yahweh lang ang huling kapasyahan.
17 Kahit tinapay ang kinakain ngunit may kapayapaan,
mabuting di hamak kaysa malaki ngunit magulong handaan.
2 Ang tusong alipin ay makakahati pa sa mamanahin,
ng anak ng kanyang amo kung ito'y inutil.
3 Dinadalisay sa apoy ang ginto at pilak,
ngunit sa puso ng tao'y si Yahweh ang sumisiyasat.
4 Ang taong masama ay nakikinig sa payo ng masama,
at ang sinungaling ay sumusunod sa baluktot na dila.
5 Ang nanlalait sa mahirap ay humahamak sa Maykapal,
at ang nagagalak sa kapahamakan ng iba'y mayroon ding pananagutan.
6 Ang mga apo ay putong ng katandaan;
ang karangalan ng mga anak ay ang kanilang magulang.
7 Ang pinong pananalita ay di mahahanap sa mangmang,
ni ang kasinungalingan sa taong marangal.
8 Sa paniwala ng iba ang suhol ay parang salamangka;
kaya lahat ay makukuha kung may pansuhol ka.
9 Ang pagpapatawad sa kapwa ay nagpapasarap sa samahan,
ngunit ang pagkakalat ng kahinaan ay sumisira ng pagkakaibigan.
10 Ang matalino'y natututo sa isang salita
ngunit ang mangmang ay hindi, hampasin mang walang awa.
11 Ang nais ng masama'y paghihimagsik,
kaya ipadadala sa kanya'y isang sugong malupit.
12 Mabuti pang harapin ang inahing osong inagawan ng anak
kaysa kausapin ang isang mangmang na lublob sa kahangalan.
13 Kapag masama ang iginanti sa mabuting ginawa,
ang kapahamakan sa buhay ay di mawawala.
14 Ang simula ng kaguluha'y parang butas sa isang dike;
na dapat ay sarhan bago ito lumaki.
15 Ang humahatol sa walang kasalanan at ang umaayon sa kasamaan,
kay Yahweh ay kapwa kasuklam-suklam.
16 Walang katuturan ang gumugol para sa pag-aaral,
ng isang taong pumili na siya'y maging mangmang.
17 Ang(E) kaibigan ay nagmamahal sa lahat ng panahon,
at sa oras ng kagipita'y kapatid na tumutulong.
18 Ang mangangakong magbayad para sa utang ng iba,
kamangmangang maituturing ang kanyang ginagawa.
19 Ang umiibig sa kaguluhan ay umiibig sa kasalanan;
at ang mayayabang ay naghahanap ng kapahamakan.
20 Ang masamang isipan ay hindi uunlad,
ang sinungaling ay aabot sa kasawiang-palad.
21 Ang mga magulang ng anak na mangmang,
sakit sa damdamin ang nararanasan.
22 Ang pagkamasayahin ay mabuti sa katawan,
at ang malungkuti'y unti-unting namamatay.
23 Ang katarungan ay hindi nakakamtan,
kung itong masama, suhol ay patulan.
24 Karunungan ang pangarap ng taong may unawa,
ngunit ang isip ng mangmang ay pagala-gala.
25 Ang hangal na anak ay problema ng kanyang ama
at pabigat sa damdamin ng kanyang ina.
26 Ang pagpaparusa sa matuwid ay hindi makatuwiran,
maging ang pagpapahirap sa taong buhay marangal.
27 Nagtataglay ng kaalaman ang maingat magsalita,
ang mahinahon ay taong may pagkaunawa.
28 Ang(F) mangmang na hindi madaldal ay iisiping marunong;
kung hindi siya masalita at ang bibig ay laging tikom.
18 Ang taong makasarili ay humihiwalay sa karamihan,
at salungat sa lahat ng tamang isipan.
2 Walang saysay sa mangmang ang lahat ng bagay,
ang nais lang niya'y ipakitang siya'y may alam.
3 Pagsipot ng kasamaan, kasunod ay kahihiyan;
kapag nawala ang karangalan, kapalit ay kadustaan.
4 Ang wika ng tao ay bukal ng karunungan,
parang dagat na malalim at malamig na batisan.
5 Ang pagkiling sa may sala ay isang kamalian;
gayundin naman kung ipagkakait ang katarungan.
6 Ang labi ng mangmang, bunga ay alitan,
at ang kanyang bibig, hatid ay kaguluhan.
7 Kanyang bibig, maghahatid sa sariling kasiraan;
kanyang labi nama'y isang bitag na kahuhulugan.
8 Ang tsismis ay masarap pakinggan,
gustung-gusto ng lahat na pag-uusapan.
9 Ang taong batugan ay sinsama ng taong mapanira.
10 Ang pangalan ni Yahweh ay matibay na tanggulan,
kanlungan ng matuwid mula sa kapahamakan.
11 Ang ari-arian ng isang mayaman ay kanyang kanlungan,
akala niya'y maililigtas siya nito sa oras ng kapahamakan.
12 Ang pagmamataas ay nagbubunga ng kapahamakan,
ngunit ang pagpapakumbaba, ay karangalan.
13 Nakakahiya(G) at isang mangmang ang isang taong sumasagot sa tanong
na hindi naman niya nalalaman.
14 Ang matatag na kalooban ay mabuti sa tao,
ngunit kung mahina ang loob, anong mangyayari rito?
15 Ang matalino ay nagdaragdag ng kaalaman,
ang may unawa'y namumulot pa ng karunungan.
16 Kung nais mapalapit sa maykapangyarihan,
magdala ng regalo, sa kanya ay ibigay.
17 Ang unang pahayag ay inaakalang tama,
hangga't hindi naririnig, tanong ng kabila.
18 Ang sigalot ay maaaring malutas sa palabunutan,
at mapagkasundo ang mahigpit na magkaaway.
19 Ang kaibigang nasaktan ay higit pa sa lunsod na napapaderan,
ang di pagkakaunawaan ay mas matibay pa kaysa isang tarangkahan.
20 Anumang sabihin ng tao ay kanyang pananagutan,
ayon sa kanyang salita siya'y gagantimpalaan.
21 Ang buhay at kamatayan ay sa dila nakasalalay,
makikinabang ng bunga nito ang dito ay nagmamahal.
22 Ang(H) mabuting maybahay ay isang kayamanan;
siya'y pagpapala na si Yahweh lang ang may bigay.
23 Ang mahirap ay lumalapit sa diwa ng pakiusap,
ngunit ang sagot ng mayama'y salitang mararahas.
24 May pagkakaibigang madaling lumamig,
ngunit may kaibigang higit pa sa kapatid.
Magandang Balita Biblia, Copyright © Philippine Bible Society 2012.