Old/New Testament

Ang Balos sa Pagkamatinumanon^(A)

26 Indi kamo maghimo sang mga dios-dios pareho sang mga imahen, handumanan nga bato, ukon bato nga may larawan, agod simbahon, kay ako amo ang Ginoo nga inyo Dios.

² Tumana ninyo ang akon mga ginapahimo sa inyo sa mga Adlaw nga Inugpahuway kag tahura ninyo ang lugar nga ginasimbahan ninyo sa akon. Ako amo ang Ginoo.

³ Kon tumanon ninyo ang akon mga pagsulundan kag mga sugo, ⁴ padal-an ko kamo sang ulan sa husto nga panahon agod nga ang duta makapatubas kag ang mga kahoy makapamunga. ⁵ Mangin bugana gid kaayo ang inyo mga patubas nga bisan pa gani ang inyo paglinas sang mga uhay magapadayon hasta sa tigpamupo sang mga ubas, kag ang inyo pagpamupo sang ubas magapadayon hasta sa inyo tigpalanggas. Gani makapagusto kamo sang inyo nga pagkaon kag magakabuhi pa kamo nga malinong sa inyo lugar.

⁶ Paluntaron ko ang kalinong sa inyo lugar, gani makatulog kamo nga wala sing may ginakahadlukan. Pangtabugon ko ang mapintas nga mga sapat sa inyo lugar, kag wala sing mga kaaway nga makasalakay sa inyo. ⁷ Kamo ang magasalakay sa inyo mga kaaway kag pamatyon ninyo sila. ⁸ Ang 5 sa inyo makapierdi sang 100 kag ang 100 sa inyo makapierdi sang 10,000. ⁹ Ipakita ko ang akon kaayo sa inyo kag hatagan ko kamo sang madamo nga mga kaliwat agod matuman ko ang akon kasugtanan sa inyo. ¹⁰ Tungod nga mangin bugana gid ang inyo mga patubas, ang inyo pagakaunon amo pa ang nagligad ninyo nga mga patubas hasta nga maabtan pa ini kag mailisan sang bag-o naman nga patubas. ¹¹ Magapuyo ako upod sa inyo kag indi ko kamo pag-isikway. ¹² Magaupod ako sa inyo kag ako padayon nga mangin Dios ninyo kag kamo padayon nga mangin katawhan ko. ¹³ Ako ang Ginoo nga inyo Dios nga nagpaguwa sa inyo sa Egipto agod nga indi na kamo mangin mga ulipon sang mga Egiptohanon. Ginhilway ko na kamo, gani wala na kamo sing dapat nga ikahuya.

Ang Balos sa Pagkadimatinumanon^(B)

^14-15 Pero kon indi gani kamo magpamati sa akon kag indi magtuman sang tanan ko nga mga sugo, mga pagsulundan kag mga ginapatuman, kag tungod sini ginalapas ninyo ang kasugtanan ko sa inyo, ¹⁶ amo ini ang akon himuon sa inyo: Mataranta kamo sa kahadlok tungod kay padal-an ko kamo sang makamamatay nga mga balatian kag hilanat nga makaguba sang inyo mga mata kag mga lawas. Magatanom kamo, pero indi ninyo ini mapuslan kay salakayon kamo sang inyo mga kaaway kag kaunon nila ang inyo mga patubas. ¹⁷ Kontrahon ko kamo agod nga mapierdi kamo sang inyo mga kaaway kag dumalahan nila kamo. Tungod sa kakulba magapalalagyo kamo bisan wala sing may nagalagas sa inyo. ¹⁸ Kag kon indi gihapon kamo magpamati sa akon, silutan ko kamo sing pito ka pilo. ¹⁹ Dulaon ko ang ginapabugal ninyo nga gahom. Indi ko gid pagpaulanon, gani magatig-a gid ang inyo mga duta.^{[a] 20} Mangin wala gid sing pulos ang inyo pagpangabudlay, kay ang inyo mga duta indi magpatubas kag ang inyo mga kahoy indi magpamunga.

²¹ Kon padayon pa gid kamo nga magsupak sa akon kag indi kamo magpamati sa akon, dugangan ko pa gid liwat sing pito ka pilo ang inyo silot. ²² Padal-an ko kamo sang mapintas nga mga sapat kag pamatyon nila ang inyo mga bata kag mga kasapatan, kag tungod sini diutay na lang ang mabilin sa inyo sa bagay nga daw wala na sing may nagalakat sa inyo mga dalan.

²³ Kon indi gihapon kamo magpamati sa akon kundi padayon pa gid kamo nga magsupak sa akon, ²⁴ ako gid mismo ang magakontra sa inyo kag silutan ko kamo sing pito pa gid ka pilo. ²⁵ Ipasalakay ko kamo sa inyo mga kaaway sa pagsilot sa inyo tungod sang inyo paglapas sa aton kasugtanan. Bisan magpanago pa kamo sa inyo mga banwa padal-an ko gihapon kamo sang mga kalalat-an, kag tungod sini mapilitan kamo nga magsurender sa inyo kaaway. ²⁶ Kulangon ang inyo pagkaon, gani isa lang ka pugon ang gamiton sang napulo ka babayi sa pagluto sang tinapay, kag tunga-tungaon pa nila ini sa inyo. Makakaon kamo matuod pero indi kamo mabusog.

²⁷ Kon indi gihapon kamo magpamati sa akon kundi padayon pa gid kamo nga magsupak sa akon, ²⁸ sa akon kaakig kontrahon ko kamo kag silutan sing pito pa gid ka pilo. ²⁹ Pagutuman ko kamo kag mapilitan kamo sa pagkaon sang inyo kaugalingon nga mga anak. ³⁰ Panggub-on ko ang inyo mga simbahan sa mataas nga mga lugar pati ang mga halaran sini nga sulunugan sang insenso. Kag ihaboy ko ang inyo mga bangkay sa ibabaw sang inyo patay nga mga dios-dios, kag isikway ko kamo. ³¹ Gub-on ko ang inyo mga banwa kag mga simbahan, kag indi ako malipay sa kahamot sang inyo mga halad. ³² Gub-on ko ang inyo lugar, kag ang inyo mga kaaway nga magasakop sini matingala gid sa pagkaguba sini. ³³ Padal-an ko kamo sang gira nga magaguba sang inyo mga banwa. Laptahon ko kamo sa iban nga mga nasyon, kag mangin mamingaw ang inyo duta. ^34-35 Samtang ginabihag kamo sa lugar sang inyo mga kaaway kag wala na sing may nagaestar sa inyo duta, makapahuway na ini. Kay sang nagaestar pa kamo sa inyo duta wala gid ninyo ini pagpahuwayi bisan tuig sang inugpahuway sang duta. Pero subong makapahuway na gid ini samtang wala na sing may nagaestar.

^36-37 Kamo nga mga nagkalabilin nga buhi sa inaway, nga gindala sang inyo mga kaaway sa ila nga lugar, pahadlukon ko gid. Sa bagay nga bisan sa kalas lang sang dahon nga ginahuyop sang hangin magapalagyo kamo nga daw sa ginalagas kamo nga patyon bisan wala sing may nagalagas sa inyo. Kag samtang nagapalagyo kamo magakalabungguanay kamo kag magakalatumba. Gani indi gid kamo makabato sa inyo mga kaaway. ³⁸ Magakalamatay kamo sa lugar sang inyo mga kaaway. ³⁹ Kag ang mabilin sa inyo amat-amat nga mapatay tungod sang inyo mga sala kag sang mga sala sang inyo mga katigulangan.

^40-41 Tungod sang inyo pagluib kag pagsupak sa akon ginkontra ko kamo kag ginpabihag sa lugar sang inyo mga kaaway. Pero kon ituad ninyo ining sala ninyo kag sang inyo mga katigulangan kag untatan na ninyo ang pagpakatig-a, kag batunon ninyo ang silot tungod sang inyo mga sala, ⁴² tumanon ko ang akon kasugtanan sa inyo mga katigulangan nga si Abraham, Isaac, kag Jacob kag ibalik ko kamo sa inyo duta. ⁴³ Pero kinahanglan nga pahalinon ko anay kamo sa inyo duta bilang bayad ninyo sa inyo mga sala, tungod sang inyo pagsikway sang akon mga sugo kag mga pagsulundan. Kag makapahuway ang duta samtang wala kamo. ⁴⁴ Pero bisan ginasilutan ko kamo, indi ko kamo pag-isikway sa lugar sang inyo mga kaaway; indi ko kamo paglaglagon nga wala na sing may mabilin sa inyo. Kay indi mahimo nga dulaon ko ang akon kasugtanan sa inyo, tungod kay ako amo ang Ginoo nga inyo Dios. ⁴⁵ Tumanon ko sa inyo ang akon kasugtanan sa inyo mga katigulangan nga ginpaguwa ko sa Egipto sa pagpakita sang akon gahom sa mga nasyon. Ginhimo ko ini sa inyo mga katigulangan agod mangin Dios nila ako. Ako amo ang Ginoo.

⁴⁶ Amo ato ang nagkalain-lain nga mga sugo kag mga pagsulundan nga ginhatag sang Ginoo sa mga Israelinhon didto sa Bukid sang Sinai paagi kay Moises.

Ang Paggawad sa mga Butang nga Ginhalad sa Dios

27 Ginsugo sang Ginoo si Moises ² nga ihambal ini sa mga Israelinhon:

Kon ang isa ka tawo ginhalad sa Ginoo bilang pagtuman sa isa ka panaad, ina nga tawo puwede pa mahilway sa sina nga panaad ^3-7 kon bayaran ang iya bili sang pilak nga suno sa kabug-aton sini sa kilohan sang mga pari:

sa nagaedad 1 ka bulan hasta 4 ka tuig

sa nagaedad 5 ka tuig hasta 19

sa nagaedad 20 ka tuig hasta 59

sa nagaedad 60 ka tuig paibabaw

⁸ Kon imol ang nakapanaad kag indi siya makasarang magbayad sang amo nga kantidad, dal-on niya sa pari ang tawo nga ginpanaad niya nga ihalad sa Ginoo, kag ang pari amo ang maghatag sang bili suno sa masarangan nga ibayad sang tawo.

⁹ Kon ang iya ginpanaad sapat nga puwede ihalad sa Ginoo, ina nga sapat mangin iya na sang Ginoo. ¹⁰ Kinahanglan nga indi na niya ini pagbayluhan sang isa pa ka sapat, bisan pa nga mas maayo ang iya ibaylo. Kon himuon niya ini, ang sapat nga iya ginpanaad kag ang sapat nga iya ginbaylo pareho nga mangin iya na sang Ginoo. ¹¹ Kon ang iya ginpanaad mahigko nga sapat, nga indi puwede ihalad sa Ginoo, dal-on niya ang sapat sa pari. ¹² Tan-awon ini sang pari kon maayo ukon indi, kag dayon hatagan niya ini sang bili^[b] nga indi na puwede ilisan. ¹³ Kon bawion sang tag-iya ang sapat, kinahanglan nga bayaran niya ang bili sang sapat kag dugangan pa gid niya sing 20 porsiyento sang bili sini.

¹⁴ Kon ginhalad sang tawo ang iya balay sa Ginoo, tan-awon sang pari ang amo nga balay kon bala maayo pa ini ukon indi, kag dayon hatagan niya ini sang bili nga indi na puwede ilisan. ¹⁵ Kon bawion sang tag-iya ang iya balay, kinahanglan nga bayaran niya ang bili sang balay kag dugangan pa gid niya sing 20 porsiyento sang bili sini. Kag ang balay ibalik sa iya.

¹⁶ Kon ginhalad sang tawo sa Ginoo ang bahin sang iya duta nga ginpanubli niya sa iya katigulangan, hatagan ini sang pari sang bili nga suno sa kadamuon sang binhi nga sarang mapanggas^[c] sa sini nga duta: sa kada sako nga binhi, ang bili sang duta 20 ka bilog nga pilak. ¹⁷ Kon ihalad niya ang iya uma pagkatapos lang gid sang Tuig sang Paghilway kag Pag-uli, ang bili sini amo lang gihapon. ¹⁸ Pero kon sa ulihi pa niya ini ihalad, hatagan ini sang pari sang bili nga mas manubo, suno sa kadamuon sang tinuig nga nabilin hasta sa sunod naman nga Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. ¹⁹ Kon bawion sang tag-iya ang iya uma, kinahanglan nga bayaran niya ang bili sang uma kag dugangan pa gid niya sang 20 porsiyento sang bili sini. Kag ibalik sa iya ang iya uma. ²⁰ Pero kon ginbaligya niya ang uma nga wala pa niya magawad, indi na gid niya ini mabawi pa. ²¹ Kag sa pag-abot sang Tuig sang Paghilway kag Pag-uli, iya na ini sang Ginoo kag indi na gid ini mabawi; mangin pagkabutang na ini sang mga pari.

²² Kon ginhalad sang tawo ang uma nga iya ginbakal, ²³ hatagan ini sang pari sang bili nga suno sa kadamuon sang mga tinuig nga nabilin hasta sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli. Kinahanglan nga gawaron ini dayon sang tawo. Ang iya ibayad sa paggawad iya na sang Ginoo. ²⁴ Sa Tuig sang Paghilway kag Pag-uli ang amo nga uma iuli sa tag-iya nga nagbaligya sini.

²⁵ Ang tanan nga bili sang sining mga ginhalad sa Ginoo kinahanglan nga suno sa kabug-aton sang pilak sa kilohan sang mga pari.

²⁶ Ang kamagulangan nga sapat iya na sang Ginoo, gani indi na kinahanglan nga ihalad ini sa iya. ²⁷ Kon ini nga sapat mahigko, puwede ini gawaron sang tag-iya. Bayaran niya ang bili sang sapat kag dugangan pa gid niya sang 20 porsiyento sang bili sini. Pero kon indi niya paggawaron, ibaligya ini sang mga pari suno sa bili sini.

²⁸ Wala sing bisan ano nga butang nga ginhalad sing bug-os^[d] sa Ginoo nga puwede ibaligya ukon gawaron, bisan tawo man ini ukon sapat ukon duta nga ginpanubli. Iya na gid ini sang Ginoo. ²⁹ Ang tawo nga ginhalad sing bug-os sa Ginoo^[e] indi puwede nga gawaron. Kinahanglan nga patyon gid siya.

³⁰ Ang ikanapulo nga parte sang tanan nga patubas iya na sang Ginoo. ³¹ Kon gawaron sang tawo ang ikanapulo sang iya patubas, kinahanglan nga bayaran niya ang bili sini kag dugangan pa gid niya sing 20 porsiyento sang bili sini. ³² Kon mag-isip kamo sang inyo mga baka, karnero, ukon kanding, ang isa sa pulo sini ihatag ninyo sa Ginoo. ³³ Kag kinahanglan nga indi ninyo ini pagpilion ukon pagbayluhan. Kon bayluhan ninyo ini, ang ini nga sapat kag ang sapat nga ginbaylo pareho nga mangin iya na sang Ginoo kag indi na puwede gawaron.

³⁴ Amo ato ang mga sugo nga ginhatag sang Ginoo kay Moises didto sa Bukid sang Sinai para sa mga Israelinhon.

Gin-ayo ni Jesus ang Paralitiko^(A)

2 Pagkaligad sang pila ka adlaw, nagbalik si Jesus sa Capernaum. Naglapnag ang balita nga ara siya sa iya ginaestaran. ² Gani madamo nga mga tawo ang nagtilipon didto hasta nga napuno ang balay, kag bisan pa sa may puwertahan nagaginutok sila. Ginwali ni Jesus sa ila ang pulong sang Dios. ³ Karon may nag-abot nga paralitiko nga ginatuwangan sang apat ka tawo. ⁴ Pero tungod nga nagaginutok ang mga tawo indi sila makapalapit kay Jesus. Gani gin-guhaban nila ang atop sa ibabaw sang ginatindugan ni Jesus. Pagkatapos gintunton nila ang paralitiko nga nagahigda sa iya hiligdaan. ⁵ Pagkakita ni Jesus nga may pagtuo sila sa iya, nagsiling siya sa paralitiko, “Anak, ginpatawad na ang imo mga sala.” ⁶ Sang mabatian ini sang mga manunudlo sang Kasuguan nga nagapungko didto, nagsiling sila sa ila kaugalingon, ⁷ “Paano nga makahambal siya sang subong sina? Pagpasipala ina sa Dios. Wala sing bisan sin-o nga makapatawad sang mga sala kundi ang Dios lang.” ⁸ Sa gilayon nahibaluan ni Jesus ang ila hunahuna. Gani nagsiling siya sa ila, “Ngaa nagahunahuna kamo sang subong sina? ⁹ Diin bala ang mas mahapos, ang magsiling sa paralitiko, ‘Ginpatawad na ang imo mga sala,’ ukon ang magsiling, ‘Magtindog ka, dal-a ang imo hiligdaan kag maglakat’? ¹⁰ Karon pamatud-an ko sa inyo paagi sa pag-ayo sa sini nga paralitiko nga ako nga Anak sang Tawo may gahom diri sa duta sa pagpatawad sang mga sala.” ¹¹ Gani nagsiling siya sa paralitiko, “Magtindog ka, dal-a ang imo hiligdaan kag magpauli!” ¹² Samtang nagatan-aw sila, nagtindog ang paralitiko kag gindala niya ang iya hiligdaan kag nagguwa. Natingala gid sila tanan kag gindayaw nila ang Dios. Siling nila, “Wala pa kami sing may nakita nga pareho sini.”

Gintawag ni Jesus si Levi^(B)

¹³ Pagkatapos sadto nagbalik liwat si Jesus sa higad sang Dagat sang Galilea. Madamo nga mga tawo ang nagpalapit sa iya, gani gintudluan niya sila. ¹⁴ Kag samtang nagalakat siya, nakita niya ang manugsukot sang buhis nga si Levi nga anak ni Alfeus. Didto siya nagapungko sa balayaran sang buhis. Nagsiling si Jesus sa iya, “Dali, sunod ka sa akon.” Kag nagtindog si Levi kag nagsunod kay Jesus.

¹⁵ Karon, samtang nagakaon si Jesus kag ang iya mga sumulunod sa balay ni Levi, madamo nga mga manugsukot sang buhis kag iban pa nga ginakabig nga mga makasasala ang nag-upod sa ila kaon, kay madamo na ang nagasunod sa iya. ¹⁶ May mga manunudlo sang Kasuguan nga mga Pariseo nga didto man. Nakita nila si Jesus nga nagakaon upod sa mga manugsukot sang buhis kag sa iban pa nga ginakabig nga mga makasasala pareho sa mga manugsukot sang buhis. Nagpamangkot sila sa iya mga sumulunod, “Ngaa nagakaon siya upod sa mga tawo nga pareho sina?” ¹⁷ Nabatian ni Jesus ang ila pamangkot, gani ginsabat niya sila, “Ang tawo nga maayo ang lawas wala nagakinahanglan sang doktor, kundi ang nagamasakit lang. Gani wala ako nagkadto diri sa pagtawag sa mga nagakilala nga sila matarong, kundi sa mga makasasala.”

Ang Pamangkot Parte sa Pagpuasa^(C)

¹⁸ Ang mga sumulunod ni Juan nga manugbautiso kag ang mga Pariseo nagapuasa.^[a] May mga tawo nga nagpalapit kay Jesus kag nagpamangkot, “Ngaa ang mga sumulunod ni Juan kag ang mga sumulunod sang mga Pariseo nagapuasa pero ang imo iya wala?” ¹⁹ Nagsabat si Jesus sa ila, “Mahimo bala nga indi pagpakaunon ang mga bisita sa kasal samtang kaupod pa nila ang nobyo? Siyempre, indi! ²⁰ Pero magaabot ang tion nga ang nobyo kuhaon sa ila, kag amo na ina ang ila pagpuasa.” ²¹ Ginsugiran pa gid sila ni Jesus sang mga paanggid, “Indi maayo nga itukap sa daan nga bayo ang bag-o nga tela nga wala pa malabhan, tungod nga magakulo ang bag-o nga tela kag magadako pa gid ang gisi. ²² Indi man maayo nga isulod ang bag-o nga bino sa daan nga suludlan nga panit. Kay mabusdik ang suludlan kag mausik ang bino, kag pareho nga indi na mapuslan. Sa baylo, ginasulod ang bag-o nga bino sa bag-o nga suludlan nga panit.”^[b]

Ang Pamangkot Parte sa Adlaw nga Inugpahuway^(D)

²³ Sang isa ka Adlaw nga Inugpahuway, samtang nagaagi sila ni Jesus sa kaumahan sang trigo, nagpangutol^[c] ang iya mga sumulunod sang mga uhay sang trigo. ²⁴ Gani nagsiling ang mga Pariseo kay Jesus, “Tan-awa ang imo mga sumulunod! Ngaa ginahimo nila ang ginadilian nga himuon sa Adlaw nga Inugpahuway?” ²⁵ Ginsabat sila ni Jesus, “Wala bala ninyo mabasahi sa Kasulatan ang ginhimo ni David sang siya kag ang iya mga kaupod gin-gutom kag nagkinahanglan sang pagkaon? ²⁶ Nagsulod si David sa balay sang Dios sadtong panahon nga si Abiatar ang pangulo nga pari. Ginkaon ni David ang tinapay nga ginhalad sa Dios, kag ginpakaon man niya ang iya mga kaupod, bisan pa nga ginadilian sang Kasuguan ang magkaon sadto luwas lang sa mga pari.” ²⁷ Kag nagsiling pa gid si Jesus, “Ginhimo ang Adlaw nga Inugpahuway para sa kaayuhan sang tawo. Wala ginhimo ang tawo para sa kaayuhan sang Adlaw nga Inugpahuway. ²⁸ Gani, ako nga Anak sang Tawo may gahom sa pagsiling kon ano ang husto nga himuon sa Adlaw nga Inugpahuway.”