Old/New Testament
22 Ang mabuting pangalan ay dapat piliin, kaysa malaking kayamanan,
at mabuti kaysa pilak at ginto ang magandang kalooban.
2 Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapwa;
ang Panginoon ang sa kanilang lahat ay gumawa.
3 Ang matalinong tao ay nakakakita ng panganib at nagkukubli siya,
ngunit nagpapatuloy ang walang muwang at siya'y nagdurusa.
4 Ang gantimpala sa pagpapakumbaba at takot sa Panginoon
ay kayamanan, karangalan, at buhay.
5 Nasa daan ng mandaraya ang mga tinik at silo,
ang nag-iingat ng kanyang sarili, sa mga iyon ay lalayo.
6 Sanayin mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran,
at kapag tumanda na siya ay hindi niya ito tatalikuran.
7 Ang namumuno sa dukha ay ang mayaman,
at ang nanghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
8 Ang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan;
at ang pamalo ng kanyang poot ay di magtatagumpay.
9 Ang may mga matang mapagbigay ay pinagpapala,
sapagkat nagbibigay siya ng kanyang tinapay sa mga dukha.
10 Itaboy mo ang manlilibak, at ang pagtatalo ay aalis;
ang pag-aaway at pang-aapi ay matitigil.
11 Siyang umiibig ng kalinisan ng puso, at mabiyaya ang pananalita,
ang hari ay magiging kaibigan niya.
12 Ang mga mata ng Panginoon ay nagbabantay sa kaalaman,
ngunit ang mga salita ng taksil ay kanyang ibinubuwal.
13 Sinasabi ng tamad, “May leon sa labas!
Mapapatay ako sa mga lansangan!”
14 Ang bibig ng masamang babae ay isang malalim na hukay;
siyang kinapopootan ng Panginoon doon ay mabubuwal.
15 Nakabalot sa puso ng bata ang kahangalan,
ngunit inilalayo ito sa kanya ng pamalo ng pagsaway.
16 Ang umaapi sa dukha upang magpalago ng kanyang kayamanan,
at nagbibigay sa mayaman, ay hahantong lamang sa kasalatan.
17 Ito ang mga salita ng pantas:
Ikiling mo ang iyong pandinig, at dinggin mo ang aking mga salita,
at gamitin mo ang iyong isip sa aking kaalaman.
18 Sapagkat magiging kaaya-aya kung ito'y iyong iingatan sa loob mo,
kung mahahandang magkakasama sa mga labi mo.
19 Upang malagak sa Panginoon ang tiwala mo,
aking ipinakilala sa iyo sa araw na ito, oo, sa iyo.
20 Hindi ba ako sumulat sa iyo ng tatlumpung kasabihan,
ng mga pangaral at kaalaman;
21 upang ipakita sa iyo ang matuwid at totoo,
upang maibigay mo ang totoong sagot sa mga nagsugo sa iyo?
22 Huwag mong nakawan ang dukha, sapagkat siya'y dukha,
ni gipitin man ang nagdadalamhati sa pintuang-bayan;
23 sapagkat ipinaglalaban ng Panginoon ang panig nila,
at sinasamsaman ng buhay ang sumasamsam sa kanila.
24 Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin,
at huwag kang sasama sa taong bugnutin;
25 baka matutunan mo ang kanyang mga lakad,
at ang kaluluwa mo ay mahulog sa bitag.
26 Huwag kang maging isa sa kanila na nagbibigay-sangla,
o sa kanila na nananagot sa mga utang.
27 Kung wala kang maibibigay na kabayaran,
bakit kailangang kunin sa ilalim mo ang iyong higaan?
28 Huwag mong alisin ang lumang batong hangganan,
na inilagay ng iyong mga magulang.
29 Nakikita mo ba ang taong mahusay[a] sa kanyang gawain?
Siya'y tatayo sa harap ng mga hari,
hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.
Iba't ibang Aral at Paalala
23 Kapag ikaw ay umupo upang kumain na kasalo ng isang pinuno,
pansinin mong mabuti kung ano ang nasa harap mo;
2 at ang lalamunan mo'y lagyan mo ng patalim,
kung ikaw ay isang taong magana sa pagkain.
3 Huwag mong nasain ang kanyang masasarap na pagkain,
sapagkat mapandaya ang mga pagkaing iyon.
4 Huwag magpakapagod sa pagpapayaman,
maging matalino ka na ang sarili'y mapigilan.
5 Kapag mapadako doon ang iyong paningin, iyon ay napaparam;
sapagkat biglang nagkakapakpak ang kayamanan,
lumilipad na gaya ng agila patungong kalangitan.
6 Tinapay ng kuripot ay huwag mong kainin,
ni nasain mo man ang kanyang masarap na pagkain.
7 Sapagkat kung ano ang iniisip niya sa loob niya, ay gayon siya:
“Kumain at uminom ka!” sabi niya sa iyo;
ngunit ang puso niya ay hindi sumasaiyo.
8 Ang subo na iyong kinain ay iyong iluluwa,
at iyong sasayangin ang matatamis mong salita.
9 Huwag kang magsalita sa pandinig ng hangal,
sapagkat ang karunungan ng mga salita mo ay hahamakin niya lamang.
10 Huwag mong alisin ang lumang batong pananda,
at huwag mong pasukin ang mga bukid ng ulila,
11 sapagkat ang kanilang Manunubos ay makapangyarihan;
ang kanilang panig laban sa iyo'y kanyang ipagsasanggalang.
12 Ihilig mo ang iyong puso sa pangaral,
at ang iyong mga tainga sa mga salita ng kaalaman.
13 Huwag mong ipagkait sa bata ang saway,
kung hampasin mo siya ng pamalo, siya'y hindi mamamatay.
14 Kung siya'y hahampasin mo ng pamalo,
mula sa Sheol ang kanyang kaluluwa'y ililigtas mo.
15 Kung ang iyong puso ay marunong, aking anak,
ang puso ko rin naman ay magagalak.
16 Ang kaluluwa ko'y matutuwa,
kapag ang iyong mga labi'y nagsasalita ng tama.
17 Huwag mainggit ang iyong puso sa mga makasalanan,
kundi magpatuloy ka sa takot sa Panginoon sa buong araw.
18 Sapagkat tunay na may kinabukasan,
at ang iyong pag-asa ay hindi mapaparam.
19 Makinig ka, anak ko, at ikaw ay magpakatalino,
at iyong patnubayan sa daan ang puso mo.
20 Huwag kang makisama sa mga maglalasing,
at silang sa karne ay matatakaw kumain.
21 Sapagkat ang lasenggo at ang matakaw ay darating sa kahirapan,
at ang pagkaantukin ay magbibihis sa tao ng basahan.
22 Dinggin mo ang iyong ama na naging anak ka,
at huwag mong hamakin ang iyong ina kung siya'y matanda na.
23 Bumili ka ng katotohanan at huwag mong ipagbili naman,
bumili ka ng karunungan, ng pangaral at kaunawaan.
24 Ang ama ng matuwid ay lubos na sasaya,
at ang nagkaroon ng matalinong anak ay magagalak sa kanya.
25 Hayaang ang iyong ama at ina ay sumaya,
at siyang nagsilang sa iyo ay lumigaya.
26 Anak ko, ang puso mo sa akin ay ibigay,
at magmasid[b] ang iyong mga mata sa aking mga daan.
27 Sapagkat ang masamang babae ay isang malalim na hukay,
at ang babaing di kilala ay isang makipot na balon.
28 Oo, siya'y nag-aabang na parang tulisan,
at nagpaparami ng mga taksil sa mga kalalakihan.
29 Sinong may pagkaaba? Sinong may kalungkutan?
Sinong may gulo? Sinong may karaingan?
Sino ang may sugat na walang kadahilanan?
Sino ang may matang may kapulahan?
30 Silang naghihintay sa alak;
silang sumusubok ng pinaghalong alak.
31 Huwag kang tumingin sa alak kapag ito'y mapula,
kapag nagbibigay ng kanyang kulay sa kopa,
at maayos na bumababa.
32 Sa huli ay parang ahas itong kumakagat,
at ulupong na tumutuklaw ang katulad.
33 Ang iyong mga mata ay makakakita ng mga kakatuwang bagay,
at ang iyong puso ay magsasabi ng mga mandarayang bagay.
34 Ikaw ay magiging parang taong nahihiga sa gitna ng karagatan,
o parang nahihiga sa dulo ng isang tagdan ng sasakyan.
35 “Kanilang pinalo ako, ngunit hindi ako nasaktan;
hinampas nila ako, ngunit hindi ko naramdaman.
Kailan ako gigising?
Hahanap ako ng isa pang tagay.”
24 Huwag kang maiinggit sa taong masasama,
ni maghangad man na sila'y makasama.
2 Sapagkat ang kanilang puso ay nagbabalak ng karahasan,
at ang kanilang mga labi ay nagsasalita ng kalikuan.
3 Sa pamamagitan ng karunungan ay naitatayo ang bahay;
at naitatatag sa pamamagitan ng kaunawaan.
4 Napupuno ang mga silid sa pamamagitan ng kaalaman,
ng lahat ng mahahalaga at kaaya-ayang kayamanan.
5 Ang taong pantas ay mas makapangyarihan kaysa sa malakas,
at ang taong may kaalaman kaysa sa may kalakasan.
6 Sapagkat maaari kang makidigma kapag may matalinong pamamatnubay,
at sa karamihan ng mga tagapayo ay mayroong tagumpay.
7 Ang karunungan ay napakataas para sa isang hangal;
hindi niya ibinubuka ang kanyang bibig sa may pintuang-bayan.
8 Siyang nagbabalak ng paggawa ng kasamaan,
ay tatawaging manggagawa ng kalokohan.
9 Ang pagbabalak ng kahangalan ay kasalanan,
at ang manlilibak, sa mga tao ay karumaldumal.
10 Kung manlupaypay ka sa araw ng kahirapan,
maliit ang iyong kalakasan.
11 Iligtas mo silang dinadala sa kamatayan,
pigilan mo silang natitisod patungo sa katayan.
12 Kung iyong sinasabi, “Narito, hindi namin ito nalalaman.”
Hindi ba niya alam ang sa mga puso'y tumitimbang?
At siyang nagbabantay sa iyong kaluluwa, hindi ba niya nalalaman?
At ang bawat tao ayon sa gawa niya ay di ba niya gagantihan?
13 Anak ko, kumain ka ng pulot, sapagkat ito'y mainam,
at matamis sa iyong panlasa ang tulo ng pulot-pukyutan.
14 Alamin mo na gayon sa iyo ang karunungan;
kung ito'y iyong matagpuan, mayroong kinabukasan,
at ang iyong pag-asa ay hindi mahihiwalay.
15 Tulad ng masamang tao, ang tahanan ng matuwid ay huwag mong tambangan,
huwag mong gawan ng dahas ang kanyang tahanan.
16 Sapagkat ang matuwid ay makapitong nabubuwal at bumabangon na naman,
ngunit ang masama ay nabubuwal sa pamamagitan ng kasakunaan.
17 Kapag nabubuwal ang iyong kaaway ay huwag kang magalak,
at huwag matuwa ang iyong puso kapag siya'y bumabagsak;
18 baka ito'y makita ng Panginoon, at ikagalit niya,
at kanyang alisin ang poot niya sa kanya.
19 Huwag kang mayamot dahil sa mga gumagawa ng kasamaan,
at ang masamang tao ay huwag mong kainggitan.
20 Sapagkat ang masamang tao'y walang bukas na haharapin,
at ang ilawan ng masama ay papatayin.
21 Anak ko, sa Panginoon at sa hari ay matakot ka,
sa mga pabagu-bago ay huwag kang makisama.
22 Sapagkat biglang dumarating mula sa kanila ang kapahamakan,
at ang pagkawasak na nagmumula sa kanila, ay sinong nakakaalam?
Mga Karagdagang Kawikaan
23 Ang mga ito ay mga kasabihan din ng pantas:
Ang pagtatangi sa paghatol ay hindi mabuti.
24 Siyang nagsasabi sa masama, “Matuwid ka,”
ay susumpain ng mga bayan, kapopootan ng mga bansa;
25 ngunit silang sumasaway sa masama ay magkakaroon ng tuwa,
at sa kanila'y darating ang mabuting pagpapala.
26 Ang nagbibigay ng tamang sagot
ay humahalik sa mga labi.
27 Ihanda mo sa labas ang iyong gawa,
at ihanda mo para sa sarili mo sa parang;
at pagkatapos ay gawin mo ang iyong bahay.
28 Huwag kang sumaksi laban sa iyong kapwa nang walang kadahilanan;
at sa pamamagitan ng iyong mga labi ay huwag kang manlinlang.
29 Huwag mong sabihin, “Gagawin ko sa kanya ang ginawa niya sa akin;
kung anong ginawa niya, iyon ang igaganti ko sa kanya.”
30 Sa bukid ng tamad ako'y napadaan,
at sa ubasan ng taong salat sa katinuan;
31 at, narito, tinubuang lahat ng mga tinik,
ang ibabaw niyon ay natatakpan ng mga dawag,
at ang batong bakod nito ay bumagsak.
32 Pagkatapos ay nakita ko at aking pinag-isipan,
ako'y tumingin at tumanggap ng pangaral.
33 Kaunting(A) tulog, kaunti pang pag-idlip,
kaunting paghahalukipkip ng mga kamay upang magpahinga,
34 at darating ang iyong karalitaan na parang magnanakaw;
at ang kahirapan na parang taong may sandata.
Tungkol sa Pagbibigay
8 Ngayon,(A) nais naming malaman ninyo, mga kapatid, ang biyaya ng Diyos na ipinagkaloob sa mga iglesya ng Macedonia;
2 kung paanong sa matinding pagsubok ng kapighatian, ang kasaganaan ng kanilang kagalakan at ang kanilang labis na kahirapan ay sumagana sa kayamanan ng kanilang kagandahang-loob.
3 Ako ay makapagpapatunay na sila ay kusang-loob na nagbigay ayon sa kanilang kakayahan, at higit pa sa kanilang makakaya,
4 na nakikiusap sa amin nang matindi tungkol sa biyaya na makibahagi sa paglilingkod sa mga banal.
5 At ito ay hindi tulad sa aming inaasahan, kundi ibinigay muna nila ang kanilang sarili sa Panginoon, at sa amin sa pamamagitan ng kalooban ng Diyos.
6 Anupa't kami ay nakiusap kay Tito na yamang siya'y nagpasimula ay dapat din niyang tapusin sa inyo ang biyayang ito.
7 Ngunit, yamang kayo'y sumasagana sa lahat ng mga bagay, sa pananampalataya, sa pananalita, sa kaalaman, sa buong kasipagan, at sa inyong pag-ibig sa amin, sikapin din ninyo na kayo ay sumagana sa biyayang ito.
8 Sinasabi ko ito hindi bilang isang utos, ngunit aking sinusubok ang pagiging tunay ng inyong pag-ibig kapag inihambing sa kasigasigan ng iba.
9 Sapagkat nalalaman ninyo ang biyaya ng ating Panginoong Jesu-Cristo, na bagaman siya'y mayaman, subalit alang-alang sa inyo ay naging dukha, upang sa pamamagitan ng kanyang kadukhaan ay maging mayaman kayo.
10 At sa bagay na ito ay nagbibigay ako ng payo: pinakamabuti para sa inyo ngayon na tapusin ang sinimulan ninyo nang nakaraang taon, hindi lamang upang gumawa kundi magkaroon ng pagnanais na gumawa.
11 At ngayon, tapusin ninyo ang paggawa, upang kung paanong may sigasig sa pagnanais ay gayundin sa pagtatapos, ayon sa inyong kakayahan.
12 Sapagkat kung mayroong pagnanais, tinatanggap ang kaloob ayon sa tinataglay, at hindi ayon sa hindi tinataglay.
13 Hindi ko ibig sabihin na ang iba ay maginhawahan at kayo'y mabigatan, kundi para sa pagkakapantay-pantay,
14 ang inyong kasaganaan sa kasalukuyang panahon ang magpuno sa kanilang kakulangan, upang ang kanilang kasaganaan ay magpuno sa inyong pangangailangan, upang magkaroon ng pagkakapantay-pantay.
15 Gaya(B) ng nasusulat,
“Ang nagtipon ng marami ay hindi nagkaroon ng labis,
at ang nagtipon ng kaunti ay hindi kinulang.”
Si Tito at ang mga Sugo ng Iglesya
16 Subalit salamat sa Diyos na naglagay ng gayunding pagsisikap para sa inyo sa puso ni Tito.
17 Sapagkat tinanggap niya hindi lamang ang aming pakiusap at palibhasa siya'y lalong sumigasig, siya ay patungo sa inyo sa kanyang sariling kalooban.
18 Isinusugo namin kasama niya ang kapatid na tanyag sa mga iglesya dahil sa kanyang pangangaral ng ebanghelyo.
19 At hindi lamang iyon, kundi siya ay hinirang ng mga iglesya na maglakbay na kasama namin ukol sa biyayang ito na aming pinangangasiwaan, sa ikaluluwalhati ng Panginoon, at upang ipakita ang aming pagnanais.
20 Iniiwasan namin ito upang huwag kaming sisihin tungkol sa kasaganaang ito na aming pinangangasiwaan;
21 sapagkat(C) isinasaalang-alang namin ang mga bagay na kapuri-puri hindi lamang sa harapan ng Panginoon, kundi maging sa harapan ng mga tao.
22 At kasama nila ay isinusugo namin ang aming kapatid na maraming ulit naming napatunayang masikap sa maraming bagay, subalit ngayon ay higit pang masikap, dahil sa kanyang malaking pagtitiwala sa inyo.
23 Tungkol kay Tito, siya'y aking katuwang at kamanggagawa sa paglilingkod sa inyo; at para sa aming mga kapatid, sila'y mga sugo ng mga iglesya, ang kaluwalhatian ni Cristo.
24 Kaya't ipakita ninyo sa kanila sa harapan ng mga iglesya ang katunayan ng inyong pag-ibig, at ng aming pagmamalaki tungkol sa inyo.
Ang Biblia Copyright © Philippine Bible Society 2001