Chronological
Hãy Vâng Lời Cha Mẹ
4 Hỡi các con, hãy nghe lời giáo huấn của người cha;
Và hãy chú ý để các con biết được sự sáng suốt.
2 Vì ta ban cho các con một đạo lý tốt lành;
Đừng từ bỏ lời dạy dỗ của ta.
3 Khi thơ ấu ta là con của cha ta,
Và là con một[a] của mẹ ta.
4 Người dạy bảo ta rằng:
Hãy ghi nhớ các lời ta trong lòng;
Hãy gìn giữ những điều răn ta và sống.
5 Hãy thu nhận sự khôn ngoan, hãy thu nhận sự sáng suốt;
Chớ quên, cũng đừng từ bỏ lời phán của ta.[b]
6 Đừng từ bỏ sự khôn ngoan[c] thì nó sẽ gìn giữ con;
Hãy yêu mến sự khôn ngoan thì nó sẽ bảo vệ con.
7 Sự khôn ngoan là điều tiên quyết,[d] hãy thu nhận sự khôn ngoan;
Hãy tận dụng mọi điều con có để nhận được sáng suốt.
8 Hãy đánh giá cao sự khôn ngoan thì nó sẽ tôn con lên cao;
Hãy ôm ấp nó thì nó sẽ làm cho con vinh hiển.
9 Sự khôn ngoan sẽ ban cho đầu con một mão hoa ân huệ,
Sẽ đội cho đầu con một mão miện vinh hiển.
10 Hỡi con ta, hãy nghe và nhận các lời của ta,
Thì các năm của đời con sẽ được thêm nhiều.
11 Ta dẫn con trên con đường khôn ngoan,
Dắt con trong các lối ngay thẳng.
12 Khi đi các bước chân con sẽ không bị ngăn trở
Và nếu con chạy, con sẽ không bị vấp ngã.
13 Hãy nắm chặt lấy lời giáo huấn, chớ buông ra;
Hãy gìn giữ nó vì nó là sự sống của con.
14 Đừng vào trong lối của những kẻ ác,
Chớ đi trên đường của những người dữ.
15 Hãy tránh con đường ấy; đừng đi trên đó;
Hãy rẽ qua lối khác và cứ đi thẳng luôn.
16 Vì chúng không ngủ được nếu không làm điều ác
Và bị mất ngủ nếu không làm cho người ta ngã.
17 Vì chúng ăn bánh gian ác,
Uống rượu hung dữ.
18 Nhưng con đường của người công chính như ánh sáng bình minh;
Chiếu sáng rạng rỡ cho đến giữa trưa.
19 Còn con đường của kẻ ác giống như tăm tối;
Chúng nó không biết vật gì làm mình vấp ngã.
20 Hỡi con ta, hãy chú ý đến các lời ta;
Hãy lắng tai nghe những lời ta nói.
21 Mắt con chớ lìa xa các lời ấy;
Hãy gìn giữ chúng trong lòng con.
22 Vì những lời ấy là sự sống cho ai tìm được chúng,
Là sự chữa bệnh cho toàn thân thể họ.
23 Trên hết mọi sự, hãy gìn giữ tấm lòng của con,
Vì các nguồn sự sống xuất phát từ đó.
24 Hãy từ bỏ miệng gian tà;
Hãy lìa xa môi xảo quyệt.
25 Mắt con hãy nhìn thẳng trước mặt;
Mí mắt con hãy hướng thẳng về phía trước.
26 Hãy làm cho bằng phẳng con đường con đi,
Thì mọi đường lối của con sẽ được chắc chắn.
27 Chớ quay sang bên phải hay bên trái;
Chân con hãy tránh điều ác.
Lời Khuyên Về Sự Cám Dỗ Tình Dục
5 Hỡi con ta, hãy chú ý đến sự khôn ngoan ta,
Hãy lắng tai nghe sự sáng suốt của ta;
2 Để con nắm giữ sự thận trọng,
Và môi con gìn giữ sự hiểu biết.
3 Vì môi của người đàn bà lạ[e] tiết ra mật ngọt;
Miệng nó dịu ngọt hơn dầu.
4 Nhưng rốt cuộc đắng như ngải cứu,
Sắc như gươm hai lưỡi.
5 Chân nó đi đến sự chết,
Bước nó dẫn xuống Âm Phủ.
6 Nó không cân nhắc con đường sự sống,
Đường lối nó lầm lạc mà nó không biết.
7 Hỡi các con ta, giờ đây hãy nghe ta;
Chớ từ bỏ những lời của miệng ta.
8 Hãy giữ đường lối con cách xa nó;
Chớ đến gần cửa nhà nó.
9 E rằng con sẽ tiêu phí danh dự[f] con cho những kẻ khác,
Các năm tháng đời con cho kẻ bạo tàn;
10 E những người lạ sẽ hưởng trọn công sức của con,
Và công lao con sẽ vào nhà người xa lạ.
11 Rốt cuộc con sẽ rên siết khi xác thịt
Và thân thể tiêu mòn.
12 Bấy giờ con sẽ nói: “Sao tôi đã ghét sự giáo huấn;
Lòng tôi đã khinh lời quở trách.
13 Tôi đã không vâng lời các thầy giáo;
Tôi đã không lắng tai nghe những người dạy dỗ tôi.
14 Tôi gần như hoàn toàn bị hủy hoại
Ở giữa buổi hội và dân chúng.”[g]
15 Hãy uống nước từ hồ chứa của con;
Và nước chảy từ giếng của con;
16 Lẽ nào các nguồn nước của con chảy ra ngoài đường,
Các dòng suối của con chảy ở nơi phố chợ?
17 Chúng thuộc về riêng con;
Không thể chung với những người khác.
18 Nguyện nguồn nước của con được phước;
Hãy vui thích với người vợ từ thuở thanh xuân;
19 Như con hươu đáng yêu, như con nai duyên dáng;[h]
Nguyện ngực nàng làm con vui thỏa luôn luôn
Và tình yêu nàng làm con say mê mãi mãi.
20 Hỡi con ta, tại sao con say mê người đàn bà lạ?
Tại sao con ôm ấp người đàn bà xa lạ?
21 Vì các đường lối của người ta đều ở trước mắt CHÚA
Và Ngài xem xét mọi lối đi của nó.
22 Kẻ ác sẽ bởi tội lỗi mình sập bẫy;
Và bị các dây tội lỗi mình trói buộc.
23 Nó sẽ chết vì thiếu sự giáo huấn
Và lầm lạc vì quá ngu dại.
Sự Bảo Lãnh
6 Hỡi con ta, nếu con bảo lãnh cho người láng giềng;
Nếu con đưa tay hứa với một người lạ.
2 Nếu con bị mắc bẫy vì môi miệng;
Nếu con bị mắc bẫy vì lời nói mình.
3 Hỡi con ta, hãy làm thế này để giải cứu mình.
Vì con đã lọt vào tay kẻ láng giềng con;
Hãy đến, cúi đầu nài xin kẻ láng giềng con.
4 Đừng để cho mắt con ngủ;
Chớ để cho mí mắt con khép lại.
5 Hãy thoát thân như nai tơ thoát khỏi tay thợ săn;[i]
Như chim thoát khỏi tay người đánh bẫy.
Lười Biếng
6 Hỡi kẻ lười biếng, hãy đến xem con kiến;
Hãy xem đường lối nó để trở nên khôn ngoan.
7 Nó không có người lãnh đạo,
Giám đốc hay người cai trị;
8 Nhưng nó tích trữ lương thực vào mùa hè
Và thu nhặt thực phẩm trong mùa gặt.
9 Hỡi kẻ lười biếng, ngươi còn nằm cho đến chừng nào?
Bao giờ ngươi mới thức dậy?
10 Ngủ một chút; chợp mắt một chút;
Khoanh tay nằm nghỉ một chút;
11 Thế là sự nghèo khó của ngươi sẽ đến như kẻ cướp,
Và sự thiếu thốn của ngươi sẽ đến như người lính nơi chiến trận.[j]
Sự Gian Tà
12 Người nào sống với môi miệng gian dối
Là kẻ vô loài, người gian ác.
13 Hắn nháy mắt làm ám hiệu;
Khều chân,
Chỉ ngón tay làm dấu;
14 Người có lòng gian tà, âm mưu điều ác;
Lúc nào cũng gieo điều bất hòa.
15 Cho nên tai họa sẽ thình lình kéo đến,
Trong chốc lát nó sẽ bị hủy diệt không phương cứu chữa.
Những Điều CHÚA Ghét
16 Có sáu điều CHÚA ghét
Và bảy điều Ngài ghê tởm:
17 Con mắt tự cao;
Lưỡi dối trá;
Bàn tay đổ máu vô tội;
18 Lòng toan tính những âm mưu gian ác;
Chân vội vàng chạy đến điều dữ;
19 Nhân chứng gian thốt ra lời dối trá;
Kẻ gieo điều bất hòa giữa vòng anh em.
20 Hỡi con ta, hãy giữ các điều răn của cha con
Và chớ từ bỏ lời dạy dỗ của mẹ con.
21 Hãy luôn luôn ghi khắc nó trong lòng;
Hãy đeo nó nơi cổ con.
22 Khi con đi, nó sẽ dẫn con;
Khi con nằm nó sẽ bảo vệ con;
Lúc con thức nó sẽ trò chuyện với con.
23 Vì điều răn là ngọn đèn;
Sự dạy dỗ là ánh sáng
Và lời quở trách để giáo huấn
Là con đường sự sống;
24 Để giữ con tránh khỏi người đàn bà gian ác;
Khỏi lưỡi ngọt ngào của người đàn bà lạ.
25 Lòng con chớ thèm muốn sắc đẹp nó;
Cũng đừng để mí mắt nó chiếm lấy con.
26 Vì gái điếm làm cho con chỉ còn một miếng bánh;[k]
Nhưng người đàn bà ngoại tình[l] săn đuổi chính linh hồn quý giá của con.
27 Có thể nào một người mang lửa trên mình
Mà quần áo không cháy sao?
28 Hay một người bước đi trên than lửa đỏ
Mà chân không bị bỏng sao?
29 Người nào ngủ[m] với vợ người khác cũng như vậy;
Ai đụng đến nàng sẽ không tránh khỏi hình phạt.
30 Một kẻ cắp sẽ không bị khinh
Nếu nó đánh cắp để ăn khi đói khát.
31 Nhưng nếu nó bị bắt, nó phải đền gấp bảy lần;
Nó phải trả bằng tất cả tài sản nhà nó.
32 Người ngoại tình là người mất hết tâm trí;
Kẻ làm điều đó sẽ hủy diệt linh hồn[n] mình.
33 Người sẽ bị thương tích và bị sỉ nhục;
Sự sỉ nhục của người sẽ không thể nào tẩy xóa được.
34 Vì ghen tuông là cơn thịnh nộ của người chồng;
Người sẽ không dung thứ khi báo thù.
35 Người sẽ không chấp nhận bất cứ một sự đền bù nào;
Dù con đút lót nhiều quà cáp người cũng không chịu.
New Vietnamese Bible. Used by permission of VBI (www.nvbible.org)