Chronological
Phần Mở Đầu
1 Châm Ngôn của Sa-lô-môn, Con Trai Đa-vít, Vua của Y-sơ-ra-ên;
2 Để biết sự khôn ngoan và lời giáo huấn;
Để hiểu những lời sáng suốt;
3 Để nhận lấy lời giáo huấn cho đời sống khôn ngoan,
Công chính, công bình và bình đẳng;
4 Để ban cho người dại dột sự khôn ngoan;
Cho người trẻ tuổi sự hiểu biết và suy xét.
5 Nguyện người khôn ngoan sẽ nghe và tăng thêm sự học vấn;
Người sáng suốt sẽ nhận được sự hướng dẫn;
6 Để hiểu châm ngôn và ngụ ngôn;
Những lời của người khôn ngoan và câu đố của họ.
7 Kính sợ CHÚA là khởi đầu[a] sự hiểu biết;
Kẻ ngu dại khinh bỉ sự khôn ngoan và lời giáo huấn.
8 Hỡi con ta, hãy nghe lời giáo huấn của cha con
Và chớ bỏ lời dạy dỗ của mẹ con.
9 Vì ấy là vòng hoa xinh đẹp trên đầu con,
Dây chuyền trang sức trên cổ con.
10 Hỡi con ta, nếu kẻ tội lỗi quyến rũ con,
Chớ theo.
11 Nếu chúng nói: “Hãy đến cùng chúng ta,
Hãy mai phục để làm đổ máu;
Hãy rình rập để hại người vô tội cách vô cớ.
12 Như Âm Phủ, chúng ta hãy nuốt sống chúng nó,
Nuốt nguyên vẹn như những kẻ xuống huyệt sâu.
13 Chúng ta sẽ lấy hết đồ quý giá,
Và nhà chúng ta sẽ đầy của cướp.
14 Hãy rút thăm chia phần với chúng ta;
Chúng ta sẽ có một bao tiền chung.”
15 Hỡi con ta, đừng đi theo con đường của họ;
Chân con hãy tránh các lối chúng nó.
16 Vì chân chúng nó chạy theo điều ác;
Chúng nó vội vàng làm đổ máu.
17 Vì giăng lưới trước mắt cả bầy chim
Là điều vô ích thay;
18 Nhưng chúng nó mai phục để làm đổ máu chính mình;
Rình để hại chính mạng sống[b] mình.
19 Đó là con đường của tất cả những kẻ tham lợi phi nghĩa;
Sự cướp bóc sẽ tước đoạt mạng sống[c] của kẻ có nó.
Lời Kêu Gọi Của Sự Khôn Ngoan
20 Sự khôn ngoan kêu lớn trên đường phố;
Lên tiếng giữa quảng trường;
21 Sự khôn ngoan kêu gọi nơi phố chợ nhộn nhịp;
Diễn thuyết tại cổng dẫn vào thành phố.
22 Hỡi những kẻ dại dột, các ngươi yêu mến sự dại dột cho đến bao giờ?
Những kẻ nhạo báng vui thích trong việc nhạo báng
Và những kẻ ngu dại ghét sự hiểu biết cho đến khi nào?
23 Hãy trở lại khi ta quở trách;
Này ta sẽ đổ thần ta[d] trên các ngươi;
Sẽ cho các ngươi biết những lời ta.
24 Vì ta đã kêu gọi nhưng các ngươi từ chối;
Ta đã đưa tay ra nhưng không ai chú ý;
25 Vì các ngươi đã bỏ mọi lời khuyên của ta;
Không nhận sự quở trách của ta;
26 Nên ta sẽ chê cười khi các ngươi bị tai họa;
Ta sẽ chế nhạo khi sự kinh hoàng ập đến.
27 Sự kinh hoàng sẽ kéo đến như bão
Và tai họa như gió lốc;
Đau đớn và thống khổ ập đến trên các ngươi.
28 Bấy giờ chúng nó sẽ cầu khẩn ta nhưng ta không đáp lời;
Chúng nó sẽ cố gắng tìm kiếm ta nhưng không tìm được.
29 Vì chúng nó ghét sự hiểu biết;
Không chọn sự kính sợ CHÚA;
30 Không theo lời ta khuyên;
Khinh bỉ mọi điều quở trách của ta;
31 Cho nên chúng sẽ phải ăn nuốt hậu quả của đường lối chúng;
Và no nê với những mưu chước mình.
32 Vì sự lầm lạc giết kẻ ngây ngô;
Còn sự vô tâm của kẻ ngu dại hủy diệt chính chúng nó.
33 Nhưng ai nghe ta sẽ sống an toàn
Và an tâm không sợ tai họa.
Giá Trị Của Sự Khôn Ngoan
2 Hỡi con ta, nếu con tiếp nhận những lời ta
Và trân trọng giữ gìn các điều răn ta trong lòng.
2 Nếu tai con lắng nghe sự khôn ngoan;
Và lòng con hướng về sự hiểu biết;
3 Phải, nếu con kêu nài sự sáng suốt;
Nếu con cất tiếng xin sự hiểu biết;
4 Nếu con tìm nó như tìm bạc,
Và kiếm nó như kiếm châu báu ẩn giấu;
5 Bấy giờ con sẽ hiểu sự kính sợ CHÚA
Và tìm thấy sự hiểu biết Đức Chúa Trời.
6 Vì CHÚA ban cho sự khôn ngoan;
Sự hiểu biết và sáng suốt đến từ miệng Ngài.
7 Ngài tích lũy sự khôn ngoan[e] cho người ngay thẳng;
Ngài là thuẫn đỡ cho những kẻ sống chính trực.
8 Ngài giữ gìn lối đi của người công bình;
Bảo vệ đường lối của kẻ kính sợ Ngài.
9 Bấy giờ con sẽ hiểu sự công chính,
Công bình và bình đẳng cùng mọi đường lối tốt đẹp.
10 Vì sự khôn ngoan sẽ vào lòng con;
Sự hiểu biết sẽ làm linh hồn con thích thú.
11 Sự khôn khéo sẽ giữ gìn con
Và sự sáng suốt sẽ bảo vệ con;
12 Giải cứu con khỏi con đường tà,
Khỏi kẻ nói lời tai ác;
13 Khỏi kẻ từ bỏ con đường ngay thẳng,
Đi theo đường lối tối tăm.
14 Là kẻ vui vẻ để làm việc dữ;
Thích thú trong hành động tai ác gian tà;
15 Kẻ có lối đi quanh co,
Có đường lối xảo quyệt;
16 Giải cứu con khỏi người đàn bà bên ngoài;[f]
Là người đàn bà xa lạ[g] có lời nói ngọt ngào;
17 Ả đã lìa bỏ bạn đời của tuổi thanh xuân;
Quên giao ước của Đức Chúa Trời mình.
18 Vì nhà ả chìm xuống cõi chết;
Đường lối ả dẫn tới Âm Ty.
19 Mọi kẻ đến với ả đều không trở lại,
Và cũng không đạt được con đường sự sống.
20 Vậy, con hãy đi theo con đường của người thiện
Và giữ lấy đường lối của người công chính.
21 Vì những người ngay thẳng sẽ được ở trong đất hứa[h]
Và những người trọn vẹn vẫn còn ở tại đó luôn.
22 Nhưng những kẻ ác sẽ bị diệt trừ khỏi đất
Và những người xảo trá[i] sẽ bị bứng khỏi vùng đất ấy.
Lời Khuyên Tin Cậy Và Tôn Trọng Chúa
3 Hỡi con ta, chớ quên lời dạy dỗ[j] của ta,
Nhưng hãy giữ các điều răn ta trong lòng.
2 Vì chúng sẽ thêm cho con tuổi thọ[k] trong đời,
Và an khang thịnh vượng.[l]
3 Chớ quên tình yêu thương và lòng trung tín,
Hãy đeo chúng trên cổ con,
Hãy ghi chúng vào lòng con.
4 Nhờ đó con sẽ tìm được ơn lành và tiếng[m] tốt
Trước mắt Đức Chúa Trời lẫn người ta.
5 Hãy hết lòng tin cậy CHÚA,
Chớ nương cậy nơi sự sáng suốt của con.
6 Hãy nhận biết Ngài trong mọi đường lối mình,
Ngài sẽ làm cho đường lối của con ngay thẳng.
7 Chớ khôn ngoan theo mắt mình,
Nhưng hãy kính sợ CHÚA và tránh điều ác.
8 Ấy sẽ là sự chữa bệnh cho thân thể[n] con,
Và sự bổ dưỡng cho xương cốt con.
9 Hãy lấy tài sản và hoa quả đầu mùa của con
Mà tôn vinh CHÚA.
10 Bấy giờ kho vựa của con sẽ đầy ắp,
Và thùng chứa của con sẽ đầy tràn rượu mới.
11 Hỡi con ta, chớ khinh thường sự rèn luyện của CHÚA,
Cũng đừng nản lòng vì lời quở trách của Ngài.
12 Vì CHÚA khiển trách người Ngài thương,
Như cha đối với con thân yêu của mình.
13 Phước cho người nào tìm được sự khôn ngoan,
Và nhận được sự sáng suốt.
14 Vì giá trị của nó quý hơn bạc;
Lợi ích từ nó tốt hơn vàng.
15 Sự khôn ngoan quý hơn hồng ngọc;[o]
Tất cả mọi vật con ao ước đều không thể sánh được.
16 Tay phải nó nắm sự trường thọ;
Tay trái cầm sự giàu sang và vinh hiển.
17 Những con đường của nó dễ chịu;
Mọi lối đi của nó đều bình an.
18 Sự khôn ngoan là cây sự sống cho ai nắm được nó;
Người nào giữ chặt lấy nó được gọi là người có phước.
19 CHÚA dùng sự khôn ngoan đặt nền cho quả đất,
Bởi sự sáng suốt thiết lập các tầng trời.
20 Do sự hiểu biết của Ngài các vực sâu tuôn nước,
Các đám mây kết tụ thành sương;
21 Hỡi con ta, hãy giữ lấy sự khôn ngoan và suy xét;
Mắt con chớ rời xa những điều ấy.
22 Chúng sẽ là sự sống cho linh hồn con,
Và đồ trang sức cho cổ con.
23 Bấy giờ con sẽ đi đường bình an,
Và chân con sẽ không vấp ngã.
24 Khi đi ngủ con sẽ không sợ,
Lúc nằm ngủ, con sẽ ngủ ngon.
25 Chớ sợ hãi điều kinh khủng bất ngờ,
Cũng đừng sợ sự tan hoang ập xuống trên kẻ ác.
26 Vì CHÚA sẽ là sự tin cậy của con;
Ngài sẽ gìn giữ chân con khỏi mắc bẫy.
27 Đừng từ chối điều tốt đẹp cho người xứng đáng
Khi tay con có quyền làm điều ấy.
28 Khi có đừng nói với láng giềng con:
“Hãy đi rồi trở lại, ngày mai tôi sẽ cho anh.”
29 Chớ âm mưu hại người láng giềng
Khi người sống an toàn cạnh con.
30 Đừng tranh chấp với ai vô cớ
Khi người ta chẳng làm gì hại con.
31 Chớ ganh tị với người hung dữ,
Cũng đừng chọn đường lối nào của nó.
32 Vì CHÚA ghê tởm kẻ gian tà,
Nhưng Ngài thân cận với người ngay thẳng.
33 Sự rủa sả của CHÚA ở trong nhà kẻ ác,
Nhưng Ngài ban phước cho nơi ở của người công chính.
34 Đối với người nhạo báng, Ngài chế nhạo chúng;
Nhưng Ngài ban ơn cho kẻ khiêm nhu.
35 Người khôn ngoan sẽ hưởng sự vinh hiển,
Nhưng kẻ ngu dại sẽ nhận điều xấu hổ.
New Vietnamese Bible. Used by permission of VBI (www.nvbible.org)