Beginning
Ang Pagtuon ni Daniel ug sa Iyang mga Higala sa Babylon
1 Sa ikatulo nga tuig sa paghari ni Jehoiakim sa Juda, gisulong ni Nebucadnezar nga hari sa Babylon ug sa iyang mga sundalo ang Jerusalem. 2 Gibihag niya si Haring Jehoiakim sumala sa kabubut-on sa Ginoo. Gipanguha usab niya ang ubang mga butang sa templo sa Dios ug gidala sa Babylon.[a] Unya gibutang niya kini sa butanganan sa mga bahandi didto sa templo sa iyang dios.
3 Unya, gisugo ni Nebucadnezar si Ashpenaz nga pangulo sa iyang mga opisyal nga magpili ug pipila ka mga batan-on gikan sa mga bihag nga Israelinhon nga naggikan sa harianon ug dungganong mga pamilya. 4 Kinahanglan gayod nga mga guwapo sila, himsog, maalam, may abilidad, hait ug salabotan, aron takos sila nga moalagad sa hari. Gisugo usab niya si Ashpenaz nga tudloan sila sa pinulongan ug balasahon sa mga taga-Babylon.[b] 5 Nagsugo pa gayod ang hari nga hatagan sila matag adlaw sa samang pagkaon ug ilimnon nga ginakaon ug ginainom sa hari. Human sa tulo ka tuig nga pagbansay, mangalagad na sila kaniya.
6 Uban sa mga napili mao sila si Daniel, Hananiah, Mishael, ug Azaria nga pulos naggikan sa tribo ni Juda. 7 Gihatagan sila ni Ashpenaz ug bag-ong mga ngalan. Si Daniel ginganlag Belteshazar, si Hananiah ginganlag Shadrach, si Mishael ginganlag Meshach, ug si Azaria ginganlag Abednego.
8 Apan hugot nga nagdesisyon si Daniel nga dili niya hugawan[c] ang iyang kaugalingon pinaagi sa pagkaon o ilimnon sa hari. Busa mihangyo siya kang Ashpenaz nga dili lang siya pakan-on o paimnon sa gipahatag kaniya sa hari. 9 Pagbuot sa Dios nga malooy ug mohatag ug pabor si Ashpenaz kang Daniel. 10 Apan miingon si Ashpenaz kaniya, “Nahadlok ako sa hari. Siya ang nagbuot kon unsay inyong kan-on ug imnon, ug kon makita niya nga dili maayo ang inyong panglawas kompara sa uban nga mga batan-on basin ug ipapatay niya ako.”
11 Busa miingon si Daniel sa tinugyanan ni Ashpenaz nga tig-atiman kanila, 12 “Sulayi nga utan ug tubig lang ang inyong ipakaon ug ipainom kanamo sulod sa napulo ka adlaw. 13 Unya ikompara kami sa uban nga mga batan-on nga nagakaon sa pagkaon sa hari. Basi sa imo unyang makita nga resulta, ikaw na ang mahibalong modesisyon kon unsa ang imong gustong buhaton kanamo.” 14 Misugot ang tinugyanan ug gisulayan sila sulod sa napulo ka adlaw.
15 Human sa napulo ka adlaw, nakita nga mas maayo ug himsog ang ilang panglawas kon ikompara sa mga batan-on nga nangaon sa pagkaon sa hari. 16 Busa wala na sila hatagi sa tinugyanan sa pagkaon ug ilimnon nga gipahatag sa hari kanila. Utan na lang ang gipakaon kanila.
17 Gihatagan sa Dios kining upat ka mga batan-on ug kaalam ug pagsabot labi na gayod sa nagkalain-lain nga mga balasahon ug mga pagtulon-an. Ug dugang niini, gihatagan pa gayod niya si Daniel ug kaalam sa paghubad sa mga panan-awon ug mga damgo.
18 Pagkahuman sa tulo ka tuig nga pagbansay kanila sumala sa giingon sa Haring Nebucadnezar, gidala sila ni Ashpenaz ngadto kaniya. 19 Nakigsulti ang hari kanila, ug nakita sa hari nga sa tanang mga batan-on walay sama kang Daniel, Hananiah, Mishael, ug Azaria. Busa sila ang gipili nga mag-alagad kaniya. 20 Ug sa mga pangutana nga nagkinahanglan ug kaalam ug pagsabot, nakita sa hari nga mas maalamon sila ug napulo ka pilo kay sa mga madyikero o espiritista sa tibuok niya nga gingharian. 21 Nagpadayon sa pag-alagad si Daniel kang Nebucadnezar hangtod sa unang tuig sa paghari ni Cyrus.[d]
Ang Damgo ni Nebucadnezar
2 Sa ikaduhang tuig sa paghari ni Nebucadnezar, kadaghan siya nagdamgo. Gisamok gyud siya niini nga mga damgo, busa dili siya makatulog. 2 Gipatawag niya ang iyang mga madyikero, mga espiritista, mga mamamarang, ug mga manalagna,[e] aron isaysay ang iyang mga damgo. Busa miadto sila sa hari 3 ug miingon ang hari kanila, “May damgo ako nga nakapasamok gayod kanako, busa gipatawag ko kamo kay gusto kong mahibaloan kon unsay kahulogan niadtong damgoha.”
4 Mitubag ang mga manalagna sa hari sa pinulongang Aramico,[f] “Malungtarong kinabuhi alang sa Mahal nga Hari! Sultihi kami nga imong mga alagad sa imong damgo, ug hubaron namo kanimo ang kahulogan niini.”
5 Apan miingon ang hari kanila, “Nakahukom ako nga kon dili ninyo ikasaysay kanako kon unsay akong gidamgo ug mahubad ang kahulogan niini, ipatadtad ko kamo ug ipaguba ang inyong mga balay. 6 Apan kon masaysay ninyo ang akong damgo ug mahubad ang kahulogan niini, gantihan ko kamo ug pasidunggan. Sige, isaysay na ninyo ang damgo ug hubara ang kahulogan niini.”
7 Miingon sila pag-usab sa hari, “Mahal nga Hari, isulti nalang kanamo ang imong damgo aron hubaron namo kanimo ang kahulogan niini.” 8 Miingon ang hari, “Nahibalo ako nga gituyo ninyo ang paglangan-langan kay nasayod kamo nga tumanon ko gayod ang akong giingon kaninyo, 9 nga kon dili gani ninyo masaysay ug mahubad ang akong damgo silotan ko kamo. Nagkauyon kamo nga mamakak kanako kay naghuna-huna kamo nga mausab ang sitwasyon. Karon, isaysay na ninyo ang akong gidamgo aron motuo ako nga makahimo gayod kamo sa paghubad sa kahulogan niini.”
10 Mitubag sila sa hari, “Wala pa gayoy tawo sa tibuok kalibotan nga makahimo nianang imong gipangayo, mahal nga hari. Ug wala pa usay hari, bisan unsa pa siya kagamhanan, nga nagsugo sa mga madyikero, espiritista, o manalagna sa paghimo ug sama niana. 11 Lisod kaayo kanang imong gipangayo, Mahal nga Hari. Ang mga dios lang gayod ang makahimo niana, apan wala sila magpuyo uban sa mga tawo.”
12 Tungod sa ilang tubag, napungot pag-ayo ang hari ug nimando nga pamatyon ang tanang maalamon[g] nga mga tawo sa Babylon. 13 Sa dihang gipakanaog ang mando nga ang mga maalamon pamatyon, gipangita si Daniel ug ang iyang mga kauban aron patyon usab.
14 Unya, miduol si Daniel kang Arioc nga kapitan sa mga guwardya sa hari. Kini si Arioc mao ang gisugo sa hari sa pagpatay sa maalamon nga mga tawo sa Babylon. 15 Matinahoron nga nangutana si Daniel kaniya kon unsa ang hinungdan niining mabug-at nga mando sa hari. Busa gisuginlan siya ni Arioc sa nahitabo.
16 Miadto dayon si Daniel sa hari ug mihangyo nga hatagan siya ug panahon aron mahubad niya ang kahulogan sa damgo niini. 17 Misugot ang hari, busa mipauli si Daniel ug gisultihan niya ang iyang mga kauban nga sila si Hananiah, Mishael, ug Azaria sa nahitabo. 18 Giingnan sila ni Daniel nga mag-ampo aron kaloy-an sila sa Dios sa langit[h] nga mahibaloan nila ang kahulogan sa damgo sa hari, aron dili sila mamatay uban sa maalamon nga mga tawo sa Babylon.
19 Nianang gabhiona, gipadayag sa Dios kang Daniel ang damgo sa hari ug ang kahulogan niini pinaagi sa panan-awon. Unya gidayeg ni Daniel ang Dios sa langit. 20 Miingon siya,
“Dalaygon ang ngalan sa Dios hangtod sa kahangturan;
Anaa kaniya ang kaalam ug gahom.
21 Siya ang nagabuot sa dagan sa panahon.
Siya ang nagapapahawa sa mga hari ug siya usab ang nagabuot kon kinsa ang maghari.
Siya ang nagahatag ug kaalam sa mga maalamon.
22 Ginapadayag niya ang laglom ug tinago nga mga butang.
Nahibalo siya kon unsay anaa sa kangitngit, kay anaa kaniya ang kahayag.
23 Busa dayegon ko ikaw ug pasalamatan, O Dios sa akong mga katigulangan.
Ikaw ang naghatag kanako sa kaalam ug kusog.
Imong gihatag ang among gipangayo kanimo pinaagi sa pagpadayag kanamo sa buot masayran sa hari.”
Gihubad ni Daniel ang Damgo sa Hari
24 Unya mibalik si Daniel kang Arioc nga mao ang gisugo sa hari sa pagpatay sa mga maalamon nga tawo sa Babylon. Miingon si Daniel kaniya, “Ayaw patya ang maalamon nga mga tawo sa Babylon. Dad-a ako didto sa hari kay hubaron ko ang iyang damgo.”
25 Busa diha-diha dayon gidala ni Arioc si Daniel ngadto sa hari. Miingon si Arioc, “Mahal nga Hari, may nakita akong bihag nga gikan sa Juda nga makasaysay ug makahubad sa imong damgo.” 26 Gipangutana sa hari si Daniel nga gitawag usab ug Belteshazar, “Masaysay mo ba kon unsa ang akong damgo ug ang kahulogan niini?” 27 Mitubag si Daniel, “Mahal nga Hari, walay bisan kinsang maalamon, espiritista, madyikero, o manalagna nga makahubad sa imong damgo. 28 Apan may Dios sa langit nga nagapadayag sa mga tinago. Pinaagi sa imong damgo, Mahal nga Hari, gipahibalo sa Dios kanimo kon unsa ang mahitabo sa umaabot. Karon, isaysay ko kanimo ang mga panan-awon nga nakita mo sa imong damgo.
29 “Ang imong damgo, Mahal nga Hari, bahin sa mahitabo sa umaabot ug gipahibalo kana kanimo sa Dios nga nagapadayag sa mga tinago. 30 Ang imong damgo gipadayag kanako sa Dios, dili tungod kay mas maalam ako kaysa uban nga mga tawo, kondili aron masaysay ko kanimo ug imong masabtan kon unsa ang kahulogan sa mga butang nga anaa sa imong hunahuna.
31 “Sa imong damgo, may nakita kang usa ka dakong estatuwa nga labihan kasulaw. Nagtindog kini diha sa imong atubangan ug makalilisang ang hitsura niini. 32 Ang ulo niini puro bulawan, ang iyang dughan ug mga kamot plata, ug ang iyang tiyan ug mga paa bronsi. 33 Ang iyang mga batiis puthaw ug ang iyang mga tiil may bahin nga puthaw ug may bahin usab nga yutang kolonon. 34 Samtang nagtan-aw ka sa estatuwa, may usa ka bato nga natipak,[i] apan dili tawo ang nagtipak niini. Naigo ang mga tiil sa estatuwa, ug nadugmok kini. 35 Diha-diha nangagupok ang estatuwa nga puthaw, yutang kolonon, bronsi, plata, ug bulawan. Nahisama kini sa tahop sa giokanan ug gipalid sa hangin. Wala gayoy nahibilin niini. Apan ang bato nga nakadugmok sa tiil sa estatuwa nahimong dako nga bukid ug milukop sa tibuok kalibotan.
36 “Mao kadto ang imong damgo, ug mao kini ang kahulogan niini: 37 Mahal nga Hari, ikaw ang hari sa mga hari. Gihimo ka sa Dios sa langit nga hari, ug gihatagan sa gahom, kusog, ug kadungganan. 38 Gitugyan niya kanimo ang mga tawo, mga mananap, ug mga langgam, sa bisan asa nga dapit. Ikaw mao ang nagasimbolo niadtong ulo nga bulawan sa estatuwa.
39 “Human sa imong paghari may motungha nga laing gingharian nga huyang kaysa imong gingharian. Ang sunod niini mao ang ikatulo nga gingharian nga gisimbolohan sa bronsi nga bahin sa estatuwa, ug modumala kini sa tibuok kalibotan. 40 Ang ikaupat nga gingharian sama kalig-on sa puthaw. Kay sama nga ang puthaw makadugmok sa tanan, kini nga gingharian modugmok usab sa uban nga gingharian. 41 Sumala sa imong nakita, puthaw ug yutang kolonon ang mga tiil sa estatuwa. Kini nagkahulogan nga ang gingharian mabahin. Apan aduna kini kalig-on, sama sa imong nakita nga gisagol ang puthaw ug ang yutang kolonon. 42 Ang puthaw ug yutang kolonon nga mga tudlo sa tiil nagakahulogan nga may parte niini nga gingharian nga lig-on ug may parte nga dali rang mapukan. 43 Ang panagsagol sa puthaw ug yutang kolonon nagakahulogan usab nga maghiusa ang mga pangulo niini nga gingharian pinaagi sa pagminyoay sa ilang mga kaanakan. Apan dili magdugay ang ilang panaghiusa, sama nga ang puthaw ug yutang kolonon dili gayod mahimong isagol.
44 “Sa panahon niining mga hari, ang Dios sa langit mopatukod ug usa ka gingharian nga dili gayod mapukan bisan kanus-a. Dili gayod kini mapildi o madumalahan sa uban. Laglagon hinuon niini ang tanang mga gingharian ug magapabilin kini sa walay kataposan. 45 Mao kini ang kahulogan sa nakita nimong bato nga natipak gikan sa bukid nga dili tawo ang nagtipak, ug midugmok sa estatuwa nga puthaw, bronsi, yutang kolonon, plata, ug bulawan.
“Mahal nga Hari, nagpadayag ang gamhanan nga Dios kanimo kon unsa ang mahitabo sa umaabot. Mao kadto ang imong damgo ug ang iyang kahulogan. Tinuod gayod ang tanan kong gisulti.”
46 Unya miluhod si Haring Nebucadnezar sa pagpasidungog kang Daniel. Pagkahuman, nagmando siya nga maghalad ug magsunog ug insenso alang kang Daniel. 47 Miingon siya kang Daniel, “Tinuod gayod nga ang imong Dios mao ang labing gamhanan sa tanang dios, Ginoo sa mga hari, ug tigpadayag sa mga tinago, tungod kay nakahimo ka man sa pagpadayag niini nga tinago.”
48 Unya gipasidunggan pag-ayo sa hari si Daniel ug gihatagan ug daghang matahom nga mga gasa. Gihimo niya kini nga tigdumala sa tibuok nga probinsya sa Babylon ug pangulo sa tanang maalamon sa Babylon. 49 Gihangyo ni Daniel ang hari nga himuon sila si Shadrach, Meshach, ug Abednego nga iyang katabang sa pagdumala sa probinsya sa Babylon. Ug misugot ang hari. Unya didto nagpuyo si Daniel sa palasyo sa hari.
Nagmando si Nebucadnezar nga Simbahon ang Estatuwa
3 Unya nagpahimo si Haring Nebucadnezar ug estatuwa nga bulawan.[j] Ang gitas-on niini 90 ka piye ug ang gilapdon siyam ka piye. Gipahimutang niya kini didto sa patag sa Dura, sa probinsya sa Babylon. 2-3 Pagkahuman, gipatawag ni Haring Nebucadnezar ang mga gobernador, mga mayor, mga tinugyanan, mga magtatambag, mga tresurero, mga maghuhukom, mga tigdumala, ug ang uban pang mga opisyal sa mga probinsya aron motambong sa pagdedikar sa estatuwa. Sa dihang didto na sila nagtindog atubangan sa estatuwa, 4 misinggit ang tigbalita, “Kamong mga katawhan sa nagkalain-laing nasod, tribo, ug pinulongan, 5 pangluhod kamo ug simbaha ninyo ang estatuwa nga bulawan nga gipatindog ni Haring Nebucadnezar inigkadungog ninyo sa tingog sa budyong, plawta, kudyapi, harpa, ug uban pang mga instrumento. 6 Si bisan kinsa nga dili mosimba ilabay diha-diha sa nagadilaab nga hudno.” 7 Busa pagkadungog nila sa tingog sa mga instrumento miluhod dayon sila ug misimba sa estatuwa.
8 Niadtong panahona, adunay mga taga-Babylon[k] nga miduol sa hari ug miakusar sa mga Judio. 9 Miingon sila kang Haring Nebucadnezar, “Hinaut pa nga motaas pa ang imong kinabuhi, Halangdon nga Hari! 10 Dili ba nagmando ka man nga ang tanan nga makadungog sa tingog sa mga instrumento moluhod ug mosimba sa estatuwa nga bulawan, 11 ug ang dili moluhod ug mosimba ilabay sa nagadilaab nga hudno? 12 Angay kang masayod nga wala motuman sa imong sugo ang mga Judio nga imong gipadumala sa probinsya sa Babylon nga sila si Shadrach, Meshach, ug Abednego. Wala sila moalagad sa imong mga dios, ug wala sila mosimba sa estatuwa nga bulawan nga imong gipatindog.”
13 Pagkadungog niadto sa hari labihan gayod ang iyang kasuko. Gipatawag dayon niya sila si Shadrach, Meshach, ug Abednego. 14 Pag-abot nila gipangutana sila sa hari, “Tinuod ba nga wala kamo moalagad sa akong mga dios o mosimba sa estatuwa nga bulawan nga akong gipatindog? 15 Karon, pangandam kamo sa pagsimba sa estatuwa inigkadungog ninyo sa tingog sa mga instrumento. Kay kon dili, diha-diha ilabay kamo sa nagadilaab nga hudno. Tan-awon ta kon may dios ba nga makaluwas kaninyo.”
16 Mitubag ang tulo, “Mahal nga Hari, dili na kami kinahanglang mangatarungan pa kanimo bahin niana. 17 Kon mao man gayod kana ang mahitabo, luwason kami sa Dios nga among gialagaran gikan nianang nagadilaab nga hudno, ug gikan sa imong mga kamot. 18 Apan kon dili niya kami luwason, dili gihapon kami moalagad sa imong mga dios o mosimba sa estatuwa nga bulawan nga imong gipatindog.”
19 Tungod sa ilang tubag misamot ang kasuko sa hari kanila, ug makita kini sa iyang dagway. Busa nimando siya nga dugangan ug pito ka pilo ang kainit sa hudno. 20 Unya gisugo niya ang iyang kinakusgan nga mga sundalo nga gapuson sila si Shadrach, Meshach, ug Abednego ug ilabay ngadto sa nagadilaab nga hudno. 21 Busa gigapos sila ug gilabay didto sa hudno nga nagasul-ob sa ilang mga turban ug kompleto nga mga bisti. 22 Tungod sa sugo sa hari nga painiton pag-ayo ang hudno, bisan ang mga sundalo nga naglabay kanila nangamatay tungod sa hilabihan nga kainit. 23 Ug silang tulo nga ginapos nahagsa didto sa nagadilaab nga hudno.
24 Samtang nagtan-aw si Haring Nebucadnezar kalit nga nakatindog siya sa dakong katingala. Nangutana siya sa iyang mga opisyal, “Dili ba tulo man ka tawong ginapos ang atong gilabay sa kalayo?” Mitubag sila, “Oo, Mahal nga Hari.” 25 Miingon ang hari, “Tan-awa ninyo! Upat ang nakita ko nga nagalakaw-lakaw sa kalayo. Dili na sila ginapos ug wala sila maunsa. Ang usa kanila morag anghel.”[l]
26 Busa, miduol si Nebucadnezar sa pultahan sa nagadilaab nga hudno ug gitawag niya sila, “Shadrach, Meshach, ug Abednego, nga mga alagad sa Labing Halangdong Dios, gawas kamo diha! Anhi kamo dinhi!” Ug migawas silang tulo.
27 Unya gitapokan sila sa mga gobernador, mga mayor, mga tinugyanan, ug sa ubang mga opisyal sa hari, ug nakita nila nga wala sila maunsa sa kalayo. Ang ilang buhok o bisti wala gayod masunog, ug bisan na lang baho sa aso wala gayod kanila.
28 Tungod niadto miingon ang hari, “Dalaygon ang Dios nila ni Shadrach, Meshach, ug Abednego. Gipadala niya ang iyang anghel aron luwason ang iyang mga alagad nga misalig kaniya. Wala sila mosunod sa akong sugo nga mosimba sa estatuwa, ug mas gipalabi pa nila nga ilabay sila sa kalayo kaysa mosimba sa bisan unsang dios gawas sa ilang Dios. 29 Busa nagamando ako nga si bisan kinsa nga tawo sa bisan unsa nga nasod, tribo, o pinulongan nga mosulti ug daotan batok sa Dios nila ni Shadrach, Meshach, ug Abednego, tadtaron ug gub-on ang ilang mga balay. Kay wala nay laing dios nga makaluwas sama niini.”
30 Ug gihatagan sa hari sila si Shadrach, Meshach, ug Abednego ug mas taas pa nga katungdanan sa probinsya sa Babylon.
Ang Pulong Sa Dios (Cebuano New Testament) Copyright © 1988, 2001 by International Bible Society® Used by Permission. All rights reserved worldwide.