Old/New Testament

3 “Kon bulagan sang bana ang iya asawa kag magpamana liwat ang iya asawa, indi niya siya pagbawion, kay makapahigko gid ini sa inyo duta. Kamo nga mga Israelinhon nagakabuhi pareho sang babayi nga nagabaligya sang iya lawas. Madamo ang inyo mga ginahigugma nga mga dios-dios. Pero sa pihak sini, ginatawag ko gihapon kamo sa pagbalik sa akon. Ako, ang Ginoo, ang nagasiling sini.

² “Tan-awa ang mahawan nga mga bukid nga ginasimbahan ninyo. May lugar pa bala didto nga wala ninyo mahigkuan? Ginhigkuan ninyo ang duta tungod sa inyo nga pagsimba sa mga dios-dios kag sa inyo kalautan. Pareho kamo sa babayi nga nagabaligya sang iya lawas, nga nagapungko sa higad sang dalan nga nagahulat sang lalaki. Pareho man kamo sang hurong^[a] nga nagahulat sang iya mabiktima sa kamingawan. ³ Amo ini kon ngaa wala mag-ulan sa tion sang tig-ululan. Kay pareho na gid kamo sa isa ka babayi nga nagabaligya sang iya lawas, nga wala na gid sing huya. ⁴ Kag karon nagasiling kamo sa akon, ‘Amay ko, kaupod^[b] ko ikaw halin sang bata pa ako. ⁵ Permi ka na lang bala akig sa akon? Ang imo bala kaakig magpadayon hasta san-o?’ Amo ina ang inyo ginahambal, pero ginahimo ninyo ang tanan nga malaot nga inyo mahimo.”

Ginsunod sang Juda ang Israel

⁶ Sang panahon sang paghari ni Josia, nagsiling ang Ginoo sa akon, “Nakita mo bala ang ginhimo sang indi matutom nga Israel? Nagsimba siya sa mga dios-dios sa tagsa ka mataas nga bukid kag sa idalom sang tagsa ka madabong nga kahoy. Pareho siya sa babayi nga nagpanginlalaki. ⁷ Abi ko pagkatapos nga nahimo niya ini tanan magabalik siya sa akon, pero wala siya magbalik. Kag nakita ini sang iya maluibon nga utod nga amo ang Juda. ⁸ Ginbulagan ko ang Israel kag ginpalakat tungod sang iya pagpanginlalaki nga amo ang pagsimba sa mga dios-dios. Pero nakita ko nga ang iya maluibon nga utod nga amo ang Juda wala mahadlok sa pihak sini. Nagpanginlalaki man siya ⁹ paagi sa pagsimba sa mga dios-dios nga bato kag kahoy, gani ginhigkuan niya ang duta. Ginsunod niya ini kay wala man lang sing kaso sa iya ang pagsimba sa mga dios-dios. ¹⁰ Sa pihak sina tanan, wala nagbalik sa akon sing sinsero ang maluibon nga Juda. Nagpakuno-kuno lang siya nga nagbalik sa akon. Ako, ang Ginoo, ang nagasiling sini.”

¹¹ Dayon nagsiling ang Ginoo sa akon, “Bisan indi matutom ang Israel sa akon mas maayo pa sila sang sa maluibon nga Juda. ¹² Karon, lakat ka, kag isugid ini nga mensahi sa Israel:^[c] Ako, ang Ginoo, nagasiling: Magbalik ka, Israel nga indi matutom, kay maluluy-on ako. Indi ako maakig sa imo hasta san-o. ¹³ Akuon mo lang ang imo sala nga nagrebelde ka sa Ginoo nga imo Dios kag nagsunod sa iban nga mga dios paagi sa pagsimba sa ila sa idalom sang tagsa ka madabong nga kahoy. Akuon mo nga wala ka magtuman sa akon. Ako, ang Ginoo, ang nagasiling sini.”

¹⁴ Nagsiling pa ang Ginoo, “Magbalik kamo, mga anak nga indi matutom, kay akon kamo.^[d] Kuhaon ko ang isa ukon duha sa inyo halin sa kada banwa ukon tribo, kag dal-on sa Israel.^{[e] 15} Dayon, hatagan ko kamo sang mga pangulo nga akon naluyagan nga magapangulo sa inyo nga may ihibalo kag may pag-intiendi. ¹⁶ Ako, ang Ginoo, nagasiling nga kon mag-abot na ang tion nga magdamo na gid kamo sa sina nga duta, indi na ninyo paghandumon pa ang Kahon sang Kasugtanan. Indi na ninyo ini paghunahunaon ukon pagdumdumon. Indi na ninyo ini pagkahidlawan, kag indi na kamo maghimo liwat sang sini nga kahon. ¹⁷ Sa sina nga tion, pagatawgon ninyo ang Jerusalem nga ‘Trono sang Ginoo’ kag ang tanan nga nasyon magatipon sa Jerusalem sa pagpadungog sa ngalan sang Ginoo. Indi na nila pagpasundan ang katig-a sang ila malaot nga tagipusuon. ¹⁸ Sa sina nga mga inadlaw, ang katawhan sang Juda kag sang Israel magaupod sa pagbalik halin sa pagkabihag sa aminhan pakadto sa duta nga ginhatag ko sa ila mga katigulangan bilang palanublion. ¹⁹ Ako mismo ang nagsiling, ‘Malipayon gid ako nga kabigon kamo nga akon mga anak kag hatagan sang maayo nga duta, nga amo ang pinakamatahom nga palanublion sa bug-os nga kalibutan.’ Abi ko tawgon ninyo ako nga ‘Amay’ kag indi na kamo magbiya sa akon. ²⁰ Pero, pareho sang isa ka asawa nga maluibon sa iya bana, amo man kamo sa akon, katawhan sang Israel. Ako, ang Ginoo, ang nagasiling sini.

²¹ “Mabatian ang ginahod sa ibabaw sang mahawan nga mga bukid. Nagahilibion kag nagapakitluoy ang katawhan sang Israel. Kay malaot na ang ila pagginawi kag ginkalimtan nila ako, ang Ginoo nga ila Dios. ²² Katawhan nga indi matutom, magbalik kamo sa akon kay ayuhon ko ang inyo pagkabalingag.”

Nagsabat sila, “Huo, magapalapit kami sa imo kay ikaw ang Ginoo nga amon Dios. ²³ Matuod gid nga ang amon pagsimba sa mga dios-dios sa mga bukid sayop gid. Sa imo gid lang ang kaluwasan sang Israel, O Ginoo nga amon Dios. ²⁴ Halin sang pamatan-on pa kami ang makahuluya nga mga dios-dios amo ang nagpulos sang bunga sang kinabudlayan sang amon mga katigulangan, nga amo ang ila mga kasapatan kag mga kabataan. ²⁵ Dapat kami magpanago sa kahuya kay kami kag ang amon mga katigulangan nakasala kontra sa imo, O Ginoo nga amon Dios. Halin sang pamatan-on pa kami hasta subong, wala kami nagsunod sa imo.”

4 Nagsiling ang Ginoo, “O Israel, kuntani magbalik ka na sa akon. Kon isikway mo ang imo makangilil-ad nga mga dios-dios kag indi ka na magbiya sa akon, ² kag kon magsumpa ka sa akon lang ngalan kag magkabuhi nga masaligan, husto kag matarong, mangin pagpakamaayo ka sa mga nasyon, kag padunggan ka nila.”^[f]

³ Amo ini ang ginasiling sang Ginoo sa katawhan sang Juda kag Jerusalem: “Bag-uha ninyo ang inyo kaugalingon, pareho bala nga daw mag-arado kamo sang inyo duta nga wala pa maarado. Kag indi pag-isabwag ang inyo maayo nga binhi sa tunukon nga mga hilamon. ⁴ Bag-uha ninyo ang inyo tagipusuon sa atubangan sang Ginoo, kamo nga katawhan sang Juda kag Jerusalem, kay kon indi, maagom ninyo ang akon kaakig pareho sang kalayo nga indi mapatay tungod sa kalautan nga inyo ginpanghimo.

Ang Silot nga Magaabot sa Juda

⁵ “Silinga ang Juda kag Jerusalem nga patunugon nila ang budyong sa bug-os nga duta! Isinggit sing mabaskog nga magpalagyo sila kag mapanago sa napaderan nga mga banwa. ⁶ Magpahibalo ka sa mga taga-Jerusalem^[g] nga magpalagyo sila gilayon, kay magapadala ako sang puwerte nga kalaglagan halin sa aminhan.”

⁷ Nagguwa na sa pagsalakay ang manuglaglag sang mga nasyon pareho sang isa ka leon nga nagguwa sa iya palanaguan. Nakahalin na siya sa iya lugar sa paglaglag sang inyo duta. Ang inyo mga banwa magakalaguba hasta nga indi na ini maestaran. ⁸ Gani magsuksok kamo sang sako sa pagpakita sang inyo pagpangasubo. Maghilibion kamo kay ara pa gihapon ang puwerte nga kaakig sang Ginoo sa aton. ⁹ Nagsiling ang Ginoo, “Sa sina nga adlaw, ang hari kag ang iya mga opisyal madulaan sang kaisog, ang mga pari maurungan, kag ang mga propeta matingala gid.” ¹⁰ Dayon nagsiling ako, “O Ginoong Dios, nadayaan gid ang mga tawo sa imo ginsiling sadto, kay nagpromisa ka sang kalinong sa Jerusalem. Pero ang espada gali handa na sa pagpatay sa ila.”

¹¹ Magaabot ang tion nga magasiling ang Ginoo sa katawhan sang Jerusalem, “Magahuyop ang mainit nga hangin halin sa mahawan nga mga bukid sa desierto pakadto sa akon katawhan. Pero indi para makapahangin sila sang ila trigo. ¹² Ining tama kabaskog nga hangin naghalin sa akon. Karon, ihambal ko na ang akon silot sa ila.”

¹³ Tan-awa! Ang aton kaaway nagapadulong nga daw sa mga panganod. Ang iya mga karwahe daw sa buhawi, kag ang iya mga kabayo madasig pa sang sa mga agila. Kaluluoy kita! Malaglag gid kita.

¹⁴ “Mga taga-Jerusalem, tinlui ang inyo tagipusuon sa kalautan agod maluwas kamo. Hasta san-o kamo maghunahuna sang malaot? ¹⁵ Ang inyo kalaglagan ginpahibalo sang mga mensahero halin sa Dan kag sa mga kabukiran sang Efraim. ¹⁶ Ginsugo sila nga paandaman ang mga nasyon kag ang Jerusalem nga may nagasalakay nga mga soldado halin sa malayo nga lugar nga nagapanghangkat sang inaway kontra sa mga banwa sang Juda. ¹⁷ Ginalibutan nila ang Jerusalem pareho sang mga tawo nga nagabantay sang uma, tungod kay kamo nga mga taga-Jerusalem nagrebelde sa akon. Ako, ang Ginoo, ang nagasiling sini. ¹⁸ Ang inyo mismo pagginawi kag pamatasan amo ang nagdala sini sa inyo. Amo ini ang inyo silot. Daw ano ini kasakit! Daw ginbuno ang inyo tagipusuon.”

Naghibi si Jeremias para sa Iya Kasimanwa

¹⁹ Puwerte ang akon kasakit. Indi ko ini maagwanta! Puwerte gid ang akon pag-ugayong. Ang dughan ko nagakubakuba kag indi ako mapahamtang. Kay nabatian ko ang tunog sang budyong kag ang singgit sang inaway. ²⁰ Nagasulunod-sunod lang ang kalaglagan. Ang bug-os nga duta nagkalaguba. Bisan ang akon mga tolda naguba gilayon, kag ang mga kurtina sini nagkalagisi. ²¹ Hasta san-o ko pa bala makita ang bandera sang inaway kag mabatian ang tunog sang budyong?

²² Nagsiling ang Ginoo, “Buang-buang ang akon katawhan; wala sila makakilala sa akon. Mga balingag sila nga mga kabataan; indi sila makaintiendi. Sagad sila maghimo sang kalautan, pero indi sila makahibalo maghimo sang maayo.”

Ang Palanan-awon ni Jeremias Parte sa Manug-abot nga Kalaglagan

²³ Nakita ko ang kalibutan kag wala na ini sing porma kag mahawan na. Nakita ko man ang kalangitan kag wala na ini sing kasanag. ²⁴ Nakita ko nga ang mga bukid nagauyog. ²⁵ Nakita ko man nga wala sing mga tawo, kag ang tanan nga pispis naglulupad palayo. ²⁶ Nakita ko nga ang mapatubason nga duta nangin desierto. Ang tanan nga banwa nalaglag tungod sa puwerte nga kaakig sang Ginoo. ²⁷ Amo ini ang ginasiling sang Ginoo: “Ang bug-os nga duta magakalaguba, pero indi ko ini paglaglagon sing bug-os. ²⁸ Ang kalibutan magapangasubo kag ang kalangitan magadulom, kay nahambal ko na ang silot, kag indi ko na ini pagbawion pa. Nakadesisyon na ako kag indi na magbaylo ang akon hunahuna.”

²⁹ Sa gahod sang mga manugkabayo kag mga manugpana, nagpalalagyo sa kahadlok ang mga pumuluyo sang tagsa ka banwa. Ang iban nagpalalagyo sa kakahuyan, kag ang iban nagsaka sa mga kabatuhan. Ginbayaan ang tanan nga banwa kag wala na sing may nagaestar sa sini. ³⁰ Ano ang ginahimo mo, Jerusalem, nga malapit na nga laglagon? Ngaa nagasuksok ka pa sang matahom nga bayo kag sang alahas? Ngaa nagapamutang ka pa sang kolorete sa imo mga mata? Ang imo pagpatahom wala na sing pulos. Ang imo mga hinigugma nga mga nasyon nga imo kadampig nagsikway na sa imo kag gusto ka nila nga patyon.

³¹ Nabatian ko ang hibi kag ugayong, pareho sang isa ka babayi nga nagabata sang iya kamagulangan nga anak. Ini hibi sang mga pumuluyo sang Zion^[h] nga daw nagalagas sang ila pagginhawa. Nagabayaw sila sang ila mga kamot kag nagasiling, “Kaluluoy sa amon; daw malipong na kami. Kay ara na ang amon mga kaaway nga magapatay sa amon.”

Ang mga Sala sang Jerusalem

5 Nagsiling ang Ginoo, “Mga pumuluyo sang Jerusalem, kadto kamo sa inyo mga dalan! Tan-awa ang mga plasa! Kon may makita kamo bisan isa lang ka tawo nga matarong kag masaligan, patawaron ko ang inyo siyudad. ² Bisan nagasumpa kamo sa akon ngalan, nagabutig gihapon kamo.”

³ Dayon nagsiling ako, “O Ginoo, indi bala nga nagapangita ka sang tawo nga masaligan? Ginsakit mo ang imo katawhan pero wala sila masakitan. Ginsilutan mo sila, pero indi sila gusto disiplinahon. Nagkabalan na ang ila mga guya, kag indi na sila maghinulsol.

⁴ “Abi ko mga imol lang ini sila nga wala makatuon, gali mga buang-buang sila. Kay wala sila makahibalo sang mga pamaagi sang Ginoo nga ila Dios nga ginapatuman sa ila. ⁵ Gani makadto ako sa ila mga pangulo kag magpakighambal sa ila. Sigurado nga nahibaluan nila ang mga pamaagi sang Ginoo nga ila Dios nga ginapatuman sa ila.” Pero bisan sila nagsikway man sa mga ginapatuman sang Dios.^{[i] 6} Gani salakayon sila sang ila mga kaaway nga pareho sang leon nga halin sa kagulangan ukon pareho sang mabangis nga ido^[j] nga halin sa kamingawan, ukon pareho sang sapat nga leopardo nga nagabantay malapit sa ila mga banwa sa paggus-ab sa kay bisan sin-o nga magguwa. Matabo ini sa ila kay puwerte na ang ila pagrebelde sa Dios kag madamo na nga beses nga nagtalikod sila sa iya.

⁷ Nagsiling ang Ginoo, “Ngaa patawaron ko kamo? Kay bisan ang inyo mga kabataan nagsikway sa akon kag nagsumpa sa ngalan sang indi matuod nga mga dios. Ginhatag ko ang ila mga kinahanglanon pero nahimo pa nila ang pagpanginbabayi kag ang pagdinas-ok sa mga balay sang mga babayi nga nagabaligya sang ila lawas. ⁸ Pareho sila sa mga mapagros nga kabayo nga lalaki, nga ginsagod sing maayo. Kada isa sa ila nagakaibog sa asawa sang iban. ⁹ Indi bala nga dapat lang nga silutan ko sila tungod sini? Indi bala nga dapat lang nga balusan ko ang nasyon nga pareho sini? Ako, ang Ginoo, ang nagasiling sini.

¹⁰ “Kamo nga mga kaaway sang mga Israelinhon, laglaga ninyo ang ila mga talamnan sang ubas, pero indi lang pag-ubusa. Pangtapsa ninyo ang mga sanga sini, kay ang ini nga katawhan indi na akon. ¹¹ Ako, ang Ginoo, nagasiling nga ang mga katawhan sang Israel kag sang Juda indi na gid matutom sa akon. ¹² Wala sila naghambal sing matuod parte sa akon. Siling nila, ‘Indi kita pag-anhon sang Ginoo! Wala sing katalagman nga magaabot sa aton. Indi kita makaeksperiensya sang inaway ukon gutom. ¹³ Wala sing pulos ang mga ginahambal sang mga propeta kay ang ila mga mensahi wala naghalin sa Dios. Kabay pa nga matabo sa ila ang mga kalaglagan nga ila gintagna.’ ”

¹⁴ Gani amo ini ang ginsiling sa akon sang Ginoong Dios nga Makagagahom: “Tungod kay amo ini ang ginhambal sang sini nga mga tawo, hatagan ko ikaw sang mensahi nga pareho sang kalayo nga magasunog sa ila. Mangin pareho sila sa kahoy nga nasunog.”

¹⁵ Nagsiling ang Ginoo, “Mga katawhan sang Israel, magapadala ako sang mga tawo halin sa malayo nga nasyon sa pagsalakay sa inyo. Ini isa ka madugay na gid nga nasyon, nga ang ila lingguahe indi ninyo maintiendihan. ¹⁶ Ang ila mga armas makamamatay, kag sila tanan mga mangangaway. ¹⁷ Ubuson nila ang inyo mga patubas, mga pagkaon, pati ang inyo mga ubas kag mga higera. Pamatyon nila ang inyo mga kasapatan kag mga kabataan. Gub-on nila ang inyo napaderan nga mga banwa, nga ginasaligan ninyo nga makadepensa sa inyo. ¹⁸ Pero bisan sa sina nga mga inadlaw, indi ko kamo paglaglagon sing bug-os. Ako, ang Ginoo, ang nagasiling sini. ¹⁹ Kon mamangkot ang mga tawo, ‘Ngaa ginhimo ini tanan sa aton sang Ginoo nga aton Dios?’ Silinga sila, ‘Kay ginsikway ninyo ang Ginoo kag nag-alagad kamo sa iban nga mga dios sa inyo mismo duta. Gani karon magaalagad kamo sa mga taga-iban nga lugar sa duta nga indi inyo.’

²⁰ “Ipahibalo ini sa mga katawhan sang Israel^[k] kag sang Juda: ²¹ Pamatii ninyo ini, kamo nga mga buang-buang kag balingag nga mga katawhan. May mga mata kamo pero indi makakita, may mga dulunggan pero indi makabati. ²² Ako, ang Ginoo, nagasiling: Wala bala kamo sang kahadlok sa akon? Ti ngaa wala kamo nagakurog sa akon atubangan? Ginhimo ko ang baybayon nga dulunan sang dagat. Ini permanente nga dulunan nga indi malapawan. Mahampak ini sang mga balod pero indi nila ini malapawan. ²³ Pero ini nga mga katawhan matig-a sing ulo kag mga rebelde. Nagtalikod sila kag nagpalayo sa akon. ²⁴ Wala gid sila nagahambal halin sa ila tagipusuon nga, ‘Tahuron naton ang Ginoo nga aton Dios nga nagahatag sang ulan sa husto nga tion kag nagahatag sa aton sang patubas sa tion sang tig-alani.’ ²⁵ Ang inyo mga kalautan amo ang nagpalayo sang sini nga mga butang sa inyo. Ang inyo mga sala amo ang kabangdanan nga indi ninyo mabaton ini nga mga pagpakamaayo.

²⁶ “May malaot nga mga tawo sa akon katawhan nga nagahulat sang ila mabiktima pareho sang tawo nga nagapaniod sang pispis. Nagabutang sila sang mga siod para sa iban nga mga tawo. ²⁷ Pareho sang hawla nga puno sang mga pispis, ang balay sining malaot nga mga tawo puno man sang manggad halin sa ila pagpanunto. Gani nagmanggaranon sila kag nangin gamhanan. ²⁸ Nagtalambok sila kag nagbalakod ang ila mga lawas. Wala sing pugong-pugong ang ila paghimo sang mga kalautan. Wala nila ginahatagan sang hustisya ang mga ilo, kag wala nila ginapangapinan ang kinamatarong sang mga imol. ²⁹ Ako, ang Ginoo, nagasiling: Indi bala nga dapat lang nga silutan ko sila tungod sini? Indi bala nga dapat lang nga balusan ko ang nasyon nga pareho sini? ³⁰ Makahaladlok kag makakulugmat nga butang ang natabo sa sini nga duta: ³¹ Ang mga propeta nagpanagna sing butig. Ang mga pari nagadumala sa ila lang kaugalingon nga awtoridad. Kag gusto ini sang akon katawhan. Pero ano ang ila himuon kon mag-abot na ang katapusan?”

Ang Butigon nga mga Manunudlo

4 Maathag ang ginasiling sang Espiritu Santo nga sa ulihi nga mga inadlaw ang iban magatalikod sa pagtuo. Magapati sila sa mga pagpanudlo sang butigon kag malain nga mga espiritu. ² Ina nga mga pagpanudlo ginatudlo sang mga tawo nga manugdaya kag butigon kag wala ginakonsensya tungod nga kontrolado sila ni Satanas. ³ Ginatudlo nila nga malain ang magpangasawa, kag may mga pagkaon pa sila nga ginadilian. Pero ang mga pagkaon nga ini ginhimo sang Dios agod kaunon nga may pagpasalamat sang mga nagatuo kag nakahibalo gid sang kamatuoran. ⁴ Ang tanan nga ginhimo sang Dios maayo. Gani wala sing butang nga dapat dilian kon ginabaton nga may pagpasalamat. ⁵ Kay gintinluan ini paagi sa pulong sang Dios kag sa pangamuyo.

Ang Maayo nga Alagad ni Cristo Jesus

⁶ Maayo ka nga alagad ni Cristo Jesus kon itudlo mo ini nga mga butang sa aton mga utod dira. Kag samtang nagatudlo ka sa ila, ikaw mismo nagasagod man sang imo kaugalingon paagi sa mga kamatuoran nga nagahatag sang pagtuo, kag paagi sa matuod nga pagpanudlo nga imo ginasunod. ⁷ Pero likawi ang mga pagpanudlo nga wala nagahalin sa Dios kag himo-himo lang sang mga tawo. Hanasa ang imo kaugalingon sa diosnon nga pagkabuhi. ⁸ May pulos ang pag-ihersisyo sang aton lawas, pero mas importante pa gid kon hanason ta ang aton kaugalingon sa espirituhanon nga mga butang, tungod kay kon amo ini ang aton himuon, sigurado gid nga mapuslanon ang aton kabuhi subong kag sa palaabuton. ⁹ Matuod ini kag dapat gid batunon kag tuohan sang tanan. ¹⁰ Amo ina nga nagapanikasog gid kita kag nagahimulat nga matudlo ini sa mga tawo, tungod kay nagasalig kita sa Dios nga buhi nga amo ang Manluluwas sang tanan nga tawo, kag labi na gid sang mga nagatuo. ¹¹ Itudlo mo kag ipatuman ini nga mga butang.

¹² Indi ka maghatag sang lugar nga hikayan ka tungod kay bataon ka pa, kundi maghimulat ka nga mangin halimbawa sa mga tumuluo kay Cristo: sa paghambal, sa pagginawi, sa paghigugma, sa pagtuo, kag sa matinlo nga pagkabuhi. ¹³ Samtang wala pa ako dira, gamita ang imo tiyempo sa pagbasa sang Kasulatan sa mga tawo, sa pagwali, kag sa pagpanudlo. ¹⁴ Indi pagpabay-i ang abilidad nga ginhatag sa imo sang Espiritu Santo suno sa gintagna sang mga manugdumala sang iglesya sang pagtungtong nila sang ila mga kamot sa imo. ¹⁵ Himuon mo ini permi agod makita sang tanan ang imo pag-uswag. ¹⁶ Bantayi ang imo kaugalingon nga kabuhi kag ang imo ginatudlo. Padayuna ang paghimo sina agod maluwas ka pati ang mga nagapamati sa imo.