Old/New Testament

Gitugotan ni Haring Darius ang Pagpatukod Pag-usab sa Templo

6 Busa nagmando si Haring Darius sa pagsusi sa mga kasulatan nga atua sa tipiganan niini didto sa Babilonia. ² Ug didto sa palasyo sa siyudad sa Ecbatana, nga sakop sa probinsya sa Media, nakita ang usa ka linukot nga kasulatan diin nasulat ang mosunod:

^3-4 “Sa unang tuig sa paghari ni Cyrus, nagmando siya nga tukoron pag-usab ang templo sa Dios sa Jerusalem diin ihalad ang mga halad. Kinahanglan 90 ka piye ang iyang kahabugon ug 90 ka piye usab ang iyang gilapdon, ug ang matag tulo ka patong sa bato niini sapawan ug usa ka patong sa tablon. Kinahanglan nga lig-on ang pundasyon niini. Ang tanang gasto kuhaon gikan sa panudlanan sa gingharian. ⁵ Ug ang bulawan ug pilak nga mga galamiton sa templo sa Dios nga gidala ni Nebucadnezar nga hari sa Babilonia kinahanglan ibalik sa butanganan niini didto sa templo sa Jerusalem.”

⁶ Busa mao kini ang mensahe ni Haring Darius kang Tatenai, nga gobernador sa probinsya sa kasadpan sa Eufrates, kang Shetar Bozenai, ug sa kauban nilang mga opisyal niana nga probinsya:

“Palayo kamo diha sa templo sa Dios. ⁷ Ayaw kamo panghilabot sa pagpatukod niini. Pasagdi lang ninyo ang gobernador ug ang uban pang mga kadagkoan sa mga Judio sa pagpatukod niini pag-usab sa dapit nga gitukoran niini kaniadto.

⁸ “Nagamando usab ako nga tabangan ninyo ang mga kadagkoan sa mga Judio pinaagi sa pagbayad dayon sa tanang galastohan aron dili malangan ang pagtrabaho. Ang bayad kuhaon ninyo gikan sa panudlanan sa gingharian nga naggikan sa mga buhis sa inyong probinsya. ⁹ Adlaw-adlaw, kinahanglan hatagan ninyo ang mga pari sa Jerusalem sa ilang kinahanglanon sama sa nati nga mga baka, laki nga mga karnero, ug nati nga mga karnero alang sa halad nga sinunog ngadto sa Dios sa langit,^[a] apil usab sa trigo, asin, bino, ug lana. Kinahanglan dili gayod kamo mopakyas sa paghatag, ¹⁰ aron nga makahalad sila sa mga halad nga makapalipay sa Dios sa langit, ug makaampo sila alang kanako ug sa akong mga anak.

¹¹ “Nagamando pa gayod ako nga si bisan kinsa nga mosupak niini tuhogon sa kahoy nga kinuha gikan sa iyang balay, ug ang iyang balay gubaon hangtod nga wala nay mapuslan niini.^{[b] 12} Hinaut pa nga ang Dios nga nagpili sa Jerusalem ingon nga dapit nga pagasimbahan kaniya magalaglag ni bisan kinsa nga hari o nasod nga mosupak niining mando ug moguba niining templo sa Jerusalem.

“Ako, si Darius, ang nagmando niini. Kinahanglan tumanon gayod kini.”

Gidedikar ang Templo

¹³ Gituman gayod nila ni Tatenai nga gobernador, Shetar Bozenai, ug sa ilang mga kauban ang mando ni Haring Darius. ¹⁴ Busa padayon nga nagtrabaho ang mga kadagkoan sa mga Judio samtang gidasig sila sa mga mensahe sa mga propeta nga sila si Haggai ug Zacarias nga apo ni Iddo. Nahuman nilag trabaho ang templo sumala sa sugo sa Dios sa Israel nga gipatuman ni Cyrus, Darius, ug Artaxerxes, nga mga hari sa Persia. ¹⁵ Nahuman ang templo sa ikatulo nga adlaw sa ika-12 nga bulan, nga mao ang bulan sa Adar, niadtong ikaunom nga tuig sa paghari ni Darius.

¹⁶ Malipayong nagsaulog sa pagdedikar sa templo sa Dios ang mga katawhan sa Israel—ang mga pari, ang mga Levita, ug ang uban pang namalik gikan sa pagkabihag. ¹⁷ Niining pagdedikar sa templo sa Dios, naghalad sila ug 100 ka torong baka, 200 ka laking karnero, ug 400 ka nating karnero. Naghalad usab sila ug 12 ka laking kanding isip halad sa paghinlo^[c] sa matag tribo sa Israel. ¹⁸ Gipahimutang nila ang mga pari ug ang mga Levita sa ilang tagsa-tagsa ka katungdanan sa templo sa Jerusalem sumala sa nahisulat sa Libro ni Moises.

Ang Pista sa Paglabay sa Anghel

¹⁹ Sa ika-14 nga adlaw sa unang bulan, sa pagkasunod nga tuig, gisaulog sa mga Israelinhon nga namalik gikan sa pagkabihag ang Pista sa Paglabay sa Anghel. ²⁰ Nanghinlo ang mga pari ug ang mga Levita sa ilang kaugalingon aron mahimo silang takos sa pagpangulo sa mga seremonya. Unya giihaw sa mga Levita ang mga karnero nga mga halad alang sa pagsaulog sa Pista sa Paglabay sa Anghel. Gihimo nila kini alang sa tanan nga namalik gikan sa pagkabihag, alang sa mga pari nga ilang mga paryente, ug alang sa ilang kaugalingon. ²¹ Kini nga mga halad gikaon sa tanang mga Israelinhon nga namalik gikan sa pagkabihag, ug sa mga tawo nga nagpuyo didto nga mibiya na sa daotang mga binuhatan aron pagsimba sa Ginoo, ang Dios sa Israel. ²² Sulod sa pito ka adlaw gisaulog nila nga malipayon ang Pista sa Pan nga Walay Patubo, kay gilipay sila sa Ginoo pinaagi sa pagtandog sa kasingkasing sa hari sa Asiria,^[d] aron tabangan sila sa pagtrabaho sa templo sa Dios, ang Dios sa Israel.

Miabot si Ezra sa Jerusalem

7 ^1-6 Paglabay sa daghang katuigan, sa dihang si Artaxerxes na ang hari sa Persia, miabot si Ezra sa Jerusalem gikan sa Babilonia. Kini si Ezra anak ni Seraya. Si Seraya anak ni Azaria. Si Azaria anak ni Hilkia. Si Hilkia anak ni Shalum. Si Shalum anak ni Zadok. Si Zadok anak ni Ahitub. Si Ahitub anak ni Amaria. Si Amaria anak ni Azaria. Si Azaria anak ni Merayot. Si Merayot anak ni Zerahia. Si Zerahia anak ni Uzi. Si Uzi anak ni Buki. Si Buki anak ni Abishua. Si Abishua anak ni Finehas. Si Finehas anak ni Eleazar. Si Eleazar anak ni Aaron, ang pangulong pari.

Si Ezra usa ka magtutudlo nga hanas sa Kasugoan ni Moises nga gihatag sa Ginoo, ang Dios sa Israel. Gihatag sa hari ang tanan niyang gipangayo tungod kay gitabangan siya sa Ginoo nga iyang Dios. ⁷ May nanguban kaniya nga mga Israelinhon sa iyang pagbalik sa Jerusalem niadtong ikapito nga tuig sa paghari ni Artaxerxes. Apil sa mga nanguban mao ang mga pari, mga Levita, mga mag-aawit, mga guwardya sa mga pultahan sa templo, ug mga sulugoon sa templo. ^8-9 Mibiya si Ezra sa Babilonia sa unang adlaw sa unang bulan. Ug sa tabang sa Dios, nakaabot siya sa Jerusalem sa unang adlaw sa ikalimang bulan, niadtong ikapitong tuig sa paghari ni Artaxerxes. ¹⁰ Gitabangan siya sa Dios tungod kay hugot gayod ang iyang tinguha sa pagtuon ug sa pagtuman sa Kasugoan sa Ginoo, ug sa pagtudlo sa mga tulumanon ug mga lagda niini sa mga Israelinhon.

Ang Sulat ni Artaxerxes kang Ezra

¹¹ Mao kini ang sulat nga gihatag ni Haring Artaxerxes kang Ezra nga pari ug magtutudlo, nga hanas sa mga sugo ug mga tulumanon nga gihatag sa Ginoo sa mga Israelinhon:

¹² “Gikan kang Haring Artaxerxes nga hari sa mga hari. Alang kang Ezra, nga pari ug magtutudlo sa Kasugoan sa Dios sa langit.^[e]

¹³ “Nagpakanaog ako ug mando nga si bisan kinsa sa mga Israelinhon dinhi sa akong gingharian, apil mga pari ug mga Levita nga gustong mouban kanimo sa pagbalik sa Jerusalem, mahimong mouban. ¹⁴ Ako ug ang akong pito ka magtatambag nagkauyon nga paadtoon ka sa Juda ug sa Jerusalem aron sa pagsusi kon gituman ba nila ang Kasugoan nga gitugyan kanimo sa imong Dios. ¹⁵ Dad-a usab ang mga bulawan ug mga pilak nga kinasingkasing namong ihatag sa Dios sa Israel nga nagpuyo^[f] sa Jerusalem. ¹⁶ Dad-a usab ang tanang pilak ug bulawan nga madawat mo gikan sa mga katawhan sa probinsya sa Babilonia, apil ang kinabubut-on nga tabang sa mga katawhan sa Israel ug sa ilang mga pari alang sa templo sa ilang Dios sa Jerusalem. ¹⁷ Siguroha nga kining kuwartaha gamiton sa pagpalit ug mga torong baka, mga laking karnero, mga nating karnero, mga kalan-on,^[g] ug bino nga ihalad sa halaran sa templo sa inyong Dios nga anaa sa Jerusalem. ¹⁸ Ang mahibilin nga bulawan ug pilak mahimong gamiton sa bisan unsa nga butang nga gituohan nimo ug sa imong mga katagilungsod nga nahisubay sa kabubut-on sa inyong Dios. ¹⁹ Apan ang tanang mga galamiton nga gitugyan kanimo alang sa pag-alagad sa templo sa imong Dios kinahanglang ihatag mo sa Dios sa Jerusalem. ²⁰ Kon may uban ka pang kinahanglanon alang sa templo, pagkuha lang gikan sa panudlanan sa gingharian.

²¹ “Ako, si Haring Artaxerxes, nagamando sa tanang tresurero sa probinsya sa kasadpang Eufrates sa paghatag gayod dayon sa bisan unsa nga pangayoon kaninyo ni Ezra, ang pari ug magtutudlo sa Kasugoan sa Dios sa langit. ²² Hatagi ninyo siya hangtod sa 3,500 ka kilong plata, 300 ka sakong trigo, 550 ka galon nga bino, 550 ka galon nga lana sa olibo, ug bisan unsa kadaghan sa asin nga kinahanglanon. ²³ Ihatag gayod ninyo ang tanang kinahanglanon sa templo sumala sa gimando sa Dios sa langit kay basin ug masuko siya sa akong gingharian ug sa akong mga anak. ²⁴ Gipahibalo usab namo kamo nga dili ninyo pabayron ug buhis ug uban pang bayranan ang mga pari, mga Levita, mga musikero, mga guwardya sa mga pultahan sa templo, mga sulugoon sa templo, ug uban pa nga nagatrabaho niining templo sa Dios.

²⁵ “Ug ikaw, Ezra, sumala sa kaalam nga gihatag sa Dios kanimo, pagpili ug mga tigdumala ug mga maghuhukom nga modumala sa tanang mga tawo sa probinsya sa kasadpang Eufrates nga nahibalo sa Kasugoan sa imong Dios. Ug tudloi ninyo ang mga tawo nga wala nahibalo sa Kasugoan. ²⁶ Si bisan kinsa nga dili motuman sa balaod sa imong Dios ug sa balaod sa hari pagasilotan gayod. Mahimo siyang patyon, abugon gikan sa iyang dapit, kuhaan sa iyang kabtangan o prisohon.”

Gidayeg ni Ezra ang Dios

²⁷ Miingon si Ezra, “Dayegon ang Ginoo, ang Dios sa atong mga katigulangan, nga nagtandog sa kasingkasing sa hari sa paghatag ug dungog sa templo sa Ginoo sa Jerusalem. ²⁸ Tungod sa kaayo sa Ginoo kanako, gitagad ako pag-ayo sa hari ug sa iyang mga magtatambag, apil ang tanan niyang gamhanang mga opisyal. Ug tungod kay gitabangan ako sa Ginoo nga akong Dios, nakaangkon ako sa kaisog sa pagtigom ug mga pangulo sa Israel nga mouban kanako sa Jerusalem.”

Ang mga Pangulo sa Pamilya nga Namalik sa Jerusalem Uban ni Ezra

8 Miingon si Ezra, “Mao kini ang mga pangulo sa mga pamilya gikan sa Babilonia nga miuban kanako balik sa Jerusalem niadtong paghari ni Artaxerxes:

Nangita si Ezra ug mga Levita alang sa Templo

¹⁵ Miingon pa si Ezra, “Gitigom ko ang mga tawo nga mouban kanako sa Jerusalem, didto sa suba nga nagadagayday paingon sa Ahava. Nagkampo kami didto sulod sa tulo ka adlaw. Sa dihang gitan-aw ko ang lista sa mga tawo nga mouban kanako, apil na ang mga pari, nadiskobrehan ko nga wala gayod didtoy mga Levita. ¹⁶ Busa gipatawag ko ang mga pangulo sa grupo nga sila si Eliezer, Ariel, Shemaya, Elnatan, Jarib, Elnatan, Natan, Zacarias ug Meshulam, ug ang duha ka maalamon nga tawo nga sila si Joyarib ug si Elnatan. ¹⁷ Gipaadto ko sila kang Iddo nga pangulo didto sa Casifia aron hangyoon siya ug ang iyang paryente nga mga sulugoon sa templo nga magpadala ug mga tawo nga moalagad sa templo sa Dios. ¹⁸ Tungod sa kaayo sa Dios kanamo, gipadala nila kanamo si Sherebia, kauban ang iyang mga anak ug mga paryente nga mga lalaki—18 silang tanan. Si Sherebia maabilidad nga tawo ug kaliwat ni Mali nga kaliwat ni Levi, nga anak ni Israel.^{[h] 19} Gipadala usab nila si Hashabia, kauban si Jeshaya nga gikan sa pamilya ni Merari, ug ang iyang mga igsoon ug mga pag-umangkon nga mga lalaki—20 silang tanan. ²⁰ Gipadala pa gayod nila ang 220 ka sulugoon sa templo. Ang mga sulugoon sa templo gipili kaniadto ni Haring David ug sa iyang mga opisyal aron pagtabang sa mga Levita. Nalista tanan ang ilang mga ngalan.”

Nagpuasa ug Nagaampo Sila si Ezra

²¹ Didto sa kilid sa Suba sa Ahava, miingon ako sa grupo nga magpuasa kami ug magpaubos sa among kaugalingon atubangan sa among Dios aron hangyoon siya nga bantayan kami ug ang among mga kabataan ug mga kabtangan sa among lakaw. ²² Kay naulaw akong mangayo sa hari ug mga sundalo ug mga tigkabayo nga mobantay kanamo batok sa mga kaaway samtang naglakaw kami, tungod kay miingon man kami sa hari nga tabangan sa among Dios ang tanang nagasalig kaniya, apan masuko pag-ayo ang Dios sa mga nagasalikway kaniya. ²³ Busa nagpuasa kami ug nagaampo sa atong Dios nga bantayan niya kami, ug gitubag niya ang among pag-ampo.

Ang mga Halad alang sa Templo

²⁴ Nagpili akog 12 gikan sa mga nangulo nga mga pari, walay labot kang Sherebia, Hashabia, ug sa napulo nila ka paryente. ²⁵ Pagkahuman, gitugyan ko kanila nga walay kulang^[i] ang mga plata, bulawan, ug mga galamiton nga gihatag sa hari, sa iyang mga magtatambag, sa iyang mga opisyal, ug sa mga Israelinhon, alang sa templo sa atong Dios. ^26-27 Mao kini ang akong gitugyan kanila:

²⁸ Miingon ako sa mga pari, “Kamo ug kining mga galamiton gilain alang sa Ginoo. Ang mga pilak ug mga bulawan kinabubut-on nga halad alang sa Ginoo, ang Dios sa inyong mga katigulangan. ²⁹ Ampingi ninyo kini pag-ayo hangtod nga madala ninyo kini sa mga bodega sa templo sa Ginoo sa Jerusalem nga walay kulang,^[j] atubangan sa mga pangulong pari, mga Levita, ug sa mga pangulo sa mga pamilya sa mga Israelinhon.”

³⁰ Busa gikuha sa mga pari ug sa mga Levita ang mga pilak, bulawan, ug mga galamiton nga walay kulang, aron dad-on sa templo sa atong Dios sa Jerusalem.

Ang Pagbalik sa Jerusalem

³¹ Mibiya kami sa Suba sa Ahava alang sa among lakaw paingon sa Jerusalem sa ika-12 nga adlaw sa unang bulan. Gitabangan kami sa among Dios ug gipanalipdan niya kami batok sa mga kaaway ug mga tulisan nga mangatang sa dalan. ³² Pag-abot namo sa Jerusalem, mipahulay kami ug tulo ka adlaw.

³³ Sa ikaupat nga adlaw, miadto kami sa templo sa among Dios ug gitugyan namo nga walay kulang ang mga pilak, bulawan, ug mga galamiton ngadto kang Meremot nga pari nga anak ni Uria. Kauban niya si Eleazar nga anak ni Finehas ug ang duha ka Levita nga sila si Jozabad nga anak ni Jeshua ug si Noadia nga anak ni Binui. ³⁴ Giihap ug gitimbang kadtong tanan, ug gilista.

³⁵ Unya ang tanang namalik gikan sa pagkabihag naghalad sa Dios sa Israel ug mga halad nga sinunog: 12 ka torong baka alang sa tibuok Israel, 96 ka laking karnero, 77 ka nating karnero. Naghalad usab silag 12 ka kanding nga laki, isip halad sa paghinlo. Kining tanan mga halad nga sinunog alang sa Ginoo. ³⁶ Gihatag usab nila sa mga gobernador ug mga opisyal sa probinsya sa kasadpang Eufrates ang dokumento diin nahisulat ang mando sa hari. Ug kini sila mitabang sa katawhan sa Israel ug sa templo sa Dios.

Nagpakita si Jesus sa Pito ka mga Tinun-an

21 Paglabay sa pipila ka adlaw, nagpakita pag-usab si Jesus sa iyang mga tinun-an didto sa daplin sa Linaw sa Tiberias. Mao kini ang nahitabo: ² Nagpundok sila si Simon Pedro, si Tomas nga gitawag nga Kaluha, si Natanael nga taga-Cana nga sakop sa Galilea, ang mga anak ni Zebede, ug may duha pa gayod ka tinun-an ni Jesus. ³ Unya, miingon si Simon Pedro sa iyang mga kauban, “Mangisda ako.” Miingon usab sila, “Mouban kami kanimo.” Busa misakay sila sa sakayan ug nagpalawod. Apan niadto nga gabii wala gayod silay nakuha. ⁴ Sa dihang mosidlak na ang adlaw, may nakita sila nga nagatindog didto sa baybayon. Apan wala sila masayod nga si Jesus kadto. ⁵ Miingon si Jesus kanila, “Mga higala, may nakuha ba kamo?” Mitubag sila, “Wala gayod.” ⁶ Miingon siya kanila, “Itaktak ninyo ang inyong pukot sa tuo nga dapit sa sakayan, ug may makuha kamo.” Busa gitaktak nila sa tuo nga dapit ang ilang pukot. Pagbira nila dili na nila kini madaog tungod sa kadaghan sa isda nga ilang nakuha. ⁷ Unya miingon kang Pedro ang tinun-an nga gimahal ni Jesus, “Ang Ginoo diay kadto!” Pagkadungog niini ni Pedro, gisul-ob niya pagbalik ang iyang bisti nga iyang gihubo ug milukso sa tubig ug milangoy paingon kang Jesus. ⁸ Ang uban nga mga tinun-an nga didto sa sakayan nagpabaybay nga nagabira sa pukot nga puno sa mga isda, kay ang ilang gilay-on gikan sa baybayon mga 50 na man lang ka dupa. ⁹ Sa nakakawas na sila, aduna silay nakita nga tinapok nga baga nga may gisugba nga isda ug may pan usab. ¹⁰ Miingon dayon si Jesus kanila, “Pagdala kamo dinhi ug pipila ka isda nga inyong nakuha.” ¹¹ Busa misaka si Simon Pedro sa sakayan ug gibira niya pabaybay ang pukot nga puno sa dagkong mga isda nga 153 ka buok. Apan bisan pa sa kadaghan sa ilang nakuha, wala gayod magisi ang pukot. ¹² Miingon si Jesus kanila, “Dali kamo ngari aron mamahaw.” Wala gayoy bisan usa sa iyang mga tinun-an nga nangisog sa pagpangutana kon kinsa gayod siya, kay nahibalo sila nga siya mao ang Ginoo. ¹³ Gikuha dayon ni Jesus ang pan ug gipanghatag kanila. Mao usab ang iyang gihimo sa isda. ¹⁴ Ikatulo na kini ka higayon nga nagpakita si Jesus sa iyang mga tinun-an sukad sa iyang pagkabanhaw.

Si Jesus ug si Pedro

¹⁵ Pagkahuman nilag pamahaw, miingon si Jesus kang Simon Pedro, “Simon nga anak ni Juan, gihigugma mo ba ako labaw pa niining imong mga kauban?” Mitubag si Pedro, “Oo, Ginoo, nahibalo ka nga gihigugma ko ikaw.” Miingon si Jesus kaniya, “Atimana ang akong mga karnero.” ¹⁶ Miingon pag-usab si Jesus kaniya, “Simon nga anak ni Juan, gihigugma mo ba ako?” Mitubag siya pag-usab, “Oo, Ginoo, nahibalo ka nga gihigugma ko ikaw.” Miingon si Jesus kaniya, “Atimana ang akong mga karnero.” ¹⁷ Sa ikatulong higayon miingon pag-usab si Jesus, “Simon nga anak ni Juan, gihigugma mo ba ako?” Nahiubos si Pedro tungod kay katulo na siya pangutan-a ni Jesus kon gihigugma ba niya siya. Busa miingon si Pedro kaniya, “Ginoo, nahibalo ka sa tanan, ug nahibalo ka nga gihigugma ko ikaw.” Miingon si Jesus kaniya, “Atimana ang akong mga karnero. ¹⁸ Sa pagkatinuod, sa batan-on ka pa, ikaw mismo ang nagbakos sa imong kaugalingon ug nakaadto ka bisan asa nga imong gusto. Apan kon tigulang ka na gani, padupahon ka lang ug lain nay mosuot kanimo ug bakos, ug dad-on ka sa lugar nga dili mo gustong adtoan.” ¹⁹ (Gisulti kini ni Jesus aron ipahibalo kanila kon unsang matanga sa kamatayon ang maagian ni Pedro, ug pinaagi niadto nga kamatayon madayeg niya ang Dios.) Ug miingon si Jesus kang Pedro, “Sunod kanako.”

Ang Pinalanggang Tinun-an ni Jesus

²⁰ Paglingi ni Pedro nakita niya nga nagasunod kanila ang pinalanggang tinun-an ni Jesus. (Siya mao kadtong duol gayod kang Jesus niadtong nanihapon sila, ug ang nangutana sa Ginoo kon kinsa ang magluib kaniya.) ²¹ Pagkakita ni Pedro kaniya, miingon siya kang Jesus, “Unsa may mahitabo kaniya Ginoo?” ²² Mitubag si Jesus kaniya, “Kon buot ko nga dili siya mamatay hangtod sa akong pagbalik dinhi sa kalibotan, unsay labot mo? Basta ikaw sunod lang kanako.” ²³ Busa mikaylap ang balita ngadto sa mga kaigsoonan diha sa Ginoo nga kadto nga tinun-an dili mamatay. Apan wala mag-ingon si Jesus nga dili siya mamatay, kondili ang iyang giingon, “kon buot ko nga dili siya mamatay hangtod sa akong pagbalik, unsay labot mo?” ²⁴ Siya mao ang tinun-an nga nagapamatuod nga tinuod ang nahisulat dinhi, ug siya mismo ang nagsulat niini. Ug nahibaloan nato nga tinuod ang iyang ginasulti. ²⁵ Daghan pa gayod ang mga gipangbuhat ni Jesus nga kon tagsa-tagsaon ug sulat, tingali ang tibuok kalibotan dili paigo nga kabutangan sa mga libro nga masulat.