Chronological

Ang Paghari ni Ahaz sa Juda

(2 Hari 16:1-4)

28 Nagaedad si Ahaz ug 20 ka tuig sa dihang nahimo siyang hari. Sa Jerusalem siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa 16 ka tuig. Daotan ang iyang gihimo atubangan sa Ginoo, dili sama sa gihimo sa iyang katigulangan nga si David. ² Gisunod niya ang mga daotang gawi sa mga hari sa Israel, ug naghimog metal nga mga imahen ni Baal. ³ Nagsunog siyag mga halad sa Kapatagan sa Ben Hinom, ug ang iya mismong mga anak gihalad niya sa kalayo. Gisunod niya ang mangil-ad nga mga buhat sa mga nasod nga gipaabog sa Ginoo sa mga Israelinhon. ⁴ Naghalad siyag mga halad ug nagsunog ug insenso sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit, sa ibabaw sa mga bungtod, ug sa ilalom sa matag labong nga kahoy.

⁵ Busa gitugyan siya sa Ginoo nga iyang Dios ngadto sa hari sa Aram.^[a] Gipildi siya sa mga Aramehanon ug daghan sa iyang katawhan ang gibihag ngadto sa Damascus. Gitugyan usab siya ngadto sa hari sa Israel, nga mipatay sa daghan niyang katawhan. ⁶ Sa usa lang ka adlaw 120,000 ka mga sundalo sa Juda ang napatay ni Peka nga hari sa Israel, nga anak ni Remalia. Nahitabo kini sa mga taga-Juda tungod kay gisalikway nila ang Ginoo, ang Dios sa ilang mga katigulangan. ⁷ Gipatay ni Zicri, nga usa ka maisog nga sundalo sa Israel,^[b] si Maasea nga anak ni Haring Ahaz, si Azrikam nga tigdumala sa palasyo, ug si Elkana nga ikaduha sa hari. ⁸ Gibihag sa mga taga-Israel gikan sa ilang mga kadugo nga mga taga-Juda ang 200,000 ka mga kababayen-an ug mga kabataan. Gipanguha usab nila ang mga kabtangan sa mga taga-Juda ug gidala sa ilang pagbalik sa Samaria.

⁹ May usa ka propeta sa Ginoo didto sa Samaria nga ginganlan ug Oded. Sa dihang miabot ang mga sundalo sa Samaria, gisugat sila ni Oded ug giingnan, “Gitugyan kaninyo sa Ginoo nga inyong Dios ang Juda tungod sa iyang kasuko kanila. Apan gipamatay ninyo sila sa walay kalooy, ug nahibaloan kini sa Ginoo didto sa langit. ¹⁰ Ug karon buot pa ninyong himuong mga ulipon kining mga lalaki ug babaye nga gikan sa Jerusalem ug sa ubang bahin sa Juda. Wala ba kamoy sala sa Ginoo nga inyong Dios? ¹¹ Pamati kamo kanako! Ibalik ninyo ang inyong mga kadugo nga inyong gibihag kay nasuko pag-ayo ang Ginoo kaninyo.”

¹² Unya ang pipila ka mga pangulo sa Israel nga sila si Azaria nga anak ni Jehohanan, Berekia nga anak ni Meshilemot, Jehizkia nga anak ni Shalum, ug Amasa nga anak ni Hadlai, miuyon kang Obed ug miingon ngadto sa mga sundalo nga bag-ong nangabot gikan sa gira: ¹³ “Ayaw ninyo dad-a dinhi kanang mga bihag, kay manubag kita niana sa Ginoo. Dugangan pa ba ninyo ang atong sala? Daghan na kaayo kitag sala, ug nasuko na pag-ayo ang Ginoo sa Israel.”

¹⁴ Busa atubangan sa mga pangulo ug sa tibuok katilingban, gibuhian sa mga sundalo ang mga bihag ug gibalik ang mga kabtangan nga ilang nailog gikan sa gira. ¹⁵ Unya miduol kadtong upat ka pangulo ngadto sa mga bihag, ug gihatagan nila ang hubo nga mga bihag ug bisti gikan sa mga kabtangan nga nailog sa mga sundalo. Gihatagan nila ang mga bihag ug mga bisti, sandalyas, pagkaon, ilimnon, ug gitambalan ang ilang mga samad. Gipasakay nila sa mga asno ang mga maluya, ug gidala nilag balik ang tanan nga bihag sa ilang mga katagilungsod didto sa Jerico, ang Lungsod sa mga Palma. Pagkahuman, namauli sila sa Samaria.

Nagpangayo ug Tabang si Ahaz sa Asiria

(2 Hari 16:7-9)

¹⁶ Niadtong higayona, nangayog tabang si Haring Ahaz sa hari sa Asiria. ¹⁷ Kay gisulong na usab sa mga taga-Edom ang Juda ug gibihag ang uban nga mga lumulupyo niini. ¹⁸ Gawas pa niini, gisulong usab sa mga Filistihanon ang mga lungsod sa Juda nga anaa sa kabungtoran sa kasadpan^[c] ug sa Negev. Nailog nila ang Bet Shemesh, Ayalon, Gederot, Soco, Timnah, ug Gimzo, apil ang mga baryo sa palibot niini. ¹⁹ Gipaubos sa Ginoo ang Juda tungod kang Haring Ahaz nga mitugot nga magpakasala ang katawhan sa Juda, ug wala gayod siya magmatinumanon sa Ginoo. ²⁰ Busa sa pag-abot ni Tiglat Pileser nga hari sa Asiria, gilisod-lisod niya si Ahaz imbis nga tabangan. ²¹ Gipanguha ni Ahaz ang mga kabtangan sa templo sa Ginoo, sa palasyo, ug sa mga balay sa mga opisyal, ug gihatag kini ngadto sa hari sa Asiria. Apan wala kini makatabang kang Ahaz.

²² Sa panahon sa iyang kalisod, misamot hinuon kamasinupakon sa Ginoo si Haring Ahaz. ²³ Naghalad siya ngadto sa mga dios sa Damascus nga mipildi kaniya. Kay miingon siya, “Gitabangan niini nga mga dios ang mga hari sa Aram. Busa maghalad usab ako kanila aron tabangan usab nila ako.” Apan mao kini ang nakapalaglag kaniya ug sa Israel.

²⁴ Gipanguha ni Ahaz ang mga kagamitan sa templo sa Dios ug gipangdugmok. Gisirad-an niya ang mga pultahan templo, ug nagpatukod siyag mga halaran sa matag eskina sa Jerusalem. ²⁵ Nagpatukod usab siyag mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit sa tanan nga lungsod sa Juda, aron didto maghalad alang sa uban nga mga dios. Ug nakapasuko kini pag-ayo sa Ginoo, ang Dios sa iyang mga katigulangan.

²⁶ Ang uban pang sugilanon mahitungod sa paghari ni Ahaz ug sa iyang mga binuhatan, gikan sa sinugdan hangtod sa kataposan, nahisulat sa libro sa mga sugilanon bahin sa mga hari sa Juda ug Israel. ²⁷ Sa pagkamatay ni Ahaz, gilubong siya sa siyudad sa Jerusalem, apan dili sa lubnganan sa mga hari sa Israel. Ug si Hezekia nga iyang anak mao ang mipuli kaniya ingon nga hari.

Ang Paghari ni Ahaz sa Juda

(2 Cro. 28:1-27)

16 Nahimong hari sa Juda si Ahaz nga anak ni Jotam sa ika-17 nga tuig sa paghari ni Peka, nga anak ni Remalia, sa Israel. ² Nagaedad si Ahaz ug 20 ka tuig sa dihang nahimo siyang hari. Sa Jerusalem siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa 16 ka tuig. Daotan ang iyang gihimo atubangan sa Ginoo nga iyang Dios, dili sama sa gihimo sa iyang katigulangan nga si David. ³ Gisunod niya ang mga gawi sa mga hari sa Israel, ug bisan ang iyang anak gihalad niya sa kalayo. Gisunod niya ang mangil-ad nga mga buhat sa mga nasod nga gipaabog sa Ginoo sa mga Israelinhon. ⁴ Naghalad siyag mga halad ug nagsunog ug insenso sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit, sa ibabaw sa mga bungtod, ug sa ilalom sa matag labong nga kahoy.

⁵ Unya si Rezin nga hari sa Aram ug si Peka nga hari sa Israel, nga anak ni Remalia, misulong sa Jerusalem, ug gilibotan nila kini. Apan wala nila mapildi si Ahaz. ⁶ Niadtong higayona, nabawi ni Rezin nga hari sa Aram^[a] ang Elat pinaagi sa pag-abog sa katawhan sa Juda. Namalhin dayon ang ubang mga Aramehanon^[b] sa Elat ug didto na namuyo hangtod karon.

⁷ Nagsugo si Ahaz ug mga mensahero sa pagdala niini nga mensahe ngadto kang Tiglat Piliser nga hari sa Asiria: “Imo akong alagad, anhi dinhi ug luwasa ako gikan sa kamot sa hari sa Aram ug sa hari sa Israel nga misulong kanako.” ⁸ Gikuha ni Ahaz ang pilak ug bulawan sa templo sa Ginoo ug sa bodega sa palasyo ug gipadala kini ngadto sa hari sa Asiria ingon nga gasa. ⁹ Misugot ang hari sa Asiria sa gihangyo ni Ahaz, busa gisulong niya ang Damascus ug giilog kini. Gidala niya ang mga lumulupyo niini ngadto sa Kir ingon nga mga bihag, ug gipatay niya si Rezin.

¹⁰ Unya miadto si Haring Ahaz sa Damascus sa pagpakigkita kang Tiglat Piliser nga hari sa Asiria. Sa didto na siya, may nakita siyang halaran. Busa gipadad-an niya ang pari nga si Uria sa hulagway sa halaran apil na ang mga detalye sa pagkahimo niini. ¹¹ Naghimo si Uria ug halaran nga sumala gayod sa hulagway nga gipadala kaniya ni Ahaz, ug nahuman niya ang halaran sa wala pa makabalik si Ahaz. ^12-13 Pag-abot ni Haring Ahaz gikan sa Damascus, nakita niya ang halaran. Miduol siya sa halaran ug naghalad^[c] ug mga halad nga sinunog ug halad sa pagpasidungog. Unya gibuboan niya ang halaran sa halad nga ilimnon ug giwisikan sa dugo sa mananap nga gihalad niya alang sa maayo nga relasyon. ¹⁴ Unya gipakuha niya ang daang halaran nga bronsi nga didto atubangan sa Ginoo, taliwala sa bag-ong halaran ug sa templo sa Ginoo, ug gipabutang niya kini dapit sa amihan sa bag-ong halaran. ¹⁵ Nagmando dayon siya kang Uria nga pari, “Gamita ang bag-ong halaran sa paghalad sa mga halad nga sinunog kada buntag ug sa mga halad sa pagpasidungog kada gabii. Gamita usab kini sa paghalad sa mga halad nga sinunog ug mga halad isip pagpasidungog sa Ginoo nga ginahalad sa hari ug sa mga tawo, ug apil na ang mga halad nga ilimnon sa mga tawo. Iwisik sa bag-ong halaran ang dugo sa halad nga sinunog ug sa uban pang mga halad. Apan ang bronsi nga halaran akong gamiton nga akong alampoanan.” ¹⁶ Ug gihimo ni Uria nga pari ang gisugo kaniya ni Haring Ahaz.

¹⁷ Unya gikuha ni Haring Ahaz ang mga bongbong ug mga palanggana sa mga karomata nga ginagamit sa paghakot ug tubig alang sa templo. Gikuha usab niya ang dakong sudlanan sa tubig nga gitawag ug Dagat gikan sa gitungtongan niini nga mga baka nga bronsi, ug gibutang kini sa tungtonganan nga bato. ¹⁸ Ug aron malipay ang hari sa Asiria, gikuha ni Ahaz gikan sa palasyo ang atop-atop nga ginagamit kon Adlaw nga Igpapahulay ug gisira ang agianan sa hari sa Juda paingon sa templo.

¹⁹ Ang uban pang sugilanon mahitungod sa paghari ni Ahaz, ug ang iyang mga gihimo, nahisulat sa libro sa mga sugilanon bahin sa mga hari sa Juda. ²⁰ Sa dihang namatay si Ahaz, gilubong siya sa lubnganan sa iyang mga katigulangan sa Lungsod ni David. Ug si Hezekia nga iyang anak mao ang mipuli kaniya ingon nga hari.

Ang Paghari ni Hosea sa Israel

17 Nahimong hari sa Israel si Hosea nga anak ni Elah sa ika-12 nga tuig sa paghari ni Ahaz sa Juda. Sa Samaria siya nagpuyo, ug naghari siya sulod sa siyam ka tuig. ² Daotan ang iyang gihimo atubangan sa Ginoo, apan dili gayod sama kadaotan sa gihimo sa mga hari sa Israel nga nauna kaniya.

³ Gisulong ni Shalmaneser nga hari sa Asiria si Hosea. Nailalom siya sa gahom ni Shalmaneser ug gipabayad ug buhis. ⁴ Apan nadiskobrehan sa hari sa Asiria nga nagluib si Hosea. Nagpadala kini ug mensahe sa pagpangayo ug tabang ngadto kang So nga hari sa Ehipto. Wala na usab siya mohatag sa iyang tinuig nga buhis. Busa gipadakop siya ni Shalmaneser ug gipriso.

⁵ Unya gisulong sa hari sa Asiria ang tibuok Israel, ug sulod sa tulo ka tuig gilibotan niya ang Samaria. ⁶ Ug sa ikasiyam nga tuig sa paghari ni Hosea, giilog sa hari sa Asiria ang Samaria, ug gidala niya ang mga taga-Israel sa Asiria ingon nga mga bihag. Gipapuyo niya sila sa lungsod sa Hala, sa mga lugar duol sa Suba sa Habor sa Gozan, ug sa mga lungsod sa mga Medianhon.

⁷ Nahitabo kini sa mga taga-Israel tungod kay nakasala sila sa Ginoo nga ilang Dios nga maoy nagpagawas kanila gikan sa Ehipto ug nagluwas kanila gikan sa mga kamot sa Faraon nga hari sa Ehipto. Misimba sila sa ubang mga dios ⁸ ug misunod sa mga buhat sa mga nasod nga giabog sa Ginoo gikan niining yutaa sa pag-abot sa mga Israelinhon. Misunod usab sila sa mga binuhatan nga gitudlo sa mga hari sa Israel. ⁹ Naghimo sila sa tago sa mga butang nga supak sa Ginoo nga ilang Dios. Naghimo usab sila ug mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit sa Israel, gikan sa gagmayng mga baryo^[d] ngadto sa dagkong mga pinarilan nga mga lungsod. ¹⁰ Nagpatindog sila ug handomanan nga mga bato ug mga poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera ibabaw sa matag bungtod ug ilalom sa matag labong nga kahoy. ¹¹ Nagsunog sila ug mga insenso sa matag simbahanan sa habog nga mga dapit, sama sa gihimo sa mga nasod nga giabog sa Ginoo gikan niining yutaa sa pag-abot sa mga Israelinhon. Gihimo nila ang mga daotang butang nga nakapasuko sa Ginoo. ¹² Misimba sila sa mga dios-dios bisag nagaingon ang Ginoo nga dili gayod nila kini buhaton. ¹³ Kanunayng gipahimangnoan sa Ginoo ang Israel ug Juda pinaagi sa iyang mga propeta ug manalagna: “Biya na kamo sa inyong mga daotang gawi. Tumana ninyo ang akong mga sugo ug mga tulumanon nga anaa sa tibuok nga Kasugoan nga gipatuman ko sa inyong mga katigulangan, ug akong gihatag kaninyo pinaagi sa akong mga alagad nga mga propeta.” ¹⁴ Apan wala sila motuman. Gahi silag ulo sama sa ilang mga katigulangan nga wala motuo sa Ginoo nga ilang Dios. ¹⁵ Gisalikway nila ang mga tulumanon ug ang kasabotan nga gihimo niya sa ilang mga katigulangan, ug gipakawalay-bili nila ang iyang mga pahimangno kanila. Gisunod nila ang mga walay pulos nga mga dios-dios, ug nahimo usab silang walay pulos. Gisunod nila ang mga nasod sa ilang palibot bisan ug gimandoan sila sa Ginoo nga dili nila kini sundon. Gihimo gayod nila ang mga butang nga gidili kanila sa Ginoo. ¹⁶ Gisalikway nila ang tanang sugo sa Ginoo nga ilang Dios, ug naghimo sila ug rebulto sa duha ka nating baka ug poste nga simbolo sa diosa nga si Ashera. Gisimba nila si Baal ug ang tanang butang nga anaa sa kalangitan. ¹⁷ Gihalad nila ang ilang mga anak sa kalayo; midangop sila sa mga mananagna ug mga mamamarang, ug gitugyan nila ang ilang kaugalingon sa daotang buhat atubangan mismo sa Ginoo, ug nakapasuko kini kaniya.

¹⁸ Nasuko pag-ayo ang Ginoo sa Israel ug gipapahawa niya sila sa iyang presensya. Ang tribo lang ni Juda mao ang nahibilin. ¹⁹ Apan bisan ang Juda wala usab motuman sa mga sugo sa Ginoo nga ilang Dios. Gisunod nila ang mga binuhatan nga gitudlo kanila sa mga taga-Israel. ²⁰ Busa gisalikway sa Ginoo ang tanang mga kaliwat ni Israel. Gisilotan niya sila pinaagi sa pagtugyan kanila sa mga nanulong kanila hangtod nga nahanaw sila sa iyang presensya.

²¹ Sa dihang gibulag sa Ginoo ang Israel gikan sa gingharian ni David, gihimo sa mga taga-Israel si Jeroboam nga anak ni Nebat nga ilang hari. Giaghat ni Jeroboam ang mga taga-Israel sa pagbiya sa Ginoo, ug gitukmod niya sila sa paghimog dakong sala. ²² Nagpadayon sa pagsunod ang mga taga-Israel sa mga sala ni Jeroboam, ug wala gayod sila mobiya niini, ²³ hangtod nga gipapahawa sila sa Ginoo sa iyang presensya, sumala sa iyang gipasidaan kanila pinaagi sa iyang mga alagad nga mga propeta. Busa gibihag ang katawhan sa Israel ngadto sa Asiria diin tua sila hangtod karon.

Nagpuyo ang mga Taga-Asiria sa Israel

²⁴ Nagpadala ang hari sa Asiria ug mga tawo ngadto sa Samaria nga gikan sa Babilonia, Cut, Ava, Hamat, ug Sefarvaim, ug gipapuyo niya sila sa mga lungsod sa Samaria puli sa mga taga-Israel. Busa gisakop nila ang Samaria ug ang uban pang mga lungsod sa Israel. ²⁵ Sa pagsugod nilag puyo didto, wala sila magsimba sa Ginoo, busa gipadad-an sila sa Ginoo ug mga liyon ug gipamatay ang uban kanila. ²⁶ Kini nga hitabo gibalita ngadto sa hari sa Asiria: “Ang mga tawo nga imong gipadala ug gipapuyo sa mga lungsod sa Samaria wala masayod sa kasugoan sa dios sa maong lugar. Busa nagpadala siya ug mga liyon ug gipamatay na niini ang uban kanila, kay wala sila masayod sa iyang kasugoan.”

²⁷ Unya mimando ang hari sa Asiria, “Pabalika sa Samaria ang usa sa mga pari nga atong gibihag, ug didto siya papuy-a aron makatudlo siya sa mga tawo sa mga kasugoan sa dios sa maong lugar.” ²⁸ Busa ang usa sa mga pari nga gibihag mibalik sa Samaria ug mipuyo sa Betel, ug gitudloan niya ang mga tawo kon unsaon pagsimba sa Ginoo. ²⁹ Apan kining nagkalain-laing grupo sa mga tawo nagpadayon sa paghimo sa ilang mga dios. Sa matag lungsod nga ilang gipuy-an gibutang nila ang ilang mga dios-dios sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit nga hinimo sa mga taga-Samaria. ³⁰ Ang uban kanila nga gikan sa Babilonia misimba sa ilang dios nga si Sucot Benot. Ang gikan sa Cut misimba sa ilang dios nga si Nergal. Ang gikan sa Hamat misimba sa ilang dios nga si Ashima. ³¹ Ang gikan sa Ava misimba sa ilang mga dios nga si Nibhaz ug si Tartak. Ug ang gikan sa Sefarvaim misimba sa ilang mga dios nga si Adramelec ug si Anamelec; ug gisunog pa nila ang ilang mga kabataan ingon nga halad ngadto niini nga mga dios. ³² Misimba sila sa Ginoo, apan nagpili silag mga pari gikan mismo sa ilang mga tawo aron sa pagpangulo kanila sa paghalad didto sa mga simbahanan diha sa habog nga mga dapit. ³³ Misimba sila sa Ginoo, apan misimba usab sila sa ilang kaugalingong mga dios sumala sa mga paagi sa mga nasod nga ilang gigikanan. ³⁴ Hangtod karon ginahimo pa gihapon nila kini. Dili matinud-anon ang ilang pagsimba sa Ginoo, ug wala sila magtuman sa mga sugo, mga tulumanon, mga pagtulon-an, ug mga kasugoan nga gihatag sa Ginoo sa mga kaliwat ni Jacob, nga iyang ginganlan ug Israel. ³⁵ Sa dihang naghimo ang Ginoo ug kasabotan sa mga Israelinhon, nagmando siya kanila: “Ayaw kamo pagsimba o pag-alagad sa ubang mga dios, o paghalad ngadto kanila. ³⁶ Ako lang ang inyong simbahon, ang Ginoo nga nagpagawas kaninyo gikan sa Ehipto pinaagi sa akong kahibulongang gahom. Ako lang ang angay ninyong simbahon ug halaran. ³⁷ Kinahanglang tumanon ninyo kanunay ang akong mga tulumanon, mga lagda, mga patakaran, ug mga sugo nga akong gisulat alang kaninyo. Ayaw gayod kamo pagsimba ug laing mga dios. ³⁸ Ayaw ninyo kalimti ang kasabotan nga akong gihimo kaninyo, ug ayaw kamo pagsimba sa ubang mga dios. ³⁹ Ako lang ang inyong simbahon, ang Ginoo nga inyong Dios, kay ako ang magaluwas kaninyo gikan sa kamot sa inyong mga kaaway.”

⁴⁰ Apan wala sila mamati sa Ginoo. Nagpadayon hinuon sila sa ilang naandang mga buhat. ⁴¹ Samtang nagasimba sila sa Ginoo, nagasimba usab sila sa ilang mga dios-dios. Ug hangtod karon mao usab kana ang ginahimo sa ilang mga kaliwat.