Old/New Testament
Ang Pagtratar sa mga Ulipon(A)
21 Nagsiling ang Ginoo kay Moises, “Amo ini ang mga pagsulundan nga ipatuman mo sa mga Israelinhon:
2 “Kon magbakal kamo sang ulipon nga Hebreo, magaalagad siya sa inyo sa sulod sang anom ka tuig. Pero sa ikapito nga tuig, mahilway na siya sa pagkaulipon nga wala siya sing bayaran. 3 Kon sang pagbakal sa iya wala pa siya sing asawa kag sang ulihi nagpangasawa siya, siya lang ang mahilway sa ikapito nga tuig. Pero kon may asawa na siya sang pagbakal sa iya, ang iya asawa mahilway man upod sa iya. 4 Kon ginpaasawahan siya sang iya agalon kag nakabata sila sang iya asawa, mahilway siya, pero ang iya asawa kag mga bata magapabilin sa iya agalon.
5 “Pero kon magsiling ang ulipon nga ginahigugma niya ang iya agalon, ang iya asawa kag mga bata, kag indi niya gusto nga mahilway, 6 dal-on siya sang iya agalon sa presensya sang Dios.[a] Kag didto sa puwertahan ukon hamba tuhugan sang iya agalon ang iya dulunggan sang inugtuhog, kag mangin ulipon siya sang iya agalon sa bug-os niya nga kabuhi.
7 “Kon ibaligya sang isa ka tawo ang iya anak nga babayi nga mangin ulipon, indi siya mahilway sa ikapito nga tuig pareho sa mga lalaki nga ulipon. 8 Kon wala malipay sa iya ang iya agalon nga nagbakal sa iya, puwede siya nga gawaron sang iya pamilya. Pero indi siya puwede nga ibaligya sang iya agalon sa mga indi Israelinhon, tungod kay ang iya agalon amo ang nagtalikod sa iya. 9 Kon ipaasawa sang agalon ini nga ulipon sa iya anak, kinahanglan nga kabigon niya siya bilang iya anak nga babayi. 10 Kon pangasaw-on niya mismo ini nga ulipon, kag magpangasawa pa gid siya sang iban nga babayi, kinahanglan padayunon niya ang paghatag sa sini nga ulipon sang pagkaon kag bayo, kag ang paghulid sa iya. 11 Kon indi niya matuman ining tatlo ka butang, puwede maghalin ina nga babayi nga wala sing balayran.
Mga Kasuguan Parte sa mga Krimen
12 “Ang bisan sin-o nga magsakit sang tawo kag mapatay niya ini, dapat patyon man siya. 13 Pero kon wala niya ini ginhungod kag gintugutan ko ini nga matabo, makapalagyo siya sa lugar nga himuon ko nga dalangpan. 14 Pero kon ginplano niya kag ginhungod ang pagpatay, patya ninyo siya bisan magpalapit pa siya sa akon halaran.
15 “Ang bisan sin-o nga magsakit[b] sa iya amay kag iloy dapat patyon.
16 “Ang bisan sin-o nga magkidnap sang tawo dapat patyon, bisan ginbaligya na niya ang iya ginkidnap ukon wala pa.
17 “Ang bisan sin-o nga magpakamalaot sa iya amay ukon iloy dapat patyon.
18 “Halimbawa, nag-away ang duha ka tawo, kag ginsumbag sang isa ukon ginlampusan sang bato ang iya kontra kag indi na ini makabangon pero wala mapatay. 19 Kon sa ulihi makabangon siya kag makalakat-lakat, bisan nagabaston lang, ang tawo nga nagsakit sa iya indi pagsilutan. Pero kinahanglan magbayad ang tawo sa iya, sa iya panahon nga nausik tungod sa iya pagkabalda, kag kinahanglan atipanon siya sang tawo hasta mag-ayo siya.
20 “Kon ginbakol sang isa ka tawo ang iya ulipon, lalaki man ukon babayi, kag napatay ini, dapat silutan siya. 21 Pero kon wala mapatay ang ulipon kag nakabangon ini pagkaligad sang isa ukon duha ka adlaw, ang tawo indi pagsilutan kay siya man ang tag-iya sang ulipon.
22 “Kon may nagaaway kag naigo ang isa ka babayi nga nagabusong, kag nagbata ini sa indi pa oras,[c] pero wala man sing may malain nga natabo sa iya, ang nakaigo pabayaron suno sa kantidad nga pangayuon sang bana kag ginatugutan sang mga hukom. 23 Pero kon grabe ang natabo sa babayi silutan ang responsable suno man sa natabo sa babayi. Kon napatay ang babayi, patyon man siya. 24 Kon nabulag ang babayi, bulagon man siya. Kon nabingaw ang ngipon, bingawon man siya. Kon nabali ang kamot ukon tiil, balion man ang iya kamot ukon tiil. 25 Kon napaso, pasuon man siya. Kon napilas, pilason man siya. Kag kon nabagrasan, bagrasan man siya.
26 “Kon nasumbag sang agalon ang iya ulipon nga lalaki ukon babayi sa mata kag nabulag ini, hilwayon niya siya sa pagkaulipon bilang bayad sa mata nga iya ginbulag. 27 Kon nabingaw niya ang ngipon sang iya ulipon nga lalaki ukon babayi, hilwayon man niya siya sa pagkaulipon bilang bayad sa ngipon nga iya ginbingaw.
28 “Kon ang turo nga baka nakasungay sang tawo, lalaki ukon babayi, kag napatay ini, dapat batuhon ang baka, kag indi pagkan-on ang iya unod, pero ang tag-iya sang baka wala sing salabton. 29 Pero kon ang baka naanad na nga magpanungay sang tawo kag ginpaandaman na ang tag-iya parte sini, pero ginpabay-an lang niya ang baka, kag nakapatay ini sang tawo, kinahanglan batuhon ini hasta mapatay kag ang tag-iya patyon man. 30 Pero kon pabayaron ang tag-iya para mabuhi siya, kinahanglan nga bayaran niya kon pila ang ipabayad sa iya. 31 Amo man ini ang pagsulundan kon nakasungay ang baka sang bata, lalaki man ukon babayi. 32 Kon nakasungay ang baka sang ulipon, lalaki man ukon babayi, kinahanglan nga magbayad ang tag-iya sini sang 30 ka bilog nga pilak sa agalon sang ulipon, kag kinahanglan nga batuhon ang baka hasta mapatay.
33 “Halimbawa, may tawo nga nagkuha sang tabon sang bubon ukon nagkutkot sang bubon kag wala niya ini pagtabuni, kag may nahulog nga baka ukon asno sa amo nga bubon, 34 ang tag-iya sang bubon dapat magbayad sa tag-iya sang sapat, kag mangin iya na ang patay nga sapat.
35 “Kon ang baka sang isa ka tawo nakapatay sang baka sang iya kapareho, ibaligya nila nga duha ang buhi nga baka kag tungaon ang bili sini. Tungaon man nila ang karne sang napatay nga baka. 36 Pero kon ang baka nga nakapatay naanad na nga magpanungay kag ginpabay-an lang ini sang tag-iya, dapat magbayad ang tag-iya sini sang isa man ka baka sa baylo sang napatay, kag ining napatay nga baka mangin iya na.
Mga Kasuguan Parte sa mga Pagkabutang
22 “Kon ang isa ka tawo nangawat sang baka ukon karnero, kag gin-ihaw niya ini ukon ginbaligya, dapat magbayad siya. Sa isa ka baka nga iya ginkawat, magbayad siya sang lima ka baka. Kag sa isa ka karnero nga iya ginkawat, magbayad siya sang apat ka karnero. 2 Kon nangawat siya sa gab-i kag nadakpan sa akto, kag ginpatay siya, ang nakapatay sa iya wala sing salabton. 3 Pero kon natabo ini sa adlaw, ang nakapatay sa kawatan may salabton.
“Ang kawatan nga nadakpan dapat magbayad sa iya nga ginkawat. Pero kon wala siya sing ibayad, ibaligya siya nga ulipon kag ang iya bili ibayad sa iya nga ginkawat. 4 Kon ang iya ginkawat nga baka ukon asno ukon karnero nasapwan nga ara pa sa iya kag buhi pa ini, bayaran niya ini sing doble.
5 “Kon ang sapat sang isa ka tawo iya ginpabay-an nga maghalab sa talamnan sang iban, kinahanglan nga bayaran niya ang nahalab nga tanom sang pinakamaayo nga patubas sang iya uma ukon sang iya talamnan sang ubas.
6 “Kon may tawo nga nagpanutod, kag ang kalayo naglapta sa mga hilamon hasta sa talamnan sang iban nga tawo, ang nagpanutod dapat nga magbayad sang mga tanom nga napierdi.
7 “Halimbawa, nagpatago ang isa ka tawo sang iya kuwarta ukon sang bisan ano nga butang sa balay sang iya kaingod, kag ginkawat ini. Kon madakpan ang kawatan, dapat magbayad siya sing doble. 8 Pero kon indi madakpan ang kawatan, ang ginbilinan sang pagkabutang pagadal-on sa presensya sang Dios,[d] agod mahibaluan kon ginkuha niya ukon wala ang ginpatago sa iya.
9 “Halimbawa, may duha ka tawo nga nagabaisay kon sin-o sa ila ang tag-iya sang isa ka pagkabutang pareho sang baka, asno, karnero, bayo, ukon bisan ano nga butang, dapat dal-on nila ang ila kaso sa presensya sang Dios.[e] Ang nakasala sa ila suno sa desisyon sang Dios[f] magabayad sing doble sa tag-iya.
10 “Halimbawa, ginpasagod sang isa ka tawo ang iya asno, baka, karnero, ukon bisan ano nga sapat sa iya kaingod, kag napatay ini, ukon napilasan, ukon nadula, nga wala sing may nakakita. 11 Ang nagsagod dapat magkadto sa presensya sang Ginoo kag magsumpa nga wala siya sing may nahibaluan sa natabo. Dapat ini patihan sang tag-iya, kag indi niya siya pagpabayaron. 12 Pero kon ginkawat ang sapat, dapat magbayad ang nagsagod sa tag-iya. 13 Kon ang sapat ginpatay sang mapintas nga sapat, kinahanglan dal-on niya ang nabilin nga parte sang sapat bilang pamatuod, kag indi niya kinahanglan nga bayaran ini.
14 “Halimbawa, naghulam ang isa ka tawo sang sapat sa iya kaingod kag napilas ini ukon napatay, kag wala ang tag-iya pagkatabo sini. Ang naghulam dapat magbayad sini. 15 Pero kon ara ang tag-iya sang pagkatabo, ang naghulam indi na magbayad. Kon gin-arkilahan ang sapat, ang kuwarta nga ginbayad sa arkila amo na ang ibayad sa napilasan ukon napatay nga sapat.
Ang Iban pa nga mga Kasuguan
16 “Kon gintintar sang isa ka lalaki ang isa ka dalaga nga indi pa kalaslon, kag nagpakighilawas siya sa iya, dapat magbayad ang lalaki sa pamilya sang babayi sang balayran sa pagpangasawa, kag dayon pangasaw-on niya ang babayi. 17 Kon indi gid magsugot ang amay sang babayi nga ipakasal ang iya anak sa ato nga lalaki, magbayad gihapon ang lalaki sang amo nga balayran.
18 “Patya ninyo ang mga babaylan.
19 “Ang bisan sin-o nga magpakighilawas sa sapat dapat patyon.
20 “Ang bisan sin-o nga maghalad sa iban nga dios luwas sa akon dapat laglagon sing bug-os.[g]
21 “Indi ninyo pagpiguson ang mga dumuluong[h] kay mga dumuluong man kamo sadto sa Egipto.
22 “Indi ninyo pagpamintahaan ang mga balo nga babayi kag ang mga ilo. 23 Kon himuon ninyo ini, kag magpangayo sila sang bulig sa akon, sigurado gid nga buligan ko sila. 24 Maakig gid ako sa inyo kag pamatyon ko kamo sa inaway.[i] Mabalo ang inyo mga asawa kag mailo ang inyo mga kabataan.
25 “Kon magpahulam kamo sang kuwarta sa bisan kay sin-o sa akon katawhan nga imol, indi ninyo pagpasakai pareho sa ginahimo sang mga manugpahulam sang kuwarta. 26 Kon kuhaon ninyo ang kunop sang inyo isigkatawo bilang garantiya nga magbayad siya sa iya utang sa imo, iuli ini sa iya antes magsalop ang adlaw. 27 Kay amo lang ini ang iya pangtabon sa iya lawas kon magtulog siya kon gab-i. Kon magpangayo siya sang bulig sa akon, buligan ko siya kay maluluy-on ako.
28 “Indi ninyo pagpasipalahi ang Dios kag indi ninyo pagpakamalauta ang nagadumala sa inyo.
29 “Indi ninyo pagkalimti ang paghatag sang mga halad sa akon halin sa inyo mga patubas kag mga duga sang prutas.
“Idedikar ninyo sa akon ang inyo kamagulangan nga mga lalaki, 30 pati ang kamagulangan sang inyo mga baka kag mga karnero. Ang bag-o natawo nga baka ukon karnero dapat magpabilin sa iya inang sa sulod sang pito ka adlaw. Pero halin sa ikawalo nga adlaw, puwede na ini ihalad sa akon.
31 “Kamo ang akon pinili nga katawhan, gani indi kamo magkaon sang karne sang bisan ano nga sapat nga ginpatay sang mapintas nga sapat. Ipakaon ninyo ini sa mga ido.
Ang Pagpanudlo ni Jesus Parte sa Pagbulagay sang Mag-asawa(A)
19 Pagkatapos sang pagpanudlo ni Jesus sadto nga mga butang, naghalin siya sa Galilea kag nagkadto sa mga lugar nga sakop sang Judea sa tabok sang Suba sang Jordan. 2 Madamo nga mga tawo ang nagsunod sa iya, kag ginpang-ayo niya sila sa ila mga masakit.
3 Karon, may mga Pariseo nga nagkadto man didto sa iya sa pagtilaw[a] sa iya. Gani nagpamangkot sila, “Tugot bala sa Kasuguan nga bulagan sang lalaki ang iya asawa sa bisan ano nga kabangdanan?” 4 Nagsabat si Jesus, “Wala bala kamo nakabasa sa Kasulatan nga sang ginsuguran ‘ginhimo sang Dios ang tawo nga lalaki kag babayi’?[b] 5 Pagkatapos nagsiling ang Dios, ‘Amo ina ang rason nga bayaan sang lalaki ang iya amay kag iloy kag mag-upod sa iya asawa, kag sila nga duha mangin isa.’[c] 6 Indi na sila duha kundi isa. Gani indi dapat bulagon sang tawo ang gin-isa sang Dios.” 7 Liwat nagsiling ang mga Pariseo sa iya, “Ngaa nagsiling si Moises nga puwede bulagan sang lalaki ang iya asawa, basta hatagan lang niya sang kasulatan sang pagbulagay?”[d] 8 Nagsiling si Jesus sa ila, “Gintugutan kamo ni Moises nga bulagan ninyo ang inyo asawa tungod kay matig-a ang inyo ulo. Pero indi amo ina ang plano sang Dios halin sang ginsuguran. 9 Amo ina nga nagasiling ako sa inyo nga kon bulagan sang lalaki ang iya asawa nga wala man lang naghimo sang imoral nga pagpakigrelasyon,[e] kag pagkatapos magpangasawa siya sang iban, nagapanginbabayi siya. [Kag ang magpangasawa sa babayi nga ginbulagan nagapanginbabayi man.]”
10 Dayon nagsiling ang mga sumulunod ni Jesus, “Kon amo ina ang pagsulundan sa mag-asawa, maayo pa nga indi na lang magpangasawa.” 11 Nagsabat si Jesus, “Ini nga pagtulun-an indi mabaton sang tanan luwas sang mga tawo nga ginhatagan sini sang Dios. 12 May madamo nga kabangdanan kon ngaa may mga lalaki nga indi makapangasawa: ang iban natawo nga indi makapangasawa; ang iban indi makapangasawa tungod nga ginkapon sila; kag ang iban pa gid indi magpangasawa tungod sa ila pagpasulabi sa paghari sang Dios.[f] Gani, ang makasarang nga indi magpangasawa, indi magpangasawa.”
Ginbendisyunan ni Jesus ang Magagmay nga mga Bata(B)
13 Karon, may mga tawo nga nagdala sang magagmay nga mga bata kay Jesus agod tungtungan niya sang iya kamot kag pangamuyuan. Pero ginsaway sila sang mga sumulunod ni Jesus. 14 Nagsiling si Jesus sa ila, “Pabay-i lang ninyo ang mga bata nga magpalapit sa akon. Indi ninyo sila pagpunggi, kay ang mga pareho sa ila nasakop sa paghari sang Dios.” 15 Dayon gintungtong ni Jesus ang iya kamot sa mga bata kag ginbendisyunan niya sila. Pagkatapos sadto naglakat siya.
Ang Tawo nga Manggaranon(C)
16 May isa ka tawo nga nagpalapit kay Jesus kag nagpamangkot, “Manunudlo, ano bala ang maayo nga dapat ko himuon agod maangkon ko ang kabuhi nga wala sing katapusan?” 17 Nagsabat si Jesus sa iya, “Ngaa nagpamangkot ka sa akon kon ano ang maayo? Isa lang ang maayo, kag wala sing iban kundi ang Dios. Kon gusto mo nga makabaton sang kabuhi nga wala sing katapusan tumanon mo ang mga sugo.” 18 Nagpamangkot siya liwat, “Ano nga mga sugo?” Nagsiling si Jesus sa iya, “Indi ka magpatay, indi ka magpanginbabayi ukon magpanginlalaki, indi ka magpangawat, indi ka magsaksi sing butig, 19 tahuron mo ang imo amay kag iloy,[g] kag higugmaon mo ang imo isigkatawo pareho sang paghigugma mo sa imo kaugalingon.”[h] 20 Nagsabat ang pamatan-on, “Ina tanan ginatuman ko. Ano pa bala ang kulang sa akon?” 21 Nagsabat si Jesus, “Kon gusto mo nga wala ka na gid sing kakulangan sa panulok sang Dios, magpauli ka kag ibaligya ang imo mga pagkabutang, kag ang kuwarta ipanagtag mo sa mga imol. Sa sini nga paagi mangin manggaranon ka sa langit. Dayon, magbalik ka kag magsunod sa akon.” 22 Pagkabati sadto sang pamatan-on naghalin siya nga masinulub-on kay madamo ang iya manggad.
23 Gani nagsiling si Jesus sa iya mga sumulunod, “Sa pagkamatuod, mabudlay gid para sa isa ka manggaranon nga magpasakop sa paghari sang Dios. 24 Mas mahapos pa nga mag-agi ang sapat nga kamelyo sa buho sang dagom sang sa magpasakop ang manggaranon sa paghari sang Dios.” 25 Pagkabati sadto sang iya mga sumulunod, natingala gid sila. Gani nagpamangkot sila, “Ti kon amo sina, sin-o na lang ang maluwas?” 26 Gintulok sila ni Jesus kag ginsilingan, “Kon sa tawo lang indi gid ini mahimo, pero kon sa Dios ang tanan nga butang mahimo.”
27 Dayon nagsiling si Pedro sa iya, “Ti kami, ginbayaan namon ang tanan kag nagsunod sa imo. Karon, ano bala ang amon mabaton nga balos?” 28 Nagsiling si Jesus sa ila, “Sa pagkamatuod, magaabot ang adlaw nga bag-uhon sang Dios ang kalibutan, kag ako nga Anak sang Tawo magapungko sa akon trono agod maghari. Sa sina nga adlaw, kamo nga nagsunod sa akon magapungko sa dose ka trono agod hukman ninyo ang dose ka tribo sang Israel. 29 Kag ang bisan sin-o nga nagbiya sa iya balay, mga utod, amay, iloy, mga bata, ukon mga duta tungod sa akon magabaton sang madamo pa gid nga balos, kag magapanubli sang kabuhi nga wala sing katapusan. 30 Madamo nga dungganon subong nga sa ulihi mangin kubos, kag madamo nga kubos subong nga sa ulihi mangin dungganon.”
Hiligaynon Bible (Ang Pulong Sang Dios) Copyright © 1996, 2006 by Biblica, Inc.® Used by permission. All rights reserved worldwide.