Chronological

Suy Tư của Một Triết Gia Vương Giả

1 Lời của Giảng Sư, con của Ða-vít, vua ở Giê-ru-sa-lem:

Khôn Ngoan Trần Thế Chỉ Là Phù Phiếm

¹² Tôi, Giảng Sư, khi làm vua I-sơ-ra-ên ở Giê-ru-sa-lem ¹³ đã quyết tâm dùng trí khôn của tôi để tìm kiếm và khảo sát mọi sự đã làm ra dưới trời. Những gì người ta đã làm được chẳng qua chỉ là thành quả của những gian lao khổ cực mà Ðức Chúa Trời đã khiến con người chuốc lấy cho mình. ¹⁴ Tôi đã thấy mọi sự được làm ra dưới ánh mặt trời; và này, tất cả đều vô nghĩa và là hoài công bắt gió.

¹⁶ Tôi đã tự nhủ trong lòng, “Tôi đã được ban cho trí khôn ngoan trỗi hơn mọi người sống trước tôi ở Giê-ru-sa-lem; tâm trí tôi kinh nghiệm sự khôn ngoan và tri thức vượt bực.” ¹⁷ Tôi đã chú tâm để biết rõ sự khôn ngoan và biết rõ sự điên rồ cùng dại dột. Tôi nhận thấy rằng điều ấy cũng chỉ là hoài công bắt gió.

2 Tôi tự nhủ trong lòng, “Bây giờ hãy đi, hãy thử xem những thú vui sẽ đem lại cho ta được gì.” Thế là tôi lao mình vào lạc thú. Và này, điều ấy cũng chỉ là vô nghĩa. ² Tôi nói với kẻ đang cười, “Quả là điên rồi!” và nói với kẻ đang hưởng thú vui, “Nó đem lại được gì chăng?”

³ Tôi suy nghĩ trong lòng và quyết định thử tìm vui trong men rượu –mặc dù tôi vẫn để khôn ngoan điều khiển tâm trí tôi– và thử làm theo sự dại dột, với hy vọng tôi có thể thấy được điều mà người ta đã cho là tốt và đã làm dưới trời suốt đời của họ.

⁴ Tôi đã thực hiện được những việc lớn lao. Tôi đã xây cất cho tôi nhiều căn nhà và đã trồng nhiều vườn nho. ⁵ Tôi đã lập cho tôi các vườn hoa và các khu vườn rộng lớn. Tôi đã trồng vào các vườn đó mọi thứ cây ăn trái. ⁶ Tôi đã đào cho tôi những ao hồ chứa nước để tưới cả rừng cây. ⁷ Tôi đã mua về cho tôi các nô lệ nam và nữ, và cũng có các nô lệ đã sinh ra trong nhà tôi nữa. Tôi đã làm chủ nhiều đàn bò và đàn chiên hơn tất cả những người đã sống trước tôi ở Giê-ru-sa-lem. ⁸ Tôi đã tích trữ cho tôi bạc, vàng, và của cải lấy trong kho báu của các vua và các tỉnh. Tôi đã có các nam ca sĩ và các nữ ca sĩ trình diễn các loại nhạc để tôi nghe. Tôi đã hưởng thụ các lạc thú của đời người. Tôi đã có nhiều vợ và nhiều cung phi mỹ nữ.

⁹ Vì thế tôi đã trở nên vĩ đại và trỗi hơn tất cả những người sống trước tôi ở Giê-ru-sa-lem, trong khi sự khôn ngoan vẫn ở với tôi. ¹⁰ Bất cứ điều gì mắt tôi muốn, tôi chẳng khước từ. Tôi không từ chối bất cứ thú vui nào lòng tôi ưa thích. Vì lòng tôi vui về mọi việc tôi đã vất vả làm ra, và đó là phần thưởng cho các công lao khó nhọc của tôi. ¹¹ Sau đó tôi nhìn lại mọi việc tay tôi đã làm và mọi công trình tôi đã vất vả thực hiện, và này, tất cả đều vô nghĩa, chỉ là hoài công bắt gió, và chẳng ích lợi gì dưới ánh mặt trời.

Quan Niệm Yếm Thế về Cuộc Ðời

¹² Khi ấy tôi quay qua suy gẫm về sự khôn ngoan, sự điên rồ, và sự dại dột: Một người kế vị vua có thể làm được gì chăng? Bất quá là lặp lại những gì đã được làm rồi. ¹³ Bấy giờ tôi thấy sự khôn ngoan trội hơn sự điên dại như ánh sáng trội hơn bóng tối.

Nhưng tôi cũng biết rằng rồi đây cả hai sẽ cùng chung một kết cục. ¹⁵ Bấy giờ tôi tự hỏi trong lòng, “Những gì sẽ xảy đến cho kẻ dại cũng sẽ xảy đến cho tôi. Thế thì tôi được khôn ngoan xuất chúng để làm gì?” Rồi tôi tự nhủ trong lòng: điều ấy cũng là vô nghĩa. ¹⁶ Vì người ta sẽ không nhớ đến ai mãi, bất kể người ấy khôn hay dại. Rồi đây trong những ngày đến, tất cả đều sẽ rơi vào quên lãng. Há chẳng phải người khôn cũng chết giống như kẻ dại sao? ¹⁷ Vì thế tôi cảm thấy chán ghét cuộc sống, bởi vì đối với tôi, tất cả những gì đã làm ra dưới ánh mặt trời đều là xấu cả, vì tất cả đều vô nghĩa và là hoài công bắt gió.

¹⁸ Tôi đâm ra chán ghét mọi công trình của tôi, mà tôi đã lao khổ làm ra dưới ánh mặt trời, vì biết rằng rồi đây tôi sẽ bỏ chúng lại cho kẻ khác, ¹⁹ và ai biết được rằng kẻ ấy sẽ là người khôn hay kẻ dại? Thế nhưng kẻ ấy sẽ có quyền trên mọi công trình tôi đã lao khổ và dùng sự khôn ngoan của tôi để tạo ra dưới ánh mặt trời. Ðiều đó cũng là vô nghĩa. ²⁰ Vì thế lòng tôi cảm thấy chán chường khi nghĩ đến tất cả công lao khó nhọc tôi đã vất vả tạo ra dưới ánh mặt trời, ²¹ bởi vì tất cả sự nghiệp một người đã vận dụng khôn ngoan, tri thức, và tài năng của mình để vất vả tạo ra, rốt cuộc cũng phải để lại cho những kẻ đến sau không vất vả làm ra hưởng lấy. Ðiều đó cũng là vô nghĩa và là một bất hạnh lớn. ²² Vì một người sẽ được gì sau khi đã lao tâm lao lực và dốc đổ tâm huyết tạo dựng một cơ đồ dưới ánh mặt trời? ²³ Vì suốt đời người ấy đã chuốc lấy biết bao sầu não, đau lòng, và gian khổ; thậm chí, đêm về tâm trí cũng không được nghỉ ngơi. Ðiều đó cũng là vô nghĩa.

Niềm Vui Tạm Bợ

²⁴ Thiết tưởng không có gì tốt hơn cho một người là ăn, uống, và cho linh hồn mình hưởng kết quả do công lao khó nhọc của mình làm ra. Tôi thấy rằng phước đó cũng là do tay Ðức Chúa Trời ban thưởng. ²⁵ Vì ai có thể ăn mà biết ngon, và ai có thể cảm thấy sảng khoái nếu không phải do Ngài ban cho? ²⁶ Vì hễ ai được đẹp lòng Ngài, Ngài ban cho khôn ngoan, tri thức, và niềm vui; còn kẻ tội lỗi, Ngài bắt phải làm lụng vất vả, thâu trữ, và chất chứa của cải, để rồi sẽ trao lại hết cho người đẹp lòng Ngài. Ðiều đó cũng là vô nghĩa và là hoài công bắt gió.

Mọi Sự Ðều Có Thời Kỳ

3 Mọi sự đều có thời của nó, và mọi việc ở dưới trời đều có kỳ của nó:

Việc Ðức Chúa Trời Giao Phó

⁹ Một người lao động vất vả để rồi sẽ được gì? ¹⁰ Tôi đã thấy công việc Ðức Chúa Trời giao cho người ta làm rồi. ¹¹ Ngài đã làm mọi sự tốt đẹp đúng vào thời điểm của chúng. Ngoài ra Ngài còn đặt vào tâm trí con người khái niệm về vĩnh hằng; dù vậy con người vẫn không thể thấu triệt những gì Ðức Chúa Trời đã làm từ đầu đến cuối. ¹² Tôi tin rằng không gì tốt hơn cho con người là vui hưởng hạnh phúc của cuộc sống và làm những điều tốt đẹp suốt những ngày còn lại của đời mình. ¹³ Ngoài ra mỗi người nên ăn, uống, và hưởng kết quả do mọi công lao khó nhọc của mình làm ra, vì đó là món quà của Ðức Chúa Trời ban cho con người. ¹⁴ Tôi biết rằng những gì Ðức Chúa Trời làm sẽ còn lại đời đời, không cần thêm gì vào và cũng không cần bớt gì đi. Ðức Chúa Trời đã làm như vậy để người ta kính sợ Ngài. ¹⁵ Ðiều gì có, đã có rồi; điều gì sẽ có, đã có tự ngàn xưa. Ðức Chúa Trời có thể cho sự việc đã xảy ra xưa kia được tái diễn.

Sự Phán Xét trong Tương Lai thuộc về Ðức Chúa Trời

¹⁶ Ngoài ra tôi còn thấy điều nầy dưới ánh mặt trời: có sự gian tà ở nơi tòa án, có sự gian ác ở chốn pháp đình. ¹⁷ Tôi tự nhủ trong lòng: Ðức Chúa Trời sẽ phán xét cả người công chính lẫn kẻ gian ác, vì Ngài đã định thời điểm cho mọi điều và mọi sự. ¹⁸ Tôi tự nhủ trong lòng: về loài người, Ðức Chúa Trời thử nghiệm họ, để họ thấy rằng họ chẳng hơn gì loài thú. ¹⁹ Vì số phận của loài người và số phận của loài thú đều như nhau: loài nầy chết và loài kia cũng chết. Cả hai đều thở chung một bầu khí quyển,^[a] và loài người chẳng hơn gì loài thú, vì tất cả đều vô nghĩa. ²⁰ Tất cả đều về chung một chỗ; tất cả đều ra từ bụi đất, và tất cả sẽ trở về bụi đất. ²¹ Ai có thể biết chắc rằng rồi đây linh hồn^[b] của con người sẽ đi lên còn giác hồn^[c] của loài thú sẽ đi xuống dưới đất chăng? ²² Do đó tôi nhận thấy: không có gì tốt hơn cho con người là hưởng niềm vui trong công việc mình, vì đó là phần số của mình, vì ai sẽ đem cho người ấy thấy những gì sẽ xảy đến sau khi người ấy qua đời chăng?

Áp Bức, Lao Khổ, và Ðơn Chiếc

4 Tôi quay qua suy nghĩ về mọi hình thức áp bức diễn ra dưới ánh mặt trời, và này, những người bị áp bức đổ lệ khóc than nhưng không ai an ủi họ; dù những kẻ áp bức có đầy quyền lực trong tay, nhưng không ai an ủi những người bị áp bức. ² Vì thế tôi cho rằng những người chết, những người đã qua đời, có phước hơn những người còn sống, những người hiện đang sống. ³ Nhưng có lẽ may mắn hơn cả hai thành phần đó là những kẻ chưa chào đời, những kẻ chưa phải thấy những việc xấu xa tội lỗi xảy ra dưới ánh mặt trời. ⁴ Vì thế tôi thấy rằng mọi công lao khó nhọc và mọi tài năng sức lực mà một người đã đổ ra để tạo dựng sự nghiệp khiến người khác phải sinh lòng ganh tị, rốt cuộc cũng chỉ là vô nghĩa và là hoài công bắt gió.

⁵ Kẻ dại lười biếng cứ khoanh tay không chịu làm gì, nên bị đói đến nỗi thèm ăn thịt của chính mình.

⁶ Thà làm chỉ đủ ăn mà được an tâm hơn là làm vất vả quá đỗi để rồi trở thành hoài công bắt gió.

⁷ Tôi quay lại và nhìn thấy một việc vô nghĩa nữa dưới ánh mặt trời: ⁸ Một người đơn chiếc, không có bạn đời, không có con cái, không có anh chị em, thế nhưng người ấy lại làm lụng đầu tắt mặt tối; con mắt không bao giờ thấy đủ về của cải giàu sụ của mình. Người ấy không bao giờ tự hỏi, “Ta làm lụng vất vả cho ai đây? Sao ta lại mê làm đến độ hy sinh tất cả các vui thú ở đời như thế?” Ðiều đó cũng chỉ vô nghĩa và công lao khó nhọc đó cũng là vô ích.

Giá Trị Khi Có Bạn

⁹ Hai người tốt hơn một, vì nếu hai người đều làm việc, lợi tức sẽ tốt hơn. ¹⁰ Hơn nữa nếu một người bị vấp ngã, người kia có thể đỡ bạn mình dậy. Nhưng tội nghiệp thay cho người đơn chiếc, vì khi người ấy bị vấp ngã, không có ai để đỡ người ấy dậy. ¹¹ Cũng vậy, nếu hai người nằm chung, họ có thể sưởi ấm cho nhau, chứ một người làm sao ấm được? ¹² Nếu một người đơn chiếc, người ấy sẽ dễ bị tấn công; nhưng khi hai người đồng lòng, họ có thể chống cự kẻ nào dám công kích họ. Nếu ba người cùng hiệp lại, họ sẽ như dây thừng bện ba chão, không dễ gì bị bứt đứt.

¹³ Thà làm một người trẻ nghèo mà khôn hơn là làm một ông vua già mà dại, bởi ông không chịu nghe những lời góp ý nữa. ¹⁴ Vì người trẻ ấy sẽ ra khỏi tù và sẽ lên ngôi trị vì, mặc dù người ấy sinh ra trong một gia đình nghèo trong vương quốc. ¹⁵ Tôi đã thấy mọi người sống và bước đi dưới ánh mặt trời đều ủng hộ người trẻ đó đứng lên thế vị ông vua già. ¹⁶ Mặc dù vô số người, không sao đếm hết, phục tùng vị vua trẻ đó, nhưng thế hệ đến sau lại không thấy có gì đáng phấn khởi về vua ấy. Ðiều đó cũng là vô nghĩa và là hoài công bắt gió.

Cẩn Trọng Trước Mặt CHÚA

5 Hãy cẩn thận khi bạn bước chân đến nhà Ðức Chúa Trời. Hãy lại gần để nghe hơn là để dâng của tế lễ của những kẻ dại, vì chúng không biết rằng chúng đã làm những điều gian tà tội lỗi. ² Chớ hấp tấp mở miệng, và đừng vội vàng thốt ra những gì bạn nghĩ trong lòng trước mặt Ðức Chúa Trời, vì Ðức Chúa Trời ở trên trời, còn bạn ở dưới đất. Vậy khá ít lời.

³ Vì có nhiều điều lo lắng ắt sẽ sinh chiêm bao, và người nói nhiều ắt sẽ thành kẻ dại.

⁴ Khi bạn hứa nguyện điều gì với Ðức Chúa Trời, khá mau thực hiện lời hứa nguyện đó, vì Ngài không thích những kẻ dại. Hãy mau chóng trả những gì bạn đã khấn hứa. ⁵ Thà đừng khấn hứa hơn là khấn hứa mà không trả. ⁶ Chớ để miệng bạn gây cho bạn mắc tội. Ðừng nói với sứ giả của Chúa rằng, “Tôi chỉ nói chơi thôi.” Tại sao bạn làm cho Ðức Chúa Trời nổi giận về những lời bạn nói và phá đổ công việc của tay bạn? ⁷ Vì mơ mộng nhiều và nói nhiều nhưng không làm gì thì cũng vô nghĩa mà thôi. Vậy hãy kính sợ Ðức Chúa Trời.

Cố Sức Làm Giàu Ðể Ðược Gì

⁸ Nếu bạn thấy người nghèo bị đàn áp, luật pháp và công lý bị chà đạp trong xứ, thì đừng lấy làm lạ về điều đó, vì trên kẻ có quyền có người khác có quyền hơn giám thị, và trên họ còn có người khác nữa có quyền hơn.

⁹ Hoa màu do đất đai sinh sản nuôi sống mọi người, ngay cả vua cũng được ruộng đồng nuôi sống.

¹⁰ Kẻ ham tiền, dù có tiền nhiều bao nhiêu vẫn không thấy đủ. Kẻ ham giàu, dù của cải nhiều đến mức nào vẫn không thấy thỏa lòng. Ðiều đó cũng là vô nghĩa.

¹¹ Của cải gia tăng, số người ăn cũng gia tăng. Người có của sẽ được gì, ngoại trừ được chính mắt mình nhìn thấy chúng?

¹² Người lao động vất vả sẽ ngủ ngon, bất kể người ấy ăn ít hay nhiều; nhưng kẻ lắm bạc nhiều tiền sẽ khó bề an giấc.

¹³ Tôi đã thấy một nỗi bất hạnh đau thương thường xảy ra dưới ánh mặt trời: của cải của người tích trữ chính là nguyên nhân gây họa cho người ấy.

¹⁴ Của cải mất sạch khi làm ăn thất bại; dù người ấy có con, đứa con chỉ hưởng được tay không.

¹⁵ Một người trắng tay lọt ra khỏi lòng mẹ thể nào, người ấy cũng sẽ ra đi với hai bàn tay trắng thể ấy. Tay người ấy sẽ không thể mang theo gì do công sức của mình làm ra. ¹⁶ Ðây cũng là một nỗi bất hạnh đau thương: người ta chào đời thể nào thì lìa đời cũng thể ấy. Người ta làm lụng vất vả suốt đời để được gì, há chẳng phải chỉ là hoài công bắt gió hay sao? ¹⁷ Thật vậy con người suốt đời cứ thức khuya dậy sớm làm lụng đầu tắt mặt tối, và vật vã với biết bao sầu não, ốm đau, và bực bội.

¹⁸ Này, tôi thấy rằng không gì tốt hơn và thích hợp hơn cho con người là ăn, uống, và tận hưởng những gì do mọi công lao của mình làm được dưới ánh mặt trời, trong những ngày ngắn ngủi của cuộc đời mà Ðức Chúa Trời đã cho mình, vì đó là phần phước của mình. ¹⁹ Thiết tưởng, người nào được Ðức Chúa Trời ban cho của cải và giàu có, và còn ban cho người ấy ăn uống còn biết ngon, thì nên nhận lấy phần phước đó và hưởng những gì do công lao của mình làm ra, vì đó là món quà của Ðức Chúa Trời cho mình. ²⁰ Bấy giờ người ấy sẽ không còn bận tâm về những ngày gian khổ của đời mình nữa, vì Ðức Chúa Trời ban cho lòng người ấy tràn đầy niềm vui.

Hoài Công Tham Vọng

6 Có một nỗi bất hạnh đã xảy ra dưới ánh mặt trời, và điều ấy trở nên rất phổ thông giữa thế giới loài người: ² Một người được Ðức Chúa Trời ban cho nhiều của cải, giàu có, và tôn trọng đến nỗi không thiếu bất cứ điều gì lòng mình muốn; thế nhưng Ðức Chúa Trời không cho người ấy hưởng những điều ấy, mà lại cho người khác hưởng. Ðiều đó là vô nghĩa và là nỗi bất hạnh đau thương.

³ Nếu một người sinh được một trăm con và sống đến cao niên trường thọ, mà lòng không hề cảm thấy được phước, và khi chết lại không được chôn, thì tôi nghĩ đứa bé qua đời trong lòng mẹ còn có phước hơn. ⁴ Vì nó đi vào hư vô, ra đi vào bóng tối, và tên nó chìm vào cõi tối tăm. ⁵ Dù nó chưa hề thấy ánh sáng mặt trời và cũng không biết gì ở đời đi nữa, so với người kia nó vẫn có phước hơn. ⁶ Dù người ấy sống đến hai ngàn năm, nhưng không hề cảm thấy cuộc đời mình có phước hạnh gì, rồi cuối cùng chết đi, và về cùng một chỗ như bao nhiêu người khác, liệu đời sống ấy có ý nghĩa gì chăng?

⁷ Người ta vất vả làm lụng để nuôi miệng, nhưng cơn đói vẫn luôn tái diễn.

⁸ Hãy gẫm xem, người khôn có lợi gì hơn kẻ dại chăng? Người nghèo được lợi gì khi cố học để biết cách xử sự trước mặt những người sống chăng?

⁹ Tận hưởng những gì đang có trước mắt tốt hơn là mơ mộng những gì viển vông xa vời thực tế. Ðiều đó cũng là vô nghĩa và là hoài công bắt gió.

¹⁰ Những gì hiện hữu đã được định trước từ lâu. Con người ra sao đã được biết rõ tự ngàn xưa; người ta không thể cãi lại Ðấng mạnh hơn mình.

¹¹ Quả thật càng lắm lời càng thêm vô nghĩa, vậy nói cho lắm sẽ được gì chăng? ¹² Ai có thể biết trước phước hạnh gì sẽ xảy đến cho mỗi người trong cuộc sống ngắn ngủi, vô nghĩa, và qua nhanh như chiếc bóng nầy chăng? Vì ai có thể nói cho một người biết trước chuyện gì sẽ xảy ra dưới ánh mặt trời sau khi người ấy qua đời chăng?