Old/New Testament
Nangayo si Solomon ug Kaalam
(2 Cro. 1:1-13)
3 Pinaagi sa pagpakigminyo ni Solomon sa anak sa Faraon, ang hari sa Ehipto, nahimo siyang kaabin sa mao nga nasod. Gidala niya ang iyang asawa sa Lungsod ni David hangtod nga nahuman niya pagpatukod ang iyang palasyo, ang templo sa Ginoo, ug ang mga paril sa palibot sa Jerusalem. 2 Niadtong panahona wala pay templo alang sa kadungganan sa Ginoo, busa ang mga tawo nagahalad didto sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit. 3 Gipakita ni Solomon ang iyang paghigugma sa Ginoo pinaagi sa pagtuman sa mga pagtulon-an nga gibilin sa iyang amahan nga si David. Apan naghalad usab siya ug nagsunog ug insenso didto sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit.
4 Miadto si Haring Solomon sa Gibeon sa paghalad, kay atua didto ang nabantog nga mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit. Naghalad siya didto ug 1,000 ka mga halad nga sinunog. 5 Pagkagabii, nagpakita kaniya ang Ginoo pinaagi sa damgo. Miingon ang Dios kaniya, “Sultihi ako kon unsay gusto mo nga ihatag ko kanimo.” 6 Mitubag si Solomon, “Gipakitaan mo ug dakong kaayo ang akong amahan nga si David, nga imong alagad, tungod kay nagmatinumanon ug nagmatinud-anon siya kanimo, ug nagkinabuhi nga matarong ug maligdong. Ug unya padayon mong gipakita kaniya ang imong kaayo pinaagi sa paghatag kaniya ug usa ka anak nga mao ang mipuli kaniya ingon nga hari karon. 7 Ug karon Ginoo nga akong Dios, ako nga imong alagad mao ang gipuli mo sa akong amahan nga si David ingon nga hari, bisan tuod ug batan-on pa ako ug walay kasinatian. 8 Ug karon ania ako nga imong alagad uban sa katawhan nga imong pinili. Hilabihan sila kadaghan; dili sila maihap. 9 Busa hatagi ako ug kaalam sa pagdumala sa imong katawhan ug sa kahibalo sa paghukom kon unsa ang maayo ug ang daotan. Kay kinsa may makahimo sa pagdumala niining imong katawhan nga labihan kadaghan?”
10 Nalipay ang Ginoo sa gipangayo ni Solomon. 11 Busa miingon ang Dios kaniya, “Tungod kay nangayo ka ug kaalam sa pagdumala sa akong katawhan ug wala ka mangayo ug taas nga kinabuhi, bahandi, o ang kamatayon sa imong mga kaaway, 12 ihatag ko kanimo ang imong gipangayo. Hatagan ko ikaw ug kaalam ug panabot nga wala gayod maangkon ni bisan kinsa kaniadto ug bisan sa umaabot nga panahon. 13 Hatagan ko usab ikaw sa wala mo pangayoa, nga mao ang bahandi ug dungog aron walay hari nga makatupong kanimo sa tibuok mong kinabuhi. 14 Ug kon mosunod ka lang sa akong mga pamaagi ug motuman sa akong mga tulumanon ug mga sugo sama sa gihimo sa imong amahan nga si David, hatagan ko ikaw ug taas nga kinabuhi.”
15 Nakamata si Solomon, ug nakaamgo siya nga nakigsulti ang Ginoo kaniya pinaagi sa damgo. Pagbalik ni Solomon sa Jerusalem, mitindog siya atubangan sa sudlanan sa Kasabotan sa Ginoo, ug naghalad ug mga halad nga sinunog ug mga halad alang sa maayong relasyon. Unya nagpakombira siya alang sa tanan niyang mga opisyal.
Ang Maalamon nga Paghukom ni Solomon
16 Usa ka adlaw, may duha ka babaye nga nagabaligya sa ilang dungog nga miadto kang Haring Solomon. 17 Miingon ang usa kanila, “Mahal nga Hari, ako ug kining babaye nagpuyo sa usa lang ka balay. Samtang nagaipon kami niadtong balaya, nanganak ako. 18 Paglabay sa tulo ka adlaw, nanganak usab siya. Kami lang gayong duha sa balay ug wala nay lain. 19 Usa niana ka gabii, nahigdaan niya ang iyang anak ug namatay kini. 20 Unya mibangon siya pagkatungang gabii ug gikuha ang akong anak sa akong tapad samtang natulog ako. Gibutang niya ang akong anak sa iyang tapad, ug gibutang niya ang iyang anak nga patay sa akong tapad. 21 Pagkabuntag, sa dihang mibangon ako sa pagpasuso sa akong anak, nakita ko nga patay na kini. Apan sa pagsusi ko sa bata sa hayag, nadiskobrehan ko nga dili diay siya ang akong anak.”
22 Mitubag ang usa ka babaye, “Dili kana tinuod! Ako ang buhi nga bata, ug ang patay imo.” Apan miingon ang unang babaye, “Dili kana tinuod! Imo ang patay nga bata, ug ang buhi ako.” Busa naglalis silang duha atubangan sa hari.
23 Miingon ang hari, “Ang matag usa kaninyo moingon nga iya ang buhi nga bata, ug walay usa kaninyo nga moangkon sa patay nga bata.” 24 Busa nagmando ang hari, “Hatagi ninyo ako ug espada!” Ug sa gidad-an na siya ug espada, 25 mimando siya, “Pikasa ang buhi nga bata ug tagsai sila.”
26 Nalooy sa iyang anak ang tinuod nga inahan sa buhi nga bata, busa miingon siya sa hari, “Malooy ka, Mahal nga Hari, ayaw patya ang bata! Ihatag na lang siya nianang babaye.” Apan miingon ang usa ka babaye, “Walay usa kanato nga makaangkon kaniya. Sige, pikasa ang bata!”
27 Ug miingon ang hari, “Ayaw patya ang bata. Ihatag kini sa babaye nga gustong magpabilin kining buhi, kay siya ang tinuod nga inahan niini.”
28 Sa dihang nadungog sa katawhan sa Israel ang hukom ni Haring Solomon, misamot ang ilang pagtahod kaniya, tungod kay nakita nila nga may kaalam siya nga gikan sa Dios sa paghukom ug husto.
Ang mga Opisyal ni Solomon
4 Naghari si Solomon sa tibuok Israel. 2 Ug mao kini ang iyang mga opisyal:
Ang pangulo nga pari mao si Azaria nga kaliwat ni Zadok.
3 Ang mga sekretaryo sa hari mao si Elihoref ug si Ahia nga mga anak ni Shisha.
Ang nagadumala sa mga kasulatan sa gingharian mao si Jehoshafat nga anak ni Ahilud.
4 Ang komander sa mga sundalo mao si Benaya nga anak ni Jehoyada.
Ang mga pari mao sila si Zadok ug si Abiatar.
5 Ang pangulo sa mga gobernador sa mga distrito sa Israel mao si Azaria nga anak ni Natan.
Ang personal nga magtatambag sa hari mao si Zabud nga pari, nga anak usab ni Natan.
6 Ang tigdumala sa palasyo mao si Ahishar.
Ug ang tigdumala sa mga ulipon nga gipugos sa pagpatrabaho mao si Adoniram nga anak ni Abda.
7 Si Solomon adunay 12 ka mga gobernador sa distrito sa tibuok Israel. Sila ang nagapatigayon sa paghatod ug pagkaon sa hari ug sa iyang panimalay. Ang matag usa kanila nagahatod ug pagkaon sulod sa usa ka bulan matag tuig. 8 Mao kini ang ilang mga ngalan:
Si Ben Hur, ang gobernador sa kabungtoran sa Efraim.
9 Si Ben Deker, ang gobernador sa Makaz, Shaalbim, Bet Shemesh, ug sa Elon Bet Hanan.
10 Si Ben Hesed, ang gobernador sa Arubot, apil na dinhi ang Soco ug ang tibuok nga yuta sa Hefer.
11 Si Ben Abinadab, ang gobernador sa Nafat Dor. (Bana siya ni Tafat nga usa sa mga anak ni Solomon.)
12 Si Baana nga anak ni Ahilud, ang gobernador sa Taanac, Megido, sa tibuok Bet Shan duol sa Zaretan sa ubos sa Jezreel, ug sa mga dapit gikan sa Bet Shan paingon sa Abel Mehola sa tabok sa Jokmeam.
13 Si Ben Geber, ang gobernador sa Ramot Gilead, apil na ang mga lungsod ni Jair nga anak ni Manase, ug ang mga distrito sa Argob nga anaa sa Basan, apil na niini ang iyang 60 ka dagkong mga lungsod nga may mga paril, diin ang mga trangka sa mga pultahan niini bronsi.
14 Si Ahinadab nga anak ni Iddo, ang gobernador sa Mahanaim.
15 Si Ahimaaz, ang gobernador sa Naftali. (Bana siya ni Basemat nga anak ni Solomon.)
16 Si Baana nga anak ni Hushai, ang gobernador sa Asher ug sa Alot.
17 Si Jehoshafat nga anak ni Parua, ang gobernador sa Isacar.
18 Si Shimei nga anak ni Ela, ang gobernador sa Benjamin.
19 Si Geber nga anak ni Uri, ang gobernador sa Gilead, nga sakop kaniadto ni Sihon nga hari sa mga Amorihanon ug ni Og nga hari sa Basan. Si Geber lang ang gobernador niining tibuok distrito.[a]
Ang Pagkamauswagon ug ang Kaalam ni Solomon
20 Hilabihan ka daghan ang katawhan sa Juda ug Israel, sama sila sa balas sa baybayon nga dili maihap. Abunda sila sa pagkaon ug ilimnon, ug malipayon sila. 21 Gidumalahan ni Solomon ang tanang mga gingharian gikan sa Suba sa Eufrates paingon sa yuta sa mga Filistihanon hangtod sa utlanan sa Ehipto. Nagbayad sila ug buhis kang Solomon ug nagaalagad kaniya sa tibuok niyang kinabuhi.
22 Ang kunsumo nga kinahanglan ni Solomon sa iyang palasyo matag adlaw mao kini: 100 ka sako sa maayong klase sa harina, 200 ka sako sa ordinaryong harina, 23 10 ka baka nga pinatambok diha sa toril, 20 ka baka nga gikan sa sabsabanan, 100 ka karnero o kanding, gawas sa nagkalain-laing klase sa usa, ug mga pinatambok nga langgam ug manok.
24 Sakop ni Solomon ang tibuok yuta sa kasadpan sa Suba sa Eufrates, gikan sa Tifsa hangtod sa Gaza. Ug maayo ang iyang relasyon sa tanang nasod sa iyang palibot. 25 Busa samtang buhi pa si Solomon, may kalinaw sa Juda ug sa Israel gikan sa Dan sa amihan hangtod sa Beersheba sa habagatan. Ang tanan nakapahimulos sa abot sa ilang mga tanom nga ubas ug igos.[b]
26 Dunay 40,000[c] ka mga kuwadra si Solomon alang sa iyang mga kabayo nga pangkarwahe, ug may 12,000 siya ka mga kabayo.[d] 27 Ang mga gobernador sa mga distrito mao ang nagahatag sa pangkunsumo ni Haring Solomon ug sa tanang anaa sa palasyo. Ang matag usa kanila mituman sa ilang turno sa paghatag. Gisiguro gayod nila nga walay makulang sa mga kinahanglanon ni Solomon. 28 Nagahatag usab sila ug barley ug kumpay alang sa mga kabayo nga pangkarwahe ug sa uban pang mga kabayo. Ginadala nila kini sa dapit nga gitakda nga dad-an niini sa panahon sa ilang turno.
29 Gihatagan sa Dios si Solomon sa pinasahi nga kaalam, panabot, ug kahibalo nga dili matugkad. 30 Ang iyang kaalam labaw pa sa kaalam sa tanang maalamon sa sidlakan ug sa Ehipto. 31 Siya ang labing maalamon sa tanan. Mas maalamon pa siya kay kang Etan nga Ezranhon, ug sa mga anak ni Mahol nga sila si Heman, Calcol, ug Darda. Nahimo siyang inila sa palibot nga mga nasod. 32 Naghimo siya ug 3,000 ka mga panultihon ug 1,005 ka mga awit. 33 Makasaysay siya mahitungod sa tanang klase sa mga tanom, gikan sa dagkong mga kahoy hangtod sa gagmayng mga tanom.[e] Makasaysay usab siya mahitungod sa tanang klase sa mananap: ang nagalakaw, ang nagakamang, ang nagalupad, ug ang nagapuyo sa tubig. 34 Nakadungog ang tanang mga hari sa kalibotan bahin sa kaalam ni Solomon, busa nagpadala sila ug mga tawo sa pagpamati sa iyang kaalam.
Nangandam si Solomon sa Pagtukod sa Templo
(2 Cro. 2:1-18)
5 Dugay nang managhigala si Hiram nga hari sa Tyre ug si Haring David. Busa sa dihang nabalitaan ni Hiram nga gipulihan ni Solomon ingon nga hari ang iyang amahan nga si David, nagpadala siya ug mga opisyal ngadto kang Solomon. 2 Unya nagpadala si Solomon ug mensahe kang Hiram:
3 “Nahibalo ka nga wala makapatukod ang akong amahan nga si David ug templo alang sa kadungganan sa Ginoo nga iyang Dios, tungod kay kanunay lang siyang nakiggira sa iyang mga kaaway nga mga nasod sa palibot hangtod nga gipangpildi sa Ginoo alang kaniya ang tanan niyang kaaway. 4 Apan karon gihatagan ako sa Ginoo nga akong Dios ug kalinaw sa palibot; wala na akoy mga kaaway ug wala nay katalagman. 5 Busa nagahunahuna ako nga magpatukod na ug templo alang sa kadungganan sa Ginoo nga akong Dios, sumala sa giingon sa Ginoo sa akong amahan nga si David. Mao kini ang iyang giingon kang David: ‘Ang imong anak nga akong papulihon kanimo ingon nga hari mao ang magpatukod ug templo alang kanako.’
6 “Busa pagsugo ug mga tawo sa pagpamutol ug mga kahoyng sedro sa Lebanon alang kanako. Patabangon ko kanila ang akong mga tawo, ug suholan ko ang imong mga tawo sumala sa gusto mo. Kay nasayod ka man nga wala gayod dinhi kanamoy maayong mamutol ug mga kahoy sama sa imong mga tawo nga taga-Sidon.”
7 Nalipay kaayo si Hiram sa dihang nadawat niya ang mensahe ni Solomon. Miingon siya, “Dayegon nato ang Ginoo niining adlawa, tungod kay gihatagan niya si David ug maalamon nga anak nga modumala niining gamhanan nga nasod!” 8 Unya nagpadala si Hiram ug mensahe ngadto kang Solomon nga nagaingon:
“Nadawat ko ang imong gipadala nga mensahe, ug ihatag ko kanimo ang gikinahanglan mo nga mga kahoyng sedro ug sipres. 9 Hakoton kini sa akong mga tawo gikan sa Lebanon hangtod sa dagat, ug ila kining himuong gakit ug palutawon paingon sa lugar nga imong gusto. Ug didto bungkagon kini sa akong mga tawo ug kamo na ang mahibalo sa pagkuha niini. Agig bayad, hatagi ako ug pagkaon alang sa akong mga tawo sa palasyo.”
10 Busa gipadad-an ni Hiram si Solomon sa tanang kahoyng sedro ug sipres nga gikinahanglan niini. 11 Ug gipadad-an usab ni Solomon si Hiram ug 60,000 ka sako nga trigo ug 110,000 ka galon nga lana sa olibo matag tuig. 12 Gihatagan sa Ginoo si Solomon ug kaalam sumala sa iyang gisaad. Maayo ang relasyon ni Solomon ug ni Hiram, ug naghimo sila ug kasabotan alang sa kalinaw.
13 Unya, gipugos ni Haring Solomon sa pagtrabaho ang 30,000 ka mga tawo gikan sa tibuok Israel. 14 Gipuli-puli niyag padala ang tag-10,000 kanila ngadto sa Lebanon matag bulan. Busa ang matag grupo nagtrabaho ug usa ka bulan sa Lebanon ug magpabilin ug duha ka bulan sa ilang lugar. Si Adoniram mao ang tigdumala niini nga mga trabahante. 15 May 70,000 ka mga tawo si Solomon nga tighakot sa mga materyales ug 80,000 ka mga tawo nga tigtiltil ug mga bato didto sa kabukiran. 16 Duna usab siyay 3,300 ka mga porman nga nagadumala sa trabaho ug sa mga trabahante. 17 Ug sa iyang mando, nagtiltil silag dagko ug maayong klase sa mga bato alang sa pundasyon sa templo. 18 Busa giandam sa mga tawo ni Solomon ug ni Hiram, uban sa mga taga-Gebal,[f] ang mga bato ug mga kahoy alang sa pagpatukod sa templo.
Ang Pagpangutana sa Katungod ni Jesus
(Mat. 21:23-27; Mar. 11:27-33)
20 Usa ka adlaw niana, samtang nagtudlo si Jesus sa Maayong Balita sa mga tawo didto sa templo, miduol kaniya ang kadagkoan sa mga pari, ang mga magtutudlo sa Kasugoan, ug ang mga pangulo sa mga Judio. 2 Nangutana sila, “Unsa ba ang imong katungod sa pagbuhat niining mga butanga dinhi sa templo. Kinsa ba gayod ang naghatag kanimo niini nga katungod?” 3 Mitubag si Jesus kanila, “May pangutana usab ako kaninyo. Sultihi ninyo ako, 4 kang kinsa ba naggikan ang katungod ni Juan sa pagbautismo, sa Dios ba o sa tawo?” 5 Naglalis sila kon unsa ang ilang itubag, “Kon moingon kita nga, ‘Gikan sa Dios,’ moingon siya, ‘O, nganong wala man kamo motuo kang Juan?’ 6 Apan kon moingon kita nga ‘Gikan sa tawo,’ batoon kita sa mga tawo, tungod kay mituo sila nga si Juan propeta sa Dios.” 7 Busa mitubag sila kang Jesus nga wala sila mahibalo. 8 Unya miingon si Jesus kanila, “Kon mao kana dili ko usab kamo sultihan kon diin gikan ang akong katungod sa pagbuhat niini.”
Ang Sambingay bahin sa mga Saop
(Mat. 21:33-46; Mar. 12:1-12)
9 Gisuginlan dayon ni Jesus ang mga tawo niini nga sambingay, “May usa ka tawo nga may yuta nga gipatamnan niya ug ubas. Pagkahuman gipasaopan niya kini ug milakaw ngadto sa layong dapit. 10 Sa panahon na sa pagpamupo sa ubas, gisugo niya ang usa ka sulugoon ngadto sa mga saop aron sa pagkuha sa iyang bahin. Apan pag-abot didto sa sulugoon, gikulata nila kini ug gipapauli nga walay dala. 11 Unya nagsugo na usab ang tag-iya ug usa pa ka sulugoon. Apan pag-abot sa sulugoon didto sa mga saop gikulata usab kini ug gipakaulawan ug gipapauli usab nila nga walay dala. 12 Nagsugo pa gayod ang tag-iya ug ikatulong sulugoon, apan pag-abot niya didto gipasakitan nila kini ug giabog pauli. 13 Busa ang tag-iya sa ubasan miingon, ‘Unsa na lang kaha ang akong buhaton? Ah, sugoon ko na lang ang akong pinalanggang anak, kay tingali ug tahoron nila siya.’ 14 Apan sa pagkakita sa mga saop sa iyang anak, miingon sila, ‘Ania na ang manununod. Dali, patyon nato siya aron maato na ang iyang mapanunod.’ 15 Busa gidala nila kini ngadto sa gawas sa ubasan ug gipatay.”
Unya miingon si Jesus sa mga tawo, “Karon, unsa man ang buhaton sa tag-iya ngadto kanila? 16 Sigurado gayod nga adtoon niya ang mga saop ug pamatyon. Unya pasaopan niya sa uban ang iyang ubasan.” Pagkadungog niini sa mga tawo miingon sila, “Hinaut unta nga dili itugot sa Dios nga mahitabo ang sama niana!” 17 Apan gitan-aw sila ni Jesus ug gipangutana, “Unsa man diay ang kahulogan sa Kasulatan nga nagaingon:
‘Ang bato nga gisalikway sa mga panday
mao gayod hinuon ang nahimong pundasyon.’[a]
18 Si bisan kinsa nga mahulog niadtong batoha mabalian, apan ang mahulogan sa maong bato madugmok gayod.”
Ang Pangutana bahin sa Pagbayad ug Buhis
(Mat. 22:15-22; Mar. 12:13-17)
19 Niadtong higayona dakpon na unta siya sa mga magtutudlo sa Kasugoan ug sa kadagkoan sa mga pari, kay nahibaloan nila nga sila gayod ang iyang gitumong sa iyang sambingay. Apan nahadlok sila sa mga tawo. 20 Busa naghulat na lang sila ug laing higayon. Nagpadala sila ug mga espiya nga nagpakaaron-ingnon nga maayo ang ilang tuyo, aron nga kon may makita sila nga sayop sa iyang gipanulti, isumbong nila siya ngadto sa gobernador. 21 Nangutana kining mga espiya kang Jesus, “Magtutudlo, nasayod kami nga husto ang imong gipanulti ug gipanudlo. Ug wala ka gayoy gipalabi bisan kinsa, hinuon ang kamatuoran mahitungod sa kabubut-on sa Dios alang sa mga tawo mao gayod ang imong gipanudlo. 22 Sa imong huna-huna, husto ba o dili nga kita, isip mga Judio, mobayad ug buhis ngadto sa Emperador sa Roma?” 23 Apan nahibaloan ni Jesus ang ilang daotang tuyo, busa miingon siya kanila, 24 “Pakit-a ninyo ako ug kuwarta. Kang kinsa bang hitsura ug ngalan ang nahimutang diha?” Mitubag sila, “Iya sa Emperador.” 25 Busa miingon si Jesus kanila, “Kon mao kana, ihatag ninyo sa Emperador ang iya sa Emperador ug sa Dios ang iya sa Dios.” 26 Busa sa atubangan sa tanan wala gayod nila siya mabitik sa iyang gipanulti. Ug tungod kay natingala sila sa tubag ni Jesus, mihilom na lang sila.
Ang Pulong Sa Dios (Cebuano New Testament) Copyright © 1988, 2001 by International Bible Society® Used by Permission. All rights reserved worldwide.