Add parallel Print Page Options

Nagpapunsyon si Haring Belshazar

1-3 Sang si Belshazar ang hari sang Babilonia, naghiwat siya sang dako nga punsyon para sa iya isa ka libo ka dungganon nga mga tawo. Samtang nagaininom sila sang bino, ginpakuha ni Belshazar ang bulawan kag pilak nga mga ilimnan nga nakuha sang iya amay[a] nga si Nebucadnezar sa templo sang Dios sa Jerusalem. Ginpakuha niya ini agod imnan nila sang iya dungganon nga mga bisita, sang iya mga asawa, kag sang iban pa niya nga mga asawa nga suluguon. Gani sang gindala na sa iya ang mga ilimnan, gin-imnan nila ini. Kag samtang nagaininom sila sang bino, ginadayaw nila ang mga dios nga hinimo halin sa bulawan, pilak, saway, salsalon, kahoy, kag bato.

Sa hinali lang, may nakita ang hari nga kamot nga nagasulat sa dingding sang palasyo nga malapit sa suga. Tungod sadto, nagpalangurog kag nagpalanglapsi ang hari sa kahadlok. Gani nagsinggit siya nga tawgon ang maalamon nga mga tawo sang Babilonia: ang mga babaylan, mga manugpakot,[b] kag mga manughimalad.

Pag-abot nila, nagsiling siya sa ila, “Kon sin-o ang makabasa sinang nakasulat sa dingding kag makasaysay sang kahulugan sina, pabayuan ko sang harianon nga bayo kag pakulintasan sang bulawan. Kag mangin ikatatlo siya sa pinakamataas nga opisyal sang akon ginharian.”

Nagpalapit ang mga maalamon sa pagbasa sadtong nakasulat sa dingding. Pero indi nila mabasa ukon masaysay sa hari ang kahulugan sini. Gani hinadlukan na gid si Haring Belshazar kag nagdugang pa gid ang iya pagpalanglapsi. Naglibog man ang ulo sang iya dungganon nga mga tawo.

10 Karon, pagkabati sang rayna[c] sang ila pagginahod, nagpalapit siya sa ila kag nagsiling, “Kabay pa nga magkabuhi ka sing malawig, Mahal nga Hari. Indi ka magkahadlok ukon magkabalaka, 11 kay may isa ka tawo sa imo ginharian nga ang espiritu sang balaan nga mga dios[d] ara sa iya. Sang panahon ni Haring Nebucadnezar nga imo amay, nagpakita ini nga tawo sang iya kaalam nga pareho sa kaalam sang mga dios. Ginhimo siya sang imo amay nga pangulo sang mga madyikero, mga babaylan, mga manugpakot, kag mga manughimalad. 12 Siya si Daniel nga gin-ngalanan sang imo amay nga Belteshazar. May pinasahi siya nga abilidad kag kaalam. Makahibalo siya magsaysay sang kahulugan sang mga damgo, magpakot sang mga paktakon,[e] kag magsolbar sang mabudlay nga mga problema. Gani ipatawag siya kag ipasaysay sa iya kon ano ang kahulugan sinang nasulat sa dingding.”

13 Gani ginpatawag si Daniel. Kag sang nag-abot na siya, nagsiling ang hari sa iya, “Ikaw gali si Daniel nga isa sang mga bihag nga Judio nga gindala diri sang akon amay halin sa Juda? 14 Nakabati ako nga ang espiritu sang mga dios ara sa imo kag may pinasahi ka nga abilidad kag kaalam. 15 Ginpatawag ko na ang mga maalamon, pati ang mga babaylan agod ipabasa kag ipasaysay sa ila ang kahulugan sinang nasulat sa dingding, pero indi sila kahibalo. 16 Pero nabatian ko nga kahibalo ka maghatag sang interpretasyon, kag kahibalo ka man magsolbar sang mabudlay nga mga problema. Karon, kon mabasa mo inang nasulat kag masaysay ang kahulugan sina, pabayuan ko ikaw sang harianon nga bayo kag pakulintasan sang bulawan. Kag himuon ko pa ikaw nga ikatatlo sa pinakamataas nga opisyal sang akon ginharian.”

17 Nagsabat si Daniel, “Sa imo na lang ina nga mga regalo, Mahal nga Hari, ukon ihatag na lang sa iban. Pero basahon ko gihapon para sa imo inang nakasulat sa dingding kag isaysay kon ano ang kahulugan sina.

18 “Mahal nga Hari, ginhimo sang Labing Mataas nga Dios ang imo amay nga si Nebucadnezar nga hari. Nangin gamhanan siya kag ginpadunggan sang mga tawo. 19 Tungod sa gahom nga ginhatag sang Dios sa iya, nahadlok ang mga tawo sa iya sa nagkalain-lain nga nasyon, lahi, kag lingguahe. Mahimo niya nga patyon ang bisan sin-o nga gusto niya nga patyon. Mahimo man niya nga indi pagpatyon ang bisan sin-o nga indi niya gusto nga patyon. Mapataas niya ang posisyon sang tawo nga gusto niya pataason; mapanubo man niya ang posisyon sang tawo nga gusto niya panubuon. 20 Pero tungod kay nagpabugal siya kag nagmatinaastaason, ginpahalin siya sa iya pagkahari 21 kag gintabog palayo sa mga tawo. Kag nangin pareho sang sapat ang iya panghunahuna. Nagpuyo siya upod sa talunon nga mga asno kag naghalab sang hilamon pareho sang baka. Kag nabasa permi ang iya lawas sang tun-og. Amo ato ang iya situasyon hasta nga ginkilala niya nga ang Labing Mataas nga Dios may gahom sa mga ginharian sang mga tawo kag puwede niya sila ipasakop sa kay bisan sin-o nga gusto niya.

22 “Kag ikaw, Haring Belshazar nga iya anak, bisan nahibaluan mo na ini tanan, wala ka gihapon nagpaubos sang imo kaugalingon, 23 kundi ginkabig mo ang imo kaugalingon nga labaw sa Ginoo sang langit. Ginpakuha mo ang mga ilimnan nga halin sa templo sang Dios kag gin-imnan ninyo ini sang imo dungganon nga mga bisita, mga asawa, kag iban pa nga mga asawa nga suluguon. Luwas pa sina, ginsimba mo ang mga dios nga hinimo halin sa pilak, bulawan, saway, salsalon, kahoy, kag bato—mga dios nga indi makakita, indi makabati, kag indi makaintiendi. Pero wala mo gindayaw ang Dios nga nagakapot sang imo kabuhi kag nagabuot sang tanan mo nga ginahimo. 24-25 Gani ginpadala niya ato nga kamot agod magsulat sang sini nga mga pulong:

“Mene, Mene, Tekel, Parsin. 26 Amo ini ang ila kahulugan:

Ang Mene nagakahulugan nga naisip na sang Dios ang nabilin nga inadlaw sang imo paghari, tungod kay tapuson na niya ini.
27 Ang Tekel nagakahulugan nga gintimbang-timbang ka sang Dios, kag nasapwan niya nga nagkulang ka.
28 Ang Parsin[f] nagakahulugan nga mabahin ang imo ginharian kag ihatag sa Media kag Persia.”

29 Pagkatapos hambal sini ni Daniel, nagmando dayon si Belshazar nga pabayuan si Daniel sang harianon nga bayo kag pakulintasan sang bulawan. Ginproklamar dayon si Daniel nga ikatatlo nga pinakamataas nga opisyal sa ginharian sang Babilonia.

30 Sang sadto mismo nga gab-i, ginpatay si Belshazar nga hari sang mga taga-Babilonia.[g] 31 Ang nagbulos sa iya nga hari amo si Darius nga Medianhon, nga nagaedad sadto sing 62 ka tuig.

Footnotes

  1. 5:1-3 amay: siguro ang buot silingon, katigulangan.
  2. 5:7 manugpakot: sa literal, Kaldeanhon.
  3. 5:10 rayna: ukon, rayna nga iloy sang hari.
  4. 5:11 mga dios: Tan-awa ang footnote sa 4:8.
  5. 5:12 paktakon: ukon, papakot. Sa English, riddle.
  6. 5:28 Parsin: sa Aramico nga teksto, Peres. Ang Peres amo ang “singular” sang Parsin.
  7. 5:30 taga-Babilonia: sa literal, Kaldeanhon. Amo ini kon kaisa ang tawag sa mga taga-Babilonia.

The Writing on the Wall

King Belshazzar gave a big party for 1000 of his officials. The king was drinking wine with them. As Belshazzar was drinking his wine, he ordered his servants to bring the gold and silver cups. His grandfather[a] Nebuchadnezzar had taken these cups from the Temple in Jerusalem. King Belshazzar wanted his royal people, his wives, and his slave women to drink from those cups. So they brought the gold cups that had been taken from the Temple of God in Jerusalem, and the king and his officials, his wives, and his women slaves drank from them. As they were drinking, they gave praise to their idol gods, which were only statues made from gold, silver, bronze, iron, wood, and stone.

Suddenly, a person’s hand appeared and began writing on the wall. The fingers scratched words into the plaster on the wall, near the lampstand in the king’s palace. The king was watching the hand as it wrote.

King Belshazzar was very afraid. His face became white from fear, and his knees were shaking and knocking together. He could not stand up because his legs were too weak. The king called for the men of magic and the Chaldeans to be brought to him. He said to these wise men, “I will give a reward to anyone who can read this writing and explain to me what it means. I will give him purple robes[b] to wear and will put a gold chain around his neck. I will make him the third highest ruler in the kingdom.”

So all the king’s wise men came in, but they could not read the writing or understand what it meant. King Belshazzar’s officials were confused, and the king became even more afraid and worried. His face was white from fear.

10 Then the king’s mother came into the place where the party was. She had heard the voices of the king and his royal officials. She said, “King, may you live forever! Don’t be afraid! Don’t let your face be so white with fear! 11 There is a man in your kingdom who has the spirit of the holy gods in him. In the days of your father, this man showed that he could understand secrets. He showed that he was very smart and very wise. He showed that he was like the gods in these things. Your grandfather, King Nebuchadnezzar, put this man in charge of all the wise men. He ruled over all the men of magic and the Chaldeans. 12 The man I am talking about is named Daniel. The king gave him the name Belteshazzar. He is very smart and he knows many things. He could interpret dreams, explain secrets, and find the answer to very hard problems. Call for Daniel, he will tell you what the writing on the wall means.”

13 So they brought Daniel to the king and he asked, “Is your name Daniel, one of the captives my father the king brought here from Judah? 14 I have heard that the spirit of the gods is in you and that you understand secrets and are very smart and very wise. 15 The wise men and the men of magic were brought to me to read this writing on the wall. I wanted them to explain to me what it means, but they could not explain it. 16 I have heard that you are able to explain what things mean, and that you can find the answer to very hard problems. If you can read this writing on the wall and explain to me what it means, this is what I will do for you: I will give you purple robes to wear and will put a gold chain around your neck. Then you will become the third highest ruler in the kingdom.”

17 Then Daniel answered the king, “King Belshazzar, you can keep your gifts for yourself, or you can give them to someone else. But I will still read the writing on the wall for you and explain what it means.

18 “King, God Most High made your grandfather Nebuchadnezzar a very great and powerful king and gave him great wealth. 19 People from many nations and language groups were very afraid of Nebuchadnezzar because God made him a very powerful king. Nebuchadnezzar killed whoever he wanted and let those who pleased him live. If he wanted to make people important, he made them important. If he wanted to bring them down, he brought them down.

20 “But Nebuchadnezzar became proud and stubborn, so his power was taken away from him. He was taken off his royal throne and stripped of his glory. 21 Then Nebuchadnezzar was forced to go away from people. His mind became like the mind of an animal. He lived with the wild donkeys and ate grass like an ox. He became wet with dew. These things happened to him until he learned his lesson. He learned that God Most High rules over human kingdoms, and he gives them to whoever he wants.

22 “But Belshazzar, you already knew this. You are Nebuchadnezzar’s grandson,[c] but still you have not made yourself humble. 23 No, you did not become humble. Instead, you have turned against the Lord of heaven. You ordered the drinking cups from his Temple to be brought to you. Then you and your royal officials, your wives, and your slave women drank wine from those cups. You gave praise to the gods of silver and gold, of bronze, iron, wood, and stone. They are not really gods; they cannot see or hear or understand anything. But you did not give honor to the God who has the power over your life and everything you do. 24 So because of that, God sent the hand that wrote on the wall. 25 These are the words that were written on the wall:

mene, mene, tekel, uparsin.

26 “This is what these words mean:

Mene[d]:
    God has counted the days until your kingdom will end.
27 Tekel[e]:
    You have been weighed on the scales and found not good enough.
28 Uparsin[f]:
    Your kingdom is being taken from you.
    It will be divided among the Medes and Persians.”

29 Then Belshazzar gave an order for Daniel to be dressed in purple clothes. A gold chain was put around his neck, and he was appointed the third highest ruler in the kingdom. 30 That very same night, Belshazzar, king of the Babylonians, was killed. 31 A man named Darius the Mede became the new king. Darius was about 62 years old.

Footnotes

  1. Daniel 5:2 grandfather Or “father.” It is uncertain that Belshazzar was really Nebuchadnezzar’s grandson. Here, the word “father” might only mean “the previous king.” Also in verses 11, 18.
  2. Daniel 5:7 purple robes These clothes showed that a person was rich and powerful, like a king. Also in verses 16, 29.
  3. Daniel 5:22 grandson Or “son.” This does not necessarily mean they were from the same family. It might only mean that Belshazzar was one of the kings of Babylon after Nebuchadnezzar was king.
  4. Daniel 5:26 Mene A weight, like the Hebrew word “mina.” This is like the word “to count.”
  5. Daniel 5:27 Tekel A weight, like the Hebrew word “shekel.” This word is like the word meaning “to weigh.”
  6. Daniel 5:28 Uparsin Literally, “ peres,” a weight. This word is like the word meaning “to divide” or “to split.” It is also like the name of the country of Persia.