Chronological

Ang Paghari ni Amazia sa Juda^(A)

14 Nangin hari sang Juda si Amazia nga anak ni Joash sang ikaduha nga tuig sang paghari ni Jehoash, nga anak ni Jehoahaz, sa Israel. ² Nagaedad si Amazia sing 25 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 29 ka tuig. Ang iya iloy amo si Jehoadin nga taga-Jerusalem. ³ Maayo ang ginhimo ni Amazia sa panulok sang Ginoo, pero indi gid pareho sa ginhimo ni David nga iya katigulangan. Ginsunod niya ang iya amay nga si Joash. ⁴ Wala man niya ginpaguba ang mga simbahan sa mataas nga mga lugar, gani padayon didto ang mga tawo sa paghalad sang mga halad kag sa pagsunog sang mga insenso.

⁵ Sang malig-on na ang paghari ni Amazia, ginpapatay niya ang mga opisyal nga nagpatay sa iya amay nga hari. ⁶ Pero wala niya ginpapatay ang ila mga anak, kay suno sa nasulat sa Libro sang Kasuguan ni Moises, nagsiling ang Ginoo, “Indi dapat pagpatyon ang mga ginikanan tungod sa sala sang ila mga anak, kag ang mga anak indi man dapat pagpatyon tungod sa sala sang ila mga ginikanan. Patyon lang ang tawo tungod sa iya kaugalingon nga sala.”

⁷ Si Amazia amo ang nakapatay sang 10,000 ka Edomnon sa kapatagan nga ginatawag Asin. Naagaw man niya sa inaway ang Sela, kag gintawag niya ini nga Jokteel, kag amo gihapon ang ngalan sini hasta subong.

⁸ Isa ka adlaw, nagpadala si Amazia sang mga mensahero sa hari sang Israel nga si Jehoash nga anak ni Jehoahaz kag apo ni Jehu. Ginhangkat niya si Jehoash nga mag-inaway sila. ⁹ Pero ginsabat siya ni Haring Jehoash paagi sa sini nga estorya: “Didto sa Lebanon may tunukon nga tanom nga nagpadala sang sini nga mensahi sa kahoy nga sedro: ‘Ipaasawa ang imo anak nga babayi sa akon anak nga lalaki.’ Pero may nag-agi nga talunon nga sapat kag gintasak-tasak niya ang tunukon nga tanom. ¹⁰ Amazia, matuod nga napierdi mo ang Edom kag ginapabugal mo ina. Magkontento ka na lang sa imo pagdaog kag magpabilin sa imo lugar. Ngaa gusto mo gid ang gamo nga magadala lang sang kalaglagan sa imo kag sa Juda?”

¹¹ Pero wala nagpamati si Amazia, gani ginsalakay siya ni Haring Jehoash kag sang iya mga soldado. Nag-away sila sa Bet Shemesh nga sakop sang Juda. ¹² Napierdi ang Juda sa Israel, kag ang tagsa ka soldado sang Juda nagpalagyo pauli. ¹³ Nadakpan ni Haring Jehoash si Haring Amazia didto sa Bet Shemesh. Dayon nagkadto si Jehoash sa Jerusalem kag gin-guba niya ang mga pader sini halin sa Puwertahan sang Efraim pakadto sa Pamusod nga Puwertahan, nga mga 600 ka tapak ang kalabaon. ¹⁴ Ginpanguha niya ang tanan nga bulawan, pilak, kag kagamitan nga iya nakita sa templo sang Ginoo kag sa bodega sang palasyo. Nagdala man siya sang mga bihag sa iya nga pagbalik sa Samaria.

¹⁵ Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Jehoash, kag ang iya bantog nga mga binuhatan kag ang iban pa niya nga ginhimo, pati ang iya pagpakig-away kay Haring Amazia sang Juda, nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Israel. ¹⁶ Sang napatay si Jehoash, ginlubong siya sa ginlubngan sang mga hari sang Israel sa Samaria. Kag ang iya anak nga si Jeroboam II amo ang nagbulos sa iya bilang hari.

¹⁷ Nagkabuhi pa si Haring Amazia sang Juda sang 15 ka tuig sa tapos nga mapatay si Haring Jehoash sang Israel. ¹⁸ Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Amazia nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Juda.

¹⁹ May mga tawo sadto nga nagplano sa pagpatay kay Amazia sa Jerusalem, gani nagpalagyo siya sa Lakish. Pero ginpasundan nila siya sa Lakish, kag ginpatay siya didto. ²⁰ Ang iya bangkay ginkarga sa kabayo kag gindala pabalik sa Jerusalem kag ginlubong sa ginlubngan sang iya mga katigulangan sa Banwa ni David. ²¹ Ang ginbulos sang katawhan sang Juda kay Amazia bilang hari amo ang iya anak nga si Azaria^[a] nga nagaedad sang 16 ka tuig. ²² Siya ang nagbawi sang Elat kag nagpatindog liwat sini sa tapos mapatay ang iya amay nga si Amazia.

Ang Paghari ni Jeroboam II sa Israel

²³ Nangin hari sang Israel si Jeroboam II nga anak ni Jehoash sang ika-15 nga tuig sang paghari ni Amazia, nga anak ni Joash, sa Juda. Sa Samaria nag-estar si Jeroboam II, kag naghari siya sa sulod sang 41 ka tuig. ²⁴ Malain ang iya ginhimo sa panulok sang Ginoo. Wala siya nagbiya sa mga sala ni Jeroboam nga anak ni Nebat, nga nangin kabangdanan sang pagpakasala sang mga taga-Israel. ²⁵ Siya ang nagbawi sang mga lugar nga iya sadto sang Israel, halin sa Lebo Hamat pakadto sa Patay nga Dagat.^[b] Amo ini ang ginpromisa sang Ginoo, ang Dios sang Israel, paagi sa iya alagad nga propeta nga si Jonas, nga anak ni Amitai nga taga-Gat Hefer. ²⁶ Ginbuot sang Ginoo nga matabo ini kay nakita niya ang puwerte nga pag-antos sang mga Israelinhon, ulipon man ukon indi. Wala gid sing may makabulig sa ila. ²⁷ Kag tungod nga wala nagsiling ang Ginoo nga dulaon niya ang Israel sa kalibutan, ginluwas niya sila paagi kay Jeroboam II, nga anak ni Jehoash.

²⁸ Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Jeroboam II, kag ang iya bantog nga mga binuhatan kag ang iban pa niya nga ginhimo, pati ang iya pagbawi sa Damascus kag Hamat nga bahin sadto sang Juda,^[c] nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Israel. ²⁹ Sang napatay si Jeroboam II, ginlubong siya sa ginlubngan sang mga hari sang Israel. Kag si Zacarias nga iya anak amo ang nagbulos sa iya bilang hari.

Ang Paghari ni Amazia sa Juda^(A)

25 Nagaedad si Amazia sing 25 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 29 ka tuig. Ang iya iloy amo si Jehoadan^[a] nga taga-Jerusalem. ² Maayo ang ginhimo ni Amazia sa panulok sang Ginoo, pero indi gid bug-os ang pagsunod niya sa Ginoo. ³ Sang malig-on na ang paghari ni Amazia, ginpapatay niya ang mga opisyal nga nagpatay sa iya amay nga hari. ⁴ Pero wala niya ginpapatay ang ila mga anak, kay suno sa nasulat sa Libro sang Kasuguan ni Moises, nagsiling ang Ginoo, “Indi dapat pagpatyon ang mga ginikanan tungod sa sala sang ila mga anak, kag ang mga anak indi man dapat pagpatyon tungod sa sala sang ila mga ginikanan. Patyon lang ang tawo tungod sa iya kaugalingon nga sala.”

⁵ Gin-organisar ni Amazia ang iya mga soldado nga halin sa Juda kag Benjamin. Gin-grupo niya sila suno sa ila pamilya kag ginbutangan sang mga kumander nga magadumala sang tag-100 kag tag-1,000 ka soldado. Dayon gin-isip niya ang iya mga soldado nga nagaedad 20 ka tuig paibabaw, kag ang kadamuon 300,000. Ini sila maayo sa bangkaw kag taming. ⁶ Nagkuha man siya sang 100,000 ka maayo nga mga soldado halin sa Israel. Nagbayad siya sing mga 3,500 ka kilo nga pilak bilang suhol sa sini nga mga soldado.

⁷ Pero may isa ka alagad sang Dios nga nagkadto kay Amazia kag nagsiling, “Mahal nga Hari, indi ka magkuha sang mga soldado halin sa Israel, kay wala na nagaupod ang Ginoo sa Israel. Ining katawhan sang Efraim wala na ginabuligan sang Ginoo. ⁸ Kon paupdon ninyo sila sa inaway, mapierdi gid kamo bisan mag-away pa kamo sing maayo. Ang Dios lang ang makapadaog ukon makapalaglag sa inyo.”

⁹ Nagsiling si Amazia sa alagad sang Dios, “Ti paano na lang ang ginbayad ko nga mga 3,500 ka kilo nga pilak?” Nagsabat siya, “Mas sobra pa dira ang ihatag sang Ginoo sa imo.” ¹⁰ Gani ginpapauli ni Amazia ang mga soldado nga taga-Efraim. Nagpauli sila nga akig gid sa Juda.

¹¹ Nagpangisog si Amazia sa pagsalakay, kag ginpanguluhan niya ang iya mga soldado sa pagkadto sa kapatagan nga ginatawag Asin, nga sa diin nakapatay sila sang 10,000 ka mga Edomnon.^{[b] 12} Nakadakop pa gid sila sang 10,000 ka soldado, kag gindala nila ini sa isa ka pil-as kag ginhulog, kag nagkaladugmok ang mga lawas sini.

¹³ Sa pihak nga bahin, ang mga soldado nga ginpapauli ni Amazia kag wala ginpaupod sa inaway nagsalakay sa mga banwa sang Juda halin sa Samaria pakadto sa Bet Horon. Nakapatay sila sang 3,000 ka tawo, kag madamo nga mga pagkabutang ang ila ginpanguha.

¹⁴ Pagbalik ni Amazia halin sa ila pagpamatay sa mga Edomnon, gindala niya ang mga dios-dios sang mga Edomnon.^[c] Ginhimo niya ini nga iya kaugalingon nga mga dios, ginsimba, kag ginhalaran sang mga halad. ¹⁵ Gani naakig gid ang Ginoo kay Amazia. Nagpadala siya sang propeta kay Amazia sa pagsiling, “Ngaa nagadangop ka sa mga dios-dios nga indi gani makaluwas sa ila katawhan sa imo kamot?”

¹⁶ Samtang nagahambal ang propeta, nagsabat ang hari, “Ngaa ginalaygayan mo ako? Ginhimo ko bala ikaw nga manuglaygay? Maghipos ka, kay kon indi ipapatay ko ikaw.” Gani naghipos ang propeta pagkatapos niya hambal sini: “Sigurado gid nga laglagon ka sang Dios tungod nga nagsimba ka sa mga dios-dios kag wala ka nagpamati sa akon.”

¹⁷ Pagkatapos sugilanon ni Haring Amazia sa iya mga manuglaygay, nagpadala siya sang mensahi sa hari sang Israel nga si Jehoash nga anak ni Jehoahaz kag apo ni Jehu. Ginhangkat niya si Jehoash nga mag-inaway sila. ¹⁸ Pero ginsabat siya ni Haring Jehoash paagi sa sini nga estorya: “Didto sa Lebanon may tunukon nga tanom nga nagpadala sang sini nga mensahi sa kahoy nga sedro: ‘Ipaasawa ang imo anak nga babayi sa akon anak nga lalaki.’ Pero may nag-agi nga talunon nga sapat kag gintasak-tasak niya ang tunukon nga tanom. ¹⁹ Amazia, matuod nga napierdi mo ang Edom kag ginapabugal mo ina. Pero maayo pa nga indi ka na lang magpakig-away sa amon kundi magpabilin ka na lang sa imo lugar. Ngaa gusto mo gid ang gamo nga magadala lang sang kalaglagan sa imo kag sa Juda?”

²⁰ Pero indi magpamati si Amazia, kay nagpanghikot ang Dios nga malaglag siya ni Jehoash tungod sa iya pagsimba sa mga dios sang Edom. ²¹ Gani ginsalakay siya ni Haring Jehoash kag sang iya mga soldado. Nag-away sila sa Bet Shemesh nga sakop sang Juda. ²² Napierdi ang Juda sa Israel, kag ang tagsa ka soldado sang Juda nagpalagyo pauli. ²³ Nadakpan ni Haring Jehoash si Haring Amazia didto sa Bet Shemesh, kag gindala niya siya sa Jerusalem. Dayon gin-guba ni Jehoash ang mga pader sang Jerusalem halin sa Puwertahan sang Efraim pakadto sa Pamusod nga Puwertahan, nga mga 600 ka tapak ang kalabaon. ²⁴ Ginpanguha niya ang tanan nga bulawan, pilak, kag kagamitan nga iya nakita sa templo sang Dios nga ginaatipan sadto ni Obed Edom. Ginpanguha man niya ang mga manggad sa palasyo. Gindala niya ini kag ang mga bihag sa iya nga pagbalik sa Samaria.

²⁵ Nagkabuhi pa si Haring Amazia sang Juda sang 15 ka tuig sa tapos nga mapatay si Haring Jehoash sang Israel. ²⁶ Ang iban pa nga estorya parte sa paghari ni Amazia, halin sa umpisa hasta sa katapusan, nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Juda kag Israel.

²⁷ Pagkatapos nga nagtalikod si Amazia sa Ginoo, may mga tawo nga nagplano sa pagpatay sa iya sa Jerusalem, gani nagpalagyo siya sa Lakish. Pero ginpasundan nila siya sa Lakish, kag ginpatay siya didto. ²⁸ Ang iya bangkay ginkarga sa kabayo kag gindala pabalik sa Jerusalem kag ginlubong sa ginlubngan sang iya mga katigulangan sa Banwa ni David.^[d]