Old/New Testament

Ginsalakay sang Asiria ang Juda^(A)

32 Pagkatapos nga nahimo ni Hezekia ang iya mga buluhaton nga may katutom, ginsalakay ni Haring Senakerib sang Asiria ang Juda. Ginkibon niya kag sang iya nga soldado ang napaderan nga mga banwa, kay naghunahuna siya nga madaog niya ini para sa iya kaugalingon. ² Sang makita ni Hezekia nga pati ang Jerusalem salakayon ni Senakerib, ³ nagpakigsugilanon siya sa iya mga opisyal kag sa mga pangulo sang iya mga soldado. Nagdesisyon sila nga pauntaton nila ang pag-ilig sang mga tuburan sa guwa sang siyudad. ⁴ Gani nagtipon sila sang madamo gid nga mga tawo kag gintabunan nila ang mga ginaagyan sang tubig halin sa mga tuburan nga nagailig sa kadutaan. Kay siling nila, “Pag-abot diri sang mga hari sang Asiria, wala sila sang may makuhaan sang tubig.”

⁵ Dayon ginpapag-on pa gid ni Hezekia ang iya mga depensa paagi sa pagpakay-o sang mga pader kag pagpatindog sang mga tore. Ginpalibutan pa gid niya sang isa pa ka pader ang siyudad sa guwa sang daan nga pader, kag ginpatumpukan niya ang manubo nga parte^[a] sang Banwa ni David. Nagpahimo man siya sang madamo nga mga armas kag mga taming.

⁶ Nagbutang siya sang mga kumander sa mga tawo, kag ginpatipon niya sila sa plasa, sa may puwertahan dampi sang siyudad. Ginpalig-on niya sila nga nagasiling, ⁷ “Magpakabakod kamo kag magpakaisog. Indi kamo magkahadlok ukon magkaluya tungod sa hari sang Asiria ukon sa iya madamo nga mga soldado. Kay may mas gamhanan nga nagaupod sa aton sang sa iya. ⁸ Mga tawo lang ang iya kaupod, pero ang aton iya, ang Ginoo nga aton Dios. Siya ang magabulig sa aton kag magapakig-away para sa aton.” Gani naglig-on ang mga tawo tungod sa ginsiling ni Haring Hezekia sang Juda.

⁹ Samtang ginakibon ni Haring Senakerib kag sang iya mga soldado ang banwa sang Lakish, ginpadala niya ang iya mga opisyal sa Jerusalem sa pagsiling sini kay Haring Hezekia kag sa mga katawhan didto:

¹⁰ “Amo ini ang ginsiling ni Haring Senakerib sang Asiria: Ano bala ang inyo ginasaligan, nga nagapabilin gihapon kamo sa Jerusalem bisan ginakibon na kamo? ¹¹ Nagsiling si Hezekia sa inyo nga luwason kamo sang Ginoo nga inyo Dios sa kamot sang hari sang Asiria. Pero ginapatalang lang niya kamo, kay kon magpabilin kamo sa Jerusalem magakalamatay kamo sa gutom kag kauhaw. ¹² Indi bala nga si Hezekia mismo ang nagpaguba sang mga simbahan sang Ginoo sa mataas nga mga lugar, pati sang mga halaran sini? Nagsugo pa siya sa inyo nga mga taga-Juda kag taga-Jerusalem nga dapat magsimba kamo kag magsunog sang mga halad sa isa lang ka halaran.

¹³ “Nahibaluan ninyo kon ano ang ginhimo ko kag sang akon mga katigulangan sa mga katawhan sa iban nga mga nasyon. Ti, naluwas bala sila sang ila mga dios sa akon kamot? ¹⁴ Wala gid sing bisan isa sa mga dios sang mga nasyon nga ginlaglag ko ukon sang akon mga katigulangan nga nakaluwas sa iya katawhan sa akon kamot. Ti, makaluwas man bala sa inyo ang inyo dios sa akon kamot? ¹⁵ Indi kamo magpatalang ukon magpatunto kay Hezekia. Indi kamo magpati sa iya, kay wala sing dios sa bisan diin nga nasyon ukon ginharian nga nakaluwas sa iya katawhan sa akon kamot ukon sa kamot sang akon mga katigulangan. Kag labi na gid ang inyo dios!”

¹⁶ May gindugang pa gid nga malain nga mga pulong ang mga opisyal ni Senakerib kontra sa Ginoong Dios kag sa iya alagad nga si Hezekia. ¹⁷ Nagpadala pa gid si Haring Senakerib sang mga sulat nga nagainsulto sa Ginoo, ang Dios sang Israel. Amo ini ang iya sulat: “Ang mga dios sang iban nga mga nasyon wala makaluwas sang ila katawhan sa akon kamot. Gani ang dios ni Hezekia indi man makaluwas sang iya katawhan sa akon kamot.” ¹⁸ Ginhambal ini sing mabaskog sang mga opisyal ni Senakerib sa Hebreo nga lingguahe agod pakulbaan ang mga pumuluyo sang Jerusalem nga nagatipon sa may pader. Kay kon mahadlok na ang mga tawo, madali nila maagaw ang siyudad. ¹⁹ Ini nga mga opisyal naghambal sing malain kontra sa Dios sang Jerusalem pareho sa ila ginhambal kontra sa mga dios sang iban nga mga nasyon nga hinimo lang sang tawo.

²⁰ Nagpanawag sa Dios sa langit si Haring Hezekia kag si Propeta Isaias nga anak ni Amoz. ²¹ Kag nagpadala ang Ginoo sang anghel nga naglaglag sang maayo nga mga soldado, mga kumander, kag mga opisyal sang Asiria didto sa kampo sang hari sang Asiria. Gani nagpauli si Haring Senakerib nga nahuy-an gid. Kag sang pagsulod niya sa templo sang iya dios, ginpatay siya sang iban niya nga mga anak paagi sa espada.

²² Gani ginluwas sang Ginoo si Hezekia kag ang katawhan sang Jerusalem sa kamot ni Haring Senakerib sang Asiria kag sa kamot sang iban pa nila nga mga kaaway. Ginhatagan niya sila sang kalinong^[b] sa ila mga kaaway sa palibot. ²³ Madamo nga mga tawo ang nagdala sang mga halad sa Jerusalem para sa Ginoo. Nagdala man sila sang mga malahalon nga mga regalo para kay Haring Hezekia. Halin sadto ginpadunggan si Hezekia sang tanan nga nasyon.

Ang Pagmasakit ni Hezekia^(B)

²⁴ Sadto nga tion nagmasakit si Hezekia kag daw mapatay na siya. Nagpangamuyo siya sa Ginoo, kag ginhatagan siya sang Ginoo sang isa ka tanda nga magaayo siya. ²⁵ Pero nagpabugal si Hezekia kag ginbaliwala niya ang kaayo nga ginpakita sang Ginoo sa iya. Gani naakig ang Ginoo sa iya kag sa mga taga-Juda kag taga-Jerusalem. ²⁶ Dayon naghinulsol si Hezekia sa iya nga pagpabugal, kag amo man ang katawhan sang Jerusalem. Gani wala ginpaagom sang Ginoo ang iya kaakig sa ila samtang buhi pa si Hezekia.

²⁷ Manggaranon kag dungganon gid si Hezekia. Nagpahimo siya sang mga bodega para sa iya mga pilak, bulawan, malahalon nga mga bato, panakot, taming, kag iban pa nga malahalon nga mga butang. ²⁸ Nagpahimo man siya sang mga bodega para sa iya mga uyas, duga sang ubas, kag lana. Luwas sini, nagpahimo man siya sang mga toril para sa iya mga kasapatan, ²⁹ kay puwerte gid kadamo sang iya mga kasapatan. Nagpatindog man siya sang mga banwa, tungod nga ginhatagan siya sang Dios sang madamo gid nga manggad.

³⁰ Si Hezekia ang nagsugo nga tabunan ang guluwaan sang tubig sa ibabaw nga parte sang tuburan sang Gihon kag pailigon ini pakadto sa nakatundan sang Banwa ni David. Nagmadinalag-on si Hezekia sa tanan nga iya ginhimo. ³¹ Pero ginpabay-an siya sang Dios sang pag-abot sang mga opisyal halin sa Babilonia nga nag-usisa parte sa makatilingala nga natabo sa Juda. Ginhimo ini sang Dios agod mahibaluan gid kon ano ang ara sa tagipusuon ni Hezekia.

Ang Katapusan sang Paghari ni Hezekia^(C)

³² Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Hezekia kag sa iya paghigugma^[c] sa Ginoo nasulat sa Palanan-awon ni Propeta Isaias nga Anak ni Amoz, nga bahin sang Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Juda kag Israel. ³³ Sang napatay si Hezekia, ginlubong siya sa ibabaw nga bahin sang lulubngan sang mga kaliwat ni David. Ginpadunggan siya sang tanan nga katawhan sang Juda kag Jerusalem sang pagkapatay niya. Kag ang iya anak nga si Manase amo ang nagbulos sa iya bilang hari.

Ang Paghari ni Manase sa Juda^(D)

33 Nagaedad si Manase sang dose ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 55 ka tuig. ² Malain ang iya ginhimo sa panulok sang Ginoo. Nagsunod siya sa makangilil-ad nga mga buluhaton sang mga nasyon nga ginpatabog sang Ginoo sa mga Israelinhon. ³ Ginpatindog niya liwat ang mga simbahan sa mataas nga mga lugar nga ginpaguba sadto sang iya amay nga si Hezekia. Nagpatindog man siya sang mga halaran para sa mga imahen ni Baal kag nagpahimo sang mga hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera. Nagluhod siya kag nagsimba sa tanan nga butang sa kalangitan. ⁴ Nagpahimo pa gid siya sang mga halaran sa templo sang Ginoo, nga suno sa Ginoo ang templo sa Jerusalem amo ang lugar nga sa diin padunggan siya hasta san-o. ⁵ Ginbutang niya ini nga mga halaran sa duha ka lagwerta sang templo sang Ginoo sa pagsimba sa tanan nga butang sa kalangitan. ⁶ Ginhalad niya ang iya mga bata sa kalayo^[d] sa Pulopatag sang Ben Hinom. Ginhimo man niya ang mga ginahimo sang mga babaylan, manugpakot kag manughiwit, kag nagpamangkot siya sa mga espiritista nga nagapakigsugilanon sa kalag sang mga patay. Puwerte gid ang iya pagpakasala sa Ginoo, kag nakapaakig ini sa Ginoo.

⁷ Ginbutang niya sa templo sang Dios ang imahen nga iya ginpahimo. Kon parte sa sini nga templo, nagsiling ang Dios kay David kag sa iya anak nga si Solomon, “Padunggan ako hasta san-o sa sini nga templo kag sa Jerusalem, ang lugar nga akon ginpili sa tanan nga tribo sang Israel. ⁸ Kon tumanon lang sang katawhan sang Israel ang tanan ko nga kasuguan kag pagsulundan nga ginhatag sa ila ni Moises, indi ko pagtugutan nga pahalinon sila sa sini nga duta nga ginhatag ko sa ila mga katigulangan.” ⁹ Pero ginhaylo ni Manase ang katawhan sang Juda kag Jerusalem sa paghimo sang malaot, kag ang ila ginhimo mas malaot pa sang sa ginhimo sang mga nasyon nga ginpalaglag sang Ginoo sa mga Israelinhon.

¹⁰ Bisan ginpaandaman sang Ginoo si Manase kag ang iya katawhan, wala gihapon sila magpamati sa iya. ¹¹ Gani ginpasalakay sila sang Ginoo sa mga soldado sang Asiria. Ginbihag nila si Manase, ginkaw-itan sa ilong, ginkadenahan sang saway, kag gindala sa Babilonia. ¹² Sa iya kalisod, nagpaubos gid siya sang iya kaugalingon kag nagpakitluoy sa Ginoo nga iya Dios, nga Dios man sang iya mga katigulangan. ¹³ Kag sang nagpangamuyo siya, ginpamatian siya sang Ginoo. Natandog ang Ginoo sa iya nga pagpakitluoy. Gani ginpabalik siya sang Ginoo sa Jerusalem kag sa iya ginharian. Dayon nareyalisar ni Manase nga ang Ginoo lang ang Dios.

¹⁴ Umpisa sadto, ginpakay-o ni Manase ang pangguwa nga pader sang Banwa ni David, halin sa nakatundan sang tuburan sang Gihon sa may ililigan sang tubig hasta sa Puwertahan sang mga Isda,^[e] paliko sa bulobukid sang Ofel. Ginpataasan man niya ini. Dayon nagbutang siya sang mga kumander sa tanan nga napaderan nga mga banwa sang Juda. ¹⁵ Ginpakuha niya ang mga dios-dios sang taga-iban nga nasyon kag ang imahen sa templo sang Ginoo. Ginpakuha man niya ang mga halaran sa bukid nga ginatindugan sang templo kag ang mga halaran sa iban nga bahin sang Jerusalem, kag ginpahaboy ini sa guwa sang siyudad. ¹⁶ Dayon ginpakay-o niya ang halaran sang Ginoo kag ginhalaran sang mga halad nga para sa maayo nga relasyon kag mga halad sa pagpasalamat. Ginhambalan niya ang mga pumuluyo sang Juda nga mag-alagad sa Ginoo, ang Dios sang Israel. ¹⁷ Sa gihapon nagahalad ang mga tawo sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar, pero ginahalad na nila ini sa Ginoo nga ila Dios.

¹⁸ Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Manase, pati ang iya pangamuyo sa Dios kag ang mga ginhambal sang mga propeta sa iya sa ngalan sang Ginoo, ang Dios sang Israel, nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Israel. ¹⁹ Ang pangamuyo ni Manase kag ang sabat sang Ginoo sa iya, pati ang tanan niya nga sala kag pagsupak sa Ginoo, nasulat sa Libro sang mga Propeta. Nalista man diri ang mga lugar nga ginpatindugan niya sang mga simbahan, sang mga hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera, kag sang iban pa nga mga dios-dios sa wala pa siya makapaubos sang iya kaugalingon sa Dios. ²⁰ Sang napatay si Manase, ginlubong siya sa iya palasyo. Kag si Amon nga iya anak amo ang nagbulos sa iya bilang hari.

Ang Paghari ni Amon sa Juda^(E)

²¹ Nagaedad si Amon sang 22 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang duha ka tuig. ²² Malain ang ginhimo ni Amon sa panulok sang Ginoo, pareho sa ginhimo sang iya amay nga si Manase. Ginsimba kag ginhalaran niya ang mga dios-dios nga ginpahimo ni Manase. ²³ Pero indi siya pareho sa iya amay, kay wala siya nagpaubos sang iya kaugalingon sa Ginoo. Sa baylo, gindugangan pa gid niya ang iya pagpakasala.

²⁴ Karon, nagplano sing malain ang mga opisyal ni Amon kontra sa iya, kag ginpatay nila siya sa iya palasyo. ²⁵ Pero ginpamatay sang katawhan sang Juda ang tanan nga nagpatay kay Haring Amon. Kag ginbulos nila si Josia nga anak ni Amon bilang hari.

Gin-imbistigar si Jesus sang Pangulo nga Pari^(A)

¹⁹ Karon, ginpamangkot si Jesus sang pangulo nga pari parte sa iya mga sumulunod kag sa iya ginapanudlo. ²⁰ Nagsabat si Jesus, “Indi sa sekreto ang akon ginatudlo sa mga tawo. Kay nagpanudlo ako mismo sa mga simbahan kag sa templo nga sa diin nagatilipon ang tanan nga Judio. Wala ako sing may gintudlo sa sekreto. ²¹ Ti ngaa ako ang inyo ginapamangkot? Pamangkuta ninyo ang mga tawo nga nakabati sa akon, kay nahibaluan nila kon ano ang akon gintudlo sa ila.” ²² Pagkahambal sadto ni Jesus, gintampa siya sang isa sa mga guwardya nga nagatindog malapit sa iya. Kag siling niya, “Amo bala ina ang panabat mo sa pangulo nga pari?” ²³ Nagsiling si Jesus sa iya, “Kon ang sabat ko malain, magsiling ka kon diin sadto ang malain. Pero kon husto ang akon ginsiling, ti ngaa gintampa mo ako?”

²⁴ Karon, si Jesus nga nagapos pa ginpadala dayon ni Anas kay Caifas nga amo ang pangulo nga pari sadto nga tiyempo.

Ginpanginwala Liwat ni Pedro si Jesus^(B)

²⁵ Samtang nagatindog pa si Pedro nga nagapainit-init malapit sa kalayo, ginpamangkot siya sang mga tawo, “Indi bala nga ikaw isa man sa mga sumulunod sang sina nga tawo?” Nagpanginwala liwat si Pedro kag nagsiling, “Indi ah!” ²⁶ Karon, ang isa didto sa mga suluguon sang pangulo nga pari paryente sang tawo nga ang iya dulunggan gintigbas ni Pedro. Nagsiling siya, “Indi bala nga ikaw atong nakita ko nga kaupod niya didto sa talamnan sang mga kahoy nga olibo?” ²⁷ Pero nagpanginwala liwat si Pedro. Kag dayon nagpamalo ang manok.

Gindala si Jesus kay Pilato

²⁸ Halin kay Caifas gindala nila si Jesus didto sa palasyo sang Gobernador. Kaagahon na sadto. Wala nagsulod ang mga Judio sa palasyo tungod kay suno sa ila mga pagsulundan, nga kon magsulod sila sa balay sang indi Judio, indi na sila pagtugutan nga magkaon sang panihapon nga para sa Piesta sang Paglabay sang Anghel. ²⁹ Gani si Gobernador Pilato^[a] amo ang nagguwa didto sa ila kag nagpamangkot kon ano ang ila akusasyon kontra kay Jesus. ³⁰ Nagsabat sila, “Kon wala siya sing may nahimo nga malain wala namon siya kuntani gindala diri sa imo.” ³¹ Nagsiling si Pilato sa ila, “Dal-a ninyo siya kag kamo ang maghukom sa iya suno sa inyo kasuguan.” Nagsabat ang mga Judio, “Pero wala kami sing awtoridad nga magsentensya sing kamatayon sa tawo.” ³² (Natabo ini agod matuman ang ginsiling ni Jesus kon ano nga klase sang kamatayon ang iya pagaagihan.) ³³ Gani nagsulod liwat si Pilato kag gintawag si Jesus kag ginpamangkot, “Ikaw bala ang hari sang mga Judio?” ³⁴ Nagsabat si Jesus, “Imo gid bala ina nga pamangkot, ukon ginsugiran ka lang sang iban parte sa akon?” ³⁵ Nagsiling si Pilato, “Ano ang dumdom mo sa akon, Judio? Ang imo mga kasimanwa kag ang ila manugdumala nga mga pari amo ang nagdala sa imo diri sa akon. Ano gid bala ang nahimo mo?” ³⁶ Ginsabat siya ni Jesus, “Ang akon ginharian wala diri sa sining kalibutan. Kon ang akon ginharian diri sa sining kalibutan, kuntani nagpakig-away ang akon mga sumulunod agod indi ako madakop sang mga Judio. Pero sa pagkamatuod, ang akon ginharian wala diri sa sining kalibutan.” ³⁷ Gani nagsiling si Pilato sa iya, “Kon amo, hari gali ikaw!” Ginsabat siya ni Jesus, “Husto ang imo ginsiling nga hari ako. Kag ang kabangdanan nga nagkadto ako diri sa kalibutan kag nagpakatawo, agod nga isugid ko sa mga tawo ang kamatuoran. Kag ang tanan nga gusto makahibalo sang kamatuoran nagapamati sa akon.” ³⁸ Nagpamangkot dayon si Pilato, “Ti ano bala ang kamatuoran?”

Ginsentensyahan si Jesus nga Patyon^(C)

Pagkahambal sadto ni Pilato, nagguwa siya liwat didto sa mga Judio kag nagsiling sa ila, “Wala ako sing may nakita nga sala sa sini nga tawo. ³⁹ Indi bala nga kinabatasan ninyo nga kada Piesta sang Paglabay sang Anghel nagapangayo kamo sa akon sang isa ka priso nga akon buy-an? Gani gusto bala ninyo nga buy-an ko ang hari sang mga Judio?” ⁴⁰ Nagsabat ang mga tawo nga nagasinggit, “Indi siya, kundi si Barabas!” (Si Barabas nga ini isa ka tulisan.)^[b]