Old/New Testament

Ang Pagkitaay ni Esau kag ni Jacob

33 Karon, pagtan-aw ni Jacob, nakita niya si Esau nga nagapadulong upod ang 400 ka lalaki. Gani ginpatipon niya ang iya mga anak sa ila tagsa-tagsa ka iloy. ² Kag paglakat nila, ginpauna niya ang duha ka suluguon nga babayi kag ang ila mga anak, sunod si Lea kag ang iya mga anak, kag dayon si Raquel kag ang iya anak nga si Jose. ³ Nagauna si Jacob sa ila tanan kag makapila gid siya ka beses^[a] nga nagluhod samtang nagapalapit siya sa iya utod.

⁴ Pero nagdalagan si Esau sa pagsugata sa iya. Ginhakos siya ni Esau kag ginhalukan, kag naghibi sila nga duha. ⁵ Sang makita ni Esau ang mga babayi kag ang mga kabataan, ginpamangkot niya si Jacob, “Sin-o inang kaupdanan mo?” Nagsabat si Jacob, “Sila ang akon mga anak nga ginhatag sang Dios sa akon sa iya kaluoy.” ⁶ Nagpalapit dayon kay Esau ang duha ka suluguon nga babayi kag ang ila mga anak, kag nagluhod sila bilang pagtahod sa iya. ⁷ Nagsunod man dayon si Lea kag ang iya mga anak nga nagluhod. Kag ang ulihi nga nagpalapit kag nagluhod amo si Jose kag ang iya iloy nga si Raquel.

⁸ Nagpamangkot si Esau kay Jacob, “Ano bala ang imo buot silingon sadtong mga grupo sang sapat nga nasugata ko?” Nagsiling si Jacob, “Regalo ko ato sa imo agod batunon mo ako.” ⁹ Pero nagsabat si Esau, “Madamo na ang akon pagkabutang, utod ko, gani sa imo na lang ato.” ¹⁰ Pero nagpamilit gid si Jacob, “Sige na, batuna na ato. Kon matuod-tuod nga ginabaton mo ako, batuna na ang regalo ko sa imo. Kay sang pagkakita ko sang imo hitsura daw nakita ko ang hitsura sang Dios. Karon nga ginbaton mo ako, ¹¹ batuna na ang ginahatag ko sa imo tungod kay maayo ang Dios sa akon kag wala ako makulangi sa akon mga kinahanglanon.” Sagi gid pilit ni Jacob si Esau hasta nga ginbaton na lang ni Esau ang iya regalo.

¹² Dayon nagsiling si Esau, “Dali na, malakat na kita. Ululupod na lang kita.” ¹³ Pero nagsabat si Jacob, “Nakahibalo ka nga mahinay maglakat ang mga bata, kag kinahanglan ko gid nga tatapon maayo ang mga sapat nga nagapatiti. Kon piliton ta ang mga sapat nga maglakat sa bilog nga adlaw, basi magkalamatay sila. ¹⁴ Ang maayo pa, mag-una ka na lang sa amon. Maamat-amat lang kami sunod sa imo suno sa kadasigon sang mga bata kag sang mga sapat sa una namon. Didto na lang kita magkitaay sa Seir.” ¹⁵ Nagsiling si Esau, “Kon amo sina, ibilin ko na lang ang iban ko nga mga tinawo sa imo.” Nagsabat si Jacob, “Indi na kinahanglan. Ang importante ginbaton mo ako.” ¹⁶ Gani nagbalik na lang si Esau sa Seir sadto mismo nga adlaw. ¹⁷ Pero didto nagpakadto sanday Jacob sa Sucot. Pag-abot nila didto, naghimo si Jacob sang elistaran kag ginhimuan man niya sang palasilungan ang iya mga kasapatan. Gani ato nga lugar gintawag nga Sucot.^[b]

¹⁸ Sang ulihi nakaabot gid man sila sa Canaan halin sa Padan Aram nga wala sing may malain nga natabo sa ila. Nakaabot sila sa banwa nga ginaestaran ni Shekem. Nagpatindog sila sang ila mga tolda malapit sa banwa. ¹⁹ Kag ang duta nga ginpatindugan nila sang mga tolda ginbakal ni Jacob sa mga anak ni Hamor sa bili nga 100 ka bilog nga pilak. Si Hamor amo man ang amay ni Shekem. ²⁰ Naghimo si Jacob didto sang halaran nga gin-ngalanan niya nga El Elohe Israel.^[c]

Ginlugos si Dina

34 Isa sadto ka adlaw, naglakat si Dina nga anak nga dalaga ni Jacob kag ni Lea. Nagbisita siya sa mga kababayihan nga taga-Canaan. ² Nakita siya ni Shekem nga anak ni Hamor nga Hivhanon, nga pangulo sang sadto nga lugar. Gindakop niya si Dina kag ginlugos. ³ Pero nahulog ang iya buot kay Dina kag naluyag siya sa iya, gani gin-uloulohan niya ang dalaga. ⁴ Karon, nagsiling si Shekem sa iya amay nga si Hamor, “Tay, pangitai abi sang paagi nga mapangasawa ko ang ina nga dalaga.”

⁵ Sang nahibaluan ni Jacob nga ginhigkuan ni Shekem ang pagkatawo ni Dina, wala lang siya anay sing may ginhimo kay didto pa sa uma ang iya mga anak nga lalaki nga nagabantay sang iya mga sapat. ⁶ Nagkadto ang amay ni Shekem nga si Hamor kay Jacob agod magpakighambal sa iya.

⁷ Pagkabati sang mga anak nga lalaki ni Jacob sa natabo, nagpauli dayon sila. Naglain gid ang ila buot kag puwerte gid ang ila kaakig kay Shekem tungod kay naghimo siya sang butang nga indi dapat himuon, nga nagdala sang kahuy-anan sa pamilya ni Jacob.^{[d] 8} Pero nagsiling si Hamor sa ila, “Naluyag gid ang akon anak nga si Shekem sa inyo nga dalaga, gani nagapangabay ako nga ipaasawa na lang ninyo siya sa iya. ⁹ Kag maayo man siguro nga ipaasawa ninyo ang inyo mga dalaga sa amon mga soltero kag ipaasawa man namon ang amon mga dalaga sa inyo mga soltero. ¹⁰ Puwede kamo mag-estar upod sa amon sa bisan diin nga lugar nga gusto ninyo. Kag puwede man kamo diri makanegosyo bisan diin kag makaangkon sang duta.”

¹¹ Nagpangabay man si Shekem sa amay kag sa mga utod ni Dina, “Kon mahimo ipaasawa na lang ninyo si Dina sa akon. Bisan ano ang inyo pangayuon ihatag ko. ¹² Pagusto kamo kon pila ang pangayuon ninyo kag kon ano ang iregalo ko sa pagpangasawa ko sa inyo utod. Bayaran ko kamo bisan pila ang inyo pangayuon basta ipaasawa lang ninyo sa akon si Dina.”

¹³ Pero tungod kay ginhigkuan ni Shekem ang pagkatawo ni Dina, gintunto sang mga anak ni Jacob si Shekem kag ang iya amay nga si Hamor. ¹⁴ Siling nila, “Indi puwede nga ipaasawa namon si Dina sa tawo nga wala matuli, kay makahuluya ina para sa amon. ¹⁵ Masugot lang kami kon ang tanan nga lalaki nga taga-diri magpatuli man pareho sa amon. ¹⁶ Kon magpatuli kamo, puwede namon ipaasawa ang amon mga dalaga sa inyo kag kami puwede man makapangasawa sang inyo mga dalaga. Kag maestar kami upod sa inyo agod mangin isa na lang kita ka katawhan. ¹⁷ Pero kon indi kamo magsugot, kuhaon namon si Dina kag maglakat.”

¹⁸ Nakita ni Hamor kag ni Shekem nga daw maayo man ang kondisyon nga ginhatag sang mga anak ni Jacob. ¹⁹ Gani tungod sa dako nga gugma ni Shekem kay Dina, wala na siya mag-usik pa sang tion sa pagtuman sang ginsiling sang mga anak ni Jacob.

Si Shekem ginatahod gid sa panimalay sang iya amay. ²⁰ Gani nagkadto siya dayon kag ang iya amay didto sa puwertahan sang banwa kag nagpakighambal sa mga lalaki sang ila banwa. ²¹ Siling nila, “Mainabyanon ini nga mga tawo. Gani diri na lang naton sila paestaron kag tugutan nga makanegosyo diri. Total, dako man ining aton lugar. Makapangasawa kita sa ila mga dalaga kag sila makapangasawa man sa aton mga dalaga. ²² Pero masugot lang sila nga mag-estar upod sa aton bilang isa ka katawhan kon magsugot man ang tanan naton nga mga lalaki nga magpatuli pareho sa ila. ²³ Kon diri na sila mag-estar, kundi mangin aton man ang tanan nila nga kasapatan kag mga pagkabutang. Gani masugot na lang kita sa ila kondisyon agod mag-estar sila upod sa aton.” ²⁴ Nagsugot ang tanan nga lalaki sang banwa sa ginhambal ni Hamor kag sang iya anak nga si Shekem. Gani nagpatuli ang tanan nga lalaki.

²⁵ Pagkaligad sang tatlo ka adlaw, samtang ginahapdian pa ang mga lalaki, nagsulod sa banwa ang duha ka anak ni Jacob nga si Simeon kag si Levi, nga mga utod ni Dina. Wala kahibalo ang mga tawo didto nga malain gali ang ila tuyo. May dala sila nga espada kag ginpamatay nila ang tanan nga lalaki. ²⁶ Ginpatay man nila si Hamor kag ang iya anak nga si Shekem. Ginkuha dayon nila si Dina sa balay ni Shekem kag naglakat. ²⁷ Pagkatapos ginsulod man sang iban pa nga mga anak ni Jacob ang banwa kag ginpanguha ang mga pagkabutang sini. Ginhimo nila ini tungod kay ginhigkuan ang pagkatawo sang ila utod nga si Dina. ²⁸ Ginpanguha nila ang mga karnero, mga baka, mga asno, kag ang tanan nga pagkabutang didto sa banwa kag sa uma. ²⁹ Ginpanguha nila ang tanan nga manggad sang banwa, pati ang mga pagkabutang sa sulod sang mga balay. Kag ginbihag nila ang tanan nga babayi kag kabataan.

³⁰ Karon, nagsiling si Jacob kay Simeon kag kay Levi, “Ginhatagan ninyo ako sang dako nga problema. Dumtan na kita karon sang mga Canaanhon kag mga Periznon sa sini nga lugar. Mapatay gid kita tanan kon mag-isa sila sa pagsalakay sa aton tungod kay diutay lang kita.” ³¹ Pero nagsabat ang duha, “Pabay-an lang bala namon nga trataron ang amon utod nga daw isa ka babayi nga nagabaligya sang iya lawas?”

Ginbendisyunan sang Dios si Jacob sa Betel

35 Karon, nagsiling ang Dios kay Jacob, “Magpanghimos ka kag magkadto sa Betel kag didto mag-estar. Maghimo ka dayon didto sang halaran para sa akon, ang Dios nga nagpakita sa imo sang nagapalagyo ka pa sadto sa imo utod nga si Esau.”

² Gani nagsiling si Jacob sa iya panimalay kag sa tanan niya nga kaupdanan, “Ipamilak ninyo ang inyo mga dios-dios. Magpakatinlo kamo kag mag-ilis sang bayo bilang simbolo sang bag-o kag matinlo nga kabuhi. ³ Dayon magkadto kita sa Betel; kag mahimo ako didto sang halaran para sa Dios nga nagbulig sa akon sang ara ako sa kalisod, kag nag-upod sa akon bisan diin ako nagkadto.” ⁴ Gani ginhatag nila kay Jacob ang ila mga dios-dios pati ang ila mga aritos nga ginagamit nila nga anting-anting. Ginlubong ini tanan ni Jacob sa idalom sang kahoy nga terebinto nga malapit sa Shekem. ⁵ Sang nagahalin na sanday Jacob, ginpahadlok sang Dios ang mga tawo sa palibot nga mga banwa, gani wala nila paglagsa sanday Jacob.

⁶ Nakaabot si Jacob kag ang iya mga kaupdanan sa Luz (nga ginatawag man nga Betel) didto sa Canaan. ⁷ Naghimo siya didto sang halaran. Gin-ngalanan niya ato nga lugar nga El Betel^[e] kay nagpakita sa iya didto ang Dios sang nagapalagyo siya sa iya utod nga si Esau.

⁸ Karon, napatay si Debora nga manug-atipan ni Rebeka. Gani ginlubong siya sa idalom sang dako nga kahoy didto sa ubos sang Betel. Gintawag ato nga kahoy nga Allon Bacut.^[f]

⁹ Sang nagapauli sadto si Jacob halin sa Padan Aram, nagpakita liwat ang Dios sa iya kag ginbendisyunan siya. ¹⁰ Nagsiling ang Dios sa iya, “Jacob ang imo ngalan, pero sugod subong indi ka na pagtawgon nga Jacob kundi Israel na.” Gani nangin Israel ang ngalan ni Jacob.

¹¹ Nagsiling pa gid ang Dios sa iya, “Ako ang Makagagahom nga Dios. Magpamata ka sing madamo. Mangin amay ka sang isa ka nasyon kag sang madamo pa nga mga nasyon, kag mangin hari ang iban mo nga mga kaliwat. ¹² Ang duta nga ginhatag ko kay Abraham kag kay Isaac ihatag ko man sa imo kag sa imo mga kaliwat.” ^13-14 Dayon naghalin ang Dios sa sadto nga lugar nga sa diin nagpakigsugilanon siya kay Jacob, kag nagpatindog didto si Jacob sang handumanan nga bato. Ginbubuan niya dayon sang bino kag lana ang bato agod mangin sagrado. ¹⁵ Gin-ngalanan niya ato nga lugar nga Betel.^[g]

Ang Pagkapatay ni Raquel

¹⁶ Karon, naghalin si Jacob kag ang iya panimalay sa Betel. Manugbata na sadto si Raquel. Sang malayo-layo pa sila sa banwa sang Efrata, ginsakitan si Raquel. ¹⁷ Sang puwerte na gid ang iya pagpasakit, nagsiling ang paltera sa iya, “Indi ka magkahadlok Raquel, lalaki naman ang imo bata.” ¹⁸ Natawo ang bata pero tagumatayon na si Raquel. Sang wala pa siya nabugtuan sang ginhawa, gin-ngalanan niya ang bata nga Ben Oni.^[h] Pero gin-ngalanan ni Jacob ang bata nga Benjamin.^{[i] 19} Napatay si Raquel kag ginlubong siya sa higad sang dalan nga pakadto sa Efrata (nga ginatawag subong nga Betlehem). ²⁰ Ginbutangan ni Jacob sang bato nga palatandaan ang lulubngan ni Raquel, kag hasta subong ara pa ini nga tanda sa lulubngan ni Raquel.

²¹ Nagpadayon sila ni Jacob^[j] sa ila paglakat. Pag-abot nila sa pihak sang Migdal Eder,^[k] nagpatindog sila didto sang ila mga tolda. ²² Samtang didto pa nagaestar si Jacob,^[l] nagpakighilawas si Reuben kay Bilha nga isa sang mga asawa sang iya amay. Sang mahibaluan ato ni Jacob naakig gid siya.^[m]

Ang mga Anak nga Lalaki ni Jacob^(A)

May dose ka anak nga lalaki si Jacob. ²³ Ang iya mga anak kay Lea amo sila ni Reuben, ang kamagulangan, dayon si Simeon, si Levi, si Juda, si Isacar, kag si Zebulun. ²⁴ Ang iya mga anak kay Raquel amo si Jose kag si Benjamin. ²⁵ Ang iya mga anak kay Bilha nga suluguon ni Raquel amo si Dan kag si Naftali. ²⁶ Ang iya mga anak kay Zilpa nga suluguon ni Lea amo si Gad kag si Asher. Sila tanan ang mga anak nga lalaki ni Jacob nga natawo sa Padan Aram.

Ang Pagkapatay ni Isaac

²⁷ Nagkadto si Jacob sa iya amay nga si Isaac sa Mamre, malapit sa Kiriat Arba (nga ginatawag man nga Hebron). Ang ini nga lugar nga ginaestaran ni Isaac amo man anay ang gin-estaran ni Abraham. ²⁸ Nagkabuhi si Isaac sing 180 ka tuig. ²⁹ Napatay siya nga tigulang na gid, kag ginsimpon siya sa iya mga paryente nga nagkalamatay na. Ginlubong siya sang iya mga anak nga si Esau kag si Jacob.

Ang Dose ka Apostoles^(A)

10 Gintawag ni Jesus ang iya dose ka sumulunod kag ginhatagan niya sila sing gahom sa pagtabog sang malaot nga mga espiritu. Ginhatagan man niya sila sang gahom sa pag-ayo sang tanan nga klase sang balatian. ² Amo ini ang ngalan sang dose ka apostoles:^[a] si Simon (nga ginatawag Pedro) nga amo ang nagapanguna sa ila, si Andres nga iya utod, ang duha ka anak ni Zebedee nga si Santiago kag si Juan, ³ si Felipe, si Bartolome, si Tomas, si Mateo (nga manugsukot sang buhis), si Santiago nga anak ni Alfeus, si Tadeus, ⁴ si Simon (nga sang una rebelde sa gobyerno sang Roma), kag si Judas Iscariote^[b] nga amo ang nagtraidor kay Jesus.

Ang Buluhaton sang Dose ka Apostoles^(B)

⁵ Sa wala pa mapalakat ni Jesus ang dose ka apostoles ginsilingan niya sila, “Indi kamo magkadto sa mga lugar sang mga indi Judio ukon sa mga banwa sang mga Samariahanon,^{[c] 6} kundi kadtui ninyo ang katawhan sang Israel nga pareho sa mga karnero nga nagtalang. ⁷ Ibantala ninyo sa ila nga malapit na^[d] ang paghari sang Dios. ⁸ Ayuha ninyo ang mga masakiton, banhawa ninyo ang mga patay, ayuha ninyo ang mga tawo nga may delikado nga balatian sa panit^[e] agod makabig sila nga matinlo, kag tabuga ninyo ang malaot nga mga espiritu. Nakabaton kamo sa Dios nga wala sing bayad, gani maghatag man kamo nga wala sing bayad. ⁹ Indi kamo magbalon sang kuwarta,^{[f] 10} ukon bag, ukon ilislan nga bayo, ukon sandalyas, ukon baston, kay ang nagapangabudlay dapat gid man nga hatagan sang iya mga kinahanglanon.

¹¹ “Kon magsulod kamo sa isa ka banwa ukon sa isa ka baryo, magpangita kamo sang tawo nga maalwan nga magbaton sa inyo sa iya balay. Kag didto kamo magdayon hasta maghalin kamo sa sina nga lugar. ¹² Sa inyo pagsulod sa sina nga balay, bendisyunan ninyo ang mga nagaestar didto. ¹³ Kon matuod nga ginabaton nila kamo, bendisyuni ninyo sila, pero kon indi, indi ninyo pagbendisyuni. ¹⁴ Kon may mga panimalay ukon banwa nga indi gid magbaton sa inyo ukon indi gid magpamati sa inyo, bayai na lang ninyo sila. Paghalin ninyo, taktaka ninyo ang yab-ok sa inyo tiil bilang paandam kontra sa ila. ¹⁵ Sa pagkamatuod, sa adlaw sang paghukom, mas labaw pa nga silot ang mabaton nila sang sa mga taga-Sodom kag mga taga-Gomora.”

Ang Palaabuton nga mga Paghingabot^(C)

¹⁶ “Tandai ninyo ini! Pareho kamo sa mga karnero nga akon ginapadala sa mabangis nga mga ido.^[g] Gani magmaalamon kamo pareho sang mga man-og, kag magmabuot pareho sang mga pating. ¹⁷ Mag-andam kamo sa mga tawo, kay pagadakpon nila kamo kag dal-on sa mga hukmanan kag pagahanuton nila kamo sa ila mga simbahan. ¹⁸ Iakusar nila kamo sa mga gobernador kag mga hari tungod sang inyo pagsunod sa akon. Kag didto magasugid kamo sang Maayong Balita sa ila kag sa mga indi Judio. ¹⁹ Kon imbistigaron na kamo, indi kamo magpalibog kon ano ang inyo ihambal, kag kon paano kamo magsabat. Kay kon kamo didto na, ang Espiritu Santo amo ang magatudlo sa inyo kon ano ang inyo isabat. ²⁰ Gani ang inyo ihambal indi inyo kundi iya sang Espiritu nga halin sa inyo Amay. Siya ang magahambal paagi sa inyo.