Old/New Testament

Ang Pagpatindog sang Bag-o nga Halaran

3 Sang pag-abot sang ikapito nga bulan, sang nagaestar na ang mga Israelinhon sa ila mga banwa, nagtipon sila tanan sa Jerusalem nga may pag-isa. ² Dayon ginpatindog liwat ang halaran sang Dios sang Israel agod mahalaran ini sang mga halad nga ginasunog, suno sa nakasulat sa Kasuguan ni Moises nga iya alagad. Ang nagpatindog sini amo sila ni Jeshua^[a] nga anak ni Jozadak kag ang iya kapareho nga mga pari, kag si Zerubabel nga anak ni Shealtiel kag ang iya mga paryente. ³ Bisan^[b] nahadlok sila sa mga tawo nga nagaestar na nga daan sa sina nga duta,^[c] ginpatindog nila ang halaran sa ginpatindugan man sini anay. Dayon naghalad sila sa Ginoo sang mga halad nga ginasunog aga kag sirom.^[d]

⁴ Ginsaulog man nila ang Piesta sang Pagpatindog sang mga Payag suno sa nakasulat sa Kasuguan ni Moises. Kag naghalad sila sang mga halad nga ginasunog, nga ginakinahanglan nga ihalad sa kada adlaw sang sini nga piesta. ⁵ Wala labot sa mga halad nga ginasunog nga ginahalad nila aga kag hapon, naghalad man sila sang mga halad sa kada Piesta sang Pag-umpisa sang Bulan kag sa iban pa nga mga piesta sa pagsimba sa Ginoo. Kag naghalad man sila sing kinabubut-on nga mga halad para sa Ginoo. ⁶ Bisan wala pa naumpisahan ang pagpatindog liwat sang templo sang Ginoo, nagsugod na ang mga Israelinhon sa paghalad sang mga halad nga ginasunog sang nahauna nga adlaw sang ikapito nga bulan sang sadto nga tuig.

Ginpatindog Liwat ang Templo

⁷ Naghatag ang mga Israelinhon sang kuwarta nga ibayad sa mga manugbasbas sang bato kag sa mga panday. Naghatag man sila sang mga pagkaon, ilimnon, kag lana nga ibayad sa mga taga-Sidon kag taga-Tyre para sa mga kahoy nga sedro nga halin sa Lebanon. Ini nga mga kahoy ikarga sa mga barko kag dal-on sa Jopa. Gintugutan ini ni Haring Cyrus sang Persia.

⁸ Gin-umpisahan ang pagpatindog sang templo sang ikaduha nga bulan sang ikaduha nga tuig halin sang nakabalik ang mga Israelinhon sa Jerusalem. Nagbuylog sa pag-obra ang tanan nga nakabalik sa Jerusalem halin sa pagkabihag, lakip na diri sila ni Zerubabel nga anak ni Shealtiel, Jeshua nga anak ni Jozadak kag ang iya kapareho nga mga pari, kag ang mga Levita. Ang gintugyanan sa pagdumala sa pagpatindog sang templo sang Ginoo amo ang mga Levita nga nagaedad 20 ka tuig paibabaw. ⁹ Sila amo si Jeshua,^[e] ang iya mga anak kag mga paryente, si Kadmiel kag ang iya mga anak. Sila tanan mga kaliwat ni Juda.^[f] Nagbuylog man sa ila ang mga kaliwat kag mga paryente ni Henadad nga mga Levita man.

¹⁰ Sang natapos na sang mga manug-obra ang pundasyon sang templo sang Ginoo, nagplastar ang mga pari sa pagpatunog sang mga trumpeta. Ini sila nakasuksok sang ila mga bayo bilang mga pari. Nagplastar man ang mga Levita, nga mga kaliwat ni Asaf, sa pagtukar sang mga simbals agod dayawon ang Ginoo suno sa pamaagi nga gintudlo sadto ni Haring David sang Israel. ¹¹ Dayon nagdayaw kag nagpasalamat sila sa Ginoo, nga nagakanta sang, “Maayo gid ang Ginoo, kay ang iya gugma sa Israel wala sing katapusan.” Dayon nagsinggit sing mabaskog ang tanan nga tawo sa pagdayaw sa Ginoo tungod kay natapos na ang pundasyon sang templo. ¹² Madamo didto sang mga tigulang nga mga pari, mga Levita, kag mga pangulo sang mga pamilya nga nakakita sadto sang una nga templo. Ini sila naghibi sing tudo sang makita nila ang pundasyon sang bag-o nga templo. Pero madamo nga mga tawo didto ang nagsinggit sa kalipay. ¹³ Indi na mahibaluan ang singgit sang kalipay kag ang singgit sang paghibi tungod kay puwerte gid katudo ang ginahod sang mga tawo, kag mabatian ini sa malayo.

Ginkontra ang Pagpatindog sang Templo

4 Nabalitaan sang mga kaaway sang mga taga-Juda kag taga-Benjamin nga ginapatindog liwat sang mga nagbalik halin sa pagkabihag ang templo sang Ginoo, ang Dios sang Israel. ² Gani nagkadto sila kay Zerubabel kag sa mga pangulo sang mga pamilya, kag nagsiling, “Buligan namon kamo sa pagpatindog sang templo tungod kay ginasimba man namon ang inyo Dios pareho sang ginahimo ninyo. Dugay na kami nga nagahalad sang mga halad sa iya, halin pa sang panahon ni Haring Esarhadon sang Asiria nga amo ang nagdala sa amon diri.” ³ Pero amo ini ang sabat nila ni Zerubabel, Jeshua, kag sang mga pangulo sang mga pamilya: “Ginsugo kami ni Haring Cyrus sang Persia nga patindugon liwat ang templo. Pero wala kamo sing labot sa pagpatindog sini para sa amon Dios. Kami lang ang magapatindog sini para sa Ginoo, ang Dios sang Israel.”

⁴ Gani ginpahadlok kag ginpaluya sang mga tawo nga nagaestar na nga daan sa sina nga lugar^[g] ang katawhan sang Juda agod indi sila magpadayon sa pag-obra sang templo. ⁵ Ginsuhulan nila ang mga opisyal sang gobyerno sang Persia agod kontrahon ang mga plano sang katawhan sang Juda. Padayon nila nga ginahimo ini halin sang panahon nga si Cyrus ang hari sang Persia hasta sang panahon nga si Darius na ang hari sang Persia.

Ang Pagkontra sa Pagpatindog sang Templo sang Panahon ni Haring Artaserkses

⁶ Sang pagsugod sang paghari ni Ahasuerus, ang mga kaaway sang mga pumuluyo sang Juda kag Jerusalem nagsulat sang mga akusasyon kontra sa ila. ⁷ Kag bisan sang si Artaserkses na ang hari sang Persia, nagsulat man sila sa iya. Sila amo si Bishlam, Mitredat, Tabeel, kag ang iban pa nila nga mga kaupod. Ginsulat nila ini sa lingguahe nga Aramico kag ginbadbad ini sa lingguahe sang taga-Persia.

^8-11 Nagsulat man si Rehum nga gobernador kag si Shimshai nga sekretaryo kay Haring Artaserkses kontra sa mga taga-Jerusalem. Amo ini ang ila nga sulat:

“Mahal nga Haring Artaserkses,

“Una sa tanan nagapangamusta kami sa imo, kami nga imo mga alagad diri sa probinsya sa nakatundan sang Eufrates. Lakip sa mga nagapangamusta amo ang amon kaupod nga mga pangulo kag mga opisyal, ang mga katawhan sang Tripolis, Persia, Erec, Babilonia, kag ang katawhan sang Susa sa duta sang Elam. Nagapangamusta man ang mga katawhan nga ginpahalin sa ila mga lugar ni Osnapar,^[h] ang bantog kag gamhanan nga hari sang Asiria. Ini nga mga katawhan ginpaestar niya sa siyudad sang Samaria kag sa iban nga mga lugar sa nakatundan sang Eufrates.

¹² “Mahal nga Hari, gusto namon nga mahibaluan mo nga ginapatindog liwat sang mga Judio ang siyudad sang Jerusalem, nga ang mga pumuluyo sini permi malain kag rebelde. Ini sila nag-abot sa sini nga siyudad halin sa mga lugar nga sakop mo. Ginakay-o na gani nila ang mga pader pati ang mga pundasyon sini.^{[i] 13} Mahal nga Hari, kon mapatindog liwat ang ini nga siyudad kag makay-o na ang mga pader sini, magarebelde ang mga pumuluyo sini kag indi na sila magbayad sang mga buhis kag sang iban pa nga mga balayran. Gani magagamay na ang kita sang ginharian.

¹⁴ “Tungod nga may katungdanan kami sa imo, Mahal nga Hari, kag indi namon gusto nga mahuy-an ka, ginapahibalo namon ini sa imo ¹⁵ agod usisaon mo ang mga kasulatan nga gintago sang imo mga katigulangan. Kag sa sini, mahibaluan mo nga ang mga pumuluyo sang siyudad sang Jerusalem rebelde halin sang una. Amo gani nga ginlaglag ang ini nga siyudad tungod kay nangin problema ini sa mga hari kag sa mga lugar nga luyag magsakop sini. ¹⁶ Ginapahibalo lang namon sa imo, Mahal nga Hari, nga kon mapatindog liwat ang ini nga siyudad kag makay-o na ang mga pader sini, madula sa imo ang probinsya nga ara sa nakatundan sang Eufrates.”

¹⁷ Amo ini ang sabat nga ginpadala sang hari:

“Nagapangamusta ako sa imo Gobernador Rehum, sa imo Shimshai nga sekretaryo, kag sa inyo mga kaupod nga nagaestar sa Samaria kag sa iban pa nga mga lugar sa nakatundan sang Eufrates.

“Kabay pa nga maayo ang inyo kahimtangan.

¹⁸ “Ang sulat nga inyo ginpadala ginbadbad sa amon lingguahe samtang ginabasa sa akon. ¹⁹ Nagmando ako nga usisaon ang mga kasulatan, kag napamatud-an matuod nga halin sang una ang mga pumuluyo sang Jerusalem nagakontra sa mga hari. Kinaandan na nga ginahimo sang sina nga lugar ang pagrebelde kontra sa gobyerno. ²⁰ Nahibaluan ko man paagi sa mga kasulatan nga gindumalahan ang Jerusalem sang gamhanan nga mga hari nga naghari sa bug-os nga probinsya sa nakatundan sang Eufrates kag nagpabayad sa ila sang buhis kag sang iban pa nga mga balayran.

²¹ “Karon, magmando kamo nga untaton na sang sina nga mga tawo ang pagpatindog liwat sang siyudad hasta nga wala pa ako magmando nga patindugon ina. ²² Himua ninyo ini gilayon agod indi mahalitan ang akon ginharian.”

²³ Pagkatapos nga ginbasa sa ila ni Rehum, Shimshai, kag sa ila mga kaupod ang sulat ni Haring Artaserkses, nagkadto sila gilayon sa Jerusalem kag ginpilit ang mga Judio nga mag-untat sa pagpatindog liwat sang siyudad.

Ginpadayon ang Pagpatindog sang Templo

²⁴ Nauntat ang pagpatindog sang templo sang Dios sa Jerusalem hasta sa ikaduha nga tuig sang paghari ni Darius sa Persia.

5 Karon, ginsugo sang Dios sang Israel ang mga propeta nga si Haggai kag si Zacarias nga apo ni Iddo sa pagsugid sang iya mensahi sa mga Judio sa Juda kag Jerusalem. ² Nagpamati sa ila si Zerubabel nga anak ni Shealtiel kag si Jeshua nga anak ni Jozadak. Gani ginpadayon nila ang pagpatindog sang templo sang Dios sa Jerusalem. Ginsuportaran gid sila sang sadtong duha ka propeta sang Dios.

³ Pero sa wala magdugay, nag-abot sa Jerusalem si Tatenai nga gobernador sang probinsya sa nakatundan sang Eufrates, si Shetar Bozenai, kag ang ila mga kaupod. Nagpamangkot sila^[j] sa mga Judio, “Sin-o ang nagsugo sa inyo sa pagpatindog liwat sang sini nga templo?” ⁴ Nagpamangkot pa gid sila, “Sin-o ang mga ngalan sang mga tawo nga nagaobra sini?” ^5-7 Pero ginbantayan sang Dios ang mga pangulo sang mga Judio, gani nagdesisyon si Tatenai, si Shetar Bozenai, kag ang ila mga kaupod nga mga opisyal sang probinsya sa nakatundan sang Eufrates nga indi lang nila anay pagpauntaton ang pagpatindog sang templo hasta nga makabalita sila kay Haring Darius parte sini kag makabaton sang iya sabat.

Amo ini ang sulat nga ginpadala nila kay Haring Darius:

“Mahal nga Haring Darius,

“Kabay pa nga maayo ang imo kahimtangan.

⁸ “Ginapahibalo ka namon, Mahal nga Hari, nga nagkadto kami sa probinsya sang Juda, didto sa ginapatindugan sang templo sang gamhanan nga Dios. Dalagko nga mga bato ang ginagamit sa pagpatindog sang templo, kag ang mga pader sini ginbutangan sang mga troso agod magpag-on. Mapisan sila sa ila nga pag-obra, gani madasig ang pagpatindog sini. ⁹ Ginpamangkot namon ang ila mga pangulo kon sin-o ang nagsugo sa ila sa pagpatindog liwat sang templo. ¹⁰ Kag ginpamangkot man namon ang ila mga ngalan agod mapahibalo namon sa imo kon sin-o ang mga nagapangulo sa pagpatindog sang templo.

¹¹ “Amo ini ang ila sabat sa amon: ‘Mga alagad kami sang Dios sang langit kag sang kalibutan, kag ginapatindog liwat namon ang templo nga ginpatindog sang una sang isa ka gamhanan nga hari sang Israel. ¹² Pero tungod kay ginpaakig sang amon mga katigulangan ang Dios sang langit, ginpabay-an niya sila nga sakupon ni Nebucadnezar nga Kaldeanhon,^[k] nga hari sang Babilonia. Gin-guba ni Nebucadnezar ang ini nga templo kag ginbihag niya ang amon mga katigulangan sa Babilonia. ¹³ Pero sang nahauna nga tuig sang paghari ni Cyrus sa Babilonia, nagmando siya nga patindugon liwat ang templo sang Dios. ¹⁴ Gin-uli man niya ang mga bulawan kag pilak nga mga kagamitan sang templo sang Dios. Ini nga mga kagamitan ginkuha anay ni Nebucadnezar sa templo sa Jerusalem kag ginbutang sa templo sa Babilonia. Gintugyan ni Haring Cyrus ini nga mga kagamitan kay Sheshbazar nga ginpili niya nga gobernador sang Juda. ¹⁵ Nagsiling ang hari kay Sheshbazar nga patindugon liwat ang templo sang Dios sa Jerusalem sa ginpatindugan man sini anay, kag ibutang didto ang mga kagamitan sini. ¹⁶ Gani nagkadto si Sheshbazar sa Jerusalem kag ginpatukod niya ang mga pundasyon sang templo sang Dios. Hasta subong ginapatindog pa ang templo; wala pa ini matapos.’

¹⁷ “Karon, kon mahimo, Mahal nga Hari, ipausisa ang mga kasulatan nga ginpatago sang mga hari sang Babilonia kon matuod gid bala nga nagmando si Haring Cyrus nga patindugon liwat ang templo sang Dios sa Jerusalem. Kag dayon pahibalua kami kon ano ang imo desisyon parte sini.”

Ang Pagkabanhaw ni Jesus

20 Aga pa gid sang adlaw nga Domingo, nagkadto si Maria nga taga-Magdala didto sa lulubngan. Pag-abot niya didto, nakita niya nga ang takop nga bato wala na didto sa puwertahan sang lulubngan. ² Gani nagdalagan siya pakadto kay Simon Pedro kag sa sumulunod nga palangga ni Jesus. Pag-abot niya sa ila, nagsiling siya, “Ginkuha nila ang Ginoo sa lulubngan, kag wala kami kahibalo kon diin nila siya ginbutang!” ³ Gani nagkadto si Pedro kag ato nga sumulunod didto sa lulubngan. ⁴ Nagdalagan sila nga duha, pero mas madasig ang isa sang sa kay Pedro. Gani una siya nga nakaabot sa lulubngan. ⁵ Pag-abot niya didto nagduko siya kag naglingling kag nakita niya ang mga tela nga linen nga ginputos kay Jesus, pero wala siya nagsulod. ⁶ Dugay-dugay nag-abot man si Simon Pedro, pero nagderetso siya sulod sa lulubngan. Nakita niya ang mga tela ⁷ kag ang panyo nga ginputos sa ulo ni Jesus. Nakabaruron^[a] ang panyo sa isa ka lugar nga separar sa mga tela. ^8-9 Nagsulod man dayon ang sumulunod nga una nag-abot, kag nakita man niya ang mga butang sa sulod. Bisan wala pa sila makaintiendi sang ginasiling sang Kasulatan nga kinahanglan mabanhaw si Jesus, nagpati siya sa sadto nga oras nga nabanhaw si Jesus. ¹⁰ Kag nagpauli dayon ang duha ka sumulunod.

Nagpakita si Jesus kay Maria nga taga-Magdala^(A)

¹¹ Karon, si Maria nagatindog pa didto sa guwa sang lulubngan nga nagahibi. Samtang nagahibi siya, nagduko siya kag naglingling sa sulod sang lulubngan. ¹² Nakita niya nga may duha ka anghel didto sa sulod nga nagabayo sing puti. Didto sila nagapungko sa ginbutangan sang bangkay ni Jesus. Ang isa sa may ulohan dampi kag ang isa sa may tiilan dampi. ¹³ Ginpamangkot sang mga anghel si Maria, “Ngaa nagahibi ka?” Nagsabat si Maria, “Tungod kay may nagkuha sang bangkay sang akon Ginoo kag wala ako kahibalo kon diin nila ginbutang!” ¹⁴ Pagkahambal niya sadto nagbalikid siya dayon kag nakita niya si Jesus nga nagatindog, pero wala niya nakilala nga si Jesus gali ato. ¹⁵ Nagpamangkot si Jesus sa iya, “Ngaa nagahibi ka? Sin-o bala ang imo ginapangita?” Ang hunahuna ni Maria nga si Jesus amo ang manug-atipan sang mga tanom didto. Gani nagsiling siya sa iya, “Kon ikaw ang nagkuha sa iya, abi sugiri ako kon diin mo siya ginbutang, kay kuhaon ko siya.” ¹⁶ Nagsiling si Jesus sa iya, “Maria!” Nag-atubang si Maria kay Jesus, kag naghambal sa Hebreo nga lingguahe, “Raboni!” (Kon sa aton pa, “Manunudlo.”) ¹⁷ Nagsiling si Jesus sa iya, “Indi ka mag-uyat sa akon, kay wala pa ako makakayab sa Amay. Ang imo himuon, kadtuan mo ang akon mga utod kag sugiran mo sila nga makayab na ako sa akon Amay kag inyo man Amay, sa akon Dios kag inyo man Dios.” ¹⁸ Gani ginkadtuan ni Maria nga taga-Magdala ang mga sumulunod ni Jesus kag ginsugiran niya dayon sila nga nakita niya ang Ginoo. Kag ginsugid man niya sa ila ang ginbilin ni Jesus.

Nagpakita si Jesus sa Iya mga Sumulunod

¹⁹ Sang sirom na sadto nga adlaw nga Domingo, nagtilipon sa isa ka balay ang mga sumulunod. Kag tungod sa kahadlok sa mga lider sang mga Judio ginpangtrangkahan nila ang mga puwertahan sang balay nga ila ginatipunan. Nag-abot dayon si Jesus kag nagtindog didto sa tunga nila kag nagsiling, “Kabay pa nga ang kalinong ara sa inyo.” ²⁰ Pagkatapos niya hambal sini, ginpakita niya sa ila ang mga pilas sa iya mga kamot kag sa iya kilid. Kag nalipay gid ang mga sumulunod sang makita nila ang Ginoo. ²¹ Kag nagsiling liwat si Jesus sa ila, “Kabay pa nga ang kalinong ara sa inyo. Kon paano nga ang Amay nagpadala sa akon, ako magapadala man sa inyo.” ²² Kag ginhuypan niya dayon sila kag nagsiling, “Batuna ninyo ang Espiritu Santo. ²³ Kon patawaron ninyo ang mga sala ni bisan sin-o, ina ginpatawad na sang Dios. Pero kon indi ninyo pagpatawaron, ina wala ginpatawad sang Dios.”

Nagduda si Tomas

²⁴ Si Tomas nga ginatawag nga si Kapid, nga isa man sa dose ka apostoles, wala didto sang pag-abot ni Jesus. ²⁵ Gani ginsugiran siya sang iya kaupod nga mga sumulunod nga nakita nila ang Ginoo. Pero nagsiling si Tomas sa ila, “Kon indi ko makita ang agi sang mga lansang sa iya mga kamot, kag kon indi ko matandog ang iya mga pilas, pati na ang pilas sa iya kilid, indi gid ako magpati.”

²⁶ Pagkaligad sang isa ka semana, nagtilipon liwat ang mga sumulunod ni Jesus sa balay nga ila ginatipunan, kag kaupod na nila si Tomas. Gintrangkahan nila ang mga puwertahan sang balay, pero nagsulod liwat si Jesus kag nagtindog didto sa ila tunga. Nagsiling siya sa ila, “Kabay pa nga ang kalinong ara sa inyo.” ²⁷ Dayon nagsiling siya kay Tomas, “Tomas, dali, tan-awa ang akon mga kamot. Tanduga ang mga pilas, pati na ang pilas sa akon kilid. Indi ka na magpangduhaduha, kundi magtuo ka na.” ²⁸ Nagsiling si Tomas kay Jesus, “Ginoo ko kag Dios ko!” ²⁹ Nagsiling dayon si Jesus sa iya, “Ti nagatuo ka na subong kay nakita mo na ako? Pero bulahan ang mga tawo nga nagatuo sa akon bisan wala nila ako makita.”

Ang Katuyuan sang sini nga Libro

³⁰ Madamo pa gid nga mga milagro ang ginpanghimo ni Jesus nga nakita mismo sang iya mga sumulunod nga wala masulat sa sini nga libro. ³¹ Pero ang mga nasulat diri ginsulat agod magtuo kamo nga si Jesus amo ang Cristo, ang Anak sang Dios. Kag kon magtuo kamo sa iya^[b] may kabuhi kamo nga wala sing katapusan.