Old/New Testament

3 Fy mab, na ollwng fy nghyfraith dros gof; ond cadwed dy galon fy ngorchmynion: ² Canys hir ddyddiau, a blynyddoedd bywyd, a heddwch, a chwanegant hwy i ti. ³ Na ad i drugaredd a gwirionedd ymadael â thi: clyma hwy am dy wddf, ysgrifenna hwy ar lech dy galon. ⁴ Felly y cei di ras a deall da gerbron Duw a dynion.

⁵ Gobeithia yn yr Arglwydd â’th holl galon; ac nac ymddiried i’th ddeall dy hun. ⁶ Yn dy holl ffyrdd cydnebydd ef, ac efe a hyfforddia dy lwybrau.

⁷ Na fydd ddoeth yn dy olwg dy hun: ofna yr Arglwydd, a thyn ymaith oddi wrth ddrygioni. ⁸ Hynny a fydd iechyd i’th fogail, a mêr i’th esgyrn.

⁹ Anrhydedda yr Arglwydd â’th gyfoeth, ac â’r peth pennaf o’th holl ffrwyth: ¹⁰ Felly y llenwir dy ysguboriau â digonoldeb, a’th winwryfoedd a dorrant gan win newydd.

¹¹ Fy mab, na ddirmyga gerydd yr Arglwydd; ac na flina ar ei gosbedigaeth ef; ¹² Canys y neb a fyddo Duw yn ei garu, efe a’i cerydda, megis tad ei fab annwyl ganddo.

¹³ Gwyn ei fyd y dyn a gaffo ddoethineb, a’r dyn a ddygo ddeall allan. ¹⁴ Canys gwell yw ei marsiandïaeth hi na marsiandïaeth o arian, a’i chynnyrch hi sydd well nag aur coeth. ¹⁵ Gwerthfawrocach yw hi na gemau: a’r holl bethau dymunol nid ydynt gyffelyb iddi. ¹⁶ Hir hoedl sydd yn ei llaw ddeau hi; ac yn ei llaw aswy y mae cyfoeth a gogoniant. ¹⁷ Ei ffyrdd hi sydd ffyrdd hyfrydwch, a’i holl lwybrau hi ydynt heddwch. ¹⁸ Pren bywyd yw hi i’r neb a ymaflo ynddi: a gwyn ei fyd a ddalio ei afael ynddi hi. ¹⁹ Yr Arglwydd trwy ddoethineb a seiliodd y ddaear; trwy ddeall y sicrhaodd efe y nefoedd. ²⁰ Trwy ei wybodaeth ef yr holltodd y dyfnderau, ac y defnynna yr wybrennau wlith.

²¹ Fy mab, na ollwng hwynt allan o’th olwg: cadw ddoethineb a phwyll. ²² Yna y byddant yn fywyd i’th enaid, ac yn ras i’th wddf. ²³ Yna y cei rodio dy ffordd yn ddiofal, a’th droed ni thramgwydda. ²⁴ Pan orweddych, nid ofni; ti a orweddi, a’th gwsg fydd felys. ²⁵ Nac ofna rhag braw disymwth, na rhag dinistr yr annuwiol pan ddelo. ²⁶ Canys yr Arglwydd a fydd dy hyder di, ac a geidw dy droed rhag ei ddal.

²⁷ Na atal ddaioni oddi wrth y rhai y perthyn iddynt, pan fyddo ar dy law ei wneuthur. ²⁸ Na ddywed wrth dy gymydog, Cerdda ymaith, a thyred amser arall, ac yfory mi a roddaf; a chennyt beth yn awr. ²⁹ Na feddwl ddrwg yn erbyn dy gymydog, ac yntau yn trigo yn ddiofal yn dy ymyl.

³⁰ Nac ymryson â neb heb achos, os efe ni wnaeth ddrwg i ti.

³¹ Na chenfigenna wrth ŵr traws, ac na ddewis yr un o’i ffyrdd ef. ³² Canys ffiaidd gan yr Arglwydd y cyndyn: ond gyda’r rhai uniawn y mae ei gyfrinach ef.

³³ Melltith yr Arglwydd sydd yn nhŷ yr annuwiol: ond efe a fendithia drigfa y cyfiawn.

³⁴ Diau efe a watwar y gwatwarus: ond ei ras a rydd efe i’r gostyngedig. ³⁵ Y doethion a etifeddant anrhydedd, a gwarth fydd dyrchafiad ffyliaid.

4 Gwrandewch, blant, addysg tad, ac erglywch i ddysgu deall. ² Canys yr ydwyf fi yn rhoddi i chwi addysg dda: na wrthodwch fy nghyfraith. ³ Canys yr oeddwn yn fab i’m tad, yn dyner ac yn annwyl yng ngolwg fy mam. ⁴ Efe a’m dysgai, ac a ddywedai wrthyf, Dalied dy galon fy ngeiriau: cadw fy ngorchmynion, a bydd fyw. ⁵ Cais ddoethineb, cais ddeall: na ad dros gof, ac na ŵyra oddi wrth eiriau fy ngenau. ⁶ Nac ymâd â hi, a hi a’th geidw: câr hi, a hi a’th wared di. ⁷ Pennaf peth yw doethineb: cais ddoethineb; ac â’th holl gyfoeth cais ddeall. ⁸ Dyrchafa di hi, a hithau a’th ddyrchafa di: hi a’th ddwg di i anrhydedd, os cofleidi hi. ⁹ Hi a rydd ychwaneg o ras i’th ben di: ie, hi a rydd i ti goron gogoniant. ¹⁰ Gwrando, fy mab, a derbyn fy ngeiriau; a blynyddoedd dy fywyd a amlheir. ¹¹ Yr ydwyf yn dy ddysgu yn ffordd doethineb; ac yn dy dywys yn llwybrau uniondeb. ¹² Pan rodiech, dy gerddediad ni bydd gyfyng; a phan redech, ni thramgwyddi. ¹³ Ymafael mewn addysg, ac na ollwng hi: cadw hi; canys dy fywyd di yw hi.

¹⁴ Na ddos i lwybr yr annuwiolion, ac na rodia ar hyd ffordd y drygionus. ¹⁵ Gochel hi, na ddos ar hyd‐ddi; cilia oddi wrthi hi, a dos heibio. ¹⁶ Canys ni chysgant nes gwneuthur drwg; a’u cwsg a gollant, nes iddynt gwympo rhyw ddyn. ¹⁷ Canys y maent yn bwyta bara annuwioldeb, ac yn yfed gwin trais. ¹⁸ Ond llwybr y cyfiawn sydd fel y goleuni, yr hwn a lewyrcha fwyfwy hyd ganol dydd. ¹⁹ Eithr ffordd y drygionus sydd fel y tywyllwch: ni wyddant wrth ba beth y tramgwyddant.

²⁰ Fy mab, gwrando ar fy ngeiriau: gogwydda dy glust at fy ymadroddion. ²¹ Na ad iddynt fyned ymaith o’th olwg: cadw hwynt yng nghanol dy galon. ²² Canys bywyd ydynt i’r neb a’u caffont, ac iechyd i’w holl gnawd.

²³ Cadw dy galon yn dra diesgeulus; canys allan ohoni y mae bywyd yn dyfod. ²⁴ Bwrw oddi wrthyt enau taeogaidd, a gwefusau trofaus ymhell oddi wrthyt. ²⁵ Edryched dy lygaid yn uniawn; ac edryched dy amrantau yn uniawn o’th flaen. ²⁶ Ystyria lwybr dy draed: a threfner dy holl ffyrdd yn uniawn. ²⁷ Na thro ar y llaw ddeau nac ar y llaw aswy; symud dy droed oddi wrth ddrygioni.

5 Fy mab, gwrando ar fy noethineb, a gostwng dy glust at fy neall: ² Fel y gellych ystyried pwyll, a’th wefusau gadw gwybodaeth.

³ Canys gwefusau y ddieithr a ddiferant fel y dil mêl, a’i genau sydd lyfnach nag olew: ⁴ Ond ei diwedd hi a fydd chwerw fel y wermod, yn llym fel cleddyf daufiniog. ⁵ Ei thraed hi a ddisgynnant i angau; a’i cherddediad a sang uffern. ⁶ Rhag i ti ystyrio ffordd bywyd, y symud ei chamre hi, heb wybod i ti. ⁷ Yr awr hon gan hynny, O blant, gwrandewch arnaf fi, ac na ymadewch â geiriau fy ngenau. ⁸ Cadw dy ffordd ymhell oddi wrthi hi, ac na nesâ at ddrws ei thŷ hi: ⁹ Rhag i ti roddi dy harddwch i eraill, a’th flynyddoedd i’r creulon: ¹⁰ Rhag llenwi yr estron â’th gyfoeth di, ac i’th lafur fod yn nhŷ y dieithr; ¹¹ Ac o’r diwedd i ti ochain, wedi i’th gnawd a’th gorff gurio, ¹² A dywedyd, Pa fodd y caseais i addysg! pa fodd y dirmygodd fy nghalon gerydd! ¹³ Ac na wrandewais ar lais fy athrawon, ac na ostyngais fy nghlust i’m dysgawdwyr! ¹⁴ Bûm o fewn ychydig at bob drwg, yng nghanol y gynulleidfa a’r dyrfa.

¹⁵ Yf ddwfr o’th bydew dy hun, a ffrydiau allan o’th ffynnon dy hun. ¹⁶ Tardded dy ffynhonnau allan, a’th ffrydiau dwfr yn yr heolydd. ¹⁷ Byddant yn eiddot ti dy hun yn unig, ac nid yn eiddo dieithriaid gyda thi. ¹⁸ Bydded dy ffynnon yn fendigedig: ac ymlawenha gyda gwraig dy ieuenctid. ¹⁹ Bydded fel ewig gariadus, ac fel iyrches hawddgar: gad i’w bronnau hi dy lenwi bob amser, ac ymfodlona yn ei chariad hi yn wastadol. ²⁰ A phaham, fy mab, yr ymddigrifi yn y wraig ddieithr, ac y cofleidi fynwes yr hon nid yw eiddot ti? ²¹ Canys ffyrdd dyn sydd yng ngolwg yr Arglwydd, ac y mae efe yn dal ar ei holl lwybrau ef.

²² Ei anwiredd ei hun a ddeil yr annuwiol, ac efe a ddelir â rhaffau ei bechod ei hun. ²³ Efe a fydd farw o eisiau addysg; a rhag maint ei ffolineb yr â ar gyfeiliorn.

1 Paul, apostol Iesu Grist trwy ewyllys Duw, a’r brawd Timotheus, at eglwys Dduw yr hon sydd yng Nghorinth, gyda’r holl seintiau y rhai sydd yn holl Achaia: ² Gras fyddo i chwi, a thangnefedd, oddi wrth Dduw ein Tad, a’r Arglwydd Iesu Grist. ³ Bendigedig fyddo Duw, a Thad ein Harglwydd ni Iesu Grist, Tad y trugareddau, a Duw pob diddanwch; ⁴ Yr hwn sydd yn ein diddanu ni yn ein holl orthrymder, fel y gallom ninnau ddiddanu’r rhai sydd mewn dim gorthrymder, trwy’r diddanwch â’r hwn y’n diddenir ni ein hunain gan Dduw. ⁵ Oblegid fel y mae dioddefiadau Crist yn amlhau ynom ni; felly trwy Grist y mae ein diddanwch ni hefyd yn amlhau. ⁶ A pha un bynnag ai ein gorthrymu yr ydys, er diddanwch a iachawdwriaeth i chwi y mae, yr hon a weithir trwy ymaros dan yr un dioddefiadau, y rhai yr ydym ninnau yn eu dioddef; ai ein diddanu yr ydys, er diddanwch a iachawdwriaeth i chwi y mae hynny. ⁷ Ac y mae ein gobaith yn sicr amdanoch; gan i ni wybod, mai megis yr ydych yn gyfranogion o’r dioddefiadau, felly y byddwch hefyd o’r diddanwch. ⁸ Canys ni fynnem i chwi fod heb wybod, frodyr, am ein cystudd a ddaeth i ni yn Asia, bwyso arnom yn ddirfawr uwchben ein gallu, hyd onid oeddem yn amau cael byw hefyd. ⁹ Eithr ni a gawsom ynom ein hunain farn angau, fel na byddai i ni ymddiried ynom ein hunain, ond yn Nuw, yr hwn sydd yn cyfodi’r meirw: ¹⁰ Yr hwn a’n gwaredodd ni oddi wrth gyfryw ddirfawr angau, ac sydd yn ein gwaredu; yn yr hwn yr ydym yn gobeithio y gwared ni hefyd rhag llaw: ¹¹ A chwithau hefyd yn cydweithio drosom mewn gweddi, fel, am y rhoddiad a rodded i ni oherwydd llawer, y rhodder diolch gan lawer drosom. ¹² Canys ein gorfoledd ni yw hyn, sef tystiolaeth ein cydwybod, mai mewn symlrwydd, a phurdeb duwiol, nid mewn doethineb cnawdol, ond trwy ras Duw, yr ymddygasom yn y byd, ond yn hytrach tuag atoch chwi. ¹³ Canys nid ydym yn ysgrifennu amgen bethau atoch nag yr ydych yn eu darllen, neu yn eu cydnabod, ac yr wyf yn gobeithio a gydnabyddwch hyd y diwedd hefyd; ¹⁴ Megis y cydnabuoch ni o ran, mai nyni yw eich gorfoledd chwi, fel chwithau yr eiddom ninnau hefyd yn nydd yr Arglwydd Iesu. ¹⁵ Ac yn yr hyder hwn yr oeddwn yn ewyllysio dyfod atoch o’r blaen, fel y caffech ail ras; ¹⁶ A myned heb eich llaw chwi i Facedonia, a dyfod drachefn o Facedonia atoch, a chael fy hebrwng gennych i Jwdea. ¹⁷ Gan hynny, pan oeddwn yn bwriadu hyn, a arferais i ysgafnder? neu y pethau yr wyf yn eu bwriadu, ai yn ôl y cnawd yr wyf yn eu bwriadu, fel y byddai gyda mi, ie, ie, a nage, nage? ¹⁸ Eithr ffyddlon yw Duw, a’n hymadrodd ni wrthych chwi ni bu ie, a nage. ¹⁹ Canys Mab Duw, Iesu Grist, yr hwn a bregethwyd yn eich plith gennym ni, sef gennyf fi, a Silfanus, a Thimotheus, nid ydoedd ie, a nage, eithr ynddo ef ie ydoedd. ²⁰ Oblegid holl addewidion Duw ynddo ef ydynt ie, ac ynddo ef amen, er gogoniant i Dduw trwom ni. ²¹ A’r hwn sydd yn ein cadarnhau ni gyda chwi yng Nghrist, ac a’n heneiniodd ni, yw Duw: ²² Yr hwn hefyd a’n seliodd, ac a roes ernes yr Ysbryd yn ein calonnau. ²³ Ac yr wyf fi yn galw Duw yn dyst ar fy enaid, mai er eich arbed chwi na ddeuthum eto i Gorinth. ²⁴ Nid am ein bod yn arglwyddiaethu ar eich ffydd chwi, ond yr ydym yn gyd-weithwyr i’ch llawenydd: oblegid trwy ffydd yr ydych yn sefyll.