Old/New Testament

Nagpapunsyon si Haring Belshazar

5 ^1-3 Sang si Belshazar ang hari sang Babilonia, naghiwat siya sang dako nga punsyon para sa iya isa ka libo ka dungganon nga mga tawo. Samtang nagaininom sila sang bino, ginpakuha ni Belshazar ang bulawan kag pilak nga mga ilimnan nga nakuha sang iya amay^[a] nga si Nebucadnezar sa templo sang Dios sa Jerusalem. Ginpakuha niya ini agod imnan nila sang iya dungganon nga mga bisita, sang iya mga asawa, kag sang iban pa niya nga mga asawa nga suluguon. Gani sang gindala na sa iya ang mga ilimnan, gin-imnan nila ini. ⁴ Kag samtang nagaininom sila sang bino, ginadayaw nila ang mga dios nga hinimo halin sa bulawan, pilak, saway, salsalon, kahoy, kag bato.

⁵ Sa hinali lang, may nakita ang hari nga kamot nga nagasulat sa dingding sang palasyo nga malapit sa suga. ⁶ Tungod sadto, nagpalangurog kag nagpalanglapsi ang hari sa kahadlok. ⁷ Gani nagsinggit siya nga tawgon ang maalamon nga mga tawo sang Babilonia: ang mga babaylan, mga manugpakot,^[b] kag mga manughimalad.

Pag-abot nila, nagsiling siya sa ila, “Kon sin-o ang makabasa sinang nakasulat sa dingding kag makasaysay sang kahulugan sina, pabayuan ko sang harianon nga bayo kag pakulintasan sang bulawan. Kag mangin ikatatlo siya sa pinakamataas nga opisyal sang akon ginharian.”

⁸ Nagpalapit ang mga maalamon sa pagbasa sadtong nakasulat sa dingding. Pero indi nila mabasa ukon masaysay sa hari ang kahulugan sini. ⁹ Gani hinadlukan na gid si Haring Belshazar kag nagdugang pa gid ang iya pagpalanglapsi. Naglibog man ang ulo sang iya dungganon nga mga tawo.

¹⁰ Karon, pagkabati sang rayna^[c] sang ila pagginahod, nagpalapit siya sa ila kag nagsiling, “Kabay pa nga magkabuhi ka sing malawig, Mahal nga Hari. Indi ka magkahadlok ukon magkabalaka, ¹¹ kay may isa ka tawo sa imo ginharian nga ang espiritu sang balaan nga mga dios^[d] ara sa iya. Sang panahon ni Haring Nebucadnezar nga imo amay, nagpakita ini nga tawo sang iya kaalam nga pareho sa kaalam sang mga dios. Ginhimo siya sang imo amay nga pangulo sang mga madyikero, mga babaylan, mga manugpakot, kag mga manughimalad. ¹² Siya si Daniel nga gin-ngalanan sang imo amay nga Belteshazar. May pinasahi siya nga abilidad kag kaalam. Makahibalo siya magsaysay sang kahulugan sang mga damgo, magpakot sang mga paktakon,^[e] kag magsolbar sang mabudlay nga mga problema. Gani ipatawag siya kag ipasaysay sa iya kon ano ang kahulugan sinang nasulat sa dingding.”

¹³ Gani ginpatawag si Daniel. Kag sang nag-abot na siya, nagsiling ang hari sa iya, “Ikaw gali si Daniel nga isa sang mga bihag nga Judio nga gindala diri sang akon amay halin sa Juda? ¹⁴ Nakabati ako nga ang espiritu sang mga dios ara sa imo kag may pinasahi ka nga abilidad kag kaalam. ¹⁵ Ginpatawag ko na ang mga maalamon, pati ang mga babaylan agod ipabasa kag ipasaysay sa ila ang kahulugan sinang nasulat sa dingding, pero indi sila kahibalo. ¹⁶ Pero nabatian ko nga kahibalo ka maghatag sang interpretasyon, kag kahibalo ka man magsolbar sang mabudlay nga mga problema. Karon, kon mabasa mo inang nasulat kag masaysay ang kahulugan sina, pabayuan ko ikaw sang harianon nga bayo kag pakulintasan sang bulawan. Kag himuon ko pa ikaw nga ikatatlo sa pinakamataas nga opisyal sang akon ginharian.”

¹⁷ Nagsabat si Daniel, “Sa imo na lang ina nga mga regalo, Mahal nga Hari, ukon ihatag na lang sa iban. Pero basahon ko gihapon para sa imo inang nakasulat sa dingding kag isaysay kon ano ang kahulugan sina.

¹⁸ “Mahal nga Hari, ginhimo sang Labing Mataas nga Dios ang imo amay nga si Nebucadnezar nga hari. Nangin gamhanan siya kag ginpadunggan sang mga tawo. ¹⁹ Tungod sa gahom nga ginhatag sang Dios sa iya, nahadlok ang mga tawo sa iya sa nagkalain-lain nga nasyon, lahi, kag lingguahe. Mahimo niya nga patyon ang bisan sin-o nga gusto niya nga patyon. Mahimo man niya nga indi pagpatyon ang bisan sin-o nga indi niya gusto nga patyon. Mapataas niya ang posisyon sang tawo nga gusto niya pataason; mapanubo man niya ang posisyon sang tawo nga gusto niya panubuon. ²⁰ Pero tungod kay nagpabugal siya kag nagmatinaastaason, ginpahalin siya sa iya pagkahari ²¹ kag gintabog palayo sa mga tawo. Kag nangin pareho sang sapat ang iya panghunahuna. Nagpuyo siya upod sa talunon nga mga asno kag naghalab sang hilamon pareho sang baka. Kag nabasa permi ang iya lawas sang tun-og. Amo ato ang iya situasyon hasta nga ginkilala niya nga ang Labing Mataas nga Dios may gahom sa mga ginharian sang mga tawo kag puwede niya sila ipasakop sa kay bisan sin-o nga gusto niya.

²² “Kag ikaw, Haring Belshazar nga iya anak, bisan nahibaluan mo na ini tanan, wala ka gihapon nagpaubos sang imo kaugalingon, ²³ kundi ginkabig mo ang imo kaugalingon nga labaw sa Ginoo sang langit. Ginpakuha mo ang mga ilimnan nga halin sa templo sang Dios kag gin-imnan ninyo ini sang imo dungganon nga mga bisita, mga asawa, kag iban pa nga mga asawa nga suluguon. Luwas pa sina, ginsimba mo ang mga dios nga hinimo halin sa pilak, bulawan, saway, salsalon, kahoy, kag bato—mga dios nga indi makakita, indi makabati, kag indi makaintiendi. Pero wala mo gindayaw ang Dios nga nagakapot sang imo kabuhi kag nagabuot sang tanan mo nga ginahimo. ^24-25 Gani ginpadala niya ato nga kamot agod magsulat sang sini nga mga pulong:

“Mene, Mene, Tekel, Parsin. ²⁶ Amo ini ang ila kahulugan:

²⁹ Pagkatapos hambal sini ni Daniel, nagmando dayon si Belshazar nga pabayuan si Daniel sang harianon nga bayo kag pakulintasan sang bulawan. Ginproklamar dayon si Daniel nga ikatatlo nga pinakamataas nga opisyal sa ginharian sang Babilonia.

³⁰ Sang sadto mismo nga gab-i, ginpatay si Belshazar nga hari sang mga taga-Babilonia.^{[g] 31} Ang nagbulos sa iya nga hari amo si Darius nga Medianhon, nga nagaedad sadto sing 62 ka tuig.

Ginhulog si Daniel sa Buho nga may mga Leon

6 Karon, nagpili si Haring Darius sang 120 ka gobernador sa pagdumala sa bug-os niya nga ginharian. ² Ini nga mga gobernador ginadumalahan sang tatlo ka administrador, nga ang isa sa ila amo si Daniel. Amo ini ang ginhimo agod indi mabudlayan ang hari sa iya pagdumala. ³ Si Daniel amo ang labing maayo gid sa ila tanan tungod sa iya pinasahi nga abilidad, gani nagplano ang hari nga padumalahon niya si Daniel sa bug-os niya nga ginharian. ⁴ Tungod sadto, ang duha niya ka kaupod nga administrador kag ang mga gobernador nagpangita sang sala sa pagdumala ni Daniel agod may iakusar sila kontra sa iya. Pero wala gid sila sing may nakita nga sala tungod kay masaligan gid si Daniel kag maayo ang iya pagdumala. ⁵ Gani nagsiling sila, “Wala gid kita sing may iakusar kontra sa iya, luwas kon pangitaan naton siya sang sala nga may kaangtanan sa Kasuguan sang iya Dios.”

⁶ Gani nagkadto sila sa hari kag nagsiling, “Kabay pa nga magkabuhi ka sing malawig, Mahal nga Hari. ⁷ Kami nga mga administrador, mga mayor, mga gobernador, mga manuglaygay, kag mga komisyoner sang imo ginharian nagkasugot nga pangabayon ka nga maghimo sang isa ka sugo, nga sa sulod sang 30 ka adlaw wala gid sing may magpangamuyo sa kay bisan sin-o nga dios ukon tawo kundi sa imo lang. Kag dapat nga tumanon gid ini, kay ang bisan sin-o nga maglapas sang sini nga sugo ihaboy sa buho nga may mga leon. ⁸ Gani Mahal nga Hari, ipatuman ini nga kasuguan. Ipasulat na ini kag pirmahe dayon agod indi na gid ini maliwat ukon mabaliwala, suno sa kasuguan sang aton ginharian nga Media kag Persia.”

⁹ Nagsugot si Haring Darius, gani ginpirmahan niya ato nga kasuguan. ¹⁰ Pagkahibalo ni Daniel nga nagpirma ang hari, nagpauli siya.

Sa ibabaw nga kuwarto sang balay ni Daniel, may mga bintana nga nagaatubang sa Jerusalem. Didto siya nagaluhod, nagapangamuyo kag nagapasalamat sa iya Dios sing tatlo ka beses sa isa ka adlaw, suno sa iya kinabatasan. ¹¹ Pero ginbantayan siya sang mga opisyal nga nagakontra sa iya, kag nakita nila siya nga nagapangamuyo kag nagapangayo sang bulig sa Dios. ¹² Gani nagkadto sila sa hari agod isugid ang paglapas ni Daniel sa kasuguan. Nagsiling sila sa hari, “Indi bala, Mahal nga Hari, nga nagpirma ka sang kasuguan nga sa sulod sang 30 ka adlaw wala sing may magpangamuyo sa kay bisan sin-o nga dios ukon tawo kundi sa imo lang? Kag ang bisan sin-o nga maglapas sang sadto nga sugo ihulog sa buho nga may mga leon?” Nagsabat ang hari, “Matuod ina, kag suno sa kasuguan sang aton ginharian nga Media kag Persia, indi na gid ina puwede liwaton ukon dulaon.”

¹³ Dayon nagsiling sila sa hari, “Si Daniel nga isa sang mga bihag nga halin sa Juda wala nagatuman sa imo sugo. Nagapangamuyo siya sa iya Dios sing tatlo ka beses sa isa ka adlaw.” ¹⁴ Pagkabati sini sang hari, nabalaka gid siya. Gusto niya nga buligan si Daniel. Gani nagpangita siya sang paagi nga maluwas si Daniel, hasta nga nahapunan siya.

¹⁵ Nagtipon liwat ang mga opisyal sa hari kag nagsiling, “Nakahibalo ka, Mahal nga Hari, nga suno sa kasuguan sang aton ginharian nga Media kag Persia, ang kasuguan nga gindeklarar sang hari indi na puwede liwaton.”

¹⁶ Gani ginpadakop sang hari si Daniel kag ginpahulog sa buho nga may mga leon. Nagsiling ang hari kay Daniel, “Kabay pa nga luwason ka sang imo Dios nga padayon mo nga ginaalagad.”

¹⁷ Dayon gintakpan sang isa ka dako nga bato ang buho nga ginhulugan kay Daniel, kag ginmarkahan ini sang hari sang iya singsing kag sang singsing sang iya dungganon nga mga tawo agod wala sing may mag-abri sini. ¹⁸ Dayon nagpauli si Haring Darius sa palasyo. Wala siya nagkaon sadto nga gab-i kag wala man siya nagpangayo sang kalingawan. Kag wala siya makatulog.

¹⁹ Pagkaaga, sang nagapamanagbanag pa lang, nagdali-dali kadto ang hari didto sa buho nga may mga leon. ²⁰ Pag-abot niya didto, masinulub-on siya nga nagsinggit, “Daniel, alagad sang buhi nga Dios, ginluwas ka bala sa mga leon sang imo Dios nga padayon mo nga ginaalagad?” ²¹ Nagsabat si Daniel, “Kabay pa nga magkabuhi ka sing malawig, Mahal nga Hari. ²² Wala ako pag-anha sang mga leon tungod kay nagpadala ang akon Dios sang mga anghel kag ginkipot nila ang baba sang mga leon. Ginhimo ini sang Dios tungod kay nahibaluan niya nga matinlo ang akon kabuhi kag wala ako sing may nahimo nga malain kontra sa imo.” ²³ Pagkabati sang hari, nalipay gid siya kag nagsugo siya nga kuhaon si Daniel sa buho. Sang nakuha na si Daniel, wala gid sila sing may nakita nga bisan gamay gid lang nga pilas ukon bagras sa iya lawas, tungod kay nagsalig siya sa Dios.

²⁴ Dayon nagmando ang hari nga ang tanan nga nag-akusar kay Daniel ihulog sa buho nga may mga leon pati ang ila mga asawa kag mga anak. Sang ginhulog na sila, wala pa gani sila makatupa sa idalom ginlumpatan na sila sang mga leon kag ginpanggus-ab.

²⁵ Dayon nagsulat si Haring Darius sa tanan nga tawo sa nagkalain-lain nga nasyon, lahi, kag lingguahe sa kalibutan. Amo ini ang iya ginsulat:

“Kabay pa nga maayo gid ang inyo kahimtangan.

²⁶ “Nagamando ako nga ang tanan nga katawhan nga sakop sang akon ginharian magkahadlok kag magtahod sa Dios ni Daniel.

²⁸ Nagmainuswagon si Daniel sang paghari ni Darius kag sang paghari ni Cyrus nga Persianhon.

Ang Damgo ni Daniel Parte sa Apat ka Sapat

7 Sang nahauna nga tuig sang paghari ni Belshazar sa Babilonia, nakakita si Daniel sang mga palanan-awon sa iya damgo. Amo ini ang damgo nga iya ginsulat:

² Isa ka gab-i, may nakita ako sa akon palanan-awon nga isa ka malapad nga dagat nga ginahampas sang mabaskog nga hangin halin sa apat ka direksyon sang kalibutan. ³ Gulpi lang nagbutwa sa tubig ang apat ka sapat nga lain-lain ang hitsura.

⁴ Ang primero nga sapat daw leon, pero may pakpak sang agila. Samtang nagatan-aw ako, gin-utod ang iya pakpak. Ginpatindog siya nga daw sa tawo kag ginhatagan sang panghunahuna nga pareho sang tawo.

⁵ Ang ikaduha nga sapat daw oso.^[h] Nagatindog ini sa iya duha ka pangulihi nga tiil^[i] kag may ginakagat nga tatlo ka gusok. May tingog nga nagsiling sa iya, “Hala, magpaayaw ka sang karne.”

⁶ Dayon nakita ko ang ikatatlo nga sapat nga daw leopardo.^[j] May apat ini ka pakpak sa likod kag may apat ka ulo. Kag ginhatagan siya sang awtoridad sa pagdumala.

⁷ Sa sina man nga gab-i, nakita ko sa akon palanan-awon ang ikaapat nga sapat. Makahaladlok gid ini tan-awon kag makusog gid. May mga dalagko ini nga mga ngipon nga salsalon. Ginapang-it kag ginakaon niya ang iya mabiktima, kag kon may mabilin pa, ginatasak-tasak niya. Lain siya sang sa tatlo ka sapat, kag may napulo siya ka sungay.

⁸ Samtang ginatulok ko ang mga sungay, nakita ko nga may nag-ulhot nga gamay nga sungay kag nagpungal sang tatlo ka sungay. Ini nga sungay may mata nga daw iya sang tawo kag may baba nga nagapabugal.

⁹ Dayon nakita ko nga may ginbutang nga mga trono, kag nagpungko sa iya trono ang Dios nga nagakabuhi halin pa sang una. Masilaw ang iya bayo kag buhok tungod sa kaputi. Nagadabadaba ang iya trono nga may mga rueda. ¹⁰ Kag halin sa iya may nagailig nga kalayo. Linibo kag minilyon nga mga anghel ang nagaalagad sa iya. Handa na siya sa paghukom, gani ginbuksan ang mga libro nga basihan sang iya paghukom.

¹¹ Sige ang akon tan-aw samtang nagapabugal ato nga sungay hasta nga nakita ko nga ginpatay ang ikaapat nga sapat. Ginhaboy siya sa kalayo kag nasunog ang iya lawas. ¹² Ang nabilin nga tatlo ka sapat ginbawian sang gahom, pero gintugutan sila nga magkabuhi sa malip-ot nga tion.

¹³ Dayon nakita ko ang daw sa tawo^[k] nga ginlikupan sang panganod. Nagpalapit siya sa Dios nga nagakabuhi halin pa sang una. ¹⁴ Ginpadunggan siya kag ginhatagan sang awtoridad sa paghari, kag nag-alagad sa iya ang tanan nga tawo sa nagkalain-lain nga nasyon, lahi, kag lingguahe. Magapadayon ang iya paghari sa wala sing katapusan kag wala sing may makalaglag sini.

Ang Kahulugan sang mga Damgo

¹⁵ Natublag gid ako sa sadtong akon nakita. ¹⁶ Gani nagpalapit ako sa isa sa mga nagatindog didto kag nagpamangkot kon ano ang kahulugan sadtong akon nakita. ¹⁷ Siling niya, “Atong apat ka sapat nagakahulugan sang apat ka hari nga magahari sa kalibutan. ¹⁸ Pero ang mga balaan^[l] sang Labing Mataas nga Dios amo ang hatagan sang awtoridad sa paghari nga nagapadayon sa wala sing katapusan.”

¹⁹ Dayon ginpamangkot ko pa gid siya kon ano ang kahulugan sadtong ikaapat nga sapat nga lain gid sang sa tatlo ka sapat. Makahaladlok gid ato tan-awon, kag ang iya mga ngipon salsalon kag ang mga kuko saway. Ginapang-it kag ginakaon niya ang iya mabiktima, kag kon may mabilin pa, ginatasak-tasak niya. ²⁰ Ginpamangkot ko man siya kon ano ang kahulugan sadtong napulo ka sungay sang ikaapat nga sapat kag sang isa pa ka sungay nga nag-ulhot kag nagpungal sang tatlo ka sungay. Ini nga sungay may mga mata kag may baba nga nagapabugal, kag kon tan-awon mas gamhanan siya sang sa iban nga mga sungay. ²¹ Nakita ko ini nga sungay nga nagapakig-away sa mga balaan sang Dios, kag nagadaog siya. ²² Dayon nag-abot ang nagakabuhi halin pa sang una, ang Labing Mataas nga Dios, kag naghukom siya pabor sa iya mga balaan. Kag nag-abot ang tion sang paghari sang mga balaan.

²³ Karon, amo ini ang iya ginsaysay sa akon: “Ang ikaapat nga sapat amo ang ikaapat nga ginharian diri sa kalibutan nga lain sang sa iban nga mga ginharian. Salakayon niya kag laglagon ang bug-os nga kalibutan. ²⁴ Ang napulo ka sungay amo ang napulo ka hari nga magahari sa sadto nga ginharian. Magabulos sa ila ang isa ka hari nga lain sang sa ila, kag pierdihon niya ang tatlo ka hari. ²⁵ Magahambal siya sang mga pulong nga kontra sa Labing Mataas nga Dios, kag hingabuton niya ang mga balaan sang Dios. Tinguhaan niya nga liwaton ang mga piesta kag Kasuguan. Kag ipasakop sa iya ang mga balaan sang Dios sa sulod sang tatlo ka tuig kag tunga. ²⁶ Pero pagkatapos, pagahukman siya, kuhaon ang iya gahom, kag laglagon sa wala sing katapusan. ²⁷ Dayon ihatag sa balaan nga katawhan sang Labing Mataas nga Dios ang pagdumala kag paggahom sang mga ginharian sa bug-os nga kalibutan. Gani magahari sila hasta san-o, kag ang tanan nga mga ginharian^[m] magaalagad kag magatuman sa ila.”

²⁸ Amo ato ang akon damgo. Natublag gid ako kag nagpalanglapsi sa kakulba. Pero wala ko gid ini ginsugid bisan kay sin-o.

¹ Ako nga manugdumala sang mga tumuluo nagapangamusta sa imo bilang babayi nga pinili sang Dios kag sa imo mga anak. Ginahigugma ko gid kamo, kag indi lang ako kundi ang tanan man nga nakakilala sang kamatuoran. ² Ginahigugma namon kamo tungod sang kamatuoran nga aton nabaton, kag ina nga kamatuoran magapabilin sa aton sa wala sing katapusan.

³ Kabay pa nga magapabilin sa aton ang bugay,^[a] kaluoy, kag paghidaet^[b] nga halin sa Dios nga Amay kag kay Jesu-Cristo nga iya Anak samtang nagakabuhi kita suno sa kamatuoran kag gugma.

Ang Kamatuoran kag ang Gugma

⁴ Nalipay gid ako sang pagkahibalo ko nga may mga anak ka nga nagasunod sa kamatuoran, suno sa ginsugo sa aton sang Dios nga Amay. ⁵ Gani, nagapangabay ako sa imo nga maghigugmaanay kita tanan. Ining akon ginasulat sa imo indi bag-o nga sugo, kundi amo ini ang sugo nga ginhatag sa aton sugod sang nagtuo kita. ⁶ Ang gugma makita sa aton kon ginatuman ta ang mga sugo sang Dios. Kag ang iya sugo nga inyo nabatian sugod sang nagtuo kamo amo ini: dapat magkabuhi kamo nga may paghigugma.

⁷ Importante ini, kay madamo na nga mga manugpatalang ang naglalapta sa kalibutan. Ini nga mga tawo wala nagakilala nga si Jesu-Cristo nagpakatawo. Amo ini ang mga tawo nga manugpatalang kag mga anti-Cristo. ⁸ Gani mag-andam gid kamo agod indi madula ang inyo ginpangabudlayan, kundi makabaton kamo sang bug-os nga padya.

⁹ Ang wala nagasunod sa mga pagtulun-an ni Cristo, kundi nagatudlo sang sobra pa sini, wala sa iya ang Dios. Pero ang nagasunod sa sina nga mga pagtulun-an, ara sa iya ang Amay kag ang Anak. ¹⁰ Gani kon may magkadto sa inyo nga wala nagadala sang mga pagtulun-an ni Cristo, indi ninyo siya pagbatuna sa inyo balay, kag indi siya pagsapaka. ¹¹ Kay ang tawo nga nagasapak sa mga pareho sina nagakaumid sa kalautan nga ila ginahimo.

¹² Madamo pa kuntani ang akon isugid sa inyo, pero indi ko na lang pag-isulat, kay nagalaom ako nga makabisita man ako dira kag makapakigsugilanon sa inyo agod mangin malipayon gid kita.

¹³ Nagapangamusta sa imo ang mga anak sang imo utod nga babayi nga isa man sang mga pinili sang Dios.