Beginning

Sa Corinto

18 Human niadto, migikan si Pablo sa Atenas ug miadto sa Corinto. ² Didto nakaila niya si Aquila nga usa ka Judio nga taga-Ponto ug ang asawa niini nga si Priscila. Bag-o lamang sila miabot gikan sa Italia tungod kay may sugo ang Emperador nga si Claudio, nga ang tanang mga Judio kinahanglan nga mopahawa sa Roma. Gibisitahan ni Pablo kining magtiayon didto sa ilang balay. ³ Ug tungod kay susama sila kaniya nga tighimo ug tolda, didto siya midayon sa ila ug nagauban sila sa pagtrabaho. ⁴ Matag Adlaw nga Igpapahulay atua si Pablo sa simbahan sa mga Judio nga nakiglantugi sa mga Judio ug sa mga Griego kay gusto niya nga motuo sila kang Cristo.

⁵ Sa pag-abot ni Silas ug ni Timoteo gikan sa Macedonia, gigamit ni Pablo ang tibuok niyang panahon sa pagwali sa pulong sa Dios. Nagpamatuod siya sa mga Judio nga si Jesus mao gayod ang Cristo. ⁶ Apan gisupak nila si Pablo ug gisultihan pa ug daotang mga pulong. Busa giyabyab niya ang abog sa iyang bisti isip pasidaan batok kanila. Miingon siya, “Sala gayod ninyo kon silotan kamo sa Dios. Wala na akoy tulubagon. Sukad karon ang mga dili Judio na ang akong walihan.” ⁷ Busa gibiyaan niya ang mga Judio ug didto siya midayon sa balay ni Tito Justo. Kining tawhana dili Judio, apan nagasimba sa Dios, ug ang iyang balay anaa gayod sa tapad sa simbahan sa mga Judio. ⁸ Si Crispus nga maoy tigdumala sa simbahan sa mga Judio ug ang iyang tibuok panimalay mituo usab kang Ginoong Jesus; ug daghan pa gayod nga mga taga-Corinto nga nakadungog kang Pablo ang mituo ug nagpabautismo.

⁹ Usa ka gabii niana, ang Ginoo nagpakita kang Pablo pinaagi sa panan-awon, ug miingon, “Ayawg kahadlok. Padayon sa imong pagwali ug ayaw paghunong, ¹⁰ tungod kay kauban mo ako. Daghan ang akong mga pinili niining siyudara, busa walay mangahas sa pagpasakit kanimo.” ¹¹ Busa sulod sa usa ka tuig ug tunga mipuyo si Pablo sa Corinto ug gitudlo niya sa mga tawo ang pulong sa Dios.

¹² Apan sa dihang si Galio na ang gobernador sa Acaya, nagtigom ang mga Judio ug gidakop nila si Pablo ug gidala ngadto kang Galio aron isumbong. ¹³ Miingon sila, “Kining mga tawhana nangdani sa mga tawo nga mosimba sa Dios sa pamaagi nga supak sa atong kasugoan.” ¹⁴ Sa dihang mosulti na unta si Pablo, miingon si Galio sa mga Judio, “Kon kining kasoha nga gidala ninyo dinhi kanako mahitungod pa sa daotan nga nahimo o mga bug-at nga sala, paminawon ko kamo. ¹⁵ Apan kini mahitungod lamang sa mga pulong, mga ngalan, ug sa inyong Kasugoan. Busa bahala na kamo. Dili ko gusto nga mohukom mahitungod nianang mga butanga.” ¹⁶ Unya gipagawas niya sila sa korte. ¹⁷ Pagkahuman, gidakop sa mga Griego si Sostenes nga pangulo sa simbahan sa mga Judio ug gibunalan nila didto mismo sa atubangan sa korte, apan wala gayod magtagad niini si Galio.

Mibalik si Pablo sa Antioquia

¹⁸ Dugay-dugay pa ang pagpuyo ni Pablo kauban sa mga magtutuo didto sa Corinto. Unya miadto siya sa Cencrea kauban sa magtiayon nga si Priscila ug si Aquila. Nagpaputol siya sa iyang buhok didto tungod kay may panaad siya sa Dios ug natuman na niya ang maong panaad. Gikan sa Cencrea milawig sila padulong sa Syria. ^19-21 Miagi sila sa Efeso ug didto miadto si Pablo sa simbahan sa mga Judio ug nakiglantugi kanila. Gisultihan nila siya nga magpabilin lang una didto kanila, apan wala mosugot si Pablo. Sa paggikan na niya, miingon siya kanila, “Kon itugot sa Dios, mobalik ako dinhi kaninyo.” Gibilin ni Pablo ang magtiayon nga si Priscila ug si Aquila didto sa Efeso ug milawig siya padulong sa Syria.

²² Pag-abot niya sa Cesarea, miadto siya sa Jerusalem ug gibisitahan niya ang iglesia didto. Pagkahuman midiretso siya sa Antioquia. ²³ Wala siya magdugay didto, migikan siya ug gilibot niya ang mga lugar nga sakop sa Galacia ug Frigia ug gipalig-on niya ang pagtuo sa mga sumusunod ni Jesus niadto nga lugar.

Si Apolos

²⁴ May usa ka Judio nga taga-Alexandria nga miabot didto sa Efeso. Ang iyang ngalan si Apolos. Maayo siyang manulti ug daghan ang iyang nahibaloan sa Kasulatan. ²⁵ Natudloan na siyang daan sa pamaagi sa Ginoo. Mainiton siyang nagwali ug husto ang iyang mga gitudlo mahitungod kang Ginoong Jesus. Apan ang bautismo nga gitudlo ni Juan mao lamang ang iyang nahibaloan. ²⁶ Wala siya mahadlok mowali sa simbahan sa mga Judio. Pagkadungog ni Priscila ug ni Aquila sa iyang gipanudlo, giimbitar nila siya sa ilang balay ug gipasabot pa gayod nila kaniya ang pamaagi sa Dios. ²⁷ Unya sa dihang gusto ni Apolos nga moadto sa Acaya, gitabangan siya sa mga magtutuo sa Efeso. Gisulatan nila ang mga sumusunod ni Jesus sa Acaya nga dawaton nila si Apolos. Ug sa pag-abot niya didto dako gayod ang iyang natabang sa mga nahimong magtutuo tungod sa grasya sa Dios. ²⁸ Kay lig-on gayod ang iyang mga rason nga gikan sa Kasulatan nga si Jesus gayod ang Cristo. Wala gayoy mahimo ang mga Judio sa pagpakiglantugi kaniya taliwala sa mga tawo.

Si Pablo sa Efeso

19 Samtang didto si Apolos sa Corinto, miadto si Pablo sa mga bukid sa probinsya hangtod nga miabot siya sa Efeso. Didto may nakita siya nga mga sumusunod sa Ginoo. ² Gipangutana niya sila, “Nadawat na ba ninyo ang Espiritu Santo sa dihang mituo kamo?” Mitubag sila, “Wala gayod gani kami makadungog nga may gitawag nga Espiritu Santo.” ³ Nangutana si Pablo kanila, “Sa unsang bautismo kamo nabautismohan.” Mitubag sila, “Sa bautismo ni Juan.” ⁴ Miingon si Pablo kanila, “Ang bautismo ni Juan alang sa mga naghinulsol sa ilang mga sala. Apan nagaingon si Juan sa mga tawo nga kinahanglan silang motuo sa nagasunod kaniya, nga walay lain kondili si Jesus.” ⁵ Pagkadungog nila niadto, gibautismohan dayon sila sa ngalan ni Ginoong Jesus. ⁶ Ug sa dihang gipandong ni Pablo ang iyang mga kamot kanila mikunsad diha kanila ang Espiritu Santo. Nagsulti dayon silag mga nagkalain-laing pinulongan nga wala nila matun-i, ug nagsugilon usab silag mga mensahe gikan sa Dios. ⁷ Mga 12 ka lalaki silang tanan.

⁸ Sulod sa tulo ka bulan, padayon ang pag-adto ni Pablo didto sa simbahan sa mga Judio. Wala siya mahadlok nga mosulti sa mga tawo. Nakiglantugi siya ug gipasabot kanila ang mahitungod sa paghari sa Dios. ⁹ Apan ang uban kanila nagmagahi gayod ug dili motuo, ug taliwala sa daghang mga tawo gipakadaotan nila ang pamaagi sa Dios. Busa mipahawa si Pablo sa ilang simbahan, ug gidala ang mga sumusunod ni Jesus, ug adlaw-adlaw didto siya sa eskwelahan ni Tirano nga nagapadayon sa pagpakiglantugi sa mga tawo. ¹⁰ Sulod sa duha ka tuig mao kini ang iyang gihimo, busa ang tanang nagpuyo didto sa probinsya sa Asia, Judio ug dili Judio, nakadungog sa pulong sa Dios.

Ang mga Anak ni Esceva

¹¹ Daghang talagsaong mga milagro ang gipanghimo sa Dios pinaagi kang Pablo. ¹² Bisan ang mga panyo ug ang mga panapton nga iyang ginamit gidala ngadto sa mga masakiton ug nangaayo sila, ug ang mga daotang espiritu nanggawas usab gikan sa mga tawong ilang gisudlan. ¹³ Karon, may mga Judio nga naglibot-libot nga nagapang-abog sa mga daotang espiritu pagawas sa mga tawong nasudlan. Gisulayan nila nga gamiton ang ngalan ni Ginoong Jesus aron pagawason ang mga daotang espiritu. Miingon sila ngadto sa mga daotang espiritu, “Sa ngalan ni Jesus nga ginawali ni Pablo, gisugo ko kamo nga mogawas!” ¹⁴ Sama usab niana ang gihimo sa pito ka anak nga lalaki ni Esceva. Kini si Esceva usa sa kadagkoan sa mga pari sa mga Judio. ¹⁵ Gisulayan nila nga pagawason ang daotang espiritu sa ngalan ni Jesus. Apan mitubag ang daotang espiritu nga nagaingon, “Nakaila ako kang Jesus, ug nakaila usab ako kang Pablo, apan kinsa man kamo?” ¹⁶ Unya gidasmagan sila sa tawo nga nasudlag daotang espiritu ug gipasakitan. Wala gayod silay mahimo, busa nanagan sila palayo niadtong balaya nga mga hubo na ug samdan. ¹⁷ Kining hitaboa nabalitaan sa tanang mga Judio ug mga dili Judio nga nagpuyo didto sa Efeso ug nangahadlok sila, ug napasidunggan pa gayod ang ngalan ni Ginoong Jesus. ¹⁸ Daghang mga magtutuo didto ang miduol nga miangkon ug misugid sa mga daotan nilang mga binuhatan. ¹⁹ Ug daghan usab sa mga salamangkiro ang nagdala sa ilang mga libro nga gigamit sa pagmadyik ug gisunog nila diha atubangan sa tanan. Gibanabana nga minilyon ang kantidad sa tanang mga libro nga gisunog. ²⁰ Pinaagi niini nga panghitabo mikaylap pa gayod ang gahom sa pulong sa Dios niadtong lugara.

Ang Kasamok sa Efeso

²¹ Human niadtong hitaboa mihukom si Pablo nga moagi sa Macedonia ug sa Acaya sa dili pa siya moadto sa Jerusalem. Ug miingon pa siya nga gikan sa Jerusalem kinahanglan pa niyang moadto usab sa Roma. ²² Gipauna niya sa Macedonia ang duha sa iyang mga katabang nga si Timoteo ug si Erastus, samtang siya nagpabilin lang una didto sa probinsya sa Asia.

²³ Niadtong panahona may dakong kasamok nga nahitabo sa Efeso tungod kay ang uban didto dili gusto nga ang mga magtutuo magtudlo mahitungod sa pamaagi sa Ginoo. ²⁴ May usa ka platero didto nga ginganlag Demetrio. Siya ug ang iyang mga trabahante nagapanghimo ug gagmay nga mga templo-templo nga hinimo ug plata nga samag porma sa templo ni Artemis nga ilang diosa, ug nakakuwarta silag dako pinaagi niini. ²⁵ Busa gitawag niya ang iyang mga trabahante ug ang uban pang mga platero. Ug miingon siya kanila, “Mga kauban, nahibaloan ninyo nga ang atong pag-uswag sa panginabuhi tungod niining atong pangita. ²⁶ Nakita ninyo ug nadungog ang gihimo niining tawo nga si Pablo. Nagaingon siya nga ang mga dios nga gihimo sa tawo dili tinuod nga mga dios. Ug daghan ang mituo kaniya, dinhi sa Efeso ug sa tibuok nga probinsya sa Asia. ²⁷ Busa delikado kining atong pangita, kay tingalig daoton na unya kini sa mga tawo. Ug dili lamang kana, delikado usab ang templo sa atong bantogan nga diosa nga si Artemis, kay tingalig mawad-an kinig pulos, ug dili na ilhon sa mga tawo ang atong diosa nga gisimba dili lamang dinhi sa Asia kondili sa tibuok usab nga kalibotan!”

²⁸ Pagkadungog niadto sa mga tawo nasuko gayod sila ug nagsugod sa pagpaninggit, “Gamhanan si Artemis sa mga taga-Efeso!” ²⁹ Ug ang kasamok mikaylap sa tibuok siyudad. Gidakop nila ang mga kauban ni Pablo nga si Gayo ug si Aristarkus nga mga taga-Macedonia. Ug nanagan silang tanan padulong sa ilang tigomanan nga ginuyod ang duha. ³⁰ Gusto unta nga mosulti si Pablo sa mga tawo, apan gipugngan siya sa mga sumusunod ni Jesus. ³¹ May mga higala si Pablo nga mga opisyal sa probinsya sa Asia. Kini sila nagpasugo ngadto kang Pablo nga kon mahimo dili gayod siya moadto sa ilang tigomanan. ³² Unya misamot ang kasamok sa mga tawo didto. Lahi ang gisinggit sa usa, lahi usab ang sa uban, tungod kay kadaghanan kanila wala makahibalo kon nganong nagtigom sila didto. ³³ May tawo didto nga si Alexander nga gitulod sa mga Judio sa atubangan aron manalipod nga silang mga Judio walay labot sa ginahimo nila ni Pablo. Giisa niya ang iyang kamot aron pahilomon ang mga tawo. ³⁴ Apan sa pagkahibalo sa mga tawo nga siya Judio, misinggit silang tanan, “Gamhanan si Artemis sa mga taga-Efeso!” Ug sulod sa duha ka oras mao lamang kadto ang ilang gisigihag singgit.

³⁵ Sa kaulahian, napahilom ra gayod sa tigdumala sa siyudad ang mga tawo. Unya miingon siya, “Mga katawhan nga mga taga-Efeso, ang tanang mga tawo nakahibalo nga kitang mga taga-Efeso mao ang tig-atiman sa templo ni Artemis nga gamhanan ug sa sagrado nga bato nga nahulog gikan sa langit. ³⁶ Walay makalimod niini. Busa kalma lang kamo ug ayaw pagdali-dali. ³⁷ Gidala ninyo dinhi kining mga tawhana, apan wala gani sila mangawat sa atong templo ug wala magpasipala sa atong diosa. ³⁸ Kon si Demetrio ug ang iyang mga kauban nga mga platero adunay sumbong batok kang bisan kinsa, may mga korte ug may mga maghuhukom kita. Dad-on nila didto kanila ang ilang mga sumbong. ³⁹ Apan kon kamo may uban pang mga reklamo, kana kinahanglan husayon sa naandan natong panagtigom sa mga lumulupyo. ⁴⁰ Karon delikado kita niining atong gihimo. Tingali kon isumbong kita sa mga pangulo sa Roma nga nagmugna kitag kagubot. Wala gayod kitay ikarason kon nganong gihimo nato kini.” ⁴¹ Pagkahuman niya ug sulti niini, gipapauli niya ang mga tawo.

Si Pablo sa Macedonia ug sa Grecia

20 Human sa kasamok, gipatawag ni Pablo ang mga sumusunod ni Jesus. Gidasig niya sila, ug dayon nanamilit siya nga moadto sa Macedonia. ² Daghang mga lugar ang iyang gipang-adtoan didto sa Macedonia ug gilig-on niya ang mga magtutuo pinaagi sa iyang pagwali kanila. Dayon milahos siya sa Grecia, ³ ug nagpabilin siya didto sulod sa tulo ka bulan. Sa dihang molawig^[a] na unta siya padulong sa Syria, nahibaloan niya ang plano sa mga Judio sa pagpatay kaniya, busa mihukom siya nga mobalik agi sa Macedonia. ⁴ Mikuyog kaniya si Sopater nga taga-Berea nga anak ni Pirro, si Aristarkus ug si Segundo nga mga taga-Tesalonica, si Gayo nga taga-Derbe, si Timoteo, ug ang mga taga-Asia nga si Tiquico ug si Trofimo. ⁵ Pag-abot namo sa Filipos, nagauna sila kanamo sa Troas ug didto nila kami gihulat. ⁶ Gipalabay una namo ang Pista sa Pan nga Walay Patubo una kami molawig biya sa Filipos. Lima ka adlaw ang among biyahe ug nagkitaay ra usab kami didto sa Troas. Mipuyo kami didto sulod sa pito ka adlaw.

Nabuhi Pag-usab si Eutikus

⁷ Sa Dominggo sa gabii nagtigom kami alang sa pagpikas-pikas sa pan. Ug tungod kay si Pablo molawig sa pagkasunod nga adlaw, nagwali siya hangtod sa tungang gabii. ⁸ Daghag mga suga sa ibabaw nga kuwarto nga among gitigoman. ⁹ May batan-on didto nga ginganlag Eutikus nga naglingkod sa bintana. Ug tungod kay ang wali ni Pablo taas kaayo giduka siya, ug sa kadugayan nakatulog ug nahinanok ug nahulog siya sa bintana gikan sa ikatulo nga andana. Sa pag-alsa nila kaniya, patay na siya. ¹⁰ Apan nanaog si Pablo, ug gihap-an niya si Eutikus ug gigakos. Dayon miingon siya sa mga tawo, “Ayaw kamo kabalaka, buhi siya!” ¹¹ Ug mibalik si Pablo sa taas, nagpikas-pikas sa pan ug mikaon. Sa nakakaon na siya miwali pa gayod siya kanila hangtod sa pagsubang sa adlaw. Dayon milakaw siya. ¹² Ang batan-on nga si Eutikus nga nahulog ilang gidala pauli nga buhi, ug nalipay gayod sila.

Gikan sa Troas padulong sa Mileto

¹³ Nagauna kami ug sakay sa sakayan paingon sa Asos, kay miingon si Pablo nga hapiton lang siya sa Asos tungod kay magbaklay lang siya padulong didto. ¹⁴ Sa dihang nagkita kami sa Asos gipasakay namo siya ug mipadulong kami sa Mitilene. ¹⁵ Sa pagkasunod adlaw, gikan sa Mitilene, midiretso pa gayod kami sa Quios. Sa pagkasunod pa gayod nga adlaw didto na kami sa Samos, ug sa sunod na usab nga adlaw sa Mileto na kami. ¹⁶ Wala kami mohapit sa Efeso, kay dili gusto ni Pablo nga malangan siya diha sa probinsya sa Asia, tungod kay nagdali siya nga makaabot sa Jerusalem sa dili pa moabot ang adlaw sa Pentecostes.

Ang Pamilin-bilin ni Pablo sa mga Tigdumala sa Iglesia sa Efeso

¹⁷ Samtang didto si Pablo sa Mileto nagpasugo siya ngadto sa Efeso nga paadtoon kaniya ang mga kadagkoan sa iglesia. ¹⁸ Pag-abot nila, miingon si Pablo kanila, “Nahibalo kamo kon unsa ang akong pagkinabuhi samtang uban pa ako kaninyo, sukad gayod sa akong pag-abot dinhi sa probinsya sa Asia. ¹⁹ Nagaalagad ako sa Ginoo nga may pagpaubos ug inubanan sa luha.^[b] Daghang kalisod ang akong giantos tungod sa daotan nga mga plano sa mga Judio nga nagkontra kanako. ²⁰ Nahibaloan ninyo nga sa walay lipodlipod gisulti ko kaninyo ang mga butang nga alang sa inyong kaayohan. Ako kining gipangtudlo sa publiko ug diha sa inyong mga balay. ²¹ Gipahimangnoan ko ang mga Judio ug ang mga dili Judio nga kinahanglan maghinulsol sila ug mobalik sa Dios, ug motuo sa atong Ginoong Jesus. ²² Karon paminaw kamo, moadto ako sa Jerusalem tungod kay mao kini ang sugo sa Espiritu Santo kanako. Wala ako mahibalo kon unsa ang mahitabo kanako didto. ²³ Ang ako lamang nahibaloan, nga sa bisan asa nga siyudad nga akong adtoan, ang Espiritu Santo nagpahimangno kanako nga ang prisohan ug ang paglutos nagpaabot kanako. ²⁴ Apan bisan unsa ang mahitabo kanako, dili ko igsapayan basta mahuman ko lamang ang buluhaton nga gihatag kanako ni Ginoong Jesus, nga mao ang pagwali sa Maayong Balita mahitungod sa grasya sa Dios.”

²⁵ “Nalibot ko kamong tanan sa akong pagwali mahitungod sa paghari sa Dios, ug karon nasayod ako nga dili na kita magkita pag-usab. ²⁶ Busa sultihan ko kamo karon, nga kon adunay dili maluwas kaninyo, dili na nako tulubagon sa Dios. ²⁷ Kay wala gayod akoy gitago kaninyo mahitungod sa tibuok nga katuyoan ug plano sa Dios. ²⁸ Bantayi gayod ninyo ang inyong kaugalingon ug ang tanang mga tawo sa Dios nga gisalig kaninyo sa Espiritu Santo. Atimana gayod ninyo ang iglesia sa Dios nga gitubos niya pinaagi sa iyang kaugalingong dugo. ²⁹ Kay nasayod ako nga kon makagikan na ako may mga mini nga magtutudlo nga sama sa mabangis nga mga mananap nga moapil kaninyo aron bungkagon ang inyong pundok. ³⁰ Moabot usab ang panahon nga gikan mismo sa inyong pundok may mga tawo nga magasulti ug bakak sa pagpahisalaag sa mga sumusunod ni Jesus ug aron sila nay sundon. ³¹ Busa pangandam kamo, ug hinumdomi ninyo nga sulod sa tulo ka tuig, adlaw ug gabii wala gayod ako mohunong sa pagpahimangno kaninyong tanan inubanan sa mga luha.

³² “Ug karon itugyan ko kamo sa Dios ug sa iyang pulong, ang pulong mahitungod sa iyang grasya, nga makapalig-on sa inyong pagtuo ug makahatag kaninyo sa tanan nga kaayohan nga gitagana alang sa tanan nga gihimo niyang mga anak. ³³ Wala ako mangandoy sa inyong mga kuwarta ug mga bisti. ³⁴ Nasayod gayod kamo nga nagtrabaho ako aron may magasto ako alang sa akong mga kinahanglanon ug sa akong mga kauban. ³⁵ Gihimo ko kadto aron ipakita usab kaninyo nga kinahanglan maghago aron matabangan nato ang mga kabos. Hinumdoman nato kanunay ang giingon ni Ginoong Jesus nga mas bulahan ang maghatag kaysa magdawat.”

³⁶ Pagkahuman ug sulti ni Pablo, miluhod siya uban nilang tanan ug nagaampo. ³⁷ Nanghilak silang tanan, ug gigakos ug gihalokan nila si Pablo. ³⁸ Naguol gayod sila tungod kay miingon si Pablo nga dili na sila magkita pag-usab. Unya gihatod nila si Pablo ngadto sa barko.