Old/New Testament

38 Yna yr Arglwydd a atebodd Job allan o’r corwynt, ac a ddywedodd, ² Pwy yw hwn sydd yn tywyllu cyngor ag ymadroddion heb wybodaeth. ³ Gwregysa dy lwynau yn awr fel gŵr; a mynega i mi yr hyn a ofynnwyf i ti. ⁴ Pa le yr oeddit ti pan sylfaenais i y ddaear? mynega, os medri ddeall. ⁵ Pwy a osododd ei mesurau hi, os gwyddost? neu pwy a estynnodd linyn arni hi? ⁶ Ar ba beth y sicrhawyd ei sylfeini hi? neu pwy a osododd ei chonglfaen hi, ⁷ Pan gydganodd sêr y bore, ac y gorfoleddodd holl feibion Duw? ⁸ A phwy a gaeodd y môr â dorau, pan ruthrodd efe allan megis pe delai allan o’r groth? ⁹ Pan osodais i y cwmwl yn wisg iddo, a niwl tew yn rhwymyn iddo, ¹⁰ Pan osodais fy ngorchymyn arno, a phan osodais drosolion a dorau, ¹¹ Gan ddywedyd, Hyd yma y deui, ac nid ymhellach; ac yma yr atelir ymchwydd dy donnau di. ¹² A orchmynnaist ti y bore er dy ddyddiau? a ddangosaist ti i’r wawrddydd ei lle, ¹³ I ymaflyd yn eithafoedd y ddaear, fel yr ysgydwer yr annuwiol allan ohoni hi? ¹⁴ Canys hi a ymnewidia fel clai y sêl; a hwy a safant fel dillad. ¹⁵ Ac atelir eu goleuni oddi wrth yr annuwiol: dryllir y braich dyrchafedig. ¹⁶ A ddaethost ti i eigion y môr? ac a rodiaist ti yng nghilfachau y dyfnder? ¹⁷ A agorwyd pyrth marwolaeth i ti? neu a welaist ti byrth cysgod angau? ¹⁸ A ystyriaist ti led y ddaear? mynega, os adwaenost ti hi i gyd. ¹⁹ Pa ffordd yr eir lle y trig goleuni? a pha le y mae lle y tywyllwch, ²⁰ Fel y cymerit ef hyd ei derfyn, ac y medrit y llwybrau i’w dŷ ef? ²¹ A wyddit ti yna y genid tydi? ac y byddai rhifedi dy ddyddiau yn fawr? ²² A aethost ti i drysorau yr eira? neu a welaist ti drysorau y cenllysg, ²³ Y rhai a gedwais i hyd amser cyfyngder, hyd ddydd ymladd a rhyfel? ²⁴ Pa ffordd yr ymranna goleuni, yr hwn a wasgar y dwyreinwynt ar y ddaear? ²⁵ Pwy a rannodd ddyfrlle i’r llifddyfroedd? a ffordd i fellt y taranau, ²⁶ I lawio ar y ddaear lle ni byddo dyn; ar yr anialwch, sydd heb ddyn ynddo? ²⁷ I ddigoni y tir diffaith a gwyllt, ac i beri i gnwd o laswellt dyfu? ²⁸ A oes dad i’r glaw? neu pwy a genhedlodd ddefnynnau y gwlith? ²⁹ O groth pwy y daeth yr iâ allan? a phwy a genhedlodd lwydrew y nefoedd? ³⁰ Y dyfroedd a guddir megis â charreg, ac wyneb y dyfnder a rewodd. ³¹ A rwymi di hyfrydwch Pleiades? neu a ddatodi di rwymau Orion? ³² A ddygi di allan Massaroth yn eu hamser? neu a dywysi di Arcturus a’i feibion? ³³ A adwaenost ti ordeiniadau y nefoedd? a osodi di ei lywodraeth ef ar y ddaear? ³⁴ A ddyrchefi di dy lef ar y cwmwl, fel y gorchuddio helaethrwydd o ddyfroedd dydi? ³⁵ A ddanfoni di fellt allan, fel yr elont, ac y dywedont wrthyt, Wele ni? ³⁶ Pwy a osododd ddoethineb yn yr ymysgaroedd? neu pwy a roddodd ddeall i’r galon? ³⁷ Pwy a gyfrif y cymylau trwy ddoethineb? a phwy a all atal costrelau y nefoedd. ³⁸ Pan droer y llwch yn dom, fel y glyno y priddellau ynghyd? ³⁹ A elli di hela ysglyfaeth i’r llew? neu a elli di lenwi gwanc cenawon y llewod, ⁴⁰ Pan ymgrymant yn eu llochesau, pan eisteddant mewn ffau i gynllwyn? ⁴¹ Pwy a ddarpar i’r gigfran ei bwyd? pan lefo ei chywion ar Dduw, gwibiant o eisiau bwyd.

39 A wyddost ti yr amser i eifr gwylltion y creigiau lydnu? a fedri di wylied yr amser y bwrw yr ewigod loi? ² A gyfrifi di y misoedd a gyflawnant hwy? ac a wyddost ti yr amser y llydnant? ³ Ymgrymant, bwriant eu llydnod, ac ymadawant â’u gofid. ⁴ Eu llydnod a gryfha, cynyddant yn y maes: ânt allan, ac ni ddychwelant atynt hwy. ⁵ Pwy a ollyngodd yr asyn gwyllt yn rhydd? neu pwy a ddatododd rwymau yr asyn gwyllt? ⁶ Yr hwn y gosodais yr anialwch yn dŷ iddo, a’r diffeithwch yn drigfa iddo. ⁷ Efe a chwardd am ben lliaws tref: ni wrendy ar lais y geilwad. ⁸ Cilfachau y mynyddoedd yw ei borfa ef, ac efe a chwilia am bob glaswelltyn. ⁹ A gytuna yr unicorn i’th wasanaethu di? a erys efe wrth dy bresebau di? ¹⁰ A rwymi di unicorn â’i did mewn rhych? a lyfna efe y dolydd ar dy ôl di? ¹¹ A ymddiriedi wrtho, am fod ei gryfder yn fawr? a adewi di dy lafur iddo? ¹² A goeli di ef, y dwg efe dy had di drachefn, ac y casgl efe ef i’th lawr dyrnu di? ¹³ A roddaist ti adenydd hyfryd i’r peunod? neu adenydd a phlu i’r estrys? ¹⁴ Yr hon a ad ei hwyau yn y ddaear, ac a’u cynhesa yn y llwch; ¹⁵ Ac y mae hi yn gollwng dros gof y gallai droed eu dryllio hwynt, neu anifail y maes eu sathru. ¹⁶ Caled yw hi wrth ei chywion, fel pe na byddent eiddi hi: ei gwaith hi sydd ofer, heb ofn; ¹⁷ Oblegid na roddes Duw iddi ddoethineb, ac na chyfrannodd iddi ddeall. ¹⁸ Yr amser yr ymgodo hi yn uchel, hi a ddiystyra y march a’i farchog. ¹⁹ A roddaist ti gryfder i farch? neu a ddysgaist iddo weryru? ²⁰ A ddychryni di ef fel ceiliog rhedyn? dychryn ydyw ardderchowgrwydd ei ffroen ef. ²¹ Ei draed ef a gloddiant yn y dyffryn, ac efe a lawenycha yn ei gryfder: efe a â allan i gyfarfod arfau. ²² Efe a ddiystyra arswyd, ac ni ddychryna efe; ac ni ddychwel yn ei ôl rhag y cleddyf. ²³ Y cawell saethau a drystia yn ei erbyn, y ddisglair waywffon a’r darian. ²⁴ Efe a lwnc y ddaear gan greulondeb a chynddaredd: ac ni chred mai llais yr utgorn yw. ²⁵ Efe a ddywed ymhlith yr utgyrn, Ha, ha; ac a arogla o bell ryfel, twrf tywysogion, a’r bloeddio. ²⁶ Ai trwy dy ddoethineb di yr eheda y gwalch, ac y lleda efe ei adenydd tua’r deau? ²⁷ Ai wrth dy orchymyn di yr ymgyfyd yr eryr, ac y gwna efe ei nyth yn uchel? ²⁸ Y trig efe ac yr erys mewn craig; ac ar ysgithredd y graig, a’r lle cadarn? ²⁹ Oddi yno y chwilia am fwyd; ei lygaid a ganfyddant o bell. ³⁰ Ei gywion hefyd a sugnant waed: a lle y byddo celanedd, yno y bydd efe.

40 Yr Arglwydd hefyd a atebodd Job, ac a ddywedodd, ² Ai dysgeidiaeth yw ymryson â’r Hollalluog? a argyhoeddo Dduw, atebed i hynny.

³ A Job a atebodd yr Arglwydd, ac a ddywedodd, ⁴ Wele, gwael ydwyf; pa beth a atebaf i ti? mi a osodaf fy llaw ar fy ngenau. ⁵ Dywedais unwaith; ond nid atebaf: ie, ddwywaith; ond ni chwanegaf.

⁶ A’r Arglwydd a atebodd Job allan o’r corwynt, ac a ddywedodd, ⁷ Gwregysa yn awr dy lwynau fel gŵr; a myfi a ofynnaf i ti, mynega dithau i mi. ⁸ A wnei di fy marn i yn ofer? a ferni di fi yn anghyfiawn, i’th gyfiawnhau dy hun? ⁹ A oes i ti fraich fel i Dduw? neu a wnei di daranau â’th lais fel yntau? ¹⁰ Ymdrwsia yn awr â mawredd ac â godidowgrwydd, ac ymwisg â gogoniant ac â phrydferthwch. ¹¹ Gwasgar gynddaredd dy ddigofaint; ac edrych ar bob balch, a thafl ef i lawr. ¹² Edrych ar bob balch, a gostwng ef; a mathra yr annuwiol yn eu lle. ¹³ Cuddia hwynt ynghyd yn y pridd, a rhwym eu hwynebau hwynt mewn lle cuddiedig. ¹⁴ Yna hefyd myfi a addefaf i ti, y gall dy ddeheulaw dy achub.

¹⁵ Yn awr wele y behemoth, yr hwn a wneuthum gyda thi; glaswellt a fwyty efe fel ych. ¹⁶ Wele yn awr, ei gryfder ef sydd yn ei lwynau, a’i nerth ym mogel ei fol. ¹⁷ Efe a gyfyd ei gynffon fel cedrwydden: gewynnau ei arennau ef sydd blethedig. ¹⁸ Pibellau pres ydyw ei esgyrn ef: ei esgyrn sydd fel ffyn heyrn. ¹⁹ Pennaf o ffyrdd Duw ydyw efe: yr hwn a’i gwnaeth a all beri i’w gleddyf nesáu ato ef. ²⁰ Y mynyddoedd yn ddiau a ddygant laswellt iddo: ac yno y chwery holl anifeiliaid y maes. ²¹ Efe a orwedd dan goedydd cysgodfawr, mewn lloches o gyrs a siglennydd. ²² Coed cysgodfawr a’i gorchuddiant â’u cysgod: helyg yr afon a’i hamgylchant. ²³ Wele, efe a yf yr afon, ac ni phrysura: efe a obeithiai y tynnai efe’r Iorddonen i’w safn. ²⁴ A ddeil neb ef o flaen ei lygaid? a dylla neb ei drwyn ef â bachau?

16 Yna y daeth efe i Derbe ac i Lystra. Ac wele, yr oedd yno ryw ddisgybl, a’i enw Timotheus, mab i ryw wraig yr hon oedd Iddewes, ac yn credu; a’i dad oedd Roegwr: ² Yr hwn oedd yn cael gair da gan y brodyr oedd yn Lystra, ac yn Iconium. ³ Paul a fynnai i hwn fyned allan gydag ef; ac efe a’i cymerth ac a’i henwaedodd ef, o achos yr Iddewon oedd yn y lleoedd hynny: canys hwy a wyddent bawb mai Groegwr oedd ei dad ef. ⁴ Ac fel yr oeddynt yn ymdaith trwy’r dinasoedd, hwy a roesant arnynt gadw’r gorchmynion a ordeiniesid gan yr apostolion a’r henuriaid y rhai oedd yn Jerwsalem. ⁵ Ac felly yr eglwysi a gadarnhawyd yn y ffydd, ac a gynyddasant mewn rhifedi beunydd. ⁶ Ac wedi iddynt dramwy trwy Phrygia, a gwlad Galatia, a gwarafun iddynt gan yr Ysbryd Glân bregethu’r gair yn Asia; ⁷ Pan ddaethant i Mysia, hwy a geisiasant fyned i Bithynia: ac ni oddefodd Ysbryd yr Iesu iddynt. ⁸ Ac wedi myned heibio i Mysia, hwy a aethant i waered i Droas. ⁹ A gweledigaeth a ymddangosodd i Paul liw nos: Rhyw ŵr o Facedonia a safai, ac a ddeisyfai arno, ac a ddywedai, Tyred drosodd i Facedonia, a chymorth ni. ¹⁰ A phan welodd efe y weledigaeth, yn ebrwydd ni a geisiasom fyned i Facedonia; gan gwbl gredu alw o’r Arglwydd nyni i efengylu iddynt hwy. ¹¹ Am hynny, wedi myned ymaith o Droas, ni a gyrchasom yn union i Samothracia, a thrannoeth i Neapolis; ¹² Ac oddi yno i Philipi, yr hon sydd brifddinas o barth o Facedonia, dinas rydd: ac ni a fuom yn aros yn y ddinas honno ddyddiau rai. ¹³ Ac ar y dydd Saboth ni a aethom allan o’r ddinas i lan afon, lle y byddid arferol o weddïo; ac ni a eisteddasom, ac a lefarasom wrth y gwragedd a ddaethant ynghyd.

¹⁴ A rhyw wraig a’i henw Lydia, un yn gwerthu porffor, o ddinas y Thyatiriaid, yr hon oedd yn addoli Duw, a wrandawodd; yr hon yr agorodd yr Arglwydd ei chalon, i ddal ar y pethau a leferid gan Paul. ¹⁵ Ac wedi ei bedyddio hi a’i theulu, hi a ddymunodd arnom, gan ddywedyd, Os barnasoch fy mod i’n ffyddlon i’r Arglwydd, deuwch i mewn i’m tŷ, ac arhoswch yno. A hi a’n cymhellodd ni.

¹⁶ A digwyddodd, a ni’n myned i weddïo, i ryw lances, yr hon oedd ganddi ysbryd dewiniaeth, gyfarfod â ni; yr hon oedd yn peri llawer o elw i’w meistriaid wrth ddywedyd dewiniaeth. ¹⁷ Hon a ddilynodd Paul a ninnau, ac a lefodd, gan ddywedyd, Y dynion hyn ydynt weision y Duw goruchaf, y rhai sydd yn mynegi i chwi ffordd iachawdwriaeth. ¹⁸ A hyn a wnaeth hi dros ddyddiau lawer. Eithr Paul yn flin ganddo, a drodd, ac a ddywedodd wrth yr ysbryd, Yr ydwyf yn gorchymyn i ti, yn enw Iesu Grist, fyned allan ohoni. Ac efe a aeth allan yr awr honno.

¹⁹ A phan welodd ei meistriaid hi fyned gobaith eu helw hwynt ymaith, hwy a ddaliasant Paul a Silas, ac a’u llusgasant hwy i’r farchnadfa, at y llywodraethwyr; ²⁰ Ac a’u dygasant hwy at y swyddogion, ac a ddywedasant, Y mae’r dynion hyn, y rhai ydynt Iddewon, yn llwyr gythryblio ein dinas ni, ²¹ Ac yn dysgu defodau, y rhai nid ydyw rydd i ni eu derbyn na’u gwneuthur, y rhai ydym Rufeinwyr.