Beginning
Indi Ka Magpadasodaso sa Pagpromisa sa Dios
5 Maghalong ka sa imo ginahimo kon magkadto ka sa templo sang Dios. Mas maayo pa nga magpalapit ka didto nga handa nga magtuman sa Dios[a] sang sa maghalad ka pareho sang paghalad sang mga buang-buang nga wala kahibalo nga sala ang ila ginahimo. 2 Indi ka magpadasodaso sa paghambal. Hunahunaa anay sing maayo antes ka magpromisa sa Dios. Dumduma nga ang Dios ara sa langit kag ikaw iya diri lang sa duta, gani indi ka magpataka sing hambal. 3 Subong nga dali ka magdamgo kon magsagi ka palibog, dali ka man makahambal sing kabuangan kon magpataka ka lang sing hambal. 4 Kon magpromisa ka sa Dios, indi pagpadugaya ang pagtuman sini. Tumana gid ang imo ginpromisa sa iya kay wala siya nagakalipay sa mga buang-buang nga wala nagatuman sang ila promisa. 5 Mas maayo pa nga indi ka na lang magpromisa sang sa magpromisa ka nga indi mo man lang pagtumanon. 6 Indi ka magpakasala sa imo paghambal, kag indi ka magsiling sa pari[b] sa templo nga indi mo ini hungod, kay maakig ang Dios kon isiling mo ina kag gub-on niya ang imo ginpangabudlayan. 7 Ang sobra mo nga damgo kag hambal wala gid sing pulos. Gani magtahod ka sa Dios.
Ang Manggad Wala sing Pulos
8 Indi ka matingala kon makita mo sa inyo lugar ang mga imol nga ginapigos, nga wala ginahatagan sang hustisya kag ginabaliwala ang ila kinamatarong. Kay ang opisyal nga nagapigos sa ila protektado sang mas mataas pa nga opisyal, kag ining duha protektado sang mas mataas pa gid nga opisyal. 9 Pero mas labaw nga makabintaha ang hari sa duta sang mga imol sang sa ila tanan nga mga opisyal.[c]
10 Ang bisan sin-o nga nagahigugma sa kuwarta kag sa iban pa nga manggad indi makontento sini. Ini wala man sing pulos. 11 Kon nagadugang ang imo manggad, nagadugang man ang nagaubos sini, kag indi ka makapulos sang imo manggad. 12 Ang trabahador makatulog sing maayo bisan gamay ukon madamo ang iya pagkaon, pero ang manggaranon iya, sa sobra nga manggad, indi makatulog sing maayo.
13 May nakita ako nga indi gid maayo diri sa kalibutan: Ang manggad nga natipon sang tawo makahalit sa iya 14 ukon madula ini sa indi maayo nga negosyo, kag wala na sing may mabilin para sa iya mga kabataan. 15 Natawo kita nga wala sing dala, kag mapatay kita nga wala man sing dala. Wala gid kita sing may madala sa aton nga ginpangabudlayan. 16 Indi gid ini maayo! Mapatay kita nga wala sing dala pareho sang aton pagkatawo. Ti ano ang makuha naton sa aton pagpangabudlay nga wala man lang sing pulos? 17 Ang aton kabuhi puno sang kalisod,[d] pagkatublag, balatian, kag kaakig.
18 Gani nareyalisar ko nga ang labing maayo nga himuon sang tawo sa iya malip-ot nga kabuhi nga ginhatag sang Dios sa iya amo ang pagkaon, pag-inom, kag pagpangalipay sa iya ginpangabudlayan diri sa kalibutan, kay para gid man ina sa iya. 19 Ginhatagan sang Dios ang tawo sang pagkabutang kag sang iban pa nga manggad, kag gintugutan niya siya nga makahimulos sini, agod mabaton niya ang para sa iya kag makapangalipay siya sa iya ginpangabudlayan. Regalo ini sang Dios sa iya. 20 Kag tungod nga ginapasako permi sang Dios ang tawo sa pagkalipay, wala nagakabalaka ang tawo sa kalip-ot sang iya kabuhi.
6 May nakita pa gid ako nga indi maayo diri sa kalibutan nga nagapabug-at sa tawo: 2 May mga tawo nga ginhatagan sang Dios sang tanan nila nga ginahandom: dungog, pagkabutang kag iban pa nga manggad. Pero wala sila pagtuguti sang Dios nga makahimulos sini kundi ang iban nga tawo. Wala ini sing pulos, kag indi gid maayo. 3 Mahimo nga ang isa ka tawo madamo gid sing kabataan kag malawig ang iya pagkabuhi, pero bisan malawig ang iya pagkabuhi, kon wala man lang siya sing kalipay sa maayo nga mga butang nga nabaton niya kag wala siya ginlubong sang napatay siya, mas maayo pa ang bata nga natawo nga patay sang sa iya. 4 Bisan wala sing pulos ang pagkatawo sang bata, kag bisan nagkadto siya sa lugar sang mga patay[e] nga sa diin indi na siya madumduman pa, 5 kag bisan wala siya makakita sang kasanag sang adlaw ukon makahibalo sang kabuhi, may kalinong pa siya sang sa ato nga tawo 6 nga wala sing kalipay sa maayo nga mga butang nga nabaton niya kag bisan magkabuhi pa siya sing puwerte kalawig. Indi bala nga ang tanan pareho lang sing lugar nga padulungan?
7 Ang tawo nagapangabudlay agod may kaunon, pero indi siya gihapon makontento. 8 Gani ano bala ang bintaha sang maalamon nga tawo sa buang-buang nga tawo? Ano bala nga kaayuhan ang makuha sang imol nga tawo kon kahibalo siya mag-atubang sang kabuhi? 9 Wala ini sing pulos; daw pareho lang nga nagalagas ka sa hangin. Gani mas maayo pa nga magkontento ka na lang kon ano ang ara sa imo sang sa magsagad ka handom sang iban pa.
10 Napat-od na sang Dios ang tanan sang una pa, kag nahibaluan na niya kon mangin ano kita. Gani indi kita makalalis sa Dios parte sa aton kapalaran, kay mas makusog siya sang sa aton. 11 Kon nagasagi pa kita kalalis, nagadugang pa gid gani ang aton paghambal sang wala sing pulos, kag wala ini nagahatag sang kaayuhan sa aton. 12 Wala sing may nakahibalo kon ano gid ang maayo para sa tawo sa iya malip-ot kag wala sing pulos nga kabuhi nga umalagi lang pareho sa landong. Wala sing may makasugid sa iya kon ano ang matabo sa kalibutan sa tapos siya mapatay.
Mga Laygay sa Kabuhi
7 Subong nga ang maayo nga reputasyon mas maayo sang sa malahalon nga pahamot, ang adlaw sang pagkapatay mas maayo sang sa adlaw sang pagkatawo.
2 Mas maayo pa nga magkadto sa balay nga may nagapangasubo sa patay sang sa magkadto sa balay nga may punsyon, kay ang dangatan sang tanan amo ang kamatayon. Dapat dumdumon ini permi sang mga buhi.
3 Ang kasubo mas maayo pa sang sa kalipay tungod kay ang kasubo makapatadlong sa kabuhi sang tawo.
4 Ang maalamon nga tawo nagahunahuna permi parte sa kamatayon, pero ang buang-buang nga tawo nagahunahuna permi parte sa kalipayan.
5 Mas maayo pa nga magpamati ka sa pagsaway sa imo sang maalamon nga tawo sang sa magpamati ka sa pagdayaw sa imo sang buang-buang nga tawo.
6 Ang kadlaw sang buang-buang nga tawo pareho sa mga tunok nga nagabitibiti sa kalayo. Wala ini sing pulos.
7 Sigurado nga mangin pareho sa buang-buang ang maalamon nga tawo kon magpanguwarta[f] siya. Kon magbaton ka sang lagay ginaguba mo lang ang imo kaugalingon.
8 Mas maayo pa ang katapusan sang isa ka butang sang sa umpisa sini. Ang pagpasensya mas maayo pa sang sa pagpabugal.
9 Indi ka magdali-dali pangakig, kay ang kaakig amo ang kinaandan nga ginahimo sang buang-buang nga tawo.
10 Indi ka magpamangkot, “Ngaa mas maayo sang una sang sa subong?” Kay indi ina husto nga pamangkot.
11 Ang kaalam maayo nga butang pareho sa palanublion. Makabulig gid ini sa mga nagakabuhi diri sa kalibutan, 12 kag makaprotektar ini pareho sa kuwarta. Gani makabulig gid ang kaalam; makatipig ini sa kabuhi sang tawo nga may ara sini.
13 Hunahunaa bala kon ano ang ginhimo sang Dios. Sin-o bala ang makatadlong sa ginpatiko sang Dios?
14 Kon maayo ang imo kahimtangan, magkalipay ka. Pero kon ara ka sa kalisod, dumduma nga ang Dios indi lamang nagahatag sang maayo nga kahimtangan kundi sang kalisod man. Gani indi ta mahibaluan kon ano ang matabo sa palaabuton.
15 Sa sining akon kabuhi nga wala sing pulos, nakita ko ini tanan: ang mga matarong nga nagakalamatay sa pihak sang ila matarong nga kabuhi kag ang mga malaot nga nagakabuhi sing malawig sa pihak sang ila malaot nga kabuhi.
16 Indi ka magsobra kaayo ukon kaalam. Kon himuon mo ina, ginaguba mo lang ang imo kaugalingon. 17 Indi ka man magsobra kalaot, kag indi ka magbinuang-buang. Kon himuon mo ina, mapatay ka sa wala pa ang imo tion. 18 Indi ka magpasobra sa sadto nga mga butang; dapat sa tunga-tunga ka lang, kay ang nagatahod sa Dios wala nagapasobra.
19 Dako ang mahimo sang kaalam sa isa ka tawo sang sa mahimo sang napulo ka pangulo sa isa ka siyudad.
20 Wala gid sing tawo diri sa kalibutan nga nagahimo permi sang matarong kag wala nagakasala.
21 Indi pagpamatii ang tanan nga ginasiling sang tawo, kay basi kon mabatian mo nga ginapakamalaot ka sang imo suluguon. 22 Kay nahibaluan mo mismo nga kadamo nga beses nga ginpakamalaot mo man ang iban.
23 Gintestingan ko nga intiendihon ang tanan nga nagakalatabo diri sa kalibutan paagi sa akon kaalam. Naghunahuna ako nga maintiendihan ko, pero ato gali indi. 24 Indi ko matungkad ang mga nagakalatabo; mabudlay gid ini intiendihon. Wala gid sing may makaintiendi sini. 25 Pero padayon ako nga nagtuon kag nag-usisa, agod makaangkon ako sang kaalam kag sabat sa akon mga pamangkot, kag agod mahibaluan ko kon daw ano gid ka buang-buang ang tawo nga nagahimo sang malain kag daw ano kalain sing ulo ang tawo nga nagabinuang.
26 Nasapwan ko nga ang babayi nga nagapangsulay mapait pa sang sa kamatayon. Ang iya gugma pareho sa siod, kag ang iya mga kamot nga nagahakos sa imo pareho sa kadena. Makapalagyo sa iya ang tawo nga maayo sa panulok sang Dios, pero ang makasasala iya masiod niya. 27-28 Ako nga manugwali nagsiling, “Ginahunahuna ko gid sing maayo ang tagsa ka butang sa akon nga pagpangita sang sabat sa akon mga pamangkot. Sa gihapon wala ko makita ang mga sabat. Pero amo ini ang akon nasapwan: sa 1,000 ka lalaki isa lang ang matarong,[g] pero sa 1,000 ka babayi wala gid sing matarong. 29 Labaw sa tanan, nasapwan ko nga ginhimo sang Dios ang tawo nga matarong pero madamo sang ginapadihot ang tawo nga indi matarong.”
8 Wala sing may makapareho sa maalamon nga tawo, nga nakahibalo magpaathag sang mga butang. Ang kaalam sang tawo nagapanayanaya sa iya guya, kag nagakuha sang iya pagkurisong.
Tumana ang Hari
2 Tumana ang sugo sang hari tungod nga ginpromisa mo sa Dios nga himuon mo ini. 3 Indi pagpabay-i ang imo katungdanan sa hari, kag indi ka mag-upod sa mga nagaplano sing malain kontra sa iya,[h] kay mahimo sang hari ang bisan ano nga luyag niya. 4 May awtoridad ang mga sugo sang hari, kag wala sing may makapamatok sini. 5 Indi maano ang bisan sin-o nga nagatuman sini. Ang maalamon nga tawo nakahibalo kon san-o kag paano niya himuon ang isa ka butang. 6 Kay ang tagsa ka butang may husto nga tion kag pamaagi sa paghimo sini sa pihak sang madamo nga mga kalisod nga ginaatubang sang tawo.
7 Tungod nga wala sing tawo nga nakahibalo sang palaabuton, wala sing may makasugid sa kay bisan sin-o kon ano ang matabo. 8 Subong nga indi mapunggan sang tawo ang hangin,[i] indi man niya mapunggan ang iya kamatayon. Pareho ini sa inaway nga indi siya makapalagyo. Kag ang iya kalautan indi gid makaluwas sa iya sa kamatayon.
9 Nakita ko ini tanan samtang ginahunahuna ko ang parte sa mga butang nga ginahimo diri sa kalibutan, pareho kon ang isa ka tawo may gahom sa paghalit sang iya isigkatawo. 10 Nakita ko man ang mga malaot nga ginlubong. Ini sila permi nagasulod sadto sa balaan nga siyudad sang Jerusalem nga sa diin naghimo sila sang kalautan. Kag sa sini mismo nga lugar ginadayaw [j] sila sang mga tawo. Wala man ini sing pulos.
11 Kon indi dayon masentensyahan ang tawo nga nakasala, nagahunahuna ang iban sa paghimo sang malain. 12 Bisan makasala ang tawo sing madamo gid,[k] mahimo nga magakabuhi siya gihapon sing malawig. Pero nahibaluan ko nga maayo ang dangatan sang tawo nga nagatahod sa Dios, 13 kag malain ang dangatan sang malaot nga tawo nga wala nagatahod sa Dios, kag indi maglawig ang iya kabuhi kundi mangin pareho ini sa landong nga dali lang madula. 14 Ang problema lang diri sa kalibutan, kon kaisa ang matarong nga mga tawo amo ang nagabaton sang silot nga para kuntani sa mga malaot, kag ang malaot nga mga tawo amo ang nagabaton sang padya nga para kuntani sa mga matarong. Makasiling ako nga wala man ini sing pulos.
15 Gani para sa akon, mas maayo pa sa tawo nga magkalipay siya sa iya kabuhi. Wala sing iban nga maayo sa iya diri sa kalibutan kundi ang magkaon, mag-inom kag magkalipay samtang nagatrabaho siya sa bug-os niya nga kabuhi nga ginhatag sang Dios sa iya diri sa kalibutan.
16 Adlaw-gab-i wala ako nagatulog sa pagpaninguha nga makaangkon sang kaalam para maintiendihan ko ang mga nagakalatabo sa kalibutan. 17 Nakita ko ang tanan nga ginahimo sang Dios diri sa kalibutan, kag wala gid sing tawo nga makaintiendi sini. Bisan ano pa ang pagpaninguha sang tawo nga intiendihon ini, indi niya maintiendihan. Bisan magsiling pa ang maalamon nga tawo nga naintiendihan niya, ang matuod indi gid niya maintiendihan.
Hiligaynon Bible (Ang Pulong Sang Dios) Copyright © 1996, 2006 by Biblica, Inc.® Used by permission. All rights reserved worldwide.