Chronological

Ang Kahalagahan ng Kawikaan

1 Ito ang mga kawikaan ni Solomon na anak ni David, hari ng Israel.

² Sa pamamagitan ng mga kawikaang ito, magkakaroon ka ng karunungan, maitutuwid mo ang iyong ugali at mauunawaan mo ang mga aral na magbibigay sa iyo ng karunungan. ³ Sa pamamagitan din nitoʼy magiging disiplinado ka, dahil itinuturo nito ang matuwid na paraan ng pamumuhay, mabuting pag-uugali, paggawa ng tama, at pagiging makatarungan. ⁴ Makapagbibigay ito ng karunungan sa mga walang kaalaman at sa kabataaʼy magtuturo ng tamang pagpapasya. ⁵ Sa pakikinig nito, ang marunong ay lalong magiging marunong at ang may pinag-aralan ay magiging dalubhasa, ⁶ upang maunawaan nila ang kahulugan ng mga kawikaan, mga talinghaga, at mga bugtong ng marurunong.

⁷ Ang pagkatakot sa Panginoon na may paggalang ang simula ng karunungan. Ngunit sa hangal,^[a] walang halaga ang karunungan at ayaw niyang maturuan upang maituwid ang kanyang pag-uugali.

Payo sa Pag-iwas sa Masamang Tao

⁸ Anak, dinggin mo ang turo at pagtutuwid sa iyong pag-uugali ng iyong mga magulang, ⁹ dahil itoʼy makapagbibigay sa iyo ng karangalan katulad ng koronang gawa sa bulaklak at makapagpapaganda katulad ng kwintas.

¹⁰ Anak, huwag kang padadala sa panghihikayat ng mga taong makasalanan. ¹¹ Huwag kang sasama kapag sinabi nilang, “Halika, sumama ka sa amin! Mag-abang tayo ng sinumang papatayin kahit walang dahilan. ¹² Kahit nasa kasibulan pa ng kanilang buhay, patayin natin sila para matulad sila sa mga taong pumunta sa lugar ng mga patay. ¹³ Makakakuha tayo sa kanila ng mga mamahaling ari-arian, at pupunuin natin ang ating mga bahay ng ating mga nasamsam. ¹⁴ Sige na, sumama ka na sa amin, at paghahatian natin ang ating mga nasamsam.”

¹⁵ Anak, huwag kang sumama sa kanila; iwasan mo sila. ¹⁶ Sapagkat mabilis sila sa paggawa ng masama at sa pagpatay ng tao. ¹⁷ Walang kabuluhan ang paglalagay ng bitag kung ang ibong iyong huhulihin ay nakatingin. ¹⁸ Alam ng ibon na mahuhuli siya, pero ang taong masasama, hindi nila alam na sila rin ang magiging biktima ng ginagawa nila.

¹⁹ Ganyan ang mangyayari sa mga taong ang ari-arian ay nakuha sa masamang paraan. Mamamatay sila sa ganoon ding paraan.

Kapag Itinakwil ang Karunungan

^20-21 Ang karunungan ay katulad ng isang mangangaral na nagsasalita sa mga lansangan, plasa, pamilihan, at mga pintuang bayan. Sinasabi niya,

Ang Kahalagahan ng Karunungan

2 Anak, tanggapin at ingatan mo sa iyong puso ang mga itinuturo at iniuutos ko sa iyo. ² Pakinggan mo kung ano ang makapagbibigay sa iyo ng karunungan at kaalaman. ³ Pagsikapan mong magkaroon ng pang-unawa, ⁴ na parang naghahanap ka ng pilak o anumang nakatagong kayamanan. ⁵ Kung gagawin mo ito, malalaman mo kung ano ang pagkatakot sa Panginoon at mauunawaan mo ang tungkol sa kanya. ⁶ Sapagkat ang Panginoon ang nagbibigay ng karunungan, kaalaman, at ng pang-unawa. ^7-8 Iniingatan niya ang namumuhay nang matuwid, matapat, at walang kapintasan. Binibigyan din niya sila ng katagumpayan.^[b]

⁹ Kung makikinig ka sa akin, malalaman mo ang dapat mong gawin, ang tama, matuwid at nararapat. ¹⁰ Sapagkat lalong lalawak ang iyong karunungan at magbibigay ito sa iyo ng kaligayahan. ¹¹ Kapag nakakaunawa ka at marunong magpasya nang tama, iingatan ka nito. ¹² Ilalayo ka ng karunungan sa masamang pag-uugali at sa mga taong nagsasalita ng masama. ¹³ Pinili ng mga taong ito na iwanan ang magandang pag-uugali at sumunod sa pamamaraan ng mga nasa kadiliman. ¹⁴ Natutuwa sila sa paggawa ng masama at nasisiyahan sa mga kalikuan nito. ¹⁵ Masama ang pag-uugali nila at hindi matuwid ang kanilang pamumuhay.

¹⁶ Ilalayo ka ng karunungan sa masamang babaeng gustong umakit sa iyo sa pamamagitan ng kanyang matatamis na salita. ¹⁷ Iniwan ng ganyang babae ang napangasawa niya noong kanyang kabataan. Kinalimutan niya ang pangako niya sa Dios nang silaʼy ikasal. ¹⁸ Kapag pumunta ka sa bahay niya, para ka na ring pumunta sa kamatayan. Sapagkat ito ang daan tungo sa daigdig ng mga patay. ¹⁹ Kung sino man ang pupunta sa kanya ay hindi na makakauwi; makakalimutan na niya ang daan patungo sa lugar ng mga buhay. ²⁰ Kaya tularan mo ang pamumuhay ng mabubuting tao at mamuhay ka ng matuwid. ²¹ Sapagkat ang taong namumuhay nang matuwid at walang kapintasan ay mabubuhay nang matagal dito sa daigdig. ²² Ngunit ang masasama at mga mandaraya ay palalayasin. Bubunutin sila na parang mga damo.

Dagdag na Kahalagahan ng Karunungan

3 Anak, huwag mong kalilimutan ang mga itinuturo ko sa iyo. Ingatan mo sa iyong puso ang mga iniuutos ko, ² sapagkat ito ang magpapahaba at magpapaunlad ng iyong buhay. ³ Manatili kang mapagmahal at matapat; alalahanin mo itong lagi at itanim sa iyong isipan. ⁴ Kapag ginawa mo ito, malulugod ang Dios pati na ang mga tao.

⁵ Magtiwala ka nang buong puso sa Panginoon at huwag kang manalig sa iyong sariling karunungan. ⁶ Alalahanin mo ang Panginoon sa lahat ng iyong ginagawa at ituturo niya sa iyo ang tamang landas. ⁷ Huwag mong isipin na napakarunong mo na. Matakot ka sa Panginoon, at huwag gumawa ng masama. ⁸ Para iyon sa ikabubuti at ikalalakas ng iyong katawan. ⁹ Parangalan mo ang Panginoon sa pamamagitan ng paghahandog sa kanya ng mga unang bunga ng iyong ani. ¹⁰ Kapag ginawa mo ito, mapupuno ng ani ang iyong mga bodega at aapaw ang inumin sa iyong mga sisidlan.

¹¹ Anak, huwag mong mamasamain kapag itinatama ka ng Panginoon upang ituwid ang iyong pag-uugali. ¹² Sapagkat itinutuwid ng Panginoon ang ugali ng kanyang mga minamahal, katulad ng ginagawa ng isang ama sa kanyang anak na kinalulugdan.

¹³ Mapalad ang taong may karunungan at pang-unawa. ¹⁴ Higit pa ito sa pilak at ginto, ¹⁵ at sa ano pa mang mga mamahaling bato. Walang anumang bagay ang maaaring ipantay dito. ¹⁶ Magpapahaba ito ng iyong buhay, magpapaunlad ng iyong kabuhayan at magbibigay sa iyo ng karangalan. ¹⁷ Ang karunungan ay magpapabuti ng iyong kalagayan. ¹⁸ Mapalad ang taong may karunungan, dahil magbibigay ito ng mabuti at mahabang buhay.

^19-20 Sa pamamagitan ng karunungan, nilikha ng Panginoon ang lupa at ang langit, at bumukas ang mga bukal at mula sa mga ulap ay bumuhos ang ulan.

²¹ Anak, ingatan mo ang iyong karunungan at kaalaman sa pagpapasya ng tama. Huwag mong hayaang mawala ito sa iyo. ²² Sapagkat ito ang magbibigay sa iyo ng mahaba at magandang buhay. ²³ Mabubuhay kang ligtas sa anumang kapahamakan. ²⁴ Makakatulog ka nang mahimbing at walang kinakatakutan. ²⁵ Hindi ka dapat matakot kung biglang dumating ang mga pangyayaring nakakatakot o kung lilipulin na ang masasama, ²⁶ dahil makakaasa ka na babantayan ka ng Panginoon at ilalayo sa kapahamakan.

²⁷ Hanggaʼt makakaya mo, tulungan mo ang mga dapat tulungan. ²⁸ Huwag mo nang ipagpabukas pa, kung kaya mo naman silang tulungan ngayon.

²⁹ Huwag mong pagplanuhan ng masama ang kapitbahay mo na nagtitiwala sa iyo.

³⁰ Huwag kang makipagtalo sa kapwa mo nang walang sapat na dahilan, lalo na kung wala naman siyang ginawang masama sa iyo.

³¹ Huwag kang mainggit sa taong malupit o gayahin ang kanyang mga ginagawa. ³² Sapagkat nasusuklam ang Panginoon sa mga taong baluktot ang pag-iisip, ngunit nagtitiwala siya sa mga namumuhay nang matuwid.

³³ Isinusumpa ng Panginoon ang sambahayan ng masasama, ngunit pinagpapala niya ang sambahayan ng mga matuwid.

³⁴ Hinahamak niya ang mga nanghahamak ng kapwa, ngunit binibiyayaan niya ang mga mapagpakumbaba.

³⁵ Ang mga marunong ay pararangalan, ngunit ang mga hangal ay ilalagay sa kahihiyan.