Chronological

10 Diarhebion Solomon. Mab doeth a wna dad llawen, a mab ffôl a dristâ ei fam. ² Ni thycia trysorau drygioni: ond cyfiawnder a wared rhag angau. ³ Ni edy yr Arglwydd i enaid y cyfiawn newynu: ond efe a chwâl ymaith gyfoeth y drygionus. ⁴ Y neb a weithio â llaw dwyllodrus, fydd dlawd: ond llaw y diwyd a gyfoethoga. ⁵ Mab synhwyrol yw yr hwn a gasgl amser haf: ond mab gwaradwyddus yw yr hwn a gwsg amser cynhaeaf. ⁶ Bendithion fydd ar ben y cyfiawn: ond trawsedd a gae ar enau y drygionus. ⁷ Coffadwriaeth y cyfiawn sydd fendigedig: ond enw y drygionus a bydra. ⁸ Y galon ddoeth a dderbyn orchmynion: ond y ffôl ei wefusau a gwymp. ⁹ Y neb a rodio yn uniawn, a rodia yn ddiogel: ond y neb a gam‐dry ei ffyrdd, a fydd hynod. ¹⁰ Y neb a amneidio â’i lygaid, a bair flinder: a’r ffôl ei wefusau a gwymp. ¹¹ Ffynnon bywyd yw genau y cyfiawn: ond trawsedd a gae ar enau y drygionus. ¹² Casineb a gyfyd gynhennau: ond cariad a guddia bob camwedd. ¹³ Yng ngwefusau y synhwyrol y ceir doethineb: ond gwialen a weddai i gefn yr angall. ¹⁴ Y doethion a ystoriant wybodaeth: ond dinistr sydd gyfagos i enau y ffôl. ¹⁵ Cyfoeth y cyfoethog yw dinas ei gadernid ef: ond dinistr y tlodion yw eu tlodi. ¹⁶ Gwaith y cyfiawn a dynn at fywyd: ond ffrwyth y drygionus tuag at bechod. ¹⁷ Ar y ffordd i fywyd y mae y neb a gadwo addysg: ond y neb a wrthodo gerydd, sydd yn cyfeiliorni. ¹⁸ A guddio gas â gwefusau celwyddog, a’r neb a ddywed enllib, sydd ffôl. ¹⁹ Yn amlder geiriau ni bydd pall ar bechod: ond y neb a atalio ei wefusau sydd synhwyrol. ²⁰ Tafod y cyfiawn sydd fel arian detholedig: calon y drygionus ni thâl ond ychydig. ²¹ Gwefusau y cyfiawn a borthant lawer: ond y ffyliaid, o ddiffyg synnwyr, a fyddant feirw. ²² Bendith yr Arglwydd a gyfoethoga; ac ni ddwg flinder gyda hi. ²³ Hyfryd gan ffôl wneuthur drwg: a chan ŵr synhwyrol y mae doethineb. ²⁴ Y peth a ofno y drygionus, a ddaw iddo: ond y peth a ddeisyfo y rhai cyfiawn, Duw a’i rhydd. ²⁵ Fel y mae y corwynt yn myned heibio, felly ni bydd y drygionus mwy: ond y cyfiawn sydd sylfaen a bery byth. ²⁶ Megis finegr i’r dannedd, a mwg i’r llygaid, felly y bydd y diog i’r neb a’i gyrrant. ²⁷ Ofn yr Arglwydd a estyn ddyddiau: ond blynyddoedd y drygionus a fyrheir. ²⁸ Gobaith y cyfiawn fydd llawenydd: ond gobaith y drygionus a dderfydd amdano. ²⁹ Ffordd yr Arglwydd sydd gadernid i’r perffaith: ond dinistr fydd i’r rhai a wnânt anwiredd. ³⁰ Y cyfiawn nid ysgog byth: ond y drygionus ni phreswyliant y ddaear. ³¹ Genau y cyfiawn a ddwg allan ddoethineb: a’r tafod cyndyn a dorrir ymaith. ³² Gwefusau y cyfiawn a wyddant beth sydd gymeradwy; ond genau y drygionus a lefara drawsedd.

11 Cloriannau anghywir sydd ffiaidd gan yr Arglwydd: ond carreg uniawn sydd fodlon ganddo ef. ² Pan ddêl balchder, fe ddaw gwarth: ond gyda’r gostyngedig y mae doethineb. ³ Perffeithrwydd yr uniawn a’u tywys hwynt: ond trawsedd yr anffyddloniaid a’u difetha hwynt. ⁴ Ni thycia cyfoeth yn nydd digofaint: ond cyfiawnder a wared rhag angau. ⁵ Cyfiawnder y perffaith a’i hyfforddia ef: ond o achos ei ddrygioni y syrth y drygionus. ⁶ Cyfiawnder y cyfiawn a’u gwared hwynt: ond troseddwyr a ddelir yn eu drygioni. ⁷ Pan fyddo marw dyn drygionus, fe a ddarfu am ei obaith ef: a gobaith y traws a gyfrgollir. ⁸ Y cyfiawn a waredir o gyfyngder, a’r drygionus a ddaw yn ei le ef. ⁹ Rhagrithiwr â’i enau a lygra ei gymydog: ond y cyfiawn a waredir trwy wybodaeth. ¹⁰ Yr holl ddinas a ymlawenha oherwydd llwyddiant y cyfiawn: a phan gyfrgoller y drygionus, y bydd gorfoledd. ¹¹ Trwy fendith y cyfiawn y dyrchefir y ddinas: ond trwy enau y drygionus y dinistrir hi. ¹² Y neb sydd ddisynnwyr a ddiystyra ei gymydog; ond y synhwyrol a dau â sôn. ¹³ Yr hwn a rodia yn athrodwr, a ddatguddia gyfrinach: ond y ffyddlon ei galon a gela y peth. ¹⁴ Lle ni byddo cyngor, y bobl a syrthiant: ond lle y byddo llawer o gynghorwyr, y bydd diogelwch. ¹⁵ Blinder mawr a gaiff y neb a fachnïo dros ddieithrddyn: ond y neb a gasao fachnïaeth, fydd ddiogel. ¹⁶ Gwraig rasol a gaiff anrhydedd; a’r galluog a gânt gyfoeth. ¹⁷ Gŵr trugarog sydd dda wrth ei enaid ei hun: ond y creulon a flina ei gnawd ei hun. ¹⁸ Y drygionus a wna waith twyllodrus: ond i’r neb a heuo gyfiawnder, y bydd gwobr sicr. ¹⁹ Fel yr arwain cyfiawnder i fywyd: felly dilyn drygioni a dywys i angau. ²⁰ Ffiaidd gan yr Arglwydd y neb sydd gyndyn eu calonnau: eithr hoff ganddo ef y rhai sydd berffaith yn eu ffyrdd. ²¹ Er maint fyddo cymorth, y drygionus ni bydd ddieuog: ond had y cyfiawn a waredir. ²² Fel modrwy aur yn nhrwyn hwch, yw benyw lân heb synnwyr. ²³ Deisyfiad y cyfiawn sydd ar ddaioni yn unig: ond gobaith y drygionus sydd ddicter. ²⁴ Rhyw un a wasgar ei dda, ac efe a chwanegir iddo: a rhyw un arall a arbed mwy nag a weddai, ac a syrth i dlodi. ²⁵ Yr enaid hael a fraseir: a’r neb a ddyfrhao, a ddyfrheir yntau hefyd. ²⁶ Y neb a atalio ei ŷd, y bobl a’i melltithia: ond bendith a fydd ar ben y neb a’i gwertho. ²⁷ Y neb a ddyfal geisio ddaioni, a ennill ewyllys da: ond y neb a geisio ddrwg, iddo ei hun y daw. ²⁸ Y neb a roddo ei oglyd ar ei gyfoeth, a syrth: ond y cyfiawn a flodeuant megis cangen. ²⁹ Y neb a flino ei dŷ ei hun, a berchenoga y gwynt: a’r ffôl a fydd gwas i’r synhwyrol ei galon. ³⁰ Ffrwyth y cyfiawn sydd megis pren y bywyd: a’r neb a enillo eneidiau, sydd ddoeth. ³¹ Wele, telir i’r cyfiawn ar y ddaear: pa faint mwy i’r drygionus a’r pechadur?

12 Yneb a garo addysg, a gâr wybodaeth: ond y neb a gasao gerydd, anifeilaidd yw. ² Gŵr da a gaiff ffafr gan yr Arglwydd: ond gŵr o ddichellion drwg a ddamnia efe. ³ Ni sicrheir dyn trwy ddrygioni: ond gwraidd y cyfiawn nid ysgoga. ⁴ Gwraig rymus sydd goron i’w gŵr: ond y waradwyddus sydd megis pydrni yn ei esgyrn ef. ⁵ Meddyliau y cyfiawn sydd uniawn: a chynghorion y drygionus sydd dwyllodrus. ⁶ Geiriau y drygionus yw cynllwyn am waed: ond genau yr uniawn a’u gwared hwynt. ⁷ Difethir y drygionus, fel na byddont hwy: ond tŷ y cyfiawn a saif. ⁸ Yn ôl ei ddeall y canmolir gŵr: ond gŵr cyndyn ei galon a ddiystyrir. ⁹ Gwell yw yr hwn a’i cydnabyddo ei hun yn wael, ac sydd was iddo ei hun, na’r hwn a’i hanrhydeddo ei hun, ac sydd arno eisiau bara. ¹⁰ Y cyfiawn a fydd ofalus am fywyd ei anifail: ond tosturi y drygionus sydd greulon. ¹¹ Y neb a lafurio ei dir, a ddigonir o fara: ond y neb a ganlyno oferwyr, disynnwyr yw. ¹² Y drygionus sydd yn deisyf rhwyd y drygionus: ond gwreiddyn y cyfiawn a rydd ffrwyth. ¹³ Trwy drosedd ei wefusau y meglir y drygionus: ond y cyfiawn a ddaw allan o gyfyngder. ¹⁴ Trwy ffrwyth ei enau y digonir gŵr â daioni; a thaledigaeth dwylo dyn a delir iddo. ¹⁵ Ffordd yr ynfyd sydd uniawn yn ei olwg ei hun; ond y neb a wrandawo ar gyngor sydd gall. ¹⁶ Mewn un dydd y gwybyddir dicter yr ynfyd: ond y call a guddia gywilydd. ¹⁷ Y neb a ddywedo y gwir, a ddengys gyfiawnder; ond gau dyst a draetha dwyll. ¹⁸ Rhyw ddyn a ddywed eiriau fel brath cleddyf: ond tafod y doethion sydd feddyginiaeth. ¹⁹ Gwefus gwirionedd a saif byth: ond tafod celwyddog ni saif funud awr. ²⁰ Dichell sydd yng nghalon y rhai a ddychmygant ddrwg: ond i gynghorwyr heddwch y bydd llawenydd. ²¹ Ni ddigwydd i’r cyfiawn ddim blinder; ond y drygionus a lenwir â drwg. ²² Ffiaidd gan yr Arglwydd wefusau celwyddog: ond y rhai a wnânt yn ffyddlon, a ryngant fodd iddo ef. ²³ Gŵr pwyllog a gela wybodaeth: ond calon ffyliaid a gyhoedda ffolineb. ²⁴ Llaw y diesgeulus a deyrnasa: a llaw y twyllodrus a fydd dan deyrnged. ²⁵ Gofid yng nghalon gŵr a bair iddi grymu: ond gair da a’i llawenha hi. ²⁶ Y cyfiawn a ragora ar ei gymydog: ond ffordd y rhai drygionus a’u twylla hwynt. ²⁷ Ni rostia y twyllodrus ei helwriaeth: ond golud y dyn diesgeulus sydd werthfawr. ²⁸ Yn ffordd cyfiawnder y mae bywyd; ac yn ei llwybrau hi nid oes marwolaeth.