Chronological

4 Mga anak, pakinggan ninyong mabuti ang mga pagtutuwid ng inyong ama sa inyong pag-uugali, upang lumawak ang inyong pang-unawa. ² Mabuti ang itinuturo kong ito, kaya huwag ninyong ipagwalang bahala. ³ Noong bata pa ako at nasa piling pa ng aking mga magulang, mahal na mahal ako ng aking ina bilang nag-iisang anak. ⁴ Tinuruan ako ni ama. Sinabi niya sa akin, “Anak, ingatan mo sa iyong puso ang mga itinuturo ko. Sundin mo ang mga utos ko at mabubuhay ka nang matagal. ⁵ Pagsikapan mong magkaroon ng karunungan at pang-unawa. Huwag mong kalilimutan ang mga sinasabi ko at huwag kang hihiwalay dito. ⁶ Huwag mong tanggihan ang karunungan, sa halip pahalagahan mo ito, dahil iingatan ka nito. ⁷ Pinakamahalaga sa lahat ang karunungan at pang-unawa. Sikapin mong magkaroon nito kahit na maubos pa ang lahat ng kayamanan mo. ⁸ Tanggapin moʼt pahalagahan ang karunungan, dahil magbibigay ito sa iyo ng karangalan. ⁹ Magiging parang koronang bulaklak ito na magbibigay sa iyo ng kagandahan.”

¹⁰ Anak, pakinggan mo at tanggapin ang mga sinasabi ko sa iyo upang humaba ang iyong buhay. ¹¹ Tinuruan na kita ng karunungan, kung paano mamuhay sa katuwiran. ¹² Kung susundin mo ito, walang makakasagabal sa buhay mo at maliligtas ka sa anumang kapahamakan. ¹³ Huwag mong kalilimutan ang pagtutuwid ko sa iyong pag-uugali; ingatan mo ito sa puso mo sapagkat mabubuhay ka sa pamamagitan nito.

¹⁴ Huwag mong gagayahin ang ginagawa ng mga taong masama. ¹⁵ Iwasan mo ito at patuloy kang mamuhay nang matuwid. ¹⁶ Sapagkat ang taong masama ay hindi makatulog kapag hindi nakakagawa ng masama o walang naipapahamak. ¹⁷ Ang pagkain nila ay paggawa ng kasamaan at ang inumin nila ay paggawa ng karahasan.

¹⁸ Ang pamumuhay ng taong matuwid ay parang sikat ng araw na lalong nagliliwanag habang tumatagal. ¹⁹ Pero ang pamumuhay ng taong masama ay parang kadiliman; hindi niya alam kung ano ang dahilan ng kanyang pagbagsak.

²⁰ Anak, pakinggan mong mabuti ang itinuturo ko sa iyo. ²¹ Huwag mo itong kalilimutan kundi ingatan sa puso mo. ²² Sapagkat magbibigay ito ng malusog na katawan at mahabang buhay sa sinumang makakasumpong nito.

²³ Higit sa lahat, ingatan mo ang iyong isipan, sapagkat kung ano ang iyong iniisip iyon din ang magiging buhay mo. ²⁴ Huwag kang magsalita ng kasinungalingan at walang kabuluhan. ²⁵ Ituon mo ang iyong paningin sa mga bagay na mabuti. ²⁶ Pag-isipan mong mabuti ang iyong mga gagawin upang magtagumpay ka. ²⁷ Mamuhay ka sa katuwiran at layuan mo ang kasamaan.

Babala Laban sa Pakikiapid

5 Anak, pakinggan mong mabuti ang mga sasabihin ko na may karunungan, ² upang malaman mo ang pagpapasya ng tama at matuto ka ring magsalita nang may karunungan. ³ Ang salita ng masamang babae ay kasintamis ng pulot at banayad tulad ng langis. ⁴ Ngunit pagkatapos ay pait at sakit ang iyong makakamit. ⁵ Kung susunod ka sa kanya, dadalhin ka niya sa kapahamakan, sapagkat ang nilalakaran niya ay patungo sa kamatayan. ⁶ Hindi niya pinapansin ang daan patungo sa buhay. Ang dinadaanan niyaʼy liku-liko at hindi niya ito nalalaman.

⁷ Kaya mga anak, pakinggan ninyo ako at sundin. ⁸ Lumayo kayo sa babaeng masama ni huwag lumapit sa kanyang bahay. ⁹ Dahil baka masira ang inyong dangal at mapunta sa iba, at mamatay kayo sa kamay ng mga taong walang awa. ¹⁰ At ang lahat ng kayamanan ninyo at ang inyong mga pinagpaguran ay mapupunta sa iba, sa mga taong hindi ninyo kilala. ¹¹ Saka kayo mananangis kapag malapit na kayong mamatay, kapag butoʼt balat na lamang at wala nang lakas. ¹² Saka ninyo sasabihin, “Sayang hindi ko kasi pinansin ang mga pagtutuwid sa akin; nagmatigas ako at sinunod ang gusto ko. ¹³ Hindi ako nakinig sa aking mga guro. ¹⁴ Kaya ngayon, narito ako sa gitna ng kapahamakan at kahihiyan.”

¹⁵ Dapat sa asawa mo lang ikaw sumiping. Kung baga sa tubig, doon ka lang sa sarili mong balon kumuha ng iyong iinumin. ¹⁶ Dahil baka magtaksil din sa iyo ang iyong asawa.^{[a] 17} Dapat ang mag-asawa ay para lamang sa isaʼt isa at huwag makihati sa iba. ¹⁸ Maging maligaya ka sa iyong asawa, na napangasawa mo noong iyong kabataan. ¹⁹ Maganda siya at kaakit-akit gaya ng usa. Sana ay lagi kang lumigaya sa kanyang dibdib at maakit sa kanyang pag-ibig.

²⁰ Anak, huwag kang paaakit sa malaswang babae o hipuin man ang kanyang dibdib. ²¹ Sapagkat nakikita ng Panginoon ang lahat ng iyong ginagawa; saan ka man naroroon tinitingnan ka niya. ²² Ang masamang tao ay bihag ng kanyang kasamaan, para itong bitag na huhuli sa kanya. ²³ Maliligaw siya dahil sa kanyang kamangmangan, at mamamatay dahil ayaw niyang itinutuwid.

Dagdag na Babala

6 Anak, kapag nangako kang managot sa utang ng iba, ² at naipit ka sa pangakong iyon, ³ ganito ang gawin mo upang maayos ang pananagutan mo sa kanya: Puntahan mo siya at makiusap na pakawalan ka niya sa iyong pananagutan. ⁴ Huwag kang titigil na makiusap ⁵ hanggang sa maging malaya ka, tulad ng isang ibon o usa na nakawala sa isang mangangaso.

⁶ Kayong mga tamad, tingnan ninyo at pag-aralan ang pamumuhay ng mga langgam upang matuto kayo sa kanila. ⁷ Kahit na walang namumuno at nag-uutos sa kanila, ⁸ nag-iipon sila ng pagkain kapag tag-araw at panahon ng anihan, upang may makain sila pagdating ng tag-ulan. ⁹ Kayong mga tamad, matutulog nang matutulog na lang ba kayo? Kailan kayo gigising? ¹⁰ Kaunting tulog, kaunting pahinga at ang paminsan-minsang paghalukipkip ng mga kamay, ¹¹ at hindi ninyo mamamalayan darating ang kahirapan na para kayong ninakawan ng tulisan.

¹² Ang taong walang kwenta at masama ay puro kasinungalingan ang sinasabi. ¹³ Kumikindat at sumisenyas siya gamit ang kanyang mga kamay at paa para makumbinsi ang mga tao sa mga sinasabi niya. ¹⁴ Ang puso niya ay puno ng pandaraya, laging nagbabalak na gumawa ng masama at sa mga gulo siya ang nagpapasimula. ¹⁵ Kaya biglang darating sa kanya ang kapahamakan at hindi na siya matutulungan.

¹⁶ May mga bagay^[b] na kinamumuhian ang Panginoon:

²⁰ Anak, sundin mo ang itinuturo at iniuutos ng iyong mga magulang. ²¹ Itanim mo ito sa iyong isipan para hindi mo makalimutan. ²² Ito ang magpapatnubay, mag-iingat at magpapaalala sa iyong pamumuhay, kahit ano pa ang iyong ginagawa. ²³ Sapagkat ang mga turo at utos ng iyong mga magulang ay katulad ng isang ilaw na tatanglaw sa iyo. At ang kanilang pagsaway sa iyo para ituwid ang ugali mo ay ikabubuti at ikahahaba ng buhay mo. ²⁴ Ilalayo ka rin nito sa masamang babaeng nakakaakit ang pananalita. ²⁵ Huwag kang magnanasa sa kanyang kagandahan. Huwag kang patutukso sa kanyang pang-aakit. ²⁶ Ang pakikipagsiping sa babaeng bayaran ay pwedeng bayaran sa halaga ng tinapay, ngunit ang pakikipagsiping sa asawa ng iba ay pagbabayaran mo ng iyong buhay.

²⁷ Kung maglalaro ka ng apoy sa iyong kandungan tiyak na masusunog ang damit mo. ²⁸ At kung tatapak ka sa baga, mapapaso ang mga paa mo. ²⁹ Kaya kapag sumiping ka sa asawa ng iba, magdurusa ka.

³⁰ Minsan nauunawaan ng mga tao ang taong nagnakaw dahil sa gutom. ³¹ Ngunit pinagbabayad naman siya ng pitong beses ng kanyang ninakaw kapag nahuli, kahit maubos pa ang lahat ng pag-aari niya.

³² Ang taong sumisiping sa asawa ng iba ay hangal. Sinisira lang niya ang kanyang sarili. ³³ Masasaktan siya at habang buhay na mapapahiya. ³⁴ Sapagkat ang asawang seloso ay sobra kung magalit at maghihiganti siya ng walang awa. ³⁵ Kahit magkano pa ang ibayad, hindi niya ito tatanggapin.