Old/New Testament

32 Ac yr ydoedd anifeiliaid lawer i feibion Reuben, a llawer iawn i feibion Gad: a gwelsant dir Jaser, a thir Gilead; ac wele y lle yn lle da i anifeiliaid. ² A meibion Gad a meibion Reuben a ddaethant, ac a ddywedasant wrth Moses, ac wrth Eleasar yr offeiriad, ac wrth benaduriaid y gynulleidfa, gan ddywedyd, ³ Atoroth, a Dibon, a Jaser, a Nimra, a Hesbon, ac Eleale, a Sebam, a Nebo, a Beon, ⁴ Sef y tir a drawodd yr Arglwydd o flaen cynulleidfa Israel, tir i anifeiliaid yw efe; ac y mae i’th weision anifeiliaid. ⁵ A dywedasant, Os cawsom ffafr yn dy olwg, rhodder y tir hwn i’th weision yn feddiant: na phâr i ni fyned dros yr Iorddonen.

⁶ A dywedodd Moses wrth feibion Gad, ac wrth feibion Reuben, A â eich brodyr i’r rhyfel, ac a eisteddwch chwithau yma? ⁷ A phaham y digalonnwch feibion Israel rhag myned trosodd i’r tir a roddodd yr Arglwydd iddynt? ⁸ Felly y gwnaeth eich tadau, pan anfonais hwynt o Cades‐Barnea i edrych y tir. ⁹ Canys aethant i fyny hyd ddyffryn Escol, a gwelsant y tir; a digalonasant feibion Israel rhag myned i’r tir a roddasai yr Arglwydd iddynt. ¹⁰ Ac enynnodd dicllonedd yr Arglwydd y dydd hwnnw; ac efe a dyngodd, gan ddywedyd, ¹¹ Diau na chaiff yr un o’r dynion a ddaethant i fyny o’r Aifft, o fab ugain mlwydd ac uchod, weled y tir a addewais trwy lw i Abraham, i Isaac, ac i Jacob: am na chyflawnasant wneuthur ar fy ôl i: ¹² Ond Caleb mab Jeffunne y Cenesiad, a Josua mab Nun; canys cyflawnasant wneuthur ar ôl yr Arglwydd. ¹³ Ac enynnodd dicllonedd yr Arglwydd yn erbyn Israel; a gwnaeth iddynt grwydro yn yr anialwch ddeugain mlynedd, nes darfod yr holl oes a wnaethai ddrygioni yng ngolwg yr Arglwydd. ¹⁴ Ac wele, chwi a godasoch yn lle eich tadau, yn gynnyrch dynion pechadurus, i chwanegu ar angerdd llid yr Arglwydd wrth Israel. ¹⁵ Os dychwelwch oddi ar ei ôl ef; yna efe a ad y bobl eto yn yr anialwch, a chwi a ddinistriwch yr holl bobl hyn.

¹⁶ A hwy a ddaethant ato ef, ac a ddywedasant, Corlannau defaid a adeiladwn ni yma i’n hanifeiliaid, a dinasoedd i’n plant. ¹⁷ A ni a ymarfogwn yn fuan o flaen meibion Israel, hyd oni ddygom hwynt i’w lle eu hun; a’n plant a arhosant yn y dinasoedd caerog, rhag trigolion y tir. ¹⁸ Ni ddychwelwn ni i’n tai, nes i feibion Israel berchenogi bob un ei etifeddiaeth. ¹⁹ Hefyd nid etifeddwn ni gyda hwynt o’r tu hwnt i’r Iorddonen, ac oddi yno allan; am ddyfod ein hetifeddiaeth i ni o’r tu yma i’r Iorddonen, tua’r dwyrain.

²⁰ A dywedodd Moses wrthynt, Os gwnewch y peth hyn, os ymarfogwch i’r rhyfel o flaen yr Arglwydd, ²¹ Os â pob un ohonoch dros yr Iorddonen yn arfog o flaen yr Arglwydd, nes iddo yrru ymaith ei elynion o’i flaen, ²² A darostwng y wlad o flaen yr Arglwydd; yna wedi hynny y cewch ddychwelyd ac y byddwch dieuog gerbron yr Arglwydd, a cherbron Israel; a bydd y tir hwn yn etifeddiaeth i chwi o flaen yr Arglwydd. ²³ Ond os chwi ni wna fel hyn; wele, pechu yr ydych yn erbyn yr Arglwydd: a gwybyddwch y goddiwedda eich pechod chwi. ²⁴ Adeiledwch i chwi ddinasoedd i’ch plant, a chorlannau i’ch defaid; a gwnewch yr hyn a ddaeth allan o’ch genau. ²⁵ A llefarodd meibion Gad a meibion Reuben wrth Moses, gan ddywedyd, Dy weision a wnânt megis y mae fy arglwydd yn gorchymyn. ²⁶ Ein plant, ein gwragedd, ein hanifeiliaid a’n holl ysgrubliaid, fyddant yma yn ninasoedd Gilead. ²⁷ A’th weision a ânt drosodd o flaen yr Arglwydd i’r rhyfel, pob un yn arfog i’r filwriaeth, megis y mae fy arglwydd yn llefaru. ²⁸ A gorchmynnodd Moses i Eleasar yr offeiriad, ac i Josua mab Nun, ac i bennau‐cenedl llwythau meibion Israel, o’u plegid hwynt: ²⁹ A dywedodd Moses wrthynt, Os meibion Gad a meibion Reuben a ânt dros yr Iorddonen gyda chwi, pob un yn arfog i’r rhyfel o flaen yr Arglwydd, a darostwng y wlad o’ch blaen; yna rhoddwch iddynt wlad Gilead yn berchenogaeth: ³⁰ Ac onid ânt drosodd gyda chwi yn arfogion, cymerant eu hetifeddiaeth yn eich mysg chwi yng ngwlad Canaan. ³¹ A meibion Gad a meibion Reuben a atebasant, gan ddywedyd, Fel y llefarodd yr Arglwydd wrth dy weision, felly y gwnawn ni. ³² Nyni a awn drosodd i dir Canaan yn arfogion o flaen yr Arglwydd, fel y byddo meddiant ein hetifeddiaeth o’r tu yma i’r Iorddonen gennym ni. ³³ A rhoddodd Moses iddynt, sef i feibion Gad, ac i feibion Reuben, ac i hanner llwyth Manasse mab Joseff, frenhiniaeth Sehon brenin yr Amoriaid, a brenhiniaeth Og brenin Basan, y wlad a’i dinasoedd ar hyd y terfynau, sef dinasoedd y wlad oddi amgylch.

³⁴ A meibion Gad a adeiladasant Dibon, ac Ataroth, ac Aroer, ³⁵ Ac Atroth, Soffan, a Jaaser, a Jogbea, ³⁶ A Beth‐nimra, a Beth‐haran,dinasoedd caerog; a chorlannau defaid. ³⁷ A meibion Reuben a adeiladasant Hesbon, Eleale, a Chiriathaim; ³⁸ Nebo hefyd, a Baal‐meon, (wedi troi eu henwau,) a Sibma: ac a enwasant enwau ar y dinasoedd a adeiladasant. ³⁹ A meibion Machir mab Manasse a aethant i Gilead, ac a’i henillasant hi, ac a yrasant ymaith yr Amoriaid oedd ynddi. ⁴⁰ A rhoddodd Moses Gilead i Machir mab Manasse; ac efe a drigodd ynddi. ⁴¹ Ac aeth Jair mab Manasse, ac a enillodd eu pentrefydd hwynt, ac a’u galwodd hwynt Hafoth‐Jair. ⁴² Ac aeth Noba, ac a enillodd Cenath a’i phentrefydd, ac a’i galwodd ar ei enw ei hun, Noba.

33 Dyma deithiau meibion Israel, y rhai a ddaethant allan o dir yr Aifft, yn eu lluoedd, dan law Moses ac Aaron. ² A Moses a ysgrifennodd eu mynediad hwynt allan yn ôl eu teithiau, wrth orchymyn yr Arglwydd: a dyma eu teithiau hwynt yn eu mynediad allan. ³ A hwy a gychwynasant o Rameses yn y mis cyntaf, ar y pymthegfed dydd o’r mis cyntaf: trannoeth wedi’r Pasg yr aeth meibion Israel allan â llaw uchel yng ngolwg yr Eifftiaid oll. ⁴ (A’r Eifftiaid oedd yn claddu pob cyntaf‐anedig, y rhai a laddasai yr Arglwydd yn eu mysg; a gwnaethai yr Arglwydd farn yn erbyn eu duwiau hwynt hefyd.) ⁵ A meibion Israel a gychwynasant o Rameses, ac a wersyllasant yn Succoth. ⁶ A chychwynasant o Succoth, a gwersyllasant yn Etham, yr hon sydd yng nghwr yr anialwch. ⁷ A chychwynasant o Etham, a throesant drachefn i Pi‐hahiroth, yr hon sydd o flaen Baal‐Seffon; ac a wersyllasant o flaen Migdol. ⁸ A chychwynasant o Pi‐hahiroth, ac a aethant trwy ganol y môr i’r anialwch; a cherddasant daith tri diwrnod yn anialwch Etham, a gwersyllasant ym Mara. ⁹ A chychwynasant o Mara, a daethant i Elim; ac yn Elim yr ydoedd deuddeg o ffynhonnau dwfr, a deg a thrigain o balmwydd; a gwersyllasant yno. ¹⁰ A chychwynasant o Elim, a gwersyllasant wrth y môr coch. ¹¹ A chychwynasant oddi wrth y môr coch, a gwersyllasant yn anialwch Sin. ¹² Ac o anialwch Sin y cychwynasant, ac y gwersyllasant yn Doffca. ¹³ A chychwynasant o Doffca, a gwersyllasant yn Alus. ¹⁴ A chychwynasant o Alus, a gwersyllasant yn Reffidim, lle nid oedd dwfr i’r bobl i’w yfed. ¹⁵ A chychwynasant o Reffidim, a gwersyllasant yn anialwch Sinai. ¹⁶ A chychwynasant o anialwch Sinai, a gwersyllasant yn Cibroth‐Hattaafa. ¹⁷ A chychwynasant o Cibroth‐Hattaafa, a gwersyllasant yn Haseroth. ¹⁸ A chychwynasant o Haseroth, a gwersyllasant yn Rithma. ¹⁹ A chychwynasant o Rithma, a gwersyllasant yn Rimmon‐Pares. ²⁰ A chychwynasant o Rimmon‐Pares, a gwersyllasant yn Libna. ²¹ A chychwynasant o Libna, a gwersyllasant yn Rissa. ²² A chychwynasant o Rissa, a gwersyllasant yn Cehelatha. ²³ A chychwynasant o Cehelatha, a gwersyllasant ym mynydd Saffer. ²⁴ A chychwynasant o fynydd Saffer, a gwersyllasant yn Harada. ²⁵ A chychwynasant o Harada, a gwersyllasant ym Maceloth. ²⁶ A chychwynasant o Maceloth a gwersyllasant yn Tahath. ²⁷ A chychwynasant o Tahath, a gwersyllasant yn Tara. ²⁸ A chychwynasant o Tara, a gwersyllasant ym Mithca. ²⁹ A chychwynasant o Mithca, a gwersyllasant yn Hasmona. ³⁰ A chychwynasant o Hasmona, a gwersyllasant ym Moseroth. ³¹ A chychwynasant o Moseroth, a gwersyllasant yn Bene‐Jaacan. ³² A chychwynasant o Bene‐Jaacan, a gwersyllasant yn Hor‐hagidgad. ³³ A chychwynasant o Hor‐hagidgad, a gwersyllasant yn Jotbatha. ³⁴ A chychwynasant o Jotbatha, a gwersyllasant yn Ebrona. ³⁵ A chychwynasant o Ebrona, a gwersyllasant yn Esion‐Gaber. ³⁶ A chychwynasant o Esion‐Gaber, a gwersyllasant yn anialwch Sin; hwnnw yw Cades. ³⁷ A chychwynasant o Cades, a gwersyllasant ym mynydd Hor, yng nghwr tir Edom. ³⁸ Ac Aaron yr offeiriad a aeth i fyny i fynydd Hor, wrth orchymyn yr Arglwydd; ac a fu farw yno, yn y ddeugeinfed flwyddyn wedi dyfod meibion Israel allan o dir yr Aifft, yn y pumed mis, ar y dydd cyntaf o’r mis. ³⁹ Ac Aaron oedd fab tair blwydd ar hugain a chant pan fu farw ym mynydd Hor. ⁴⁰ A’r brenin Arad, y Canaanead, yr hwn oedd yn trigo yn y deau yn nhir Canaan, a glybu am ddyfodiad meibion Israel. ⁴¹ A chychwynasant o fynydd Hor, a gwersyllasant yn Salmona. ⁴² A chychwynasant o Salmona, a gwersyllasant yn Punon, ⁴³ A chychwynasant o Punon, a gwersyllasant yn Oboth. ⁴⁴ A chychwynasant o Oboth, a gwersyllasant yn Ije‐Abarim, ar derfyn Moab. ⁴⁵ A chychwynasant o Ije‐Abarim, a gwersyllasant yn Dibon‐Gad. ⁴⁶ A chychwynasant o Dibon‐Gad, a gwersyllasant yn Almon‐Diblathaim. ⁴⁷ A chychwynasant o Almon‐Diblathaim, a gwersyllasant ym mynyddoedd Abarim, o flaen Nebo. ⁴⁸ A chychwynasant o fynyddoedd Abarim, a gwersyllasant yn rhosydd Moab, wrth yr Iorddonen, ar gyfer Jericho. ⁴⁹ A gwersyllasant wrth yr Iorddonen, o Beth‐Jesimoth hyd wastadedd Sittim, yn rhosydd Moab.

⁵⁰ A llefarodd yr Arglwydd wrth Moses, yn rhosydd Moab, wrth yr Iorddonen, ar gyfer Jericho, gan ddywedyd, ⁵¹ Llefara wrth feibion Israel, a dywed wrthynt, Gan eich bod chwi yn myned dros yr Iorddonen, i dir Canaan; ⁵² Gyrrwch ymaith holl drigolion y tir o’ch blaen, a dinistriwch eu holl luniau hwynt; dinistriwch hefyd eu holl ddelwau tawdd, a difwynwch hefyd eu holl uchelfeydd hwynt. ⁵³ A goresgynnwch y tir, a thrigwch ynddo: canys rhoddais y tir i chwi i’w berchenogi. ⁵⁴ Rhennwch hefyd y tir yn etifeddiaeth rhwng eich teuluoedd wrth goelbren; i’r aml chwanegwch ei etifeddiaeth, ac i’r anaml prinhewch ei etifeddiaeth: bydded eiddo pob un y man lle yr êl y coelbren allan iddo; yn ôl llwythau eich tadau yr etifeddwch. ⁵⁵ Ac oni yrrwch ymaith breswylwyr y tir o’ch blaen; yna y bydd y rhai a weddillwch ohonynt yn gethri yn eich llygaid, ac yn ddrain yn eich ystlysau, a blinant chwi yn y tir y trigwch ynddo. ⁵⁶ A bydd, megis yr amcenais wneuthur iddynt hwy, y gwnaf i chwi.

34 A llefarodd yr Arglwydd wrth Moses, gan ddywedyd, ² Gorchymyn i feibion Israel, a dywed wrthynt, Pan ddeloch chwi i dir Canaan, (dyma’r tir a syrth i chwi yn etifeddiaeth, sef gwlad Canaan a’i therfynau,) ³ A’ch tu deau fydd o anialwch Sin, gerllaw Edom: a therfyn y deau fydd i chwi o gwr y môr heli tua’r dwyrain. ⁴ A’ch terfyn a amgylchyna o’r deau i riw Acrabbim, ac a â trosodd i Sin; a’i fynediad allan fydd o’r deau i Cades‐Barnea, ac a â allan i Hasar‐Adar, a throsodd i Asmon: ⁵ A’r terfyn a amgylchyna o Asmon i afon yr Aifft; a’i fynediad ef allan a fydd tua’r gorllewin. ⁶ A therfyn y gorllewin fydd y môr mawr i chwi; sef y terfyn hwn fydd i chwi yn derfyn gorllewin. ⁷ A hwn fydd terfyn y gogledd i chwi: o’r môr mawr y tueddwch i fynydd Hor. ⁸ O fynydd Hor y tueddwch nes dyfod i Hamath; a mynediaid y terfyn fydd i Sedad.

⁹ A’r terfyn a â allan tua Siffron; a’i ddiwedd ef fydd yn Hasar‐Enan: hwn fydd terfyn y gogledd i chwi. ¹⁰ A therfynwch i chwi yn derfyn y dwyrain o Hasar‐Enan i Seffam. ¹¹ Ac aed y terfyn i waered o Seffam i Ribla, ar du dwyrain Ain; a disgynned y terfyn, ac aed hyd ystlys môr Cinereth tua’r dwyrain. ¹² A’r terfyn a â i waered tua’r Iorddonen; a’i ddiwedd fydd y môr heli. Dyma’r tir fydd i chwi a’i derfynau oddi amgylch. ¹³ A gorchmynnodd Moses i feibion Israel, gan ddywedyd, Dyma’r tir a rennwch yn etifeddiaethau wrth goelbren, yr hwn a orchmynnodd yr Arglwydd ei roddi i’r naw llwyth, ac i’r hanner llwyth. ¹⁴ Canys cymerasai llwyth meibion Reuben yn ôl tŷ eu tadau, a llwyth meibion Gad yn ôl tŷ eu tadau, a hanner llwyth meibion Gad yn ôl tŷ eu tadau, a hanner llwyth Manasse, cymerasant, meddaf, eu hetifeddiaeth. ¹⁵ Dau lwyth a hanner llwyth a gymerasant eu hetifeddiaeth o’r tu yma i’r Iorddonen, yn agos i Jericho, tua’r dwyrain a chodiad haul.

¹⁶ Llefarodd yr Arglwydd hefyd wrth Moses, gan ddywedyd, ¹⁷ Dyma enwau y gwŷr a rannant y tir yn etifeddiaethau i chwi: Eleasar yr offeiriad, a Josua mab Nun. ¹⁸ Ac un pennaeth o bob llwyth a gymerwch, i rannu y tir yn etifeddiaethau. ¹⁹ Ac fel dyma enwau y gwŷr: o lwyth Jwda, Caleb mab Jeffunne. ²⁰ Ac o lwyth meibion Simeon, Semuel mab Ammihud. ²¹ O lwyth Benjamin, Elidad mab Cislon. ²² A Bucci mab Jogli, yn bennaeth o lwyth meibion Dan. ²³ O feibion Joseff, Haniel mab Effod, yn bennaeth dros lwyth meibion Manasse. ²⁴ Cemuel hefyd mab Sifftan, yn bennaeth dros lwyth meibion Effraim. ²⁵ Ac Elisaffan mab Pharnach, yn bennaeth dros lwyth meibion Sabulon. ²⁶ Paltiel hefyd mab Assan, yn bennaeth dros lwyth meibion Issachar. ²⁷ Ac Ahihud mab Salomi, yn bennaeth dros lwyth meibion Aser. ²⁸ Ac yn bennaeth dros lwyth meibion Nafftali, Pedahel mab Ammihud. ²⁹ Dyma y rhai a orchmynnodd yr Arglwydd iddynt rannu etifeddiaethau i feibion Israel, yn nhir Canaan.

³⁰ Ac wedi ymadael oddi yno, hwy a ymdeithiasant trwy Galilea: ac ni fynnai efe wybod o neb. ³¹ Canys yr oedd efe yn dysgu ei ddisgyblion, ac yn dywedyd wrthynt, Y traddodid Mab y dyn i ddwylo dynion, ac y lladdent ef; ac wedi ei ladd, yr atgyfodai y trydydd dydd. ³² Ond nid oeddynt hwy yn deall yr ymadrodd, ac ofni yr oeddynt ofyn iddo.

³³ Ac efe a ddaeth i Gapernaum: a phan oedd efe yn y tŷ, efe a ofynnodd iddynt, Beth yr oeddech yn ymddadlau yn eich plith eich hunain ar y ffordd? ³⁴ Ond hwy a dawsant â sôn: canys ymddadleuasent â’i gilydd ar y ffordd, pwy a fyddai fwyaf. ³⁵ Ac efe a eisteddodd, ac a alwodd y deuddeg, ac a ddywedodd wrthynt, Os myn neb fod yn gyntaf, efe a fydd olaf o’r cwbl, a gweinidog i bawb. ³⁶ Ac efe a gymerth fachgennyn, ac a’i gosododd ef yn eu canol hwynt: ac wedi iddo ei gymryd ef yn ei freichiau, efe a ddywedodd wrthynt, ³⁷ Pwy bynnag a dderbynio un o’r cyfryw fechgyn yn fy enw i, sydd yn fy nerbyn i: a phwy bynnag a’m derbyn i, nid myfi y mae yn ei dderbyn, ond yr hwn a’m danfonodd i.

³⁸ Ac Ioan a’i hatebodd ef, gan ddywedyd, Athro, ni a welsom un yn bwrw allan gythreuliaid yn dy enw di, yr hwn nid yw yn ein dilyn ni; ac ni a waharddasom iddo, am nad yw yn ein dilyn ni. ³⁹ A’r Iesu a ddywedodd, Na waherddwch iddo; canys nid oes neb a wna wyrthiau yn fy enw i, ac a all yn y fan roi drygair i mi. ⁴⁰ Canys y neb nid yw i’n herbyn, o’n tu ni y mae. ⁴¹ Canys pwy bynnag a roddo i chwi i’w yfed gwpanaid o ddwfr yn fy enw i, am eich bod yn perthyn i Grist, yn wir meddaf i chwi, Ni chyll efe ei obrwy. ⁴² A phwy bynnag a rwystro un o’r rhai bychain hyn sydd yn credu ynof fi, gwell oedd iddo osod maen melin o amgylch ei wddf, a’i daflu i’r môr. ⁴³ Ac os dy law a’th rwystra, tor hi ymaith: gwell yw i ti fyned i mewn i’r bywyd yn anafus, nag â dwy law gennyt fyned i uffern, i’r tân anniffoddadwy: ⁴⁴ Lle nid yw eu pryf hwynt yn marw, na’r tân yn diffodd. ⁴⁵ Ac os dy droed a’th rwystra, tor ef ymaith: gwell yw i ti fyned i mewn i’r bywyd yn gloff, nag â dau droed gennyt dy daflu i uffern, i’r tân anniffoddadwy: ⁴⁶ Lle nid yw eu pryf hwynt yn marw, na’r tân yn diffodd. ⁴⁷ Ac os dy lygad a’th rwystra, bwrw ef ymaith: gwell yw i ti fyned i mewn i deyrnas Dduw yn unllygeidiog, nag â dau lygad gennyt dy daflu i dân uffern: ⁴⁸ Lle nid yw eu pryf hwynt yn marw, na’r tân yn diffodd. ⁴⁹ Canys pob un a helltir â thân, a phob aberth a helltir â halen. ⁵⁰ Da yw’r halen: ond os bydd yr halen yn ddi‐hallt, â pha beth yr helltwch ef? Bid gennych halen ynoch eich hunain, a byddwch heddychlon â’ch gilydd.