Chronological
Mở đầu: Mục Ðích và Chủ Ðề
1 Châm ngôn của Sa-lô-môn,
Con của Ða-vít, vua I-sơ-ra-ên,
2 Ðể giúp người ta biết lẽ khôn ngoan và lời giáo huấn,
Cùng hiểu được những lời lẽ uyên thâm,
3 Ðể họ lãnh hội những lời chỉ dạy hầu biết cư xử khôn ngoan,
Sống công chính, thực thi công lý, và thể hiện sự công bình,
4 Ðể ban khôn ngoan cho người ngây thơ khờ khạo,
Ban kiến thức và sáng suốt cho người trẻ tuổi,
5 Ðể người khôn ngoan lắng nghe và gia thêm tri thức,
Còn người thông sáng được lời hướng dẫn khôn ngoan,
6 Ðể người ta hiểu thấu những câu châm ngôn và ẩn dụ,
Cùng những lời và câu đố của người khôn ngoan.
7 Kính sợ Chúa là khởi đầu của tri thức,
Chỉ kẻ dại mới khinh bỉ sự khôn ngoan và lời giáo huấn.
Hãy Nghe Lời Khuyên Dạy của Cha Mẹ
8 Con ơi, hãy lắng nghe lời khuyên dạy của cha con;
Chớ lìa bỏ những lời răn bảo của mẹ con.
9 Chúng sẽ như vòng hoa tươi đẹp trên đầu con,
Như dây chuyền đẹp đẽ nơi cổ con.
Hãy Tránh Xa Kẻ Xấu
10 Con ơi, nếu những kẻ xấu xa tội lỗi dụ dỗ con,
Con chớ nghe theo chúng.
11 Nếu chúng nói, “Hãy theo chúng tôi,
Chúng ta sẽ nằm đây rình làm đổ máu người ta;
Chúng ta sẽ phục kích và giết hại những người vô tội;
12 Chúng ta sẽ nuốt sống họ giống âm phủ nuốt người;
Nuốt nguyên vẹn như huyệt mả nuốt lấy người chết.
13 Chúng ta sẽ chiếm đoạt những vật có giá trị;
Nhà chúng ta sẽ chứa đầy những của cướp đem về.
14 Hãy nhập bọn với chúng tôi,
Rồi tất cả chúng ta sẽ xài chung một túi tiền.”
15 Con ơi, đừng đi theo đường với chúng,
Ðừng đặt chân con vào những lối chúng đi;
16 Vì chân chúng chạy vào tội lỗi,
Chúng nhanh chân làm đổ máu người ta.
17 Giăng lưới bắt chim đang khi chim nhìn thấy quả là phí công vô ích.
18 Thế nhưng bọn đó mai phục để làm đổ máu chính mình;
Chúng phục kích để giết hại chính mạng sống của chúng.
19 Sự cuối cùng của kẻ tham lợi bất chính là như thế;
Thứ lợi ấy sẽ giết hại chính những người chiếm được nó.
Sự Khôn Ngoan Mời Gọi
20 Sự khôn ngoan hô vang ngoài đường phố;
Nàng cất tiếng lên giữa các quảng trường.
21 Nàng kêu to nơi đầu đường náo nhiệt;
Nơi cổng thành nàng trỗi tiếng kêu vang:
22 “Hỡi những kẻ khờ dại!
Các ngươi cứ yêu mến sự khờ khạo cho đến bao giờ?
Sao những kẻ ưa nhạo báng cứ đam mê nhạo báng,
Và những kẻ điên rồ cứ mãi ghét khôn ngoan?
23 Nếu các ngươi trở lại khi nghe Ta quở trách,
Này, Thần Ta sẽ tuôn đổ trên các ngươi;
Ta sẽ làm cho các ngươi hiểu biết lời Ta.
24 Nhưng vì Ta mời gọi mà các ngươi từ chối;
Ta dang tay đón mời nhưng các ngươi vẫn lãnh đạm làm ngơ.
25 Vì các ngươi không màng đến lời Ta khuyên bảo,
Không muốn nghe những lời khuyến cáo của Ta,
26 Nên Ta sẽ cười khi các ngươi lâm nạn;
Ta sẽ làm ngơ khi cơn khủng hoảng giáng xuống các ngươi,
27 Khi nỗi kinh hoàng của các ngươi ập đến như bão tố,
Khi tai ương của các ngươi dồn dập tợ cuồng phong,
Khi khổ đau và hoạn nạn ập đến trên các ngươi tới tấp.
28 Bấy giờ họ sẽ kêu cầu Ta, nhưng Ta chẳng đáp lời;
Họ sẽ chăm chỉ tìm Ta, nhưng họ chẳng tìm được Ta;
29 Bởi vì họ đã ghét tri thức,
Và chẳng chọn sự kính sợ Chúa.
30 Bởi vì họ chẳng chấp nhận lời Ta khuyên bảo;
Họ chê bai mọi lời khuyến cáo của Ta,
31 Vì thế họ phải chuốc lấy hậu quả của đường lối mình;
Họ sẽ được no nê bằng hậu quả của các mưu đồ mình.
32 Vì sự ương ngạnh của những kẻ dại sẽ giết hại chúng,
Sự tự mãn của những kẻ ngốc sẽ tiêu diệt chúng.
33 Nhưng ai nghe lời Ta sẽ được sống bình an vô sự,
Người ấy sẽ sống an lành, chẳng sợ tai họa hiểm nguy.”
Ích Lợi của Sự Khôn Ngoan
2 Con ơi, nếu con ghi nhận lời Ta
Và chất chứa các mệnh lệnh của Ta trong lòng;
2 Để tai con chăm chú lắng nghe khôn ngoan dạy bảo,
Ðể lòng con làm theo trí tuệ chỉ bày;
3 Phải, nếu con cầu xin được thông minh khôn sáng,
Và cất tiếng khẩn nài được hiểu biết khôn ngoan,
4 Nếu con kiếm nó như kiếm tiền kiếm bạc,
Và tìm nó như tìm kho báu bị chôn giấu,
5 Bấy giờ con sẽ hiểu thế nào là hết lòng kính sợ Chúa,
Và khám phá ra làm sao để hiểu biết Ðức Chúa Trời.
6 Vì Chúa cho người ta sự khôn ngoan thông sáng,
Từ miệng Ngài ban tri thức và thông minh;
7 Ngài để dành sự khôn ngoan cho người ngay thẳng,
Ngài là thuẫn khiên che chở kẻ thanh liêm;
8 Ngài bảo vệ đường lối của người công chính;
Ngài gìn giữ lối đi của các thánh đồ.
9 Bấy giờ con sẽ hiểu thế nào là công chính và công lý,
Thế nào là công bình và mọi đường lối tốt đẹp ngay lành.
10 Vì sự khôn ngoan sẽ vào trong lòng con,
Sự tri thức sẽ làm cho linh hồn con khoan khoái.
11 Tính thận trọng sẽ trông nom con,
Sự thông sáng sẽ gìn giữ con.
12 Những điều ấy sẽ giải thoát con khỏi đường lối gian tà,
Cùng cứu con khỏi những kẻ nói lời xảo quyệt;
13 Tức những kẻ bỏ các đường ngay nẻo chánh,
Ðể bước vào những đường bất hảo tối tăm.
14 Ấy là những kẻ ham thích những điều gian ác,
Lấy làm vui trong xảo quyệt gian tà.
15 Ðường của chúng là những đường lươn lẹo;
Lối chúng đi luôn quẹo quọ không ngay.
16 Con sẽ được giải thoát khỏi người đàn bà trắc nết,
Và khỏi những lời quyến rũ của người phụ nữ ngoại tình.
17 Nàng đã bỏ người bạn đời nàng kết hôn thời xuân trẻ;
Nàng đã quên giao ước được lập trước mặt Ðức Chúa Trời.
18 Vì nhà nàng dẫn ngay vào cõi chết;
Lối nàng đi đưa đến chỗ kẻ qua đời.
19 Chẳng ai đến với nàng mà trở về được nữa;
Cũng chẳng ai tìm lại được nẻo sự sống cho mình.
20 Vậy con hãy bước đi trong đường người lương thiện;
Giữ chân con theo lối người ngay lành.
21 Vì người ngay thẳng sẽ được an cư trên đất;
Người trọn lành sẽ sống trong đó luôn luôn;
22 Nhưng phường gian ác sẽ bị dứt lìa khỏi đất,
Bọn bất trung sẽ bị nhổ bật gốc khỏi thế gian.
Ích Lợi Khác của Sự Khôn Ngoan
3 Con ơi, chớ quên luật pháp ta,
Nhưng hãy để lòng con gìn giữ mệnh lệnh ta;
2 Vì chúng sẽ làm gia tăng số ngày và số năm của đời con;
Chúng sẽ đem lại cho con bình an thịnh vượng.
3 Ðừng để lòng thương xót và tính chân thật lìa khỏi con;
Hãy buộc chúng quanh cổ con;
Hãy ghi tạc chúng vào bia lòng con.
4 Vì như thế con sẽ được ơn và được tiếng tốt,
Trước mặt Ðức Chúa Trời và luôn cả người ta.
5 Hãy hết lòng tin cậy Chúa;
Chớ cậy vào sự thông sáng của con;
6 Phàm trong các việc làm của con, khá nhận biết Ngài,
Thì Ngài sẽ chỉ dẫn các lối của con.
7 Ðừng cho mình là khôn ngoan theo mắt mình;
Hãy kính sợ Chúa và lánh xa điều ác.
8 Như vậy thân xác con sẽ được mạnh khỏe,
Và xương cốt con sẽ được cứng cáp vững vàng.
9 Hãy dùng của cải con để tôn vinh Chúa,
Hãy dâng các hoa lợi đầu mùa của con để cảm tạ Ngài.
10 Như vậy các vựa lẫm của con sẽ tràn đầy lúa thóc,
Các thùng rượu của con rượu mới sẽ tràn đầy.
11 Con ơi, chớ coi thường sự sửa phạt của Chúa,
Ðừng bất mãn trước sự quở trách của Ngài;
12 Vì ai được Chúa thương thì Ngài quở trách,
Như cha thương con mình nên trách phạt khuyên răn.
Sự Giàu Có Thật
13 Phước thay cho người tìm được sự khôn ngoan,
Và cho người có được sự thông sáng.
14 Vì lợi ích của khôn ngoan trỗi hơn tiền bạc;
Ích lợi của nàng lấn át cả vàng ròng.
15 Nàng quý báu hơn châu ngọc;
Chẳng có vật gì con ưa thích có thể sánh được với nàng.
16 Tay phải nàng phát ban trường thọ;
Tay trái nàng cho giàu có lẫn hiển vinh.
17 Con đường nàng là con đường vui thỏa;
Mọi nẻo nàng là mọi ngả bình an.
18 Khôn ngoan là cây sự sống cho người nào nắm giữ được;
Ai giữ chặt nàng sẽ được phước lâu dài.
Sự Khôn Ngoan trong Công Cuộc Sáng Tạo
19 Chúa dùng sự khôn ngoan để dựng nên trái đất;
Ngài dùng sự thông sáng để tạo lập các tầng trời;
20 Nhờ tri thức của Ngài các vực sâu mở rộng;
Những áng mây mù nhỏ những giọt sương đêm.
Sự An Ninh Thật
21 Con ơi, đừng để những điều này vuột khỏi tầm mắt con:
Hãy giữ lấy sự khôn ngoan và sự cẩn trọng.
22 Những điều ấy sẽ là sức sống của linh hồn con,
Và là những đồ trang sức nơi cổ con.
23 Nhờ những điều ấy đường con đi sẽ an toàn bảo đảm,
Bước chân con sẽ chẳng vấp phạm bao giờ.
24 Lúc nằm nghỉ con sẽ không lo sợ;
Khi đặt lưng con sẽ an giấc ngủ ngon.
25 Ðừng sợ hãi nỗi kinh hoàng xảy ra bất chợt;
Ðừng âu lo khi đợt phá hoại của kẻ ác đến gần;
26 Vì Chúa sẽ là nguồn trông cậy của con;
Ngài sẽ giữ chân con khỏi sa vào bẫy.
27 Ðừng từ chối làm việc thiện cho những người đáng giúp,
Nếu con có khả năng, hãy giúp đỡ người ta.
28 Con đừng nói với người lân cận, “Về đi, mai trở lại, tôi sẽ cho,”
Trong khi con có sẵn điều người ấy đang cần.
29 Con chớ lập mưu hại người lân cận,
Người ở gần và tin tưởng nơi con.
30 Con đừng gây sự với ai vô cớ,
Khi không ai gây cho con thiệt hại điều gì.
31 Ðừng ganh tị với quân tàn bạo;
Chớ chọn đường nào chúng chọn lấy để đi;
32 Vì Chúa ghê tởm kẻ gian tà tội lỗi,
Nhưng Ngài kết bạn tâm giao với người chính trực ngay lành.
33 Sự nguyền rủa của Chúa giáng trên nhà kẻ gian ác,
Nhưng phước hạnh Ngài ban cho chỗ ở người ngay lành.
34 Ngài chế giễu phường chê bai nhạo báng,
Nhưng Ngài ban ơn cho người thật sự khiêm nhường.
35 Người khôn ngoan sẽ thừa hưởng những hiển vinh tôn trọng,
Còn kẻ điên rồ bị tống cho nhục nhã ê chề.
Copyright © 2011 by Bau Dang