Old/New Testament

30 Geiriau Agur mab Jace, sef y broffwydoliaeth: y gŵr a lefarodd wrth Ithiel, wrth Ithiel, meddaf, ac Ucal. ² Yn wir yr ydwyf yn ffolach na neb, ac nid oes deall dyn gennyf. ³ Ni ddysgais ddoethineb, ac nid oes gennyf wybodaeth y sanctaidd. ⁴ Pwy a esgynnodd i’r nefoedd, neu a ddisgynnodd? pwy a gasglodd y gwynt yn ei ddyrnau? pwy a rwymodd y dyfroedd mewn dilledyn? pwy a gadarnhaodd holl derfynau y ddaear? beth yw ei enw ef, a pheth yw enw ei fab, os gwyddost? ⁵ Holl air Duw sydd bur: tarian yw efe i’r neb a ymddiriedant ynddo. ⁶ Na ddyro ddim at ei eiriau ef, rhag iddo dy geryddu, a’th gael yn gelwyddog. ⁷ Dau beth yr ydwyf yn eu gofyn gennyt, na omedd hwynt i mi cyn fy marw. ⁸ Tyn ymhell oddi wrthyf wagedd a chelwydd; na ddyro i mi na thlodi na chyfoeth; portha fi â’m digonedd o fara. ⁹ Rhag i mi ymlenwi, a’th wadu di, a dywedyd, Pwy yw yr Arglwydd? a rhag i mi fyned yn dlawd, a lladrata, a chymryd enw fy Nuw yn ofer. ¹⁰ Nac achwyn ar was wrth ei feistr, rhag iddo dy felltithio, a’th gael yn euog. ¹¹ Y mae cenhedlaeth a felltithia ei thad, a’i mam ni fendithia. ¹² Y mae cenhedlaeth lân yn ei golwg ei hun, er nas glanhawyd oddi wrth ei haflendid. ¹³ Y mae cenhedlaeth, O mor uchel yw ei llygaid! a’i hamrantau a ddyrchafwyd. ¹⁴ Y mae cenhedlaeth a’i dannedd yn gleddyfau, a’i childdannedd yn gyllyll, i ddifa y tlodion oddi ar y ddaear, a’r anghenus o blith dynion. ¹⁵ I’r gele y mae dwy ferch, yn llefain, Moes, moes. Tri pheth ni ddiwellir: ie, pedwar peth ni ddywedant byth, Digon: ¹⁶ Y bedd; y groth amhlantadwy; y ddaear ni ddiwellir â dyfroedd; a’r tân ni ddywed, Digon. ¹⁷ Llygad yr hwn a watwaro ei dad, ac a ddiystyro ufuddhau ei fam, a dynn cigfrain y dyffryn, a’r cywion eryrod a’i bwyty. ¹⁸ Tri pheth sydd guddiedig i mi; ie, pedwar peth nid adwaen: ¹⁹ Ffordd eryr yn yr awyr, ffordd neidr ar graig, ffordd llong yng nghanol y môr, a ffordd gŵr gyda morwyn. ²⁰ Felly y mae ffordd merch odinebus; hi a fwyty, ac a sych ei safn, ac a ddywed, Ni wneuthum i anwiredd. ²¹ Oherwydd tri pheth y cynhyrfir y ddaear, ac oherwydd pedwar, y rhai ni ddichon hi eu dioddef: ²² Oherwydd gwas pan deyrnaso; ac un ffôl pan lanwer ef o fwyd; ²³ Oherwydd gwraig atgas pan brioder hi; a llawforwyn a elo yn aeres i’w meistres. ²⁴ Y mae pedwar peth bychain ar y ddaear, ac eto y maent yn ddoeth iawn: ²⁵ Nid yw y morgrug bobl nerthol, eto y maent yn darparu eu lluniaeth yr haf; ²⁶ Y cwningod nid ydynt bobl rymus, eto hwy a wnânt eu tai yn y graig; ²⁷ Y locustiaid nid oes brenin iddynt, eto hwy a ânt allan yn dorfeydd; ²⁸ Y pryf copyn a ymafaela â’i ddwylo, ac y mae yn llys y brenin. ²⁹ Y mae tri pheth a gerddant yn hardd, ie, pedwar peth a rodiant yn weddus: ³⁰ Llew cryf ymhlith anifeiliaid, ni thry yn ei ôl er neb; ³¹ Milgi cryf yn ei feingefn, a bwch, a brenin, yr hwn ni chyfyd neb yn ei erbyn. ³² Os buost ffôl yn ymddyrchafu, ac os meddyliaist ddrwg, dyro dy law ar dy enau. ³³ Yn ddiau corddi llaeth a ddwg allan ymenyn, a gwasgu ffroenau a dynn allan waed: felly cymell llid a ddwg allan gynnen.

31 Geiriau Lemwel frenin; y broffwydoliaeth a ddysgodd ei fam iddo. ² Pa beth, fy mab? pa beth, mab fy nghroth? ie, pa beth, mab fy addunedau? ³ Na ddyro i wragedd dy nerth; na’th ffyrdd i’r hyn a ddifetha frenhinoedd. ⁴ Nid gweddaidd i frenhinoedd, O Lemwel, nid gweddaidd i frenhinoedd yfed gwin; nac i benaduriaid ddiod gadarn: ⁵ Rhag iddynt yfed, ac ebargofi y ddeddf; a newidio barn yr un o’r rhai gorthrymedig. ⁶ Rhoddwch ddiod gadarn i’r neb sydd ar ddarfod amdano; a gwin i’r rhai trwm eu calon. ⁷ Yfed efe, fel yr anghofio ei dlodi; ac na feddylio am ei flinfyd mwy. ⁸ Agor dy enau dros y mud, yn achos holl blant dinistr. ⁹ Agor dy enau, barn yn gyfiawn; a dadlau dros y tlawd a’r anghenus.

¹⁰ Pwy a fedr gael gwraig rinweddol? gwerthfawrocach yw hi na’r carbuncl. ¹¹ Calon ei gŵr a ymddiried ynddi, fel na bydd arno eisiau anrhaith. ¹² Hi a wna iddo les, ac nid drwg, holl ddyddiau ei bywyd. ¹³ Hi a gais wlân a llin, ac a’i gweithia â’i dwylo yn ewyllysgar. ¹⁴ Tebyg yw hi i long marsiandwr; hi a ddwg ei hymborth o bell. ¹⁵ Hi a gyfyd hefyd liw nos, ac a rydd fwyd i’w thylwyth, a’u dogn i’w llancesau. ¹⁶ Hi a feddwl am faes, ac a’i prŷn ef; â gwaith ei dwylo hi a blanna winllan. ¹⁷ Hi a wregysa ei llwynau â nerth, ac a gryfha ei breichiau. ¹⁸ Hi a wêl fod ei marsiandïaeth yn fuddiol; ni ddiffydd ei channwyll ar hyd y nos. ¹⁹ Hi a rydd ei llaw ar y werthyd, a’i llaw a ddeil y cogail. ²⁰ Hi a egyr ei llaw i’r tlawd, ac a estyn ei dwylo i’r anghenus. ²¹ Nid ofna hi am ei thylwyth rhag yr eira; canys ei holl dŷ hi a ddilledir ag ysgarlad. ²² Hi a weithia iddi ei hun garpedau; ei gwisg yw sidan a phorffor. ²³ Hynod yw ei gŵr hi yn y pyrth, pan eisteddo gyda henuriaid y wlad. ²⁴ Hi a wna liain main, ac a’i gwerth, ac a rydd wregysau at y marsiandwr. ²⁵ Nerth ac anrhydedd yw ei gwisg; ac yn yr amser a ddaw hi a chwardd. ²⁶ Hi a egyr ei genau yn ddoeth: a chyfraith trugaredd sydd ar ei thafod hi. ²⁷ Hi a graffa ar ffyrdd tylwyth ei thŷ: ac ni fwyty hi fara seguryd. ²⁸ Ei phlant a godant, ac a’i galwant yn ddedwydd; ei gŵr hefyd, ac a’i canmol hi: ²⁹ Llawer merch a weithiodd yn rymus; ond ti a ragoraist arnynt oll. ³⁰ Siomedig yw ffafr, ac ofer yw tegwch; ond benyw yn ofni yr Arglwydd, hi a gaiff glod. ³¹ Rhoddwch iddi o ffrwyth ei dwylo; a chanmoled ei gweithredoedd hi yn y pyrth.

11 O na chyd-ddygech â myfi ychydig yn fy ffolineb; eithr hefyd cyd-ddygwch â myfi. ² Canys eiddigus wyf trosoch ag eiddigedd duwiol: canys mi a’ch dyweddïais chwi i un gŵr, i’ch rhoddi chwi megis morwyn bur i Grist. ³ Ond y mae arnaf ofn, rhag mewn modd yn y byd, megis y twyllodd y sarff Efa trwy ei chyfrwystra, felly bod eich meddyliau chwi wedi eu llygru oddi wrth y symlrwydd sydd yng Nghrist. ⁴ Canys yn wir os ydyw’r hwn sydd yn dyfod yn pregethu Iesu arall yr hwn ni phregethasom ni, neu os ydych yn derbyn ysbryd arall yr hwn nis derbyniasoch, neu efengyl arall yr hon ni dderbyniasoch, teg y cyd-ddygech ag ef. ⁵ Canys yr ydwyf yn meddwl na bûm i ddim yn ôl i’r apostolion pennaf. ⁶ Ac os ydwyf hefyd yn anghyfarwydd ar ymadrodd, eto nid wyf felly mewn gwybodaeth; eithr yn eich plith chwi nyni a eglurhawyd yn hollol ym mhob dim. ⁷ A wneuthum i fai wrth fy ngostwng fy hun, fel y dyrchefid chwi, oblegid pregethu ohonof i chwi efengyl Duw yn rhad? ⁸ Eglwysi eraill a ysbeiliais, gan gymryd cyflog ganddynt hwy, i’ch gwasanaethu chwi. ⁹ A phan oeddwn yn bresennol gyda chwi, ac arnaf eisiau, ni ormesais ar neb: canys fy eisiau i a gyflawnodd y brodyr a ddaethant o Facedonia: ac ym mhob dim y’m cedwais fy hun heb bwyso arnoch, ac mi a ymgadwaf. ¹⁰ Fel y mae gwirionedd Crist ynof, nid argaeir yr ymffrost hwn yn fy erbyn yng ngwledydd Achaia. ¹¹ Paham? ai am nad wyf yn eich caru chwi? Duw a’i gŵyr. ¹² Eithr yr hyn yr wyf yn ei wneuthur, a wnaf hefyd; fel y torrwyf ymaith achlysur oddi wrth y rhai sydd yn ewyllysio cael achlysur; fel yn yr hyn y maent yn ymffrostio, y ceir hwynt megis ninnau hefyd. ¹³ Canys y cyfryw gau apostolion sydd weithwyr twyllodrus, wedi ymrithio yn apostolion i Grist. ¹⁴ Ac nid rhyfedd: canys y mae Satan yntau yn ymrithio yn angel goleuni. ¹⁵ Gan hynny nid mawr yw, er ymrithio ei weinidogion ef fel gweinidogion cyfiawnder; y rhai y bydd eu diwedd yn ôl eu gweithredoedd.