Old/New Testament

22 Mas maayo nga pilion ang maayo nga reputasyon sang sa madamo nga manggad. Ang pagtahod sang mga tawo sa imo mas bilidhon pa sang sa bulawan kag pilak.

² Ang manggaranon kag ang imol pareho lang nga ginhimo sang Ginoo.

³ Nagalikaw ang maalamon nga tawo kon masugata niya ang katalagman, pero wala nagalikaw ang tawo nga wala sing alam, gani nagaantos siya.

⁴ Ang pagtahod sa Ginoo kag ang pagpaubos makahatag sa imo sang manggad, dungog, kag malawig nga kabuhi.

⁵ Nagalakat ang mga malaot sa dalan nga tunukon kag may mga siod. Maglikaw ka sa sina nga dalan kon ginatipigan mo ang imo kabuhi.

⁶ Tudlui ang bata sang husto nga pagginawi, kag dumdumon niya ina bisan tigulang na siya.

⁷ Ang mga imol ginadumalahan sang mga manggaranon, kag ang mga nagautang ulipon sang mga nagapautang.

⁸ Ang nagapanggas sang kalautan magaani sang kalaglagan, kag mauntat na ang iya pagpanghalit sa iban.

⁹ Pakamaayuhon sang Dios ang mga mahinatagon nga nagahatag sang pagkaon sa mga imol.

¹⁰ Kon palayason ang mga tawo nga nagapangyaguta, madula na ang pagbinaisay, pag-ilinaway, kag pag-insultuhanay.

¹¹ Mangin amigo sang hari ang tawo nga sinsero kag malulo maghambal.

¹² Ginabantayan maayo sang Ginoo ang mga maalamon, pero ginaguba niya ang mga plano sang mga maluibon.

¹³ Ang matamad nga tawo indi magguwa sa balay kay kuno may leon sa guwa kag basi tukbon siya.

¹⁴ Ang mga ginahambal sang malain nga babayi makahalit sa imo pareho sa madalom nga buho, kag sa sini nga buho nagakahulog ang mga ginakaugtan sang Ginoo.

¹⁵ Batasan na sang mga bata ang pagbinuang, pero matadlong ini nga batasan kon disiplinahon sila.

¹⁶ Magaimol ang tawo nga nagahatag sa mga manggaranon ukon nagapigos sa mga imol agod magmanggaranon siya.

Ang 30 ka Importante nga mga Hulubaton

¹⁷ Ang mga masunod amo ang dugang pa nga ginasiling sang maalamon nga mga tawo. Pamatii ini sing maayo samtang ginatudlo ko ini sa imo, ¹⁸ kay magmalipayon ka gid kon mahibaluan mo kag masaulo ini. ¹⁹ Ginatudlo ko ini subong sa imo agod magsalig ka sa Ginoo.

²⁰ Nagsulat ako sang 30 ka hulubaton nga makalaygay kag makahatag sa imo sang kaalam. ²¹ Paagi sini mahibaluan mo kon ano ang kamatuoran, kag makahatag ka sing masaligan nga sabat sa tawo nga magpamangkot sa imo.^[a]

‒1‒

²² Indi ka magpamintaha sa mga imol, kag indi sila pagdaog-dauga sa korte, ²³ kay ang Ginoo amo ang magadepensa sa ila. Kag kon ano ang inyo himuon sa ila nga indi maayo amo man ang himuon sang Ginoo sa inyo.

‒2‒

²⁴ Indi ka magpakig-abyan sa tawo nga dali maakig, ²⁵ kay basi kon magpareho ka man sa iya, kag masiod ka sa sina nga batasan.

‒3‒

²⁶ Indi ka magpromisa nga ikaw ang magbayad sang utang sang iban. ²⁷ Kay kon indi ka makabayad, kuhaon nila bisan ang imo hiligdaan.

‒4‒

²⁸ Indi mo paghalinon ang muhon^[b] nga ginbutang sang una sang imo mga katigulangan.

‒5‒

²⁹ Ang tawo nga maayo mag-obra magaalagad sa mga hari kag indi sa ordinaryo nga mga tawo.

‒6‒

23 Kon magkaon ka upod sa isa ka pangulo, magbantay ka gid sa imo hulag. ² Kon palakaon ka, punggi ang imo kaugalingon. ³ Indi ka magkaibog sa manamit nga pagkaon nga ginhanda niya, kay basi kon ginatilawan lang niya ang imo pagginawi.

‒7‒

⁴ Indi pagpakapuyi ang imo kaugalingon sa sobra nga pagpaninguha nga magmanggaranon. Sa baylo, punggi ang imo kaugalingon kag hunahunaa kon ano ang husto. ⁵ Ang kuwarta madula sa isa lang ka pamisok, nga daw sa may pakpak kag nagalupad palayo pareho sa agila.

‒8‒

⁶ Indi ka magkaon ukon magkaibog sa pagkaon nga ginhanda sang kuripot nga tawo, bisan manamit pa ini. ⁷ Kay ang tawo nga pareho sina nagabantay kon ano kadamo ang imo ginakaon.^[c] Nagasiling siya, “Sige, kaon pa.” Pero ato gali indi tinagipusuon ang iya pagsiling. ⁸ Gani iluad mo ang imo kinaon kag mangin wala sing pulos ang imo mga pagdayaw sa iya.

‒9‒

⁹ Indi ka magpakigsugilanon sa mga buang-buang, kay bisan may kaalam pa ang imo ginahambal wala lang gihapon ini sing pulos para sa ila.

‒10‒

¹⁰ Indi mo pag-agawon ang duta sang mga ilo paagi sa paghalin sang mga muhon sini nga dugay na. ¹¹ Kay ang Ginoo amo ang ila gamhanan nga manugdepensa. Siya ang magaapin sa ila kontra sa imo.

‒11‒

¹² Magpamati ka kon ginatadlong ang imo pamatasan agod makatuon ka.

‒12‒

^13-14 Indi ka magpabaya sa pagdisiplina sang imo bata. Ang paghanot indi makapatay sa iya, kundi makaluwas pa gani sa iya sa kamatayon.

‒13‒

^15-16 Anak, malipay gid ako kon mangin maalamon ka kag nagahambal sing husto.

‒14‒

¹⁷ Indi ka magkahisa sa mga makasasala kundi magtahod ka permi sa Ginoo. ¹⁸ Kag sigurado gid nga may maayo ka nga palaabuton, kag indi mapaslawan ang imo mga ginahandom.

‒15‒

¹⁹ Anak, magpamati ka sa mga ginatudlo ko sa imo. Magmaalamon ka kag sunda ang husto nga dalan. ^20-21 Indi ka magpareho^[d] sa mga palahubog kag palakaon, kay ina nga klase sang mga tawo dali mag-imol. Sagi lang sila katulog, gani sa ulihi magabayo na lang sila sang lapat.

‒16‒

²² Magpamati ka sa imo ginikanan nga naghatag sa imo sang kabuhi, kag indi sila pagpakalaina kon tigulang na sila. ²³ Tinguhai nga makabaton ka sang kamatuoran, kaalam, pagtadlong sa imo pamatasan, kag pag-intiendi. Kag indi mo gid ini pag-ibaylo sa bisan ano nga butang. ^24-25 Magakalipay gid ang imo ginikanan kon matarong kag maalamon ka. Igakalipay nila nga sila ang imo amay kag iloy.

‒17‒

²⁶ Anak, pamatii ako sing maayo, kag sunda ang akon pagkabuhi. ²⁷ Kay ang babayi nga nagabaligya sang iya lawas makahalit sa imo pareho sa madalom kag makitid nga buho. ²⁸ Pareho siya sa tulisan nga nagahulat sang mabiktima, kag siya ang kabangdanan sang pagluib sang madamo nga mga bana sa ila mga asawa.

‒18‒

²⁹ Sin-o ang tawo nga miserable, nagapangaway, nagareklamo, nagakapilasan nga sarang niya kuntani malikawan, kag nagapalamula ang iya mata? ³⁰ Siya amo ang tawo nga palahubog, nga mahilig magtilaw sang sari-sari nga ilimnon. ³¹ Indi ka magpaganyat sa maisog nga bino, nga kanami tulukon sa baso kag suwabe imnon. ³² Kay kon mahubog ka na, magalain ang imo pamatyag, nga daw sa ginkagat ka sang dalitan nga man-og. ³³ Kag bisan ano na lang ang imo makita, kag indi ka makahunahuna sing maayo. ³⁴ Ang pamatyag mo daw ara ka sa tunga sang lawod nga nagahigda sa ibabaw sang palo^[e] sang barko. ³⁵ Magasiling ka, “May naglampos kag nagsumbag sa akon, pero wala lang ako kabatyag. San-o pa ako maumpawan agod makainom ako liwat?”

‒19‒

24 Indi ka magkahisa sa mga malaot ukon maghandom nga magpakig-abyan sa ila. ² Kay ang ila lang ginahunahuna kag ginahambal amo ang pagpamintas sa iban.

‒20‒

^3-4 Kon maalamon ka, mapundar kag mapauswag mo ang imo panimalay.

‒21‒

⁵ Dako gid ang mabulig sang maalamon nga mga tawo sa pagdugang sang ikasarang sang mga mangangaway, ⁶ kay kinahanglan ang ila mga laygay sa pagpakig-away. Kag mas dako ang tsansa nga magdaog kon madamo ang mga manuglaygay.

‒22‒

⁷ Indi matungkad sang buang-buang nga tawo ang kaalam. Wala siya sing may mahambal kon importante na nga mga butang ang ginaestoryahan.

‒23‒

⁸ Ang tawo nga nagaplano permi sang malain kilalahon nga manugpadihot sing kalainan. ⁹ Sala ang bisan ano nga ginapahito sang buang-buang nga tawo, kag ginakangil-aran sang mga tawo ang nagapangyaguta.

‒24‒

¹⁰ Kon madulaan ka sang paglaom sa tion sang kalisod, nagapakita lang nga maluya ka.

‒25‒

¹¹ Indi ka magpabaya sa pagluwas sa mga tawo nga wala sing sala nga ginsentensyahan nga patyon. ¹² Mahimo nga magsiling ka nga wala ka nakahibalo parte sini. Pero nahibaluan sang Dios kon nagasugid ka sang matuod ukon wala, kay nagabantay siya sa imo kag nakahibalo siya kon ano gid ang ara sa imo hunahuna. Pagabalusan ka niya suno sa imo binuhatan.

‒26‒

^13-14 Anak, subong nga ang dugos matam-is kag maayo para sa imo, amo man ang kaalam. Kay kon maalamon ka, may maayo ka nga palaabuton kag indi mapaslawan ang imo mga ginahandom.

‒27‒

¹⁵ Indi ka magpareho sa malaot nga tawo, nga nagatiid sa pagsalakay sa elistaran sang matarong nga tawo. ¹⁶ Kay bisan makapito pa malaglag ang matarong nga tawo, makabangon man siya gihapon. Pero kon ang malaot ang malaglag, indi na siya makabangon pa.

‒28‒

¹⁷ Indi ka magkalipay kon malaglag ang imo kaaway. ¹⁸ Makita sang Ginoo kon nagakalipay ka, kag indi niya maluyagan ina; kag untatan na lang niya ang pagsilot sa imo kaaway.

‒29‒

¹⁹ Indi ka mag-ugtas ukon magkahisa sa malaot nga mga tawo, ²⁰ kay wala sila sing maayo nga palaabuton kag mangin pareho sila sa suga nga napatay.

‒30‒

²¹ Anak, tahura ang Ginoo kag ang hari. Indi ka magpakig-upod sa mga tawo nga nagarebelde sa ila, ²² kay wala ka kahibalo kon ano nga kalaglagan ang himuon gilayon sang Ginoo ukon sang hari sa ila.

Dugang pa nga mga Hulubaton

²³ Ari pa gid ang iban nga mga hulubaton sang maalamon nga mga tawo:

Indi maayo nga may pinilian ka sa paghukom. ²⁴ Kon hilwayon mo ang nakasala, sumpaon ka kag kaugtan sang mga tawo. ²⁵ Pero kon silutan mo ang nakasala, pakamaayuhon ka kag magauswag ka pa.

²⁶ Ang indi binutig nga sabat tanda sang matuod-tuod nga pag-abyanay.

²⁷ Preparaha anay ang imo palangabuhian, pareho abi sang imo talamnan, antes ka magpundar sang pamilya.^[f]

²⁸ Indi ka magsaksi kontra sa imo isigkatawo sa wala sing kabangdanan, ukon magsugid sang indi matuod parte sa iya. ²⁹ Indi ka magsiling, “Balusan ko siya sa iya ginhimo sa akon. Himuon ko man sa iya ang iya ginhimo sa akon.”

³⁰ Nag-agi ako sa talamnan sang isa ka matamad nga tawo nga wala sing pag-intiendi. ³¹ Puno na ini sang mga hilamon kag tunukon nga mga kahoy-kahoy, kag guba ang pulopader sini. ³² Sang makita ko ini, ginhunahuna ko sing maayo, kag nakuha ko ini nga leksyon: ³³ Pahuway-huway kag piyong-piyong ka pa gamay, ikaw nga matamad, ³⁴ kag magaabot gulpi sa imo ang kinawad-on nga pareho sa armado nga tulisan.

Kon Paano Magbinuligay ang mga Kristohanon

8 Mga utod, gusto namon isugid sa inyo ang ginhimo sang mga iglesya sa Macedonia paagi sa bulig sang Dios sa ila. ² Bisan madamo ang ila naagihan nga mga pagtilaw, malipayon gihapon sila. Amo ina nga maalwan sila sa paghatag bisan tama gid sila kaimol. ³ Makapamatuod ako sa inyo nga ang ila paghatag indi lang suno sa ila masarangan kundi sobra pa, kay ginhimo nila ini nga buluntad. ⁴ Kay sila mismo amo ang nagpangabay gid sa amon nga kon mahimo hatagan sila sing kahigayunan agod makabulig man sila sa pigado nga mga katawhan sang Dios sa Judea. ⁵ Kag indi lang ina, kundi una sa tanan ginhalad nila ang ila kaugalingon sa Ginoo kag sa amon suno sa kabubut-on sang Dios. Wala gid kami maghunahuna nga makahimo sila sadto. ⁶ Tungod sa ila maayo nga ginhimo, ginpangabay namon si Tito nga magbalik dira sa inyo kag magpadayon sang iya naumpisahan nga mga paglaygay parte sa pagtipon sang inyo mga amot para sa mga pigado sa Judea. ⁷ Kamo dira sa Corinto wala ginakulang sa tanan nga butang: dako ang inyo pagtuo sa Dios, maayo kamo magtudlo, kag madamo ang inyo nahibaluan. Mapisan kamo sa inyo pag-alagad sa Dios, kag dako ang inyo paghigugma sa amon. Gani gusto namon nga ipakita ninyo nga wala man kamo nagakulang sa paghatag. ⁸ Wala ko kamo ginasugo nga maghatag, kundi ginasugid ko lang sa inyo ang pagbulig sang iban agod mapakita man ninyo sa amon nga ang inyo paghigugma matuod gid. ⁹ Nahibaluan man ninyo ang kaayo sang aton Ginoong Jesu-Cristo, nga bisan manggaranon siya didto sa langit nagpakaimol siya diri sa duta, agod nga paagi sa iya kaimulon mangin manggaranon kita.^{[a] 10} Gani amo ini ang akon laygay sa inyo: maayo kon padayunon ninyo ang paghatag nga inyo gin-umpisahan sang nagligad nga tuig. Kamo gid ang una nga naghatag kag kamo man ang una nga nakahunahuna nga maghimo sini. ¹¹ Gani padayuna ninyo ina. Tinguhai ninyo nga tapuson ang inyo ginplano nga gusto gid ninyo nga himuon, kag maghatag kamo suno sa inyo masarangan. ¹² Kay kon gusto gid ninyo nga maghatag, batunon sang Dios ang inyo masarangan. Wala siya nagapaabot nga maghatag kamo sang indi ninyo masarangan.

¹³ Wala ako nagasiling nga pamag-anan ninyo ang kahimtangan sang iban hasta kamo na ang mabudlayan, kundi para bala nga magpalareho ang aton kahimtangan. ¹⁴ Sa karon maayo ang inyo pangabuhi, gani nagakabagay lang nga buligan ninyo ang mga ginakulang. Kag kon sa iban nga adlaw kamo naman ang kulangon, kag kon sila may maayo na nga kahimtangan, kundi sila naman ang mabulig sa inyo. Sa sini nga paagi magpalareho ang kahimtangan sang isa kag isa. ¹⁵ Indi bala nga pareho man sina ang ginasiling sang Kasulatan:

¹⁶ Nagapasalamat kami sa Dios nga ginbutang niya sa tagipusuon ni Tito ang pagdumdom sa inyo pareho gid sang amon pagdumdom sa inyo. ¹⁷ Kay indi lang nga nagsugot siya sa amon pangabay nga makadto siya dira sa inyo, kundi siya gid mismo gusto magkadto dira. ¹⁸ Paupdon namon sa iya ang aton utod nga ginadayaw sang tanan nga iglesya tungod sang iya pagpangabudlay para sa Maayong Balita. ¹⁹ Siya amo gani ang ginpili sang mga iglesya nga mag-upod sa amon sa pagdul-ong namon sang sini nga bulig sa mga ginakulang. Ginahimo namon ini agod madayaw ang Ginoo kag agod mapakita sa mga tawo nga gusto gid namon nga magbulig. ²⁰ Paupdon namon ini nga utod kay Tito tungod nga indi namon gusto nga sa amon pagpanagtag sining dako nga bulig suspetsuhan kami. ²¹ Gusto lang namon nga maghimo sang maayo, indi lang sa panulok sang Ginoo kundi sa panulok man sang tawo.

²² May isa pa gid ka utod kay Cristo nga paupdon namon sa ila. Ini nga tawo makapila na namon natestingan sa nagkalain-lain nga mga butang kag napamatud-an nga may handom gid siya sa pagbulig, kag labi na gid subong tungod kay dako ang iya pagsalig sa inyo. ²³ Kon parte kay Tito, siya kaupod ko nga nagapangabudlay sa pagbulig sa inyo. Kon parte man sa sining iban nga mga utod kay Cristo nga magaupod sa iya, sila ang mga ginpadala sang mga iglesya. Ang ila kabuhi nagahatag kadayawan kay Cristo. ²⁴ Gani, ipakita ninyo sa ila nga mahigugmaon kamo agod mahibaluan nila nga matuod gid ang amon mga pagdayaw sa inyo, kag mahibaluan man ini sang iban nga mga iglesya paagi sa ila.