Old/New Testament

Ang Pagdedikar sa Templo

(1 Hari 8:62-66)

7 Pagkahuman ni Solomon ug ampo, may kalayo nga mikunsad gikan sa langit ug milamoy sa halad nga sinunog ug sa uban pang mga halad, ug ang gamhanang presensya sa Ginoo milukop sa templo. ² Dili makasulod ang mga pari sa templo sa Ginoo tungod kay ang gamhanang presensya sa Ginoo milukop sa templo. ³ Sa dihang nakita sa tanang mga Israelinhon ang kalayo nga mikunsad ug ang gamhanang presensya sa Ginoo ibabaw sa templo, mihapa sila ug misimba ug nagpasalamat sa Ginoo kay maayo siya ug ang iyang gugma nagapadayon hangtod sa kahangtoran.

⁴ Unya naghalad si Haring Solomon ug ang tanang katawhan ngadto sa Ginoo. ⁵ Naghalad si Haring Solomon ug 22,000 ka baka ug 120,000 ka karnero ug kanding. Niining paagiha, gidedikar sa hari ug sa mga katawhan ang templo sa Dios. ⁶ Mibarog sa ilang mga pwesto didto sa templo ang mga pari, ug ingon usab ang mga Levita nga nanag-awit, “Ang iyang gugma walay kataposan.” Giduyogan nila kini sa mga instrumento nga gipahimo ni Haring David alang sa pagdayeg sa Ginoo. Atbang sa mga Levita, mipatingog usab ang mga pari sa ilang mga trumpeta samtang nanindog ang tanang mga Israelinhon.

⁷ Gigahin ni Solomon ang hawanan nga anaa sa atubangan sa templo sa Ginoo. Naghalad sila ni Solomon didto ug mga halad nga sinunog, mga halad sa pagpasidungog sa Ginoo, ug mga tambok nga halad alang sa maayong relasyon, kay ang bronsi nga halaran nga iyang gipahimo gamay ra alang niini nga mga halad.

⁸ Gisaulog usab ni Solomon ug sa tanang mga Israelinhon ang Pista sa Pagpatindog sa mga Payag sulod sa pito ka adlaw. Daghan kaayong mga katawhan ang nagtigom gikan sa Lebo Hamat sa amihan hangtod sa Yuta sa Ehipto sa habagatan. ⁹ Sa ikawalo nga adlaw, naghimo sila sa kataposang panagtigom, tungod kay sulod sa pito ka adlaw gisaulog nila ang pagdedikar sa halaran ug sa tibuok templo, ug sa laing pito ka adlaw gisaulog nila ang Pista sa Pagpatindog sa mga Payag. ¹⁰ Pagkasunod nga adlaw, nga mao ang ika-23 nga adlaw sa ikapito nga bulan, gipapauli ni Solomon ang mga tawo. Namauli sila nga labihan kamalipayon tungod sa tanang kaayo nga gihimo sa Ginoo kang David ug kang Solomon, ug sa iyang katawhan nga mga Israelinhon.

Nagpakita ang Dios kang Solomon

(1 Hari 9:1-9)

¹¹ Nahuman ra gayod ni Solomon ang pagpatukod sa templo sa Ginoo ug sa iyang palasyo. Nagmalampuson siya sa pagtuman sa tanan niyang giplano alang niini. ¹² Unya usa ka gabii, nagpakita ang Ginoo kaniya pinaagi sa damgo ug miingon, “Nadungog ko ang imong pag-ampo ug gipili ko kini nga templo ingon nga dapit nga halaran sa mga halad.

¹³ “Kon pananglit dili ko paulanon, o ipakaon ko sa mga dulon ang mga tanom sa inyong yuta, o padad-an ko ang akong katawhan ug katalagman, ¹⁴ ug unya magpaubos sa ilang kaugalingon ang katawhan nga akong gipili, mag-ampo, modangop kanako, ug mobiya sa ilang daotang mga binuhatan, mamati ako sa langit ug pasayloon ko ang ilang sala, ug unya panalanginan ko pag-usab ang ilang yuta. ¹⁵ Hatagan ko silag pagtagad ug pamation ko ang mga pag-ampo nga ilang gihimo dinhi niining dapita, ¹⁶ kay kini nga templo akong gipili ug gilain ingon nga usa ka dapit diin pasidunggan ako hangtod sa kahangtoran. Bantayan ko kini ug atimanon kanunay.

¹⁷ “Ug ikaw, kon magkinabuhi ka nga matinumanon kanako sama sa gibuhat sa imong amahan nga si David, ug kon buhaton mo ang tanan nga gipahimo ko kanimo ug tumanon ang akong mga tulumanon ug mga lagda, ¹⁸ padayon nga maghari ang imong mga kaliwat hangtod sa kahangtoran. Mao usab kini ang akong gisaad sa imong amahan nga si David sa dihang giingnan ko siya, ‘Dili ka mawad-an ug kaliwat nga magahari sa Israel.’ ¹⁹ Apan kon motalikod kamo ug dili motuman sa mga sugo ug mga tulumanon nga gihatag ko kaninyo, ug kon moalagad ug mosimba kamo sa ubang mga dios, ²⁰ papahawaon ko kamo sa yuta nga gihatag ko kaninyo, ug isalikway ko kining templo nga gipili ko ingon nga dapit diin pasidunggan ako. Unya himuon kining panig-ingnan sa kaalaotan ug bugalbugalan kini sa tanang mga tawo. ²¹ Ug bisag gibantog kini nga templo, gub-on ko kini. Makurat ug matingala gayod ang tanan nga molabay dinhi ug moingon, ‘Nganong gihimo man kini sa Ginoo niining yutaa ug niini nga templo?’ ²² Motubag ang uban, ‘Tungod kay gisalikway nila ang Ginoo, ang Dios sa ilang mga katigulangan nga nagpagawas kanila gikan sa Ehipto, ug mialagad sila ug misimba sa ubang mga dios. Mao kana nga gipadad-an sila sa Ginoo niini nga mga katalagman.’ ”

Ang Uban pang Napatukod ni Solomon

(1 Hari 9:10-28)

8 Pagkahuman sa 20 ka tuig nga pagpatukod ni Solomon sa templo sa Ginoo ug sa iyang palasyo, ² gipatukod niya pag-usab ang mga lungsod nga gihatag kaniya ni Hiram^[a] ug gipapuy-an niya kini sa mga Israelinhon. ³ Mao usab kini ang panahon nga gisulong ni Solomon ug giilog ang Hamat Zoba. ⁴ Gipatukod usab niya pag-usab ang Tadmor nga anaa mahimutang sa kamingawan ug ang mga lungsod sa Hamat nga gipatukoran niya sa mga bodega. ⁵ Gipalig-on niya ang ibabaw ug ubos nga bahin sa Bet Horon. Gipalibotan niya kini ug mga paril ug gipabutangan ug mga pultahan nga adunay mga trangka. ⁶ Mao usab ang iyang gihimo sa Baalat ug sa uban pang mga lungsod nga gipatukoran niya sa iyang mga bodega, ug butanganan sa iyang mga karwahe ug mga kabayo. Gipatukod niya ang tanang gusto niyang tukoron didto sa Jerusalem, sa Lebanon, ug sa tanang yuta nga sakop niya.

^7-8 May mga katawhan pa nga dili mga Israelinhon nga nahibilin sa Israel. Sila mao ang mga kaliwat sa mga Hitihanon, Amorihanon, Perisihanon, Hibihanon, ug mga Jebusihanon, nga wala mahurot ug pamatay sa mga Israelinhon sa pag-ilog nila sa yuta sa Canaan. Gihimo sila ni Solomon nga mga ulipon ug gipugos sa pagtrabaho. Nagpabilin sila nga ulipon hangtod karon. ⁹ Apan wala ni Solomon himoang mga ulipon ang mga Israelinhon. Gihimo niya silang iyang mga sundalo, mga opisyal, mga pangulo sa iyang mga sundalo, mga komander sa iyang mga tigkarwahe, ug mga tigkabayo. ¹⁰ Ang 250 kanila gihimo ni Haring Solomon nga mga opisyal nga tigdumala sa mga nagatrabaho sa iyang mga proyekto.

¹¹ Sa dihang nahuman na ang palasyo nga gipahimo ni Solomon alang sa iyang asawa nga anak sa hari sa Ehipto,^[b] gibalhin niya ang iyang asawa didto gikan sa Lungsod ni David. Kay miingon siya, “Dili mahimo nga magpuyo ang akong asawa sa palasyo ni Haring David sa Israel, kay balaan kini nga dapit tungod kay didto kaniadto ang Kahon sa Ginoo.”

¹² Unya naghalad si Solomon ug mga halad nga sinunog ngadto sa Ginoo didto sa halaran nga iyang gipahimo atubangan sa balkonahe sa templo. ¹³ Gituman niya ang sugo ni Moises nga maghalad sa gitakda nga mga halad alang sa inadlaw-adlaw nga paghalad, ug sa panahon sa Adlaw nga Igpapahulay, ug sa mga panahon sa Pista sa Pagsugod sa Bulan, Pista sa Pan nga Walay Patubo, Pista sa Ting-ani, ug Pista sa Pagpatindog sa mga Payag. ¹⁴ Ug sumala sa mando sa iyang amahan nga si David, gigrupo niya ang mga pari ug mga Levita alang sa ilang mga buluhaton. Ang mga Levita mao ang manguna sa mga tawo sa pagdayeg sa Dios ug sila ang motabang sa mga pari sa mga buluhaton sa templo matag adlaw. Gigrupo usab niya ang mga magbalantay sa mga pultahan sa templo, kay mao kini ang sugo ni David nga alagad sa Dios. ¹⁵ Gituman gayod nila ni Solomon ang tanang mga sugo ni Haring David bahin sa mga pari ug mga Levita, ug sa mga bodega.

¹⁶ Natuman gayod ang tanang gipahimo ni Solomon alang sa templo, gikan sa pagbutang sa pundasyon, hangtod sa pagkahuman niini.

¹⁷ Unya miadto si Solomon sa Ezion Geber ug Elat, sa baybayon sa Pulang Dagat, sa yuta sa Edom. ¹⁸ Gipadad-an siya ni Hiram ug mga barko nga gidumalahan sa iya mismong mga opisyal nga mga hanas nga mga marinero. Milawig sila uban sa mga tawo ni Solomon paingon sa Ofir. Ug sa pagbalik nila, nakadala silag 16 ka toneladang bulawan, ug gidala nila kini ngadto kang Haring Solomon.

Mibisita ang Rayna sa Sheba kang Haring Solomon

(1 Hari 10:1-13)

9 Sa dihang nadunggan sa rayna sa Sheba ang kabantog ni Solomon, miadto siya sa Jerusalem aron sulayan ang kaalam ni Solomon pinaagi sa malisod nga mga pangutana. Miabot siya sa Jerusalem uban ang daghan niyang mga sakop ug mga kamelyo nga kargado sa mga gasa nga pahumot, bulawan nga labihan kadaghan, ug mahalong mga bato. Sa nagkaatubang na sila si Solomon, gipangutana niya kini sa tanang anaa sa iyang hunahuna. ² Gitubag ni Solomon ang tanan niyang mga pangutana ug wala gayoy butang nga dili ikasaysay ni Solomon kaniya. ³ Sa dihang napamatud-an sa rayna sa Sheba ang kaalam ni Solomon, ug sa dihang nakita niya ang katahom sa palasyo nga gipatukod niini, ⁴ nakadayeg gayod siya. Mao usab ang iyang gibati sa dihang nakita niya ang pagkaon sa lamisa sa hari, ang pagkadumala sa iyang mga opisyal, ang pag-alagad sa iyang mga sulugoon ug mga tigsilbi sa bino nga may matahom nga mga uniporme, ug ang mga halad nga sinunog nga iyang gihalad sa templo sa Ginoo.

⁵ Miingon siya sa hari, “Tinuod gayod diay ang nadunggan ko didto sa akong nasod bahin sa imong mga binuhatan ug kaalam. ⁶ Wala ako motuo niini hangtod nga mianhi ako ug nakita ko kini mismo. Ang tinuod, wala gani diay sa katunga ang akong nadunggan bahin kanimo. Ang imong kaalam labaw pa kay sa akong nadunggan. ⁷ Pagkabulahan sa imong katawhan! Pagkabulahan sa mga opisyal nga nagaalagad kanimo kay kanunay silang makadungog sa imong kaalam. ⁸ Dalaygon ang Ginoo nga imong Dios, nga nalipay kanimo ug nagbutang kanimo sa trono aron maghari alang kaniya. Tungod sa gugma sa imong Dios alang sa Israel ug sa iyang tinguha nga molungtad kini nga nasod hangtod sa kahangtoran, gihimo ka niyang ilang hari, aron mapatunhay mo ang hustisya ug katarong.”

⁹ Gihatagan sa rayna sa Sheba si Haring Solomon ug lima ka toneladang bulawan, daghan kaayong mga pahumot, ug mahalong mga bato. Wala gayoy nakatupong sa kadaghan sa pahumot nga gihatag sa rayna sa Sheba ngadto kang Haring Solomon.

¹⁰ Ang mga tawo ni Haring Solomon ug ni Hiram nga nagdalag bulawan gikan sa Ofir, nagdala usab ug daghang kahoy nga almug ug mahalong mga bato. ¹¹ Gigamit sa hari ang mga kahoyng almug sa paghimog mga hagdanan alang sa templo sa Ginoo ug sa palasyo, ug ang uban gihimong mga harpa ug mga lira alang sa mga musikero. Wala gayoy sama niadto nga makita sa Juda.

¹² Gihatag ni Haring Solomon sa rayna sa Sheba ang tanan nga gipangayo niini. Mas daghan pa ang gihatag ni Solomon kaniya kaysa iyang gidala. Pagkahuman mipauli ang rayna sa iyang dapit uban sa iyang mga tawo.

Ang Bahandi ni Solomon

(1 Hari 10:14-29)

¹³ Matag tuig magdawatan si Solomon ug 23 ka toneladang bulawan, ¹⁴ walay labot sa mga buhis nga gikan sa mga negosyante. Maghatagan usab kaniyag mga bulawan ug pilak ang tanang hari sa Arabia ug ang mga gobernador sa Israel.

¹⁵ Nagpahimo si Haring Solomon ug 200 ka dagkong mga taming nga hinimo sa sinalsal nga bulawan. Mga pito ka kilong bulawan ang nagamit alang sa matag usa. ¹⁶ Nagpahimo usab siyag 300 ka gagmayng mga taming nga hinimo sa sinalsal nga bulawan. Mga tulo ka kilong bulawan ang nagamit alang sa matag usa. Gipabutang niya kining tanan didto sa bahin sa palasyo nga gitawag ug Kalasangan sa Lebanon.

¹⁷ Nagpahimo usab ang hari ug usa ka dakong trono nga hinimo gikan sa bangkil sa elepante, ug gihaklapan kinig purong bulawan. ¹⁸ May unom ka ang-ang ang trono, ug gibutangan kinig tungtonganan sa tiil nga hinimo sa bulawan. May tungtonganan sa bukton ang kada kilid sa trono, ug tapad niini, adunay estatuwa sa liyon nga nagtindog. ¹⁹ Adunay estatuwa sa liyon sa kada kilid sa matag ang-ang. 12 tanan ka estatuwa sa liyon sa unom ka ang-ang. Wala gayoy sama niini sa bisan asa nga gingharian. ²⁰ Ang tanang imnanan ni Haring Solomon pulos bulawan, ug ang tanang kagamitan sa bahin sa palasyo nga gitawag ug Kalasangan sa Lebanon pulos usab bulawan. Walay mga butang nga hinimo gikan sa plata kay wala kaayoy bili ang plata sa panahon ni Solomon. ²¹ May mga barko usab si Solomon nga magbiyahian sa Tarshish uban sa mga tawo ni Hiram. Modunggo kini kausa sa kada tulo ka tuig, dala ang mga bulawan, pilak, bangkil sa elepante, ug mga unggoy.

²² Si Haring Solomon nahimong labing adunahan ug labing maalamon sa tanang mga hari sa kalibotan. ²³ Ang tanang hari sa kalibotan nagtinguha nga ikaatubang si Solomon aron makapamati sila sa kaalam nga gihatag sa Dios kaniya. ²⁴ Ug matag tuig, ang matag usa nga mobisita kaniya magdalag mga gasa—mga butang nga hinimo sa plata ug bulawan, mga bisti, mga armas, mga pahumot, mga kabayo, ug mga mula.

²⁵ Adunay 4,000 ka mga kuwadra si Solomon alang sa iyang mga kabayo ug mga karwahe. Aduna siyay 12,000 ka mga kabayo^[c] nga gibutang niya sa mga lungsod nga butanganan sa mga karwahe, ug ang uban didto duol kaniya sa Jerusalem. ²⁶ Gisakop niya ang tanang mga hari gikan sa Suba sa Eufrates hangtod sa yuta sa mga Filistihanon ug sa utlanan sa Ehipto. ²⁷ Sa panahon nga siya ang hari, ang plata daw sama kaabunda sa mga bato didto sa Jerusalem, ug ang mga kahoyng sedro sama kaabunda sa mga kahoyng sikomoro sa kabungtoran sa kasadpan.^{[d] 28} Ang mga kabayo ni Solomon naggikan pa sa Ehipto ug sa uban nga mga nasod.

Ang Pagkamatay ni Solomon

(1 Hari 11:41-43)

²⁹ Ang uban pang sugilanon bahin sa paghari ni Solomon, gikan sa sinugdan hangtod sa kataposan, nahisulat sa Libro ni Propeta Natan, sa Mga Panagna ni Ahia nga taga-Shilo, ug sa Mga Panan-awon ni Propeta Iddo, nga nagasugilon usab bahin sa paghari ni Jeroboam nga anak ni Nebat. ³⁰ Sa Jerusalem nagpuyo si Solomon samtang naghari siya sa tibuok Israel sulod sa 40 ka tuig. ³¹ Sa dihang namatay siya, gilubong siya sa lungsod sa iyang amahan nga si David. Ug si Rehoboam nga iyang anak ang mipuli kaniya ingon nga hari.

Ang Pagkamatay ni Lazaro

11 ^1-2 May usa ka tawo nga ginganlag Lazaro. Siya ug ang iyang mga igsoon nga si Maria ug si Marta nagpuyo sa Betania. Kini si Maria mao kadtong babaye nga mibubo ug pahumot sa mga tiil sa Ginoo ug iyang gipahiran sa iyang buhok. Ang iyang igsoon nga si Lazaro nagsakit. ³ Busa nagpadala ang managsoon nga babaye ug mensahe kang Jesus nga ang iyang gihigugma nga higala nagsakit. ⁴ Pagkadungog ni Jesus niini, miingon siya, “Kini nga sakit dili mopaingon sa kamatayon, kondili nahitabo kini aron mapasidunggan ang Dios tungod sa iyang gahom ug aron ako nga Anak sa Dios mapasidunggan usab.”

⁵ Pinangga ni Jesus si Marta, si Maria ug si Lazaro. ⁶ Apan gipalabay pa niya ang duha ka adlaw human siya masayod nga si Lazaro nagsakit. ⁷ Unya, miingon siya sa iyang mga tinun-an, “Dali kamo, mobalik na kita sa Judea.” ⁸ Miingon ang iyang mga tinun-an, “Magtutudlo, dili pa lang dugay nga gitinguhaan ka nga batohon sa mga Judio. Ug karon mobalik ka pa didto?” ⁹ Miingon si Jesus, “Dili ba may dose ka oras kon adlaw? Busa kon maglakaw ang tawo kon adlaw dili siya mapandol, tungod kay hayag pa. ¹⁰ Apan kon maglakaw siya kon gabii mapandol siya tungod kay ngitngit.”^{[a] 11} Human niini miingon pa gayod si Jesus, “Ang atong higala nga si Lazaro natulog. Apan adtoon ko siya ug pukawon.” ¹² Mitubag ang iyang mga tinun-an, “Ginoo, kon natulog siya, mamaayo pa siya.” ¹³ Abi nilag tinuod nga natulog lang si Lazaro, apan ang buot ipasabot ni Jesus nga patay na si Lazaro. ¹⁴ Busa giingnan sila ni Jesus sa dayag, “Patay na si Lazaro. ¹⁵ Apan nagapasalamat ako nga wala ako didto kay alang kini sa inyong kaayohan, tungod kay may himuon ako aron madugangan pa gayod ang inyong pagtuo kanako. Dali, adtoon nato siya.” ¹⁶ Busa si Tomas nga gitawag nga Kaluha miingon sa iyang mga kauban, “Mokuyog na lang kita bisan kon patyon kita uban kaniya.”

Si Jesus mao ang Nagahatag ug Kinabuhi

¹⁷ Sa pag-abot ni Jesus sa Betania, nabalitaan niya nga upat na ka adlaw nga nalubong si Lazaro. ¹⁸ Ang Betania mga tulo lang ka kilometro gikan sa Jerusalem. ¹⁹ Busa daghang mga Judio nga taga-Jerusalem ang nangadto aron pagduyog sa kasub-anan ni Marta ug ni Maria sa pagkamatay sa ilang igsoon.

²⁰ Sa pagkadungog ni Marta nga nagapadulong na si Jesus, migawas siya aron sa pagsugat kaniya, apan si Maria nagpabilin sa balay. ²¹ Pagkita ni Marta ug ni Jesus, miingon siya, “Ginoo, kon dinhi ka pa lang, wala unta mamatay ang akong igsoon. ²² Apan nahibalo ako nga bisan karon mohatag ang Dios kanimo sa bisan unsa nga imong pangayoon kaniya.” ²³ Miingon si Jesus kaniya, “Mabanhaw ang imong igsoon.” ²⁴ Mitubag si Marta, “Nahibalo ako nga mabanhaw siya sa kataposan nga adlaw kon banhawon na ang mga patay.” ²⁵ Miingon si Jesus kaniya, “Ako ang nagabanhaw sa mga patay, ug ako usab ang nagahatag ug kinabuhi. Ang nagatuo kanako, bisan mamatay pa siya, mabuhi pag-usab. ²⁶ Si bisan kinsa nga nagakinabuhi ug nagatuo kanako dili na mamatay bisan kanus-a. Motuo ka ba niini?” ²⁷ Mitubag si Marta, “Oo, Ginoo! Nagatuo gayod ako nga ikaw mao ang Cristo, ang Anak sa Dios nga among gihulat nga moabot dinhi sa kalibotan.”

Mihilak si Jesus

²⁸ Human mosulti si Marta niini, mibalik siya sa ilang balay ug gitawag niya ang iyang igsoon nga si Maria ug gihunghongan, “Ania na ang Magtutudlo ug gipatawag ka niya.” ²⁹ Pagkadungog niadto ni Maria, mitindog siya ug midali paggawas ug miadto kang Jesus.