Old/New Testament

Nagkadto si Jacob sa Egipto

46 Naglakat si Jacob^[a] pakadto sa Egipto kaupod ang iya panimalay kag dala ang tanan niya nga pagkabutang. Pag-abot niya sa Beersheba, naghalad siya sa Dios sang iya amay nga si Isaac. ² Pagkagab-i, nagpakighambal ang Dios sa iya paagi sa isa ka palanan-awon. Gintawag sang Dios si Jacob, kag nagsabat si Jacob sa iya. ³ Dayon nagsiling siya, “Ako ang Dios, nga amo ang Dios sang imo amay. Indi ka magkahadlok sa pagkadto sa Egipto, kay himuon ko kamo didto nga isa ka bantog nga nasyon. ⁴ Ako mismo ang kaupod mo sa pagkadto sa Egipto kag sa pagbalik sa Canaan. Kag kon mapatay ka na, ara si Jose sa imo tupad.”

⁵ Ginpasakay si Jacob sang iya mga anak sa mga karo nga ginhatag sang hari sang Egipto para sakyan niya. Ginpasakay man nila ang ila mga asawa kag mga kabataan, kag naghalin sila didto sa Beersheba. ^6-7 Gindala nila ang ila mga kasapatan kag mga pagkabutang nga natipon nila sa Canaan. Nagkadto si Jacob sa Egipto kaupod ang tanan niya nga mga kaliwat: ang iya mga anak kag mga apo.

⁸ Amo ini ang mga ngalan sang mga Israelinhon, ang mga kaliwat ni Jacob, nga nagkadto sa Egipto:

¹⁵ Sila ang 33 ka mga anak kag mga apo ni Jacob kay Lea nga natawo sa Padan Aram, wala labot sa iya anak nga babayi nga si Dina.

¹⁶ Nag-upod man sa Egipto

¹⁸ Sila ang 16 ka mga anak kag mga apo ni Jacob kay Zilpa, ang suluguon nga ginhatag ni Laban kay Lea.

¹⁹ Ang mga anak ni Jacob kay Raquel amo si Jose kag si Benjamin. ²⁰ Ang mga anak ni Jose kay Asenat nga natawo sa Egipto amo si Manase kag si Efraim. (Si Asenat anak nga babayi ni Potifera nga pari sa banwa sang On.)

²¹ Nag-upod man sa Egipto

²² Sila ang 14 ka mga anak kag mga apo ni Jacob kay Raquel.

²³ Nag-upod man sa Egipto

²⁵ Sila ang 7 ka mga anak kag mga apo ni Jacob kay Bilha, ang suluguon nga ginhatag ni Laban kay Raquel.

²⁶ Ang kadamuon sang mga anak kag mga apo ni Jacob nga nagkadto sa Egipto 66 tanan, kag wala pa labot diri ang mga asawa sang iya mga anak. ²⁷ Pati sa duha ka anak ni Jose nga natawo sa Egipto, 70 tanan ang kabilugan sang panimalay ni Jacob sang nagkadto siya sa Egipto.

²⁸ Sang wala pa sila makaabot sa Egipto, ginsugo ni Jacob si Juda nga mag-una kadto kay Jose agod itudlo sa ila ang lugar sang Goshen. Sang pag-abot na nila ni Jacob sa Goshen, ²⁹ nagsakay si Jose sa iya karwahe kag nagkadto didto sa pagsugata sa iya amay. Sang magkitaay sila, ginhakos ni Jose ang iya amay kag sige ang iya hibi. ³⁰ Nagsiling si Jacob kay Jose, “Karon handa na ako nga mapatay tungod nakita ko na ikaw nga buhi.”

³¹ Dayon nagsiling si Jose sa iya mga utod kag sa bug-os nga panimalay sang iya amay, “Malakat ako kag sugiran ko ang hari sang Egipto nga nag-abot na ang akon mga utod kag ang bug-os nga panimalay sang akon amay nga nagaestar sa Canaan. ³² Silingon ko siya nga manugbantay kamo sang sapat, kag gindala gani ninyo ang inyo mga sapat kag ang tanan ninyo nga pagkabutang. ³³ Gani kon ipatawag niya kamo kag pamangkuton kon ano ang inyo trabaho, ³⁴ silingon ninyo nga manugbantay kamo sang sapat halin sang gagmay pa kamo pareho sang inyo mga ginikanan, agod paestaron niya kamo sa Goshen. Kay nalainan ang mga taga-Egipto sa mga manugbantay sang sapat.”

47 Dayon naglakat si Jose kag nagkadto sa hari sang Egipto^[e] upod ang lima niya ka utod. Nagsiling si Jose sa hari, “Nag-abot na ang akon amay kag mga utod halin sa Canaan, kag dala nila ang ila mga kasapatan kag ang tanan nila nga pagkabutang. Didto sila subong sa Goshen.” ² Ginpakilala niya dayon sa hari ang lima niya ka utod. ³ Ginpamangkot sila sang hari, “Ano ang inyo trabaho?” Nagsabat sila, “Mga manugbantay kami sang sapat, pareho sa amon mga ginikanan. ⁴ Nagkadto kami diri agod diri lang anay mag-estar tungod kay puwerte gid ang gutom sa Canaan, kag wala na sing mahalab ang amon mga kasapatan. Nagapangabay kami sa imo nga kon mahimo tugutan mo kami nga mag-estar sa Goshen.”

⁵ Nagsiling ang hari kay Jose, “Karon nga nag-abot na ang imo amay kag mga utod, ⁶ bukas ang Egipto para sa imo pamilya. Paestara sila sa Goshen, nga isa ka maayo nga duta sa Egipto. Kon may nahibaluan ka sa ila nga masaligan, himua sila nga manugbantay sang akon mga kasapatan.”

⁷ Gindala ni Jose ang iya amay sa hari kag ginpakilala. Pagkatapos bendisyon^[f] ni Jacob sa hari, ⁸ ginpamangkot siya sang hari, “Pila na ang imo edad?” ⁹ Nagsabat siya, “130 na ka tuig. Malip-ot kag mabudlay ang akon nga pagkabuhi diri sa duta. Indi ini makatupong sa kalawigon sang pagkabuhi sang akon mga katigulangan.” ¹⁰ Pagkatapos ginbendisyunan liwat ni Jacob ang hari,^[g] kag dayon naghalin siya sa presensya sang hari.

¹¹ Suno sa sugo sang hari, ginpaestar ni Jose ang iya amay kag mga utod sa Egipto; ginhatag niya sa ila ang lugar sang Rameses,^[h] nga isa ka maayo nga duta sa Egipto. ¹² Ginsustentuhan ni Jose sang pagkaon ang iya amay, mga utod, kag ang bug-os nga panimalay sang iya amay, suno sa kadamuon sang ila kabataan.

¹³ Karon, puwerte na gid ang gutom, gani wala na sang pagkaon bisan diin nga lugar. Nagluya na ang mga tawo sa Egipto kag sa Canaan tungod sa gutom. ¹⁴ Gintipon ni Jose ang tanan nga kuwarta nga ginbayad sang mga taga-Egipto kag taga-Canaan sa pagkaon nga ila ginbakal, kag gindala niya ini sa palasyo sang hari. ¹⁵ Nag-abot ang tiyempo nga naubos na ang kuwarta sang taga-Egipto kag taga-Canaan. Nagkadto ang mga taga-Egipto kay Jose kag nagsiling, “Wala na kami sang kuwarta. Tagai na lang kami sang pagkaon kay daw mapatay na kami sa gutom.” ¹⁶ Nagsiling si Jose, “Kon wala na gid man kamo sang kuwarta, dal-a ninyo diri ang inyo mga sapat kag amo ang ibayad ninyo sa pagkaon.” ¹⁷ Gani gindala nila kay Jose ang ila mga kabayo, karnero, baka, kag asno, kag ginbaylo sa pagkaon. Sa bug-os nga tuig, ginsustentuhan sila ni Jose sang pagkaon sa baylo sang ila mga sapat.

¹⁸ Pagkaligad sang isa ka tuig, nagkadto naman ang mga tawo kay Jose kag nagsiling, “Indi lipod sa imo nga wala na kami sing kuwarta kag ang amon mga kasapatan ara na sa imo. Wala na gid sing may nabilin sa amon, luwas sa amon kaugalingon kag mga duta. ¹⁹ Gani buligi man kami nga indi kami mapatay kag indi mapabay-an ang amon mga duta. Sugot kami nga mangin ulipon sang hari kag mangin iya ang amon mga duta para lang may pagkaon kami. Tagai kami dayon sang mga binhi nga matanom agod indi kami mapatay kag agod indi mapabay-an ang amon mga duta.” ²⁰ Gani ginbaligya sang tanan nga taga-Egipto ang ila mga duta sa kay Jose tungod puwerte na gid ang gutom. Ginbakal ini tanan ni Jose para sa hari, gani ang ato nga mga duta nangin iya sang hari. ²¹ Ginhimo ni Jose nga ulipon sang hari ang mga tawo sa bug-os nga duta sang Egipto. ²² Ang mga duta gid lang sang mga pari ang wala mabakal ni Jose. Indi nila kinahanglan nga ibaligya ang ila mga duta tungod kay ginasustentuhan sila sang hari sang ila pagkaon.

²³ Nagsiling si Jose sa mga tawo, “Karon nga ginbakal ko na kamo kag ang inyo mga duta para sa hari, ari ang binhi para makatanom kamo. ²⁴ Kon mag-ani na gani kamo, ihatag ninyo sa hari ang ikalima nga parte sang inyo patubas. Kag ang nabilin inyo na, para may matanom kamo kag may pagkaon ang inyo bug-os nga panimalay.” ²⁵ Nagsiling ang mga tawo, “Sir, maayo ka gid sa amon; ginluwas mo ang amon kabuhi. Sugot kami nga mangin ulipon sang hari.” ²⁶ Gani ginhimo ni Jose nga kasuguan sa duta sang Egipto nga ang ikalima nga parte sang patubas para sa hari. Ini nga kasuguan nagapadayon pa hasta subong. Ang mga duta gid lang sang mga pari ang wala ginapanag-iyahan sang hari.

²⁷ Didto nag-estar ang mga Israelinhon sa Goshen nga sakop sang Egipto. Nakaangkon sila didto sang duta kag nagdamo pa gid ang ila kabataan. ²⁸ Nag-estar si Jacob sa Egipto sang 17 ka tuig; nagkabuhi siya hasta sa edad nga 147 ka tuig. ²⁹ Sang nabatyagan niya nga dali na lang siya mapatay, gintawag niya si Jose kag nagsiling sa iya, “Kon mahimo ibutang ang imo kamot sa tunga-tunga sang duha ko ka paa^[i] kag magpromisa ka nga ipakita mo ang imo padayon nga kaayo sa akon. Indi mo ako pag-ilubong diri sa Egipto. ³⁰ Kon mapatay na ako, ilubong mo ako sa lulubngan sang akon mga katigulangan.” Nagsabat si Jose, “Tumanon ko ang imo ginsiling.” ³¹ Nagsiling dayon si Jacob, “Magsumpa ka sa akon nga tumanon mo gid ini.” Gani nagsumpa si Jose sa iya. Dayon nagluhod si Jacob^[j] sa iya hiligdaan sa pagpasalamat sa Dios.

Si Manase Kag si Efraim

48 Sang ulihi may nagsugid kay Jose nga nagamasakit ang iya amay nga si Jacob. Gani gindala niya ang iya duha ka anak nga si Manase kag si Efraim kag nagkadto sa iya. ² Sang ginsugiran si Jacob nga nag-abot ang iya anak nga si Jose, gintinguhaan niya nga makapungko sa iya hiligdaan. ³ Nagsiling si Jacob kay Jose, “Sang didto pa ako sa Luz, sa duta sang Canaan, nagpakita sa akon ang Makagagahom nga Dios kag ginbendisyunan niya ako. ⁴ Siling niya, ‘Hatagan ko ikaw sang madamo nga mga kaliwat agod mangin amay ka sang madamo nga mga katawhan. Kag ihatag ko ang ini nga duta sang Canaan sa imo mga kaliwat kag mangin ila ini hasta san-o.’ ”

⁵ Nagpadayon si Jacob sa pagsiling, “Ang duha mo ka anak nga si Efraim kag si Manase, nga natawo diri sa Egipto antes ako mag-abot, kabigon ko nga akon mga anak. Gani pareho kay Reuben kag kay Simeon, magahalin man sa ila ang mga Israelinhon nga mga tribo. ⁶ Pero ang masunod mo nga mga anak magapabilin nga imo, kag makabaton sila sang palanublion halin kay Efraim kag kay Manase.

⁷ “Nadumduman ko nga sang paghalin namon sa Padan kag nagapanglakaton kami sa duta sang Canaan, napatay ang imo iloy.^[k] Natabo ini sang malapit na kami sa Efrata, gani ginlubong ko na lang siya sa higad sang dalan nga pakadto sa Efrata”^[l] (nga amo man ang Betlehem.)

⁸ Sang makita ni Israel^[m] ang mga anak ni Jose, nagpamangkot siya, “Sin-o sila?” ⁹ Nagsabat si Jose, “Sila ang akon mga anak nga ginhatag sa akon sang Dios diri sa Egipto.” Dayon nagsiling si Israel, “Dal-a sila diri sa akon agod mabendisyunan ko sila.” ¹⁰ Daw indi na makakita si Israel tungod sa iya katigulangon, gani gindala ni Jose ang iya mga anak palapit kay Israel. Ginhakos sila ni Israel kag ginhalukan. ¹¹ Nagsiling si Israel kay Jose, “Wala na gid ako maglaom nga makita ko pa ikaw, pero karon gintugot sang Dios nga indi lang ikaw ang akon makita kundi pati man ang imo mga anak.”

¹² Ginkuha dayon ni Jose ang iya mga anak sa sabak ni Israel kag nagluhod siya bilang pagtahod sa iya amay. ¹³ Dayon ginpapalapit niya liwat ang iya mga anak sa ila lolo agod bendisyunan sila. Si Efraim sa may tuo ni Jose, bali sa wala ni Israel; kag si Manase sa may wala ni Jose, bali sa tuo ni Israel. ¹⁴ Pero gintungtong ni Israel ang iya tuo nga kamot sa ulo ni Efraim nga amo ang manghod, kag gintungtong niya ang iya wala nga kamot sa ulo ni Manase nga amo ang magulang. ¹⁵ Dayon ginbendisyunan niya sila nga nagasiling,

¹⁷ Pagkakita ni Jose nga ginatungtong sang iya amay ang iya tuo nga kamot sa ulo ni Efraim, naglain iya buot. Gani gin-uyatan niya ang kamot sang iya amay agod sayluhon kay Manase, ¹⁸ kag nagsiling, “Tay, indi ina amo. Ari ang magulang; itungtong ang imo tuo nga kamot sa iya ulo.” ¹⁹ Pero nagsabat ang iya amay, “Huo, nahibaluan ko man anak. Ang mga kaliwat ni Manase mangin bantog man nga katawhan. Pero mas mangin bantog ang mga kaliwat ni Efraim kag mangin madamo sila nga mga grupo sang mga katawhan.” ²⁰ Gani ginhimo niya si Efraim nga labaw sang sa kay Manase. Kag sang sadto nga adlaw, ginbendisyunan niya sila nga nagasiling, “Pagagamiton sang mga Israelinhon ang inyo mga ngalan sa pagbendisyon. Magasiling sila, ‘Kabay pa nga pakamaayuhon ka sang Dios pareho kay Efraim kag kay Manase.’ ”

²¹ Dayon nagsiling si Israel kay Jose, “Madali na lang ako mapatay, pero indi kamo magkabalaka kay pagaupdan kamo sang Dios kag pabalikon sa duta sang inyo katigulangan. ²² Kag ikaw Jose ang magapanubli sang Shekem kag indi ang imo mga utod. Ina nga lugar naangkon ko sa pagpakig-away sa mga Amornon.”

Ang Paanggid Parte sa Manugsab-og^(A)

13 Sa amo man nga adlaw, nagguwa si Jesus sa balay kag nagkadto siya sa higad sang dagat^[a] kag nagpungko didto. ² Pero tungod kay gintipunan siya sang madamo nga mga tawo, nagsakay siya sa sakayan nga nagapundo kag didto siya nagpungko sa pagtudlo. Ang mga tawo didto sa higad sang dagat nagapamati samtang nagatudlo siya. ³ Madamo nga mga butang ang iya gintudlo sa ila paagi sa mga paanggid. Siling niya,

“May isa ka mangunguma nga nagsab-og sang binhi. ⁴ Sa iya pagsab-og, ang iban nagtupa sa higad sang dalan, kag gintuka ini sang mga pispis. ⁵ Ang iban nagtupa sa kabatuhan. Hapaw lang ang duta sini, gani madali nga nagtubo ang binhi tungod kay manabaw ang duta. ⁶ Pero nalayong ini sang nainitan sang adlaw, kag tungod nga diutay lang ang gamot, nalaya. ⁷ Ang iban nga mga binhi nagtupa kag nagtubo sa duta nga may mga tunukon nga hilamon, pero pagdabong sang mga hilamon nalumos ang tanom. ⁸ Ang iban pa gid nga mga binhi nagtupa sa maayo nga duta, nagtubo kag nagpamunga. Ang iban madamo gid ang bunga, ang iban madamo-damo, kag ang iban hustuhan lang.^{[b] 9} Kamo nga nagapamati, dapat intiendihon gid ninyo ining inyo nabatian.”

Ang Katuyuan sang mga Paanggid^(B)

¹⁰ Dayon nagpalapit kay Jesus ang iya mga sumulunod kag nagpamangkot, “Ngaa nagahambal ka sa mga tawo paagi sa mga paanggid?” ¹¹ Nagsabat si Jesus sa ila, “Ang mga tinago nga kamatuoran parte sa paghari sang Dios^[c] ginasugid sa inyo nga maintiendihan ninyo, pero sa iban wala ginasugid nga maintiendihan nila. ¹² Kay ang tawo nga nagatuman sang iya nabatian nga kamatuoran pagahatagan pa gid sang pag-intiendi, kag madamo gid ang idugang sa iya. Pero ang tawo nga wala nagatuman sa kamatuoran, bisan ang diutay nga iya naintiendihan, kuhaon pa sa iya. ¹³ Gani nagahambal ako sa ila paagi sa mga paanggid tungod kay nagatulok sila pero indi makakita, kag nagapamati sila pero indi makaintiendi. ¹⁴ Gani natuman sa ila ang ginsiling sang Dios paagi kay Propeta Isaias,

¹⁶ Pero bulahan kamo nga nagasunod sa akon, kay nakakita kamo kag nakabati. ¹⁷ Sa pagkamatuod, madamo nga mga propeta kag matarong nga mga tawo sang una ang naghandom nga makakita kag makabati sang inyo nakita kag nabatian subong, pero wala natabo ini sa ila tiyempo.”

Ginsaysay ni Jesus ang Kahulugan sang Paanggid^(C)

¹⁸ “Gani, pamatii ninyo kag tun-i kon ano ang kahulugan sang paanggid parte sa manugsab-og. ¹⁹ Ang higad sang dalan nga gintup-an sang binhi amo ang mga tawo nga nagapamati sang pulong parte sa paghari sang Dios, pero wala sila nakaintiendi. Nag-abot si Satanas kag gin-agaw ang pulong sa ila tagipusuon. ²⁰ Ang kabatuhan nga manabaw lang ang duta nga gintup-an sang binhi amo ang mga tawo nga nakabati sang pulong sang Dios kag ginbaton nila ini gilayon nga may kalipay. ²¹ Pero indi hugot sa ila tagipusuon. Gani wala magdugay ang ila pagtuo. Pag-abot sang pag-antos ukon paghingabot tungod sa pulong sang Dios nga ila ginbaton, nagbiya sila sa ila pagtuo. ²² Ang duta nga may mga hilamon nga tunukon nga gintup-an sang binhi amo ang mga tawo nga nakabati sang pulong sang Dios. Ugaling tungod sa mga palaligban sa pangabuhi kag paghimulat nga makamanggad nalipatan nila ang pulong sang Dios nga ila nabatian kag wala ini namunga sa ila kabuhi. ²³ Pero ang maayo nga duta nga gintup-an sang binhi amo ang mga tawo nga nagpamati kag nakaintiendi sang pulong sang Dios. Gani namunga gid ang pulong sang Dios sa ila kabuhi. Ang iban sa ila madamo gid ang bunga, ang iban madamo-damo, kag ang iban hustuhan lang.”^[e]

Ang Paanggid Parte sa Bugang

²⁴ Nagpadayon si Jesus sa iya pagtudlo sa mga tawo paagi sa paanggid. Nagsiling siya, “Ang paghari sang Dios mapaanggid sa sini nga estorya: May tawo nga nagsab-og sang maayo nga binhi sa iya duta. ²⁵ Pagkagab-i, samtang ang mga tawo nagakatulog, ang iya kaaway nagkadto didto kag nagsab-og sang liso sang bugang^[f] kag nagpauli. ²⁶ Sang nagtubo ang trigo kag nagpamunga, nagtubo man ang mga bugang. ²⁷ Gani nagkadto sa iya ang iya mga suluguon kag nagsiling, ‘Indi bala maayo nga binhi ang aton ginsab-og sa imo duta? Diin naghalin ang mga bugang?’ ²⁸ Nagsabat siya, ‘Ang kaaway amo ang naghimo sini.’ Gani ginpamangkot siya sang mga suluguon, ‘Gabuton bala namon ang mga bugang?’ ²⁹ Nagsabat siya, ‘Indi lang, kay basi magabot ninyo pati ang trigo. ³⁰ Pabay-i lang ninyo hasta mag-abot ang tig-alani. Sa tig-alani suguon ko ang mga manug-ani nga panggabuton anay ang mga bugang kag bugkuson agod sunugon. Pagkatapos ipatipon ko sa ila ang trigo kag dal-on sa akon bodega.’ ”