Read the Gospels in 40 Days
Tek ri Jesús xtojtobex ruma ri itzel winek
4 Y yacˈariˈ tek ri Jesús xucˈuex ruma ri Lokˈolaj Espíritu riche (rixin) chi xbe cˈa pa jun desierto, riche (rixin) chi nitojtobex cˈa ruma ri itzel winek.
2 Tek ri Jesús can cawinek kˈij y cawinek akˈaˈ chic ri ma waynek ta, yacˈariˈ tek xpe runumic. 3 Y can yacˈariˈ tek xpe ri itzel winek nutojtobej ri Jesús, y xubij cˈa chare: Wi kas kitzij chi yit cˈa riyit ri Rucˈajol ri Dios, tabanaˈ cˈa chique re abej reˈ chi queˈoc caxlan wey, xchaˈ.
4 Yacˈa ri Jesús xubij cˈa chare ri itzel winek: Tzˈibatal ca chupan ri ruchˈabel ri Dios, chi ma xu (xe) ta wi riqˈui caxlan wey nicˈaseˈ wi ri winek, xa can nicˈaseˈ chukaˈ riqˈui ronojel ri ruchˈabel ri Dios.
5 Y yacˈariˈ tek ri itzel winek xucˈuaj ri Jesús cˈa chupan ri lokˈolaj tinamit Jerusalem, y cˈa pa ruwiˈ ri rachoch ri Dios xberuyaˈ wi. 6 Cˈacˈariˈ tek ri itzel winek xubij chare ri Jesús: Wi kas kitzij chi yit Rucˈajol ri Dios, tacˈakaˈ ka awiˈ pa xulan. Ruma chupan ri ruchˈabel ri Dios tzˈibatal ca, nubij:
Ri Dios can xquerutek pe ri ruˈángeles awuqˈui riche (rixin) chi yatquichajij.
Xcatquiliˈej pa quikˈaˈ,
riche (rixin) chi queriˈ ma xtachakˈij (xtatochˈ) ta awaken chuwech abej, xchaˈ chare. 7 Yacˈa ri Jesús xubij chare ri itzel winek: Riyin ma nben ta ri narayij riyit. Ruma tzˈibatal ca chukaˈ chupan ri ruchˈabel ri Dios chi ma tatojtobej ta ri Awajaf Dios, xchaˈ ri Jesús.
8 Y ri itzel winek xucˈuaj chic cˈa ri Jesús cˈa pa ruwiˈ jun juyuˈ ri nej jotol chicaj, y xucˈut cˈa chuwech ronojel ri cajawaren y ri quicˈojlen ri nimaˈk tak tinamit ri yecˈo chuwech re ruwachˈulef. 9 Y yacˈariˈ tek ri itzel winek xubij cˈa chare ri Jesús: Can ronojel cˈa re xincˈut chawech xtinyaˈ chawe, wi yaxuqueˈ yamajeˈ chinuwech riche (rixin) chi nayaˈ nukˈij, xchaˈ chare ri Jesús.
10 Yacˈariˈ tek ri Jesús xubij chare: Cabiyin quelaˈ riyit Satanás. Ruma chupan ri ruchˈabel ri Dios ri tzˈibatal ca, nubij: Xaxu (xaxe wi) cˈa ri Ajaf Dios tayaˈ rukˈij, y xaxu (xaxe wi) chukaˈ Riyaˈ ri rucˈamon chi nanimaj ri nubij, xchaˈ ri Jesús chare.
11 Y yacˈariˈ tek ri itzel winek xuyaˈ ca ri Jesús. Y xeˈoka ri ángeles riqˈui ri Jesús, y xquichop niquinimaj niquilij.
Tek ri Jesús xuchop rutzijoxic ri ruchˈabel ri Dios
12 Y tek ri Jesús xracˈaxaj chi ri Juan ri Bautista xchapatej y xyaˈox (xyaˈ) pa cárcel, yacˈariˈ tek ri Jesús xtzolin chic pa ruwachˈulef Galilea. 13 Pero xa ma xcˈojeˈ ta ka pa tinamit Nazaret, xa xuyaˈ ca ri tinamit riˈ, riche (rixin) chi xbecˈojeˈ pa jun tinamit ri Capernaum rubiˈ; jun tinamit ri cˈo chuchiˈ jun choy. Ri Capernaum riˈ pa culef ri ye quiy quimam ca ri Zabulón y ri Neftalí cˈo wi. 14 Ri Jesús xapon cˈa chupan ri jun tinamit riˈ, riche (rixin) chi queriˈ nibanatej ri tzˈibatal ca ruma ri profeta Isaías, ri achi ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca. Y riyaˈ rubin cˈa ca:
15 Ri winek ri yecˈo pa culef ca ri ye riy rumam ri Zabulón y ri yecˈo ri pa culef ca ri ye riy rumam ri Neftalí;
ri acuchi (achique) nikˈax wi ri bey ri nibe chuchiˈ mar, ri jucˈan chic ruchiˈ ri raken yaˈ Jordán.
Ri chilaˈ pa Galilea, acuchi (achique) xa jubaˈ ma quiyon chic winek ri ma ye israelitas ta yecˈo.
16 Can ye tinamit cˈa ri achiˈel pa kˈekuˈm yecˈo wi, y xapon cˈa ri Nimalaj Sakil quiqˈui.
Y chukaˈ can ye tinamit cˈa ri pa rumujal ri camic yecˈo wi,
y xapon cˈa quiqˈui ri nisakirisan quiche (quixin). Queriˈ ri tzˈibatal ca. 17 Y tek ri Jesús xapon ri pa tinamit Capernaum, can yacˈariˈ tek xuchop rutzijoxic ri ruchˈabel ri Dios y nubij cˈa chique ri winek: Can titzolin cˈa pe icˈuˈx riqˈui ri Dios, ruma xa can nakaj chic cˈo wi pe ri rajawaren ri caj, xchaˈ ri Jesús chique.
18 Y tek ri Jesús benak cˈa chuchiˈ ri choy Galilea, xerutzˈet cˈa ye caˈiˈ achiˈaˈ cachˈalal quiˈ. Ri caˈiˈ achiˈaˈ riˈ, ya ri Simón ri nibix chukaˈ Pedro chare, rachibilan ri Andrés ri rachˈalal. Riyeˈ can ye aj chapoy car wi, rumariˈ tek yetajin niquiqˈuek ka ri quiyaˈl chapabel car chupan ri choy. 19 Y tek ri Jesús xchˈo quiqˈui ri caˈiˈ aj chapoy tak car riˈ, xubij chique: Quinitzekelbej y xtincˈut chiwech achique rubanic yeˈichˈec pe winek riche (rixin) chi yinquitzekelbej.
20 Ri caˈiˈ achiˈaˈ riˈ, can yacˈariˈ xquiyaˈ ca ri chapoj car y xquitzekelbej el.
21 Cˈa jubaˈ cˈa quebiyin apo, tek ri Jesús xerutzˈet cˈa ye caˈiˈ chic achiˈaˈ ri cachˈalal quiˈ. Y ri caˈiˈ achiˈaˈ riˈ, ya ri Jacobo y ri Juan ri ye rucˈajol ri jun achi Zebedeo rubiˈ. Riyeˈ can ya cˈa ri pa jucuˈ yesamej wi riqˈui ri Zebedeo ri quitataˈ, yequicˈojoj cˈa ri quiyaˈl chapabel car. Y xpe cˈa ri Jesús xerusiqˈuij (xeroyoj) riche (rixin) chi niquitzekelbej. 22 Y ri Jacobo y ri Juan, ri ye caˈiˈ achiˈaˈ riˈ, can yacˈariˈ tek xquiyaˈ ca ri quijucuˈ y ri quitataˈ y xquitzekelbej el ri Jesús.
23 Ri Jesús can ronojel tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Galilea xapon wi, nucˈut cˈa ri ruchˈabel ri Dios chiquiwech ri winek pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, nutzijoj cˈa ri lokˈolaj chˈabel ri nichˈo chrij ri rajawaren ri Dios. Yerucˈachojsaj cˈa winek ri jalajoj chi yabilal y kˈaxon ntoc chique. 24 Ri rutzijol ri Jesús xapon cˈa pa ronojel tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Siria. Y ri ye yawaˈiˈ xecˈamer cˈa pe chuwech ri Jesús riche (rixin) chi yerucˈachojsaj el, yawaˈiˈ ri ma junan ta ruwech yabil ntoc chique. Yecˈo ri can kˈaxon cˈa riche (rixin) ri chˈaculaj ri ntoc chique. Yecˈo ri xa itzel tak espíritu ri ye oconek quiqˈui. Yecˈo cˈa ri ye chˈuˈj y yecˈo cˈa chukaˈ ri ye siquirnek. Y can quinojel cˈa ri yawaˈiˈ riˈ xerucˈachojsaj el. 25 Y ri Jesús can xtzekelbex cˈa cuma sibilaj ye qˈuiy winek ri ye petenak pa tak tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Galilea, cuma chukaˈ ri ye petenak pa tak tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Decápolis, ri yepe pa Jerusalem y ri ye petenak pa nicˈaj chic tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Judea. Y can queriˈ chukaˈ, xtzekelbex cuma sibilaj ye qˈuiy winek ri ye petenak cˈa jucˈan chic ruchiˈ ri raken yaˈ Jordán.
Tek ri Jesús xutzijoj ri achique chi winek ri jabel ruwaquikˈij
5 Y tek ri Jesús xerutzˈet chi ye sibilaj ye qˈuiy winek ri quimolon quiˈ, Riyaˈ xjoteˈ cˈa pa ruwiˈ jun juyuˈ, y xtzˈuyeˈ cˈa ka. Y cˈacˈariˈ xquimol apo quiˈ ri ye rudiscípulos riqˈui. 2 Y yacˈariˈ tek ri Jesús xuchop nitzijon riche (rixin) chi yerutijoj, y xubij cˈa:
3 Jabel ruwaquikˈij ri winek ri can niquinaˈ pa cánima chi nicˈatzin ri Dios chique, ruma quiche (quixin) riyeˈ ri rajawaren ri caj.
4 Jabel ruwaquikˈij ri yeˈokˈ chuwech ri Dios, ruma riyeˈ xquebochiˈix ruma ri Dios. Y xquequicot.
5 Jabel ruwaquikˈij ri chˈuchˈuj cánima, ruma riyeˈ xtoc quiche (quixin) ri ruwachˈulef ri rutzujun (rusujun) ca ri Dios chique.
6 Jabel ruwaquikˈij ri can ninum y nicˈat cánima chrij ri chojmilaj cˈaslen riqˈui ri Dios, ruma ri Dios xtuben cˈa chique chi xtichˈuchˈuˈ ka ri cánima.
7 Jabel ruwaquikˈij ri can niquijoyowaj quiwech ri winek, ruma riyeˈ can xtijoyowex chukaˈ quiwech.
8 Jabel ruwaquikˈij ri chˈajchˈoj cánima, ruma riyeˈ can xtiquitzˈet cˈa ruwech ri Dios.
9 Jabel ruwaquikˈij ri cˈo cánima riche (rixin) chi yequibochiˈij ri yebano oyowal, ruma riyeˈ xtibix chique chi ye ralcˈual ri Dios.
10 Jabel ruwaquikˈij ri niquikˈaxaj tijoj pokonal pa quikˈaˈ nicˈaj chic, ruma can choj wi ri quicˈaslen chuwech ri Dios. Can jabel wi ruwaquikˈij, ruma chi quiche (quixin) riyeˈ ri rajawaren ri caj.
11 Jabel ruwaˈikˈij tek wuma riyin yixyokˈ y tek ri winek itzel niquinaˈ chiwe, y niquibij ronojel itzel chiwij, y tek wuma riyin nitzˈuculux tzij chiwij. 12 Rumariˈ riyix quixtzeˈen y quixquicot cˈa, ruma nim rajel ruqˈuexel ri xticˈul chilaˈ chicaj. Ruma ri tijoj pokonal ri nikˈaxaj riyix wacami, can queriˈ chukaˈ xquikˈaxaj ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca, achiˈaˈ ri xecˈojeˈ el nabey que chiwech riyix.
Ri natzˈamin quicˈaslen ri winek chuwech re ruwachˈulef
13 Yix cˈa riyix ri ratzˈamil ri quicˈaslen ri winek ri yecˈo chuwech re ruwachˈulef. Y wi ta re achiˈel atzˈan reˈ niqˈuis ta el ri ratzˈamil, ¿achique ta cˈa rubanic niban chare riche (rixin) chi queriˈ nitzolin ta chic pe ri ratzˈamil? Xa majun chic cˈa nicˈatzin wi; xa can nirokix el, y nipalbex cuma ri winek.
Ri nisakirisan quicˈaslen ri winek chuwech re ruwachˈulef
14 Riyix can yix sakil riche (rixin) ri quicˈaslen ri winek chuwech re ruwachˈulef, y yixkˈalajin jabel, achiˈel nikˈalajin pe jun tinamit ri cˈo pa ruwiˈ jun juyuˈ y ma nicowin ta nrewaj riˈ. 15 Riyix tek nitzij jun kˈakˈ, majun bey niyaˈ ta oc chuxeˈ jun almul, ma que ta riˈ. Riyix xa nicanoj jun rucˈojlibel ri nitzˈuyubaˈ wi, riche (rixin) chi queriˈ can yerusakirisaj cˈa quinojel ri yecˈo pa jay. 16 Can queriˈ ta cˈa nuben ri icˈaslen riyix chiquiwech ri winek; can jun ta cˈa sakil. Riche (rixin) chi queriˈ niquitzˈet ta cˈa ri utz ri yeˈibanalaˈ, y ri winek can xtiquiyaˈ cˈa rukˈij rucˈojlen ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj.
Ri Jesús yerutijoj ri winek chrij ri ley
17 Man cˈa tichˈob ta chi riyin xipe riche (rixin) chi majun rukˈij nben chare ri ley riche (rixin) ri Moisés, y chukaˈ ma tichˈob ta chi riyin xipe riche (rixin) chi queriˈ chukaˈ nben chique ri ye tzˈibatal ca cuma ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca. Ma que ta riˈ. Riyin xipe riche (rixin) chi nbekˈalajin pe jabel ri kas nubij ri ley y ri quitzˈiban ca ri profetas. 18 Ruma kas kitzij nbij chiwe chi ronojel ri tzˈibatal ca chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés, can xquebanatej wi. Re ruwachˈulef y ri caj xa xquekˈax. Pero ri ye tzˈibatal chupan ri ley can xquebanatej wi ronojel, y can majun ri man ta xtibanatej. 19 Xabachique winek ri ma nrajoˈ ta nuben jun chique ri pixaˈ ri nubij chupan ri ley, astapeˈ jun pixaˈ ri achiˈel xa ma nim ta rejkalen y can queriˈ chukaˈ nucˈut chiquiwech ri winek, ri nibano cˈa queriˈ, ma nim ta oc rukˈij ri xticˈojeˈ pa rajawaren ri caj. Yacˈa ri winek ri can nuben wi ronojel ri pixaˈ ri nubij chupan ri ley y can queriˈ chukaˈ nucˈut chiquiwech ri winek, riyaˈ can nim cˈa rukˈij xticˈojeˈ pa rajawaren ri caj. 20 Nbij cˈa chiwe, riyix can rajawaxic chi nicˈuaj jun icˈaslen ri más choj que chuwech ri quicˈaslen ri ye aj tzˈibaˈ y chuwech ri quicˈaslen ri fariseos. Ruma wi ma que ta riˈ xtiben, ma xquixoc ta pa rajawaren ri caj.
Ri nipe royowal chare ri rachˈalal, utz chi nikˈat tzij pa ruwiˈ
21 Y riyix can jabel iwetaman, ruma iwacˈaxan ri xbix chique ri xecˈojeˈ ojer ca, chi ma quecamisan ta. Y xabachique cˈa winek ri nicamisan, can aj mac wi y cˈo chi nikˈat tzij pa ruwiˈ. 22 Yacˈa riyin nbij chi xabachique ri nipe royowal chare jun chic rachˈalal, can aj mac wi y can utz wi chi nikˈat tzij pa ruwiˈ. Chukaˈ xabachique ri nibin chare jun chic rachˈalal: Majun anaˈoj, nichaˈ chare; ri nibin queriˈ, can aj mac wi chukaˈ, rumariˈ can utz chi nucˈuex chiquiwech ri achiˈaˈ ri pa moc (comon) yekˈato tzij riche (rixin) chi nikˈat tzij pa ruwiˈ. Y xabachique ri nibin nacanic chare jun chic rachˈalal, riˈ xa can utz wi chi nibe pa kˈakˈ.
23 Rumariˈ wi riyit can yitcˈo chic apo riqˈui ri altar riche (rixin) chi nayaˈ jun ofrenda chare ri Dios y yariˈ tek ninatej chawe chi riyit cˈo jun pokon abanon chare jun awachˈalal, 24 tayaˈ cˈa ca ri ofrenda chiriˈ chuwech ri altar y cabiyin riqˈui ri jun awachˈalal riˈ, jacˈutuj acuybel mac chuwech. Y tek achojmirisan chic ca y junan chic iwech, cˈacˈariˈ catzolin y tayaˈ ri ofrenda chare ri Dios.
25 Can tachojmirisaj cˈa awiˈ chanin riqˈui ri acˈulel ri yatucˈuan chuwech ri aj kˈatbel tzij, tek xa cˈacˈariˈ ichapon el bey pa kˈatbel tzij. Ruma wi xa ma que ta riˈ xtaben, ri nitzujun (nisujun) chawij xcarujech pa rukˈaˈ ri aj kˈatbel tzij, y ri aj kˈatbel tzij riˈ xcarujech el pa rukˈaˈ ri aj chˈameˈy y ri aj chˈameˈy xcaberutzˈapij ca pa cárcel. 26 Y can kitzij wi nbij chawe, chi can ma xcatel ta pe chiriˈ pa cárcel, cˈa ya tek atojon chic na ca ri ruqˈuisbel centavo ri nibix chawe chi natoj.
Tek ri Jesús xubij chi jun achi ri cˈo rixjayil ma turayij ta jun chic ixok
27 Riyix can jabel iwetaman, ruma can iwacˈaxan ri tzij bin ca ojer. Ri tzij riˈ nubij: Jun achi ri cˈo rixjayil, man cˈa tucanoj ta jun chic ixok. Y jun ixok ri cˈo rachijil, man cˈa tucˈom ta ruwech jun chic achi. 28 Yacˈa riyin nbij chi xabachique cˈa achi ri nutzuˈ jun ixok y can nurayij ruwech; ri nibano queriˈ, pa ránima xa can xmacun yan cˈa riqˈui ri jun ixok riˈ.
29 Rumacˈariˈ wi xa jun runakˈ awech nibano chawe chi yamacun, tawelesaj y tarokij el, astapeˈ can ya ri runakˈ awech ri cˈo pan awajquikˈaˈ. Ruma xa más utz chi xaxu (xaxe wi) jun chique ri runakˈ awech nawelesaj el que chuwech chi can tzˈaket akˈaˈ awaken y xa pa kˈakˈ yatbecˈak wi ca. 30 Chukaˈ wi xa jun chique ri akˈaˈ nibano chawe chi yamacun, más ta utz chi nachoy y narokij el, astapeˈ can ya ri awajquikˈaˈ. Ruma xa más utz chi xaxu (xaxe wi) jun chique ri akˈaˈ nawelesaj el que chuwech chi can tzˈaket akˈaˈ awaken y xa pa kˈakˈ yatbecˈak wi ca.
Ri winek ri ye cˈulan ma utz ta chi niquijech quiˈ
31 Y chukaˈ bin ri ojer ca: Ri achi ri can jurayil nujech riˈ riqˈui ri rixjayil; tutzˈibaj jun wuj y tubij chupan ri wuj riˈ chi xquijech quiˈ y tuyaˈ el chare ri ixok. 32 Yacˈa riyin nbij chiwe: Ri achi ri nujech ca ri rixjayil y xa ma ruma ta chi ri ixok xucˈom ruwech jun chic achi; ri achijlon riˈ can nuben wi cˈa chare ri rixjayil chi nimacun tek nibe chic riqˈui jun achi. Ri achijlon riˈ can nimacun wi, y queriˈ chukaˈ ri jun chic achi ri nicˈamo ri ixok ri jachon ca, can nimacun cˈa chukaˈ.
Majun bey tiben ta jurar
33 Y chukaˈ riyix xa can jabel iwetaman, ruma iwacˈaxan ri xbix chique ri ojer tak winek, chi ma tiquikˈej ta ri quitzij. Y queriˈ chukaˈ tek niquiben jurar, ma tiquikˈej ta ri quitzij. Y tek cˈo ri niquitzuj (niquisuj) chare ri Ajaf chi niquiben, can tiquibanaˈ cˈa. 34 Yacˈa riyin nbij chiwe: Majun bey tiben ta jurar, ni ma tinataj ta ri caj ruma chi niben jurar, ruma ya ri chilaˈ chicaj tzˈuyul wi ri Dios. 35 Y ma tinataj ta ri ruwachˈulef, ruma ya ri chiriˈ nuyaˈ wi ri raken ri Dios. Ni ma tinataj ta chukaˈ ri tinamit Jerusalem, ruma ri tinamit riˈ riche (rixin) ri Nimalaj Rey. 36 Y chukaˈ ma tinataj ta ri ijolon (iwiˈ) ruma chi niben jurar. Ruma ma yixcowin ta niben sek o kˈek chare jun rusmal iwiˈ. 37 Ronojel ri nibij, can choj cˈa tibij, wi kitzij ri nibij o xa ma kitzij ta. Can majun bey cˈa tiben ta jurar, ruma ronojel riˈ xa riqˈui ri itzel nipe wi.
Tek ri Jesús xubij chi queˈawajoˈ ri yecˈuluˈan awuche (awixin)
38 Y riyix can jabel iwetaman, ruma iwacˈaxan ri xbix ojer ca, chi ri nelesan jun runakˈ ruwech jun winek, can queriˈ cˈa chukaˈ tiban chare ri xbano. Ri nikˈajo el rey jun winek, can queriˈ cˈa chukaˈ niban chare ri xbano. 39 Yacˈa riyin nbij chiwe: Xa ticochˈoˈ ri nibano jun pokon chiwe. Wi xa cˈo cˈa jun ri xupakˈij jucˈan apalej chi kˈaˈ ri cˈo pan awajquikˈaˈ, xa tayaˈ chic apo ri jucˈan apalej chuwech. 40 Y wi cˈo cˈa jun winek ri yarutzujuj (yarusujuj) pa kˈatbel tzij ruma nrajoˈ nrelesaj jun atziak, can man cˈa tapokonaj ta nayaˈ ca chare; y xa can tayaˈ cˈa ca chukaˈ ri achaqueta chare. 41 O wi cˈo cˈa jun chiwe riyix ri niban puersa chare ruma jun winek chi tucˈuaj jun ejkaˈn cˈa pa jun kilómetro, xa can tiquicot cˈa tucˈuaj el ri ejkaˈn riˈ, y chukaˈ ma tupokonaj ta chi nucˈuaj jun kilómetro chic ri ejkaˈn riˈ. 42 Y wi cˈo cˈa jun chiwe riyix ri cˈo nicˈutux chare ruma jun winek, can tuyaˈ cˈa el chare. Y wi cˈo chukaˈ jun ri cˈo nrajoˈ nukej el chare, ma tupokonaj ta nuyaˈ el chare.
43 Riyix can jabel iwetaman, ruma iwacˈaxan ri tzij ri bin ojer ca. Ri tzij riˈ nubij: Can utz wi chi queˈawajoˈ ri awucˈ awachˈalal. Yacˈa ri yeˈetzelan awuche (awixin), can queˈawetzelaj. 44 Yacˈa riyin nbij chiwe: Can queˈiwajoˈ cˈa ri yeˈetzelan iwuche (iwixin); ticˈutuj cˈa chare ri Dios chi yeruben ta bendecir ri winek ri yerayin itzel pan iwiˈ; tibanaˈ utzil chique ri xa ma utz ta quinaˈoj iwuqˈui riyix; y tibanaˈ chukaˈ orar pa quiwiˈ ri yeˈokotan y yeyokˈo iwuche (iwixin). 45 Riche (rixin) chi queriˈ can nikˈalajin wi chi riyix yix ralcˈual ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj. Ruma Riyaˈ can utz wi cˈa pa quiwiˈ quinojel. Riyaˈ nuben pe chi ri kˈij nitzuˈun pe pa quiwiˈ ri winek ye utz y pa quiwiˈ ri winek ri xa ye itzel; y chukaˈ nuyaˈ pe job pa quiwiˈ ri winek ri choj quicˈaslen y pa quiwiˈ ri ma choj ta quicˈaslen. 46 Ruma wi riyix xaxu (xaxe wi) ri winek ri yeˈajowan iwuche (iwixin) ri yeˈiwajoˈ, ¿la can cˈo ta cami rajel ruqˈuexel xticˈul? Ruma ri cˈutuy tak alcawal queriˈ chukaˈ niquiben; riyeˈ yecajoˈ xaxu (xaxe wi) ri yeˈajowan quiche (quixin). 47 Y wi xaxu (xaxe wi) ri iwachˈalal yeˈikˈetelaˈ tek niyaˈ rutzil quiwech, ¿achique ta chic cˈa ri más rejkalen ri yixtajin chubanic riyix? Majun. Ruma ri winek ri ma quetaman ta ruwech ri Dios can queriˈ chukaˈ niquiben riyeˈ. 48 Riyix can choj tibanaˈ riqˈui ri yeˈibanalaˈ achiˈel nuben ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj. Riyaˈ can choj wi riqˈui ri yerubanalaˈ.
Tek riyix niben jun utzil, ma tiwelesaj ta rutzijol
6 Can tichajij cˈa iwiˈ jabel, chi ma xaxu (xaxe) ta riche (rixin) chi utz yixtzˈetetej cuma ri winek tek niben ri nrajoˈ ri Dios, riˈ ma utz ta. Ruma wi xa queriˈ niben, can majun cˈa rajel ruqˈuexel xticˈul riqˈui ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj.
2 Tek riyix niyaˈ limosna chare jun winek, man cˈa tiwelesaj ta rutzijol, ma tixupuj ta trompeta riche (rixin) chi nacˈaxex cuma ri winek. Ma tiben ta achiˈel ri niquiben ri winek ri xa caˈiˈ quipalej. Riyeˈ can niquelesaj rutzijol pa tak bey y pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, riche (rixin) chi netamex chi cˈo utzil ri yetajin chubanic. Can kitzij wi nbij chi ri winek ri yebano queriˈ, riqˈui ri xquicˈul quikˈij chique ri winek, xa can xquicˈul yan cˈa rajel ruqˈuexel ri yequibanalaˈ. 3 Yacˈa tek riyix niyaˈ limosna, man cˈa titzijoj ta chare jun chic. Can majun cˈa nicˈatzin wi chi nretamaj ta na jun chic winek ri yixtajin chubanic. 4 Riche (rixin) chi queriˈ ri limosna ri niyaˈ, majun cˈa winek netaman. Yacˈa ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj, Riyaˈ retaman. Riyaˈ can nutzˈet ri ma tzˈetetel ta cuma ri winek y xtuyaˈ rajel ruqˈuexel chiwe. Y ri rajel ruqˈuexel ri xtuyaˈ chiwe, can xtikˈalajin cˈa chiquiwech ri winek.
Ri Jesús nucˈut rubanic ri oración
5 Riyix tek niben cˈa orar, ma tiben ta achiˈel niquiben ri winek ri xa caˈiˈ quipalej. Ruma ri winek riˈ can sibilaj cˈa nika chiquiwech chi ya ri acuchi (achique) yecˈo wi winek, chiriˈ niquiben wi orar. Tek niquiben orar, can yepaˈeˈ pa tak jay ri kas nicˈut wi ruchˈabel ri Dios, y ri pa tak xquina riche (rixin) ri bey xaxu (xaxe) wi riche (rixin) chi yetzˈet cuma ri winek. Y can kitzij wi nbij chiwe, chi ri winek ri yebano queriˈ, riqˈui ri niquicˈul quikˈij chique ri winek, xa can xquicˈul yan cˈa rajel ruqˈuexel ri yequibanalaˈ. 6 Y tek jun cˈa chiwe riyix nuben orar, utz ntoc pa rachoch y tutzˈapij ruchiˈ ri rachoch y cˈacˈariˈ tichˈo riqˈui ri Dios Tataˈixel ri cˈo chilaˈ chicaj. Y astapeˈ ma nutzˈet ta ri achoj riqˈui nichˈo wi, can retaman chi cˈo ri nacˈaxan pe riche (rixin). Y ri nacˈaxan pe riche (rixin) can nutzˈet wi cˈa ri ma tzˈetetel ta cuma ri winek y nuyaˈ rajel ruqˈuexel chare. Y ri rajel ruqˈuexel ri xtuyaˈ chare, can xtikˈalajin cˈa chiquiwech ri winek.
7 Tek riyix niben cˈa orar, ma tiben ta achiˈel niquiben ri winek ri ma quiniman ta ri Dios. Ruma riyeˈ, niquicamuluj chˈabel y qˈuiy chˈabel niquibij ruma riyeˈ niquichˈob chi riqˈui riˈ yeˈacˈaxex pe ruma ri Dios. 8 Tek riyix niben orar, ma tiben ta achiˈel niquiben ri winek ri ma quiniman ta ri Dios. Ruma chi ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj, can retaman chic cˈa ri achique ri rajawaxic chiwe, tek cˈa ma jane nicˈutuj ta chare. 9 Tek riyix niben orar, tibanaˈ jun oración achiˈel reˈ: Katataˈ Dios yitcˈo chilaˈ chicaj, xtibanatej ta cˈa chi quinojel ta ri winek niquiyaˈ ta akˈij, y man ta xtiquixolkˈotij ri lokˈolaj abiˈ. 10 Y xtipe yan ta cˈa ri awajawaren. Y can ya ta cˈa ri nawajoˈ riyit ri xtibanatej waweˈ chuwech re ruwachˈulef, achiˈel nibanatej chilaˈ chicaj awuqˈui riyit. 11 Y tayaˈ cˈa chukaˈ ri kaway ri nicˈatzin chake ronojel kˈij. 12 Y xtacuy ta cˈa ronojel ri kamac ri yekaben chawech, achiˈel yekacuy ri winek ri cˈo pokon niquiben chake. 13 Y man cˈa tayaˈ ta kˈij chi ri itzel nuben ta chake chi yojtzak pa mac. Xa can kojacoloˈ cˈa chuwech. Queriˈ ri nikacˈutuj, ruma xaxu (xaxe) wi cˈa riyit ri yitcˈo pa kawiˈ, cˈo awuchukˈaˈ, y cˈo akˈij acˈojlen riche (rixin) xtibe kˈij xtibe sek. Amén.
14 Wi riyix yeˈicuy ri winek ri cˈo pokon niquiben chiwe, ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj can xquixrucuy cˈa chukaˈ riyix. 15 Y wi ma nicuy ta quimac ri winek ri cˈo pokon niquiben chiwe, chukaˈ ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj ma xtucuy ta ri imac ri yeˈibanalaˈ chuwech.
Tek ri Jesús xubij achique rubanic tek niban ri ayuno
16 Tek riyix ma yixwaˈ ta riche (rixin) chi niben orar, ma tiben ta achiˈel niquiben ri winek ri xa caˈiˈ quipalej; ruma riyeˈ xa yebison ri yetzuˈun, riche (rixin) chi can nikˈalajin chiquiwech ri winek chi ma ye waynek ta. Y kitzij nbij chiwe, chi ri yebano queriˈ, riqˈui ri niquicˈul quikˈij chique ri winek, xquicˈul yan cˈa ri rajel ruqˈuexel. 17 Yacˈa tek riyix ma yixwaˈ ta riche (rixin) chi niben orar, ma tiben ta chi can nikˈalajin apo chi ma yix waynek ta, xa jabel tichˈajaˈ ipalej, tiyaˈ jubaˈ aceite pan iwiˈ y jabel tijicaˈ rusmal tak iwiˈ. 18 Riche (rixin) chi queriˈ, ma tikˈalajsaj ta iwiˈ chiquiwech ri winek chi ma ibanon ta waˈin ruma niben orar. Xaxu (xaxe) wi ri Tataˈixel ri ma tzˈetetel ta ri netaman chi ma ibanon ta waˈin. Riyaˈ can nutzˈet cˈa ri ma tzˈetetel ta cuma ri winek y xtuyaˈ rajel ruqˈuexel chiwe. Ri rajel ruqˈuexel ri xtuyaˈ chiwe, can xtikˈalajin chiquiwech ri winek.
Ri beyomel riche (rixin) chilaˈ chicaj
19 Man cˈa timol ta ibeyomal chuwech re ruwachˈulef, ri xa nichicopir y chukaˈ xa nipusir, y ri acuchi (achique) xa yecˈo alekˈomaˈ ri yeˈelekˈan y yeˈelesan el. 20 Timoloˈ ibeyomal riche (rixin) chilaˈ chicaj ri acuchi (achique) ma nichicopir ta y ni ma nipusir ta, ri acuchi (achique) chukaˈ majun alekˈom ri nelekˈan y nelesan el. 21 Ruma ri iwánima can nicˈojeˈ acuchi (achique) cˈo wi ri ibeyomal.
Ri runakˈ tak awech yecˈatzin achiˈel nicˈatzin jun kˈakˈ riche (rixin) sakil
22 Ri runakˈ tak awech can yecˈatzin cˈa chawe, achiˈel nicˈatzin jun kˈakˈ riche (rixin) sakil. Y wi ri runakˈ tak awech ye utz, riyit yitcˈo pa jun sakil. 23 Yacˈa wi ri runakˈ tak awech ma ye utz ta, riyit yitcˈo pa jun kˈekuˈm. Rumariˈ wi xa nichuptej ri sakil ri ruyaˈon ri Dios pan awánima, can pa jun nimalaj kˈekuˈm yacˈojeˈ wi.
Ri Dios y ri beyomel
24 Majun cˈa mozo ri nicowin ta nisamej quiqˈui ye caˈiˈ patrón. Ruma wi nrajoˈ jun chique ri rupatrón, nretzelaj ca ri jun chic. Y wi can sibilaj nunimaj rutzij ri jun, can nretzelaj ri jun chic. Y quecˈariˈ chukaˈ, ri winek ri xa benak ránima chrij ri beyomel, ma nicowin ta nuben ri nrajoˈ ri Dios, xchaˈ ri Jesús.
Tek ri Jesús xubij chi ma tikachˈujirisaj ta kiˈ chupan ri kacˈaslen
25 Y rumariˈ tek riyin nbij chiwe: Ma tichˈujirisaj ta iwiˈ chupan ri icˈaslen chi acuchi (achique) nipe wi ri iway iwucˈyaˈ, ni ruma ta ri itziak ri nicuchbej ri ichˈacul. ¿La ma ya ta cami ri icˈaslen ri ruyaˈon ri Dios ri más rejkalen que chuwech ri iway iwucˈyaˈ? ¿La ma ya ta cami ri ichˈacul ri más rejkalen que chuwech ri itziak? 26 Queˈitzˈetaˈ na peˈ ri aj xicˈ tak chicop ri yebe pa cakˈikˈ, riyeˈ majun quiticoˈn niquiben ta, y majun cosecha niquelesaj, ni majun chukaˈ quicˈujay riche (rixin) chi quiyacon ta quijal. Ma riqˈui wi riˈ riyeˈ can yewaˈ, ruma ya ri Itataˈ ri cˈo chilaˈ chicaj ri niyaˈo quiway. ¿Cˈa ta cˈa riyix man ta xtuyaˈ iway ri Dios, tek riyix más iwejkalen que chiquiwech ri aj xicˈ tak chicop? 27 ¿La cˈo ta cami cˈa jun chiwe riyix ri nicowin chi niqˈuiy chic nicˈaj vara ri rupalen, ruma can nuchˈujirisaj riˈ? Majun.
28 ¿Y achique cˈa ruma tek nichˈujirisaj iwiˈ ruma ri itziak? Ri Dios retaman nuyaˈ itziak. Xaxu (xaxe) na peˈ queˈitzuˈ ri cotzˈiˈj ri lirio quibiˈ, ri yecˈo pa tak juyuˈ. Queˈitzuˈ tek yeqˈuiy. Riyeˈ ma yesamej ta, ni ma yebatzˈin ta, riche (rixin) chi queriˈ yequibanalaˈ ta quitziak ri ye jabel oc. 29 Y cˈo cˈa jun rey riche (rixin) re ruwachˈulef Israel ri xcˈojeˈ ojer ca ri xubiniˈaj Salomón. Riyaˈ ruyon jabel tak tziek ri xerucusaj, pero majun bey xucusaj ta jun rutziak ri can achiˈel jun cotzˈiˈj. 30 Wi ri kˈayis riche (rixin) pa juyuˈ wacami jabel oc rubanon, yacˈa ri chuaˈk xa chakiˈj chic y nicˈak pa kˈakˈ, y ma riqˈui wi riˈ ri Dios yeruwik, ¿cˈa ta cˈa riyix winek chi man ta xtuyaˈ itziak ri Dios? ¿Achique cˈa ruma tek xa ma nicukubaˈ ta icˈuˈx riqˈui? 31 Riyix man cˈa tichˈujirisaj ta iwiˈ ruma iway iwucˈyaˈ y ruma ri itziak. 32 Ruma ri winek ri ma quetaman ta ruwech ri Dios queriˈ niquiben, yacˈa riyix cˈo ri Itataˈ chilaˈ chicaj y retaman chi ronojel riˈ nicˈatzin chiwe. 33 Rumariˈ ri más rajawaxic chi niben riyix, ya ri ticanoj ri rajawaren ri Dios y ri achique rubanic nicˈuaj jun cˈaslen choj chuwech. Y wi queriˈ xtiben, ri Dios can xtuyaˈ cˈa pe ronojel ri nicˈatzin chiwe.
34 Riyix ma nicˈatzin ta chi nichˈujirisaj iwiˈ ruma nichˈob yan riche (rixin) ri chuaˈk. Ri chuaˈk can cˈo wi ri xtucˈom pe. Tiyaˈ cˈa ca riche (rixin) chuaˈk, ruma ronojel kˈij can cˈo wi rucˈayewal nucˈom pe.
Copyright 1996 Wycliffe. This translation may be quoted in any form (written, visual, electronic or audio) up to and inclusive of five hundred (500) verses without the express written permission of the publisher, providing the verses quoted do not amount to a complete book of the Bible nor do the verses quoted account for more than 25 percent (25%) or more of the total text of the work in which they are quoted. by Wycliffe Bible Translators International