Old/New Testament

Ang Paghari ni Hoseas sa Israel

17 Nangin hari sang Israel si Hoseas nga anak ni Elah sang ikadose nga tuig sang paghari ni Ahaz sa Juda. Sa Samaria nag-estar si Hoseas, kag naghari siya sa sulod sang siyam ka tuig. ² Malain ang iya ginhimo sa panulok sang Ginoo, pero indi gid pareho sa ginhimo sang mga hari sang Israel nga nauna sa iya.

³ Ginsalakay ni Haring Shalmaneser sang Asiria si Hoseas. Ginsakop niya siya kag ginpabayad sang buhis. ⁴ Pero sang ulihi wala na nagbayad si Hoseas sang buhis subong sang iya ginahimo kada tuig, kag nagpangayo siya sang bulig kay Haring So sang Egipto. Sang mahibaluan ni Shalmaneser nga nagtraidor si Hoseas, gindakop niya siya kag ginpriso.

⁵ Dayon ginsalakay sang hari sang Asiria ang bug-os nga Israel, kag sa sulod sang tatlo ka tuig ginkibon niya ang Samaria. ⁶ Kag sang ikasiyam nga tuig sang paghari ni Hoseas, gin-agaw sang hari sang Asiria ang Samaria, kag gindala niya ang mga taga-Israel sa Asiria bilang mga bihag. Ginpaestar niya sila sa banwa sang Hala, sa mga lugar malapit sa Suba sang Habor sa Gozan, kag sa mga banwa sang mga Medianhon.

⁷ Natabo ini sa mga taga-Israel tungod kay nakasala sila sa Ginoo nga ila Dios nga nagpaguwa sa ila sa Egipto kag naghilway sa ila sa mga kamot sang Faraon nga hari sang Egipto. Nagsimba sila sa iban nga mga dios ⁸ kag nagsunod sa mga pagginawi sang mga nasyon nga ginpatabog sang Ginoo sa ila. Nagsunod man sila sa mga pagginawi nga gintudlo sang mga hari sang Israel. ⁹ Naghimo sila sa tago sang mga butang nga kontra sa Ginoo nga ila Dios. Naghimo man sila sang mga simbahan sa mataas nga mga lugar bisan diin sa Israel, halin sa magagmay nga mga baryo^[a] hasta sa dalagko nga mga banwa nga napaderan. ¹⁰ Nagpatindog sila sang handumanan nga mga bato kag mga hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera sa ibabaw sang tagsa ka bukid kag sa idalom sang tagsa ka madabong nga kahoy. ¹¹ Nagsunog sila sang mga insenso sa tagsa ka simbahan sa mataas nga mga lugar, pareho sang ginhimo sang mga nasyon nga ginpatabog sang Ginoo sa ila. Naghimo sila sang malaot nga mga butang nga nakapaakig sa Ginoo. ¹² Nagsimba sila sa mga dios-dios bisan nagsiling ang Ginoo, “Indi kamo magsimba sa mga dios-dios.” ¹³ Ginapaandaman permi sang Ginoo ang Israel kag Juda paagi sa mga propeta kag manalagna: “Magbiya na kamo sa inyo malaot nga mga pagginawi. Tumana ninyo ang akon mga sugo kag mga pagsulundan nga ara sa bug-os nga Kasuguan nga ginpatuman ko sa inyo mga katigulangan kag ginhatag ko sa inyo paagi sa akon mga alagad nga mga propeta.” ¹⁴ Pero indi sila magtuman. Matig-a ang ila mga ulo pareho sa ila mga katigulangan nga wala nagsalig sa Ginoo nga ila Dios. ¹⁵ Ginsikway nila ang iya mga pagsulundan kag ang kasugtanan nga ginhimo niya sa ila mga katigulangan, kag ginbaliwala nila ang iya mga paandam sa ila. Ginsunod nila ang mga wala sing pulos nga mga dios-dios, kag sila nangin wala man sing pulos. Ginsunod nila ang mga nasyon sa ila palibot bisan ginmanduan sila sang Ginoo nga indi sila magsunod. Ginhimo gid nila ang mga butang nga gindilian sa ila sang Ginoo nga himuon. ¹⁶ Ginsikway nila ang tanan nga sugo sang Ginoo nga ila Dios, kag naghimo sila para sa ila kaugalingon sang imahen sang duha ka tinday nga baka, kag sang hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera. Nagsimba sila sa tanan nga butang sa langit kag sa kay Baal. ¹⁷ Ginhalad nila ang ila mga bata sa kalayo; nagdangop sila sa mga manugpakot kag mga babaylan, kag gintugyan nila ang ila kaugalingon sa paghimo sang malain sa panulok sang Ginoo, kag nakapaakig ini sa Ginoo.

¹⁸ Naakig gid ang Ginoo sa mga taga-Israel kag ginpahalin niya sila sa ila lugar palayo sa iya presensya. Ang tribo lang ni Juda amo ang nabilin, ¹⁹ kag bisan gani ang Juda wala man nagtuman sa mga sugo sang Ginoo nga ila Dios. Ginsunod nila ang mga pagginawi nga gintudlo sa ila sang mga taga-Israel. ²⁰ Gani ginsikway sang Ginoo ang tanan nga katawhan sang Israel. Ginsilutan niya sila paagi sa pagtugyan sa ila sa mga nagsalakay sa ila hasta nga ginpahalin niya sila sa ila lugar palayo sa iya presensya.

²¹ Sang ginseparar sang Ginoo ang Israel sa ginharian ni David, ginhimo sang mga taga-Israel si Jeroboam nga anak ni Nebat nga ila hari. Gin-ganyat ni Jeroboam ang mga taga-Israel sa pagbiya sa Ginoo, kag gintulod niya sila sa paghimo sang dako nga sala. ²² Nagpadayon sa pagsunod ang mga taga-Israel sa mga sala ni Jeroboam, kag wala gid sila nagbiya sa sini, ²³ hasta nga ginpahalin sila sang Ginoo sa ila lugar palayo sa iya presensya, suno sa iya ginpaandam sa ila paagi sa iya mga alagad nga mga propeta. Gani ginbihag ang katawhan sang Israel sa Asiria, kag didto sila nagaestar hasta subong.

Nag-estar ang mga Taga-Asiria sa Israel

²⁴ Nagpadala ang hari sang Asiria sang mga tawo sa Samaria halin sa Babilonia, Cut, Ava, Hamat, kag Sefarvaim, kag ginpaestar niya sila sa mga banwa sang Samaria sa pagbulos sa mga taga-Israel. Gani ginsakop nila ang Samaria kag ang iban pa nga mga banwa sang Israel. ²⁵ Sang pagsugod nila estar didto, wala sila nagsimba sa Ginoo; gani ginpadal-an sila sang Ginoo sang mga leon kag ginpamatay ang iban sa ila. ²⁶ Ini nga hitabo ginbalita sa hari sang Asiria: “Ang mga tawo nga imo ginpadala kag ginpaestar sa mga banwa sang Samaria wala kahibalo sang kasuguan sang dios sa amo nga lugar. Gani ginpadal-an niya sila sang mga leon kag ginpamatay ang iban sa ila, kay wala gid sila kahibalo sang iya kasuguan.”

²⁷ Nagmando dayon ang hari sang Asiria, “Pabalika sa Samaria ang isa sa mga pari nga aton ginbihag, kag didto siya paestara agod makatudlo siya sa mga tawo kon ano ang kasuguan sang dios sa amo nga lugar.” ²⁸ Gani ang isa sa mga pari nga ginbihag nagbalik sa Samaria kag didto nag-estar sa Betel, kag gintudluan niya ang mga tawo kon paano magsimba sa Ginoo. ²⁹ Pero ining nagkalain-lain nga grupo sang mga tawo padayon nga naghimo sang ila mga dios-dios sa tagsa ka banwa nga ila ginaestaran. Ginbutang nila ang ila mga dios-dios sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar nga ginhimo sang mga taga-Samaria. ³⁰ Ang halin sa Babilonia naghimo sang imahen sang ila dios nga si Sucot Benot. Ang halin sa Cut naghimo sang imahen sang ila dios nga si Nergal. Ang halin sa Hamat naghimo sang imahen sang ila dios nga si Ashima. ³¹ Ang halin sa Ava naghimo sang imahen sang ila mga dios nga si Nibhaz kag si Tartak. Kag ang halin sa Sefarvaim ginsunog nila ang ila mga kabataan bilang halad sa ila mga dios nga si Adramelec kag si Anamelec. ³² Nagsimba sila sa Ginoo, pero nagpili sila sang mga pari halin mismo sa ila mga tawo sa pagpanguna sa ila sa paghalad sa mga simbahan sa mataas nga mga lugar. ³³ Nagsimba sila sa Ginoo, pero nagsimba man sila sa ila kaugalingon nga mga dios suno sa kinabatasan sang mga nasyon nga ila ginhalinan. ³⁴ Hasta subong ginahimo gihapon nila ini. Indi matuod ang ila pagsimba sa Ginoo, kag wala sila nagatuman sa mga sugo, mga pagsulundan, mga pagpanudlo, kag mga kasuguan nga ginhatag sang Ginoo sa mga kaliwat ni Jacob, nga iya gin-ngalanan nga Israel. ³⁵ Sang naghimo ang Ginoo sang kasugtanan sa mga Israelinhon, nagmando siya sa ila: “Indi kamo magsimba ukon mag-alagad sa mga dios-dios, ukon maghalad sa ila. ³⁶ Ako lang ang inyo simbahon, ang Ginoo nga nagpaguwa sa inyo sa Egipto paagi sa akon dako nga gahom. Ako lang ang dapat ninyo simbahon kag halaran. ³⁷ Dapat tumanon ninyo permi ang akon mga sugo, mga pagsulundan, mga pagpanudlo, kag mga kasuguan nga akon ginsulat para sa inyo. Indi gid kamo magsimba sa iban nga mga dios. ³⁸ Indi ninyo pagkalimtan ang akon kasugtanan sa inyo, kag indi kamo magsimba sa iban nga mga dios. ³⁹ Ako lang gid ang inyo simbahon, ang Ginoo nga inyo Dios, kay ako ang magaluwas sa inyo sa tanan ninyo nga kaaway.”

⁴⁰ Pero ato nga mga tawo wala nagpamati sa Ginoo, kundi nagpadayon sila sa paghimo sang ila daan nga mga kinabatasan. ⁴¹ Samtang nagasimba sila sa Ginoo, nagasimba man sila sa ila mga dios-dios. Kag hasta subong amo ina ang ginahimo sang ila mga kaliwat.

Ang Paghari ni Hezekia sa Juda^(A)

18 Nangin hari sang Juda si Hezekia nga anak ni Ahaz sang ikatatlo nga tuig sang paghari ni Hoseas, nga anak ni Elah, sa Israel. ² Nagaedad si Hezekia sang 25 ka tuig sang nangin hari siya. Sa Jerusalem siya nag-estar, kag naghari siya sa sulod sang 29 ka tuig. Ang iya iloy amo si Abia nga anak ni Zacarias. ³ Maayo ang ginhimo ni Hezekia sa panulok sang Ginoo, pareho sa ginhimo sang iya katigulangan nga si David. ⁴ Ginpaguba niya ang mga simbahan sa mataas nga mga lugar, ginpadugmok ang mga handumanan nga bato, kag ginpautod ang hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera. Ginpadugmok man niya ang saway nga man-og nga ginhimo ni Moises, kay hasta sadto nga tion ginasimba ato sang mga Israelinhon paagi sa pagsunog sang mga insenso. Ining saway nga man-og gintawag nga Nehushtan.

⁵ Nagsalig si Hezekia sa Ginoo, ang Dios sang Israel. Wala gid sing hari sa Juda nga pareho sa iya, bisan ang mga nauna sa iya kag ang mga sunod sa iya. ⁶ Matutom gid siya sa pagsunod sa Ginoo, kag wala gid siya nag-untat sa pagsunod sa iya. Kag gintuman niya ang mga sugo nga ginhatag sang Ginoo kay Moises. ⁷ Gin-updan siya sang Ginoo, kag madinalag-on siya sa tanan niya nga ginahimo. Nagrebelde siya sa hari sang Asiria kag wala nag-alagad sa iya. ⁸ Halin sa magagmay nga mga baryo^[b] hasta sa dalagko nga mga banwa nga napaderan, ginpierdi niya ang mga Filistinhon hasta sa Gaza kag sa mga lugar nga sakop sini.

⁹ Sang ikaapat nga tuig sang paghari ni Hezekia, nga amo ang ikapito nga tuig sang paghari ni Hoseas sa Israel, nagsalakay si Haring Shalmaneser sang Asiria sa Samaria kag ginkibon ini. ¹⁰ Pagkaligad sang tatlo ka tuig, sang ikaanom nga tuig sang paghari ni Hezekia kag sang ikasiyam nga tuig sang paghari ni Hoseas, naagaw sang Asiria ang Samaria. ¹¹ Gindala sang hari sang Asiria ang mga taga-Israel sa Asiria bilang mga bihag, kag ginpaestar sila sa banwa sang Hala, sa mga lugar nga malapit sa Suba sang Habor sa Gozan, kag sa mga banwa sang mga Medianhon. ¹² Natabo ini sa mga taga-Israel tungod kay wala sila nagtuman sa Ginoo nga ila Dios, kundi ginlapas nila ang kasugtanan sang Ginoo sa ila—ang tanan nga sugo nga ginhatag sang Ginoo paagi sa iya alagad nga si Moises. Wala sila nagpamati ukon nagtuman sini.

Ginsalakay sang Asiria ang Juda^(B)

¹³ Sang ika-14 nga tuig sang paghari ni Hezekia, ginsalakay ni Haring Senakerib sang Asiria ang tanan nga napaderan nga mga banwa sang Juda kag gin-agaw niya ini. ¹⁴ Gani nagpadala sang sini nga mensahi si Haring Hezekia sa hari sang Asiria sa Lakish: “Nakasala ako sa akon pagrebelde sa imo. Pero hatagan ko ikaw sang bisan ano nga imo pangayuon, basta maghalin lang kamo sa amon.” Gani nangayo ang hari sang Asiria kay Haring Hezekia sing mga napulo ka tonelada nga pilak kag isa ka tonelada nga bulawan. ¹⁵ Ginhatag ni Hezekia sa iya ang tanan nga pilak sa templo sang Ginoo kag sa bodega sang palasyo. ¹⁶ Ginpanguha ni Hezekia pati ang mga bulawan nga iya ginhaklap sa mga puwertahan sang templo sang Ginoo kag sa mga hamba^[c] sini, kag ginhatag ini sa hari sang Asiria.

¹⁷ Pero samtang didto si Senakerib sa Lakish, ginsugo niya ang iya pangulo nga kumander, ang pangulo nga opisyal, kag ang iya kumander nga may madamo nga mga soldado, nga magkadto sa Jerusalem sa pagpakigkita kay Haring Hezekia. Sang didto na sila sa guwa sang Jerusalem, nagpundo sila malapit sa ililigan sang ibabaw nga punong, didto dampi sa dalan pakadto sa lugar nga ginapanglabhan. ¹⁸ Ginpatawag nila si Haring Hezekia, pero ang ginpakadto sang hari amo si Eliakim nga anak ni Hilkia, nga administrador sang palasyo, si Shebna nga sekretaryo, kag si Joa nga anak ni Asaf, nga manugdumala sang mga kasulatan sang ginharian. ¹⁹ Nagsiling sa ila ang kumander, “Hambala ninyo si Hezekia nga amo ini ang ginasiling sang gamhanan nga hari sang Asiria:

“ ‘Ano ang imo ginasaligan? ²⁰ Nagahunahuna ka bala nga madaog mo ang inaway sa pulong lamang kag indi sa abilidad kag kusog sang imo mga soldado? Sin-o bala ang imo ginasaligan nga nagrebelde ka sa akon? ²¹ Ang Egipto bala? Ini nga nasyon kag ang iya hari pareho lang sa bali nga baston nga kon gamiton mo nga panukod makapilas sang imo kamot. ²² Pero basi kon magsiling kamo sa akon nga nagasalig kamo sa Ginoo nga inyo Dios. Pero indi bala nga ginpaguba mo gani ang iya mga simbahan sa mataas nga mga lugar pati ang mga halaran sini, kag ginhambalan mo ang mga taga-Juda kag taga-Jerusalem nga dapat magsimba sila sa isa lang ka halaran didto sa Jerusalem?’

²³ “Karon may ginatanyag sa imo ang akon agalon, ang hari sang Asiria. Hatagan ka namon sang 2,000 ka kabayo, ina kon may 2,000 ka man ka manugkabayo! ²⁴ Wala ka gid padaog bisan sa pinakanubo nga opisyal sang akon agalon. Nagasalig ka man lang sa Egipto nga maghatag sa imo sang mga karwahe kag mga manugkabayo. ²⁵ Nagahunahuna ka bala nga wala ako pagsugua sang Ginoo sa pagkadto diri sa paglaglag sang sini nga nasyon? Ang Ginoo mismo ang nagsugo sa akon sa pagsalakay kag sa paglaglag sang sini nga nasyon.”

²⁶ Nagsiling si Eliakim, Shebna, kag Joa sa kumander, “Palihog maghambal ka sa amon sa lingguahe nga Aramico, kay naintiendihan namon ini. Indi ka maghambal sa Hebreo kay mabatian ka sang mga tawo nga ara sa mga pader sang siyudad.” ²⁷ Pero nagsabat ang kumander, “Ginsugo ako sang akon agalon nga ipahibalo ini nga mga butang sa tanan nga pumuluyo sang Jerusalem, indi lang sa inyo kag sa inyo hari. Kamo tanan gutumon kag uhawon sa tion nga salakayon namon kamo. Gani kaunon ninyo ang inyo tai kag imnon ninyo ang inyo ihi.”

²⁸ Dayon nagtindog ang kumander kag nagsinggit sa lingguahe nga Hebreo, “Pamatii ninyo ang mensahi sang gamhanan nga hari sang Asiria! ²⁹ Amo ini ang iya ginasiling: Indi kamo magpatunto kay Hezekia. Indi siya makaluwas sa inyo sa akon mga kamot! ³⁰ Indi kamo magpahaylo sa iya nga magsalig sa Ginoo kon magsiling siya, ‘Sigurado gid nga luwason kita sang Ginoo; ini nga siyudad indi pag-itugyan sa kamot sang hari sang Asiria.’

³¹ “Indi kamo magpamati kay Hezekia! Amo ini ang ginasiling sang hari sang Asiria: ‘Indi na kamo magkontra sa akon; magsurender na lang kamo! Dayon tugutan ko kamo nga makakaon sang bunga sang inyo ubas kag higera, kag makainom sa inyo mga pulunduhan sang tubig, ³² hasta nga magabalik ako kag dal-on ko kamo sa duta nga pareho sang inyo duta—ang duta nga may mga talamnan sang ubas nga makahatag sa inyo sang duga sang ubas kag may mga uyas nga mahimo ninyo nga tinapay, kag may ara man sang mga kahoy nga olibo kag mga dugos. Tumana ninyo ang akon ginasiling agod mabuhi kamo kag indi mapatay. Indi kamo magpamati kay Hezekia kay ginapatalang lang niya kamo sa iya ginasiling nga luwason kamo sang Ginoo. ³³ May mga dios bala sa bisan diin nga nasyon nga nakaluwas sa ila nasyon sa kamot sang hari sang Asiria? ³⁴ May nahimo bala ang mga dios sang Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hena, kag Iva? Naluwas bala sang mga dios sang Samaria ang ila duta sa akon mga kamot? ³⁵ Sin-o sa mga dios sang sini nga mga nasyon ang nakaluwas sa ila nasyon sa akon? Gani paano maluwas sang Ginoo ang Jerusalem sa akon mga kamot?’ ” ³⁶ Pero wala nagsabat ang mga tawo kay nagmando si Haring Hezekia nga indi sila magsabat. ³⁷ Dayon gin-gisi ni Eliakim, Shebna, kag Joa ang ila mga bayo tungod sa kasubo, kag nagkadto sila kay Hezekia kag ginsugid nila ang mga ginsiling sang kumander.

¹⁹ Silutan sila tungod kay nag-abot siya diri sa kalibutan bilang suga^[a] pero mas gusto pa sang mga tawo nga magpabilin sa kadulom sang sa magpalapit sa iya nga nagahatag sang kasanag, kay malain ang ila mga ginahimo. ²⁰ Ang tawo nga malain ang iya ginahimo wala naluyag sa kasanag. Nagalikaw pa gani siya sa kasanag kay basi kon mahibaluan ang iya ginahimo nga malain. ²¹ Pero ang tawo nga nagaginawi suno sa kamatuoran nagapalapit sa kasanag, agod makita nga ang iya maayo nga hinimuan nahimo niya paagi sa bulig sang Dios.

Si Jesus kag si Juan

²² Pagkatapos sini nagkadto si Jesus kag ang iya mga sumulunod sa kaumahan sang Judea. Nagtiner sila didto nga nagapangbautiso sa mga tawo. ²³ Nagapangbautiso man si Juan didto sa Enon, malapit sa Salim, kay madamo ang tubig didto. Nagkaladto ang mga tawo kay Juan agod magpabautiso. ²⁴ (Wala pa sadto napriso si Juan.)

²⁵ Karon ang iban sa mga sumulunod ni Juan kag ang isa ka Judio nagbinaisay parte sa bautiso.^{[b] 26} Sang ulihi nagkadto sila kay Juan kag nagsiling, “Manunudlo, nadumduman mo bala atong tawo nga upod mo anay didto sa tabok sang Suba sang Jordan, nga imo ginpakilala sa mga tawo? Nagapangbautiso na siya subong kag halos ang tanan nga tawo didto na nagakadto sa iya!” ²⁷ Nagsabat si Juan, “Wala gid sing sarang mahimo ang tawo kon indi pagbuot sang Dios. ²⁸ Kamo mismo makapamatuod nga nagsiling ako nga indi ako ang Cristo, kundi ginpadala lang ako sang Dios una sa iya para magbalita nga siya magaabot na. ²⁹ Pareho bala kon may kasal: ang nobya para gid lang sa nobyo, kag ang amigo sang nobyo nga nagatambong kag nagahulat nagakalipay kon mabatian niya nga ara na ang nobyo. Pareho man sa akon subong, nalipay gid ako nga ang mga tawo nagakadto na kay Jesus. ³⁰ Kinahanglan magdugang pa gid ang pagkabantog ni Jesus, kag ako iya dapat na nga kalimtan.”

Ang Naghalin sa Langit

³¹ Si Cristo halin sa langit, gani labaw siya sa tanan. Taga-diri kita sa kalibutan kag ang mga butang nga aton ginahambal amo ang diri lang gid sa kalibutan. Pero siya nga halin sa langit labaw sa tanan. ³² Nagasugid siya parte sa mga butang nga iya nakita kag nabatian sa langit, pero diutay gid lang ang nagapati sa iya ginasugid. ³³ Pero ang mga nagapati sa iya nga ginasugid nagapamatuod nga ang ginasugid sang Dios matuod. ³⁴ Kay si Cristo nga ginpadala sang Dios diri sa kalibutan nagasugid sa aton kon ano ang ginasugid sang Dios sa iya, tungod kay wala sing limitasyon ang paghatag sang Dios sa iya sang Espiritu Santo. ³⁵ Ginahigugma sang Amay ang iya Anak kag gintugyan niya sa iya ang tanan. ³⁶ Ang bisan sin-o nga nagatuo sa Anak sang Dios may kabuhi nga wala sing katapusan. Pero ang bisan sin-o nga indi magtuman sa Anak sang Dios indi gid paghatagan sang kabuhi nga wala sing katapusan, kundi ang kaakig sang Dios magapabilin sa iya.