Historical
22 Tốt danh hơn giàu có;
Ân phúc hơn vàng bạc.
2 Người giàu, kẻ nghèo đều có chung một điều:
CHÚA tạo nên cả hai.
3 Người khôn ngoan thấy tai họa và tránh khỏi,
Nhưng người ngu dại cứ đi lên và lâm nạn.
4 Phần thưởng của sự khiêm nhường và kính sợ CHÚA,
Là giàu có, vinh dự và sự sống.
5 Gai góc và cạm bẫy ở trên đường kẻ gian tà;
Người nào gìn giữ linh hồn mình tránh xa chúng.
6 Hãy huấn luyện trẻ thơ con đường chúng nên theo,
Để khi về già chúng cũng không đi lạc.
7 Người giàu cai trị kẻ nghèo
Và kẻ nào vay mượn là đầy tớ của kẻ cho mượn.
8 Kẻ nào gieo bất công sẽ gặt tai họa,
Và cây gậy giận dữ của nó sẽ gãy.
9 Người nào có mắt nhân từ sẽ được phước,
Vì người cho kẻ nghèo bánh của mình.
10 Hãy đuổi kẻ nhạo báng đi thì sự tranh cãi sẽ đi khỏi;
Sự cãi cọ và sỉ nhục cũng chấm dứt.
11 Ai yêu mến tấm lòng trong sạch và môi miệng ân nghĩa
Sẽ được kết bạn với vua,
12 Con mắt CHÚA gìn giữ người hiểu biết,
Nhưng Ngài đánh đổ lời của kẻ phản bội.
13 Kẻ lười biếng nói: có con sư tử ở ngoài đó;
Tôi sẽ bị giết ở ngoài đường.
14 Miệng của người đàn bà lạ là cái hố sâu;
Kẻ bị CHÚA giận sẽ rơi vào đó.
15 Sự ngu dại buộc vào lòng trẻ thơ,
Nhưng roi kỷ luật đuổi điều ấy xa khỏi nó.
16 Người áp bức người nghèo để làm giàu và hối lộ người giàu,
Cả hai sẽ trở nên nghèo khổ.
Những Lời Của Người Khôn Ngoan
17 Hãy nghiêng tai và lắng nghe lời của người khôn ngoan;
Hãy để tâm con vào tri thức của ta.
18 Vì con sẽ thấy vui thích khi con giữ nó trong lòng,
Và sẵn sàng giữ nó trên môi miệng con.
19 Ngày nay ta đã cho chính con biết điều đó;
Để con sẽ đặt sự tin cậy nơi CHÚA.
20 Ta đã không viết cho con ba mươi điều hay,
Tức là những lời cố vấn và tri thức sao?
21 Dạy con biết những lời đúng và chân thật,
Để con có thể đáp lời
Người sai phái con.
22 Chớ bóc lột người nghèo vì họ nghèo khó;
Cũng đừng áp bức người cùng khốn nơi cổng thành;
23 Vì CHÚA sẽ binh vực họ,
Và sẽ đoạt mạng sống những kẻ ức hiếp họ.
24 Chớ làm bạn với người nóng tính,
Đừng kết giao với kẻ hay giận dữ;
25 E rằng con học theo đường lối nó,
Và linh hồn mình bị mắc bẫy chăng.
26 Chớ làm người bắt tay bảo đảm
Hay là làm người bảo lãnh nợ.
27 E rằng giường con sẽ bị tịch thu
Nếu con không có tiền trả nợ.
28 Chớ dời cột ranh giới xưa
Mà tổ phụ con đã dựng;
29 Con có thấy người cần mẫn trong công việc mình không?
Người ấy sẽ đứng trước mặt các vua,
Chứ chẳng đứng trước những người tầm thường đâu.
23 Khi con ngồi ăn với một quan cai trị,
Hãy để ý cẩn thận người trước mặt con;
2 Hãy để con dao nơi cổ con
Nếu con ham ăn.
3 Chớ thèm các món cao lương mỹ vị của người;
Đó là thức ăn lừa gạt.
4 Đừng lao khổ để làm giàu;
Hãy sáng suốt để dừng lại;
5 Vì khi con chớp mắt nhìn[a] sự giàu sang,
Thì nó đã bay mất rồi;
Nó thình lình mọc cánh bay lên trời như chim ưng.
6 Chớ ăn bánh của người ích kỷ,
Cũng đừng thèm các món cao lương mỹ vị của người;
7 Vì như hắn suy nghĩ trong lòng thể nào,
Thì hắn quả như vậy;
Hắn bảo con: hãy ăn uống đi,
Nhưng lòng nó không hiệp cùng con.
8 Con sẽ mửa ra miếng bánh mà con đã ăn
Và phí đi những lời khen ngợi.
9 Đừng nói vào tai kẻ ngu dại,
Vì nó sẽ khinh bỉ lời khôn ngoan của con.
10 Chớ dời cột ranh giới xưa,
Và đừng xâm chiếm của kẻ mồ côi;
11 Vì Đấng cứu chuộc chúng vốn quyền năng;
Ngài sẽ binh vực chúng chống lại con.
12 Hãy để tâm vào lời giáo huấn,
Và lắng tai nghe lời tri thức.
13 Chớ tránh việc uốn nắn trẻ thơ;
Nếu con phạt nó bằng roi, nó sẽ không chết;
14 Hãy phạt nó bằng roi,
Con sẽ giải cứu linh hồn nó khỏi Âm Phủ.
15 Hỡi con, nếu lòng con khôn ngoan,
Thì chính lòng ta cũng vui mừng.
16 Lòng dạ ta sẽ mừng rỡ
Khi môi miệng con nói lời ngay thẳng.
17 Lòng con chớ ganh tị với những kẻ tội lỗi,
Nhưng hãy luôn luôn kính sợ CHÚA.
18 Vì con chắc chắn sẽ có một tương lai,
Và niềm hy vọng của con sẽ không bị dứt bỏ.
19 Hỡi con, hãy nghe và trở nên khôn ngoan;
Hãy hướng lòng con vào con đường đúng đắn.
20 Chớ kết bạn với kẻ nghiện rượu
Hay người ham ăn.
21 Vì kẻ nghiện rượu và người ham ăn sẽ trở nên nghèo,
Còn người hay ngủ sẽ ăn mặc rách rưới.
22 Hãy lắng nghe cha con là người sinh thành con;
Chớ khinh bỉ mẹ con khi người già cả.
23 Hãy mua lấy chân lý và đừng bán nó;
Hãy mua lấy khôn ngoan, lời giáo huấn và sáng suốt.
24 Làm cha của người công chính có niềm vui rất lớn;
Người nào có đứa con khôn ngoan sẽ rất vui mừng về nó.
25 Nguyện cha và mẹ con vui mừng;
Nguyện cho người sinh ra con vui vẻ.
26 Hỡi con, hãy dâng lòng con cho ta;
Mắt con hãy vui[b] trong đường lối ta.
27 Vì gái điếm là cái hố sâu,
Và người dâm phụ là cái giếng hẹp.
28 Thật vậy, nàng như kẻ trộm rình rập,
Đặng làm gia tăng số người bội tín giữa vòng loài người.
29 Ai đã gặp hoạn nạn? Ai đã bị buồn thảm?
Ai có sự gây gổ? Ai đã than thở?
Ai đã bị thương tích vô cớ? Ai có mắt đỏ ngầu?
30 Là những người la cà lâu bên chén rượu;
Những kẻ đi nếm thử các rượu pha.
31 Đừng nhìn rượu khi nó đỏ thắm;
Lúc nó lóng lánh trong ly
Và chảy ra ngọt lịm.
32 Cuối cùng nó cắn như rắn,
Chích như rắn độc.
33 Mắt con sẽ thấy những cảnh lạ;
Lòng con sẽ tưởng đến những điều gian tà;
34 Con sẽ như người nằm giữa lòng biển;
Trên đỉnh cột buồm.
35 Con nói: người ta đánh tôi, nhưng tôi không thấy đau;
Người ta đập tôi, nhưng tôi không hay biết;
Khi nào tôi sẽ tỉnh dậy?
Tôi sẽ tìm uống nữa.
New Vietnamese Bible. Used by permission of VBI (www.nvbible.org)