Chronological

Yet issomchacan̈ isnabal anma bey con̈ob Tesalónica

17  Yin̈ isbel naj Pablo yeb naj Silas tuˈ ecˈ ebnaj bey con̈ob Anfípolis, yeb bey con̈ob Apolonia. Lahwi tuˈ xin yapni ebnaj yul con̈ob Tesalónica bay ay huneˈ iscapilla ebnaj Israel. ² Yocto naj Pablo yul capilla tuˈ hacaˈticˈa chu naj yul hunun con̈ob. Yulbal oxeb semana yin̈ hunun tzˈayic xewilal cuywa naj yin̈ ebnaj tuˈ. ³ Yalnicano naj Pablo yin̈ caw haban ta aycanayo yul Yum Comam Dios ta caw yilal yecˈyaˈ yanma Cocolomal, yeb yilal iscami cat yitzitzbican̈. Yalnipaxo naj hacaˈ tiˈ:

―Huneˈ mac lan̈an walnihan teyet tiˈ, haˈ Comam Jesús, haˈ ton Comam Cristo Cocolomal, ẍi naj Pablo tet anma ayicto bey tuˈ.

⁴ Ay huntekˈan ebnaj Israel yayto yul yanma yin̈ tzet yal naj Pablo, yoccano ebnaj yetbiho naj Pablo yeb naj Silas. Caw txˈiˈalpaxo ebnaj griego ayxaco yanma yin̈ Comam Dios yaco isba yul iskˈab Comam Jesucristo yu tzet yal naj Pablo, yebpaxo xin huntekˈan ebix ix caw ay yelapno ye yul issat anma yul con̈ob tuˈ yaco isba yul iskˈab Comam.

⁵ Yaj wal hunmajanxa ebnaj Israel mach yayto yul yanma yin̈ tzet chal naj Pablo, caw tit ishowal ebnaj yuto caw txˈiˈal anma yaco isba yin̈ tzet yal naj Pablo tuˈ. Iscutxbanico ebnaj huntekˈan ebnaj caw isa, ton̈e chiˈecˈ yul calle, caw mach‑ticˈa‑iswalil. Haˈ ebnaj tuˈ xin oc akˈocˈule tet ebnaj yul con̈ob tuˈ yun̈e yah wejna ebnaj sunil. Yipicto ebnaj yul yatut huneˈ naj chiyij Jasón yu chisna ebnaj tato haˈ tuˈ ay naj Pablo yeb naj Silas, yuto caw choche ebnaj istzabayo ebnaj cawan̈ tuˈ cat yalaxico ebnaj yul iskˈab con̈ob.

⁶ Yu mach ilcha ebnaj yul huneˈ n̈a tuˈ, yuxin haxa juẍta Jasón yeb haywan̈xa ebnaj juẍtaj ishatxto ebnaj tet ebnaj yahaw con̈ob. Yalni ebnaj yin̈ caw ip hacaˈ tiˈ:

―Naj Pablo yeb naj Silas tuˈ, caw sunil anma yul sat yiban̈kˈinal tiˈ chisomchacan̈ isnabal yu ebnaj, wal tinan̈ xin xahulpaxo ebnaj coxol. ⁷ Haˈ xin naj Jasón tiˈ, chichahni ebnaj yul yatut, ebnaj tuˈ caw mach chisyije ebnaj isley naj jahaw ay Roma. Chalpaxo ebnaj ta ay huneˈxa naj rey, chiyij Jesús, ẍi ebnaj Israel tet ebnaj yahaw con̈ob tuˈ.

⁸ Yet yaben sunil anma yeb ebnaj yahaw con̈ob tzet yal ebnaj tuˈ, caw tit ishowal ebnaj, issomchacan̈ isnabal ebnaj. ⁹ Wal ebnaj yahaw con̈ob tuˈ, iskˈan ebnaj melyu oc selelo ebnaj isbejtzolaxilo ebnaj.

To naj Pablo yeb naj Silas yul con̈ob Berea

¹⁰ Haxa yet akˈbalil xin, ischejlaxto naj Pablo yeb naj Silas yul con̈ob Berea yin̈ an̈e yu ebnaj juẍtaj. Yet yapni ebnaj bey tuˈ, yoc ebnaj yul iscapilla ebnaj Israel. ¹¹ Ecˈna caw cˈulto isnabal anma Israel ay bey con̈ob Berea tuˈ sata anma Israel ay bey con̈ob Tesalónica. Caw yaco ebnaj yin̈ iscˈul yaben Istzotiˈ Comam Dios yal ebnaj cawan̈ tuˈ. Caw xin hunun tzˈayic iscuyni ebnaj Istzotiˈ Comam yun̈e yilni ebnaj ta caw yel tzet chal naj Pablo tuˈ. ¹² Yuxin, caw txˈiˈal anma Israel yaco isba yul iskˈab Comam Jesucristo, yeb txˈiˈalpaxo ebnaj griego yeb ebix griego caw nime ix yul sat con̈ob tuˈ yaco isba yul iskˈab Comam.

¹³ Yet yaben ebnaj Israel ay bey Tesalónica tato lan̈an yalni naj Pablo Istzotiˈ Comam Dios bey con̈ob Berea, yapni ebnaj akˈocˈule tet anma yun̈e issomchacan̈ isnabal anma yin̈ tzet chal naj Pablo. ¹⁴ Yuxin ebnaj juẍta tuˈ yin̈ an̈e ischejto ebnaj naj Pablo bey istiˈ haˈ mar. Wal naj Silas yeb naj Timoteo cancano ebnaj yul con̈ob Berea tuˈ. ¹⁵ Haˈ ebnaj juẍta inito naj Pablo, hata bey yul con̈ob Atenas bey ebnaj yakˈaˈcano naj. Haxa yet lan̈an ismeltzo ebnaj bey Berea, yalni naj Pablo tet ebnaj:

―Cheyal apno tet naj Silas yeb tet naj Timoteo ta chitit ebnaj yin̈ an̈e incˈatan̈an bey tiˈ, ẍi naj Pablo tuˈ.

Yet ayxacˈo naj Pablo yul con̈ob Atenas

¹⁶ Hayet aycˈo naj Pablo yechman yapni naj Silas yeb naj Timoteo bey yul con̈ob Atenas, caw tac iscˈul naj yilni tato caw tzetcˈa istioẍ anma yul huneˈ con̈ob tuˈ. ¹⁷ Yuxin chibeycˈo naj yul iscapilla ebnaj Israel, cat iscuywa naj yin̈ ebnaj Israel tuˈ yeb yin̈ ebnaj mach Israelo chiyiyo isba tet Comam Dios. Hunun tzˈayic xin, istzotelpaxo naj tet anma chˈecˈ bey yul yamakˈ capil.

¹⁸ Ay huntekˈan ebnaj cuywawom chiyij epicúrio yebpaxo huntekˈan ebnaj chiyij estoico tzotel yeb naj Pablo. Ay ebnaj halni hacaˈ tiˈ:

―¿Tzettaxca chalilo huntekˈan tzet chal huneˈ naj caw tzetcˈa istzotel tiˈ? ẍi ebnaj. Wal hunmajanxa ebnaj xin, halni hacaˈtiˈ:

―Chitzotel naj yin̈ huntekˈanxa nan tioẍal, ẍi ebnaj. Yal ebnaj hacaˈ tuˈ yu istzotiˈal Comam Jesucristo chal naj Pablo, chalnipaxo naj tato chiitzitzbican̈ anma camomxa.

¹⁹ Yuxin ilaxto naj bey huneˈ tzalan chiyij Areópago, bay chakˈ ebnaj lahtiˈ, iskˈamben ebnaj tet naj:

―¿Chimyu hawalni jetan̈ tzet ye huneˈ cuybanile chawalicˈoj? ²⁰ Yuto maẍto bay chijabehan̈ huntekˈan tiˈ, yuxin chijochehan̈ chijohtan̈elojan̈ tzet caw chiyal yelapnoj, ẍi ebnaj.

²¹ Hac tuˈ yute yalni ebnaj yuto sunil anma ay yul con̈ob Atenas yeb anma nan con̈obal ay yul con̈ob tuˈ, caw nanticˈa isbeybal anma. Yuto yet ay huno acˈ cuybanil chˈapni hallaxo xol ebnaj caw chiecˈ txˈiˈal tiempo yiban̈, yuto caw chiyoche ebnaj ispichˈalo yin̈ caw cˈul, cat iscayeˈn̈e ebnaj.

²² Yahwano naj Pablo xol ebnaj bey huneˈ Areópago tuˈ, istzabnico naj yalni:

―Wal tinan̈, hex ah con̈ob Atenas, caw chiwilan tato caw ayco henabal yin̈ ej tioẍ. ²³ Yet chinecˈan yul con̈ob tiˈ, chiwilnihan baytaj tet hediosal bay caw cheyiyo heba. Chiwilnipaxojan huneˈ chˈen yet hexahanbal bay tzˈibn̈ebilico hayeb tzˈib chalni hacaˈ tiˈ:

―Haˈ tiˈ chijiyo coba tet Dios mach ohtabiloj, ẍi yin̈ huneˈ chˈen tuˈ. Wal xin haˈ huneˈ Dios mach cheyohtajo bay cheyiyo heba tuˈ, haˈ ton huneˈ Dios tuˈ chinhulan walaˈan istzotiˈal texol.

²⁴ Haˈ huneˈ Dios tuˈ, watxˈen̈e yul sat yiban̈kˈinal tiˈ yeb sunil tzet ayayo sat; caw yahawil yeco yin̈ satcan̈ yeb yul sat yiban̈kˈinal tiˈ. Haˈ huneˈ Dios tuˈ, mach yulo n̈a watxˈebil yu anma aya. ²⁵ Mach yilalo ay tzet chˈakˈlax tet huneˈ Dios tuˈ yu anma. Wal xin haˈ Comam chˈakˈni cocawil cosunil, haˈ Comam chˈakˈnipaxo jakˈekˈ cohikˈaˈ, yeb sunil tzet ayon̈. ²⁶ Haˈ Comam Dios watxˈen naj babel winaj; yin̈ naj tuˈ xin titna sunil anma ay yulaj con̈ob yul sat yiban̈kˈinal tiˈ. Yet yalan̈tocanoj yalcano Comam bakˈin chiwatxˈi hunun nimeta con̈ob, yeb baytuˈwal chˈecˈ ismohonal hunun con̈ob tuˈ.

²⁷ Iswatxˈe Comam Dios hacaˈ tuˈ yun̈e issayni anma Comam, cˈuxanta chiohtan̈elaxilo Comam yu anma. Yaj chiwalcanojan teyet tato mach nahato yelo Comam Dios jin̈, wal xin cawil yeco Comam jin̈. ²⁸ Yu Comam Dios yuxinto itzitzon̈, chon̈bili yu Comam, yu Comam yuxin ayon̈icˈo bey yul sat yiban̈kˈinal tiˈ. Ay huntekˈan ebnaj heyet con̈ob caw helan istzoteli, chalni ebnaj hacaˈ tiˈ:

―Caw yuninal Dios jehan̈, ẍi ebnaj.

²⁹ Caw yel chal ebnaj tuˈ ta caw yuninal Comam Dios jehi, yuxin caw mach chu jalni tato lahan Comam hacaˈ huntekˈan chˈen tioẍ watxˈebil yu anma yin̈ chˈen oro maca yin̈ chˈen plata, maca hunoxa nan chˈenal watxˈebilayo yu anma yu ishelanil isnabal. ³⁰ Yet payxa, mach ohtan̈ebilo Comam Dios yu anma, yuxin yakˈ nimancˈulal Comam yin̈ issucal anma. Wal tinan̈ xin chal Comam Dios tato caw yilal chisna isba sunil anma ay yul sat yiban̈kˈinal tiˈ, cat ismeltzoco yul iskˈab Comam. ³¹ Halbilcano yu Comam tato chˈapni huneˈ tzˈayical bay chil Comam tzet chielico anma ay yul sat yiban̈kˈinal tiˈ, hataticˈa tzet chiswatxˈe hunun anma. Wal xin ay huneˈ Iscˈahol Comam Dios sicˈbililoj, haˈ chiilni tzet chiˈelico hunun anma. Isyelo Comam Dios tet sunil anma tato caw yel huneˈ tiˈ yet yakˈni itzitzbocan̈ Comam Dios Iscˈahol xol anma camom, ẍi naj Pablo tet ebnaj tuˈ.

³² Yet yaben ebnaj yalni naj Pablo tato chiitzitzbican̈ anma camom, ay ebnaj buchwa yin̈ naj, aypaxo ebnaj halni:

―Xacokˈambeˈan̈ huneˈ tiˈ tawet yet hunoxa tiempohal, ẍi ebnaj.

³³ Yet lahwi yaben naj Pablo tzet yal ebnaj tuˈ, yel naj xol ebnaj. ³⁴ Yajaˈ ay haywan̈ ebnaj tuˈ yayto yul yanma yin̈ tzet yal naj Pablo, yoc ebnaj yetbiho naj. Xol ebnaj tuˈ xin, ay huneˈ naj chiyij Dionisio, yetbi isba naj yeb ebnaj chiscutxba isba bey Areópago tuˈ. Aypaxo huntekˈanxa anma yayto yul yanma yin̈ Comam yeb xin huneˈ ix ix chiyij Dámaris.

Yilayo isba naj Pablo yeb naj Aquila yeb Ix Priscila yul con̈ob Corinto

18  Lahwi tuˈ xin, yel naj Pablo bey yul con̈ob Atenas, yapni naj bey con̈ob Corinto. ² Haˈ bey tuˈ yilayo isba naj yeb huneˈ naj chiyij Aquila. Huneˈ naj tuˈ israelita naj, pitzcˈana naj bey yul ismajul Ponto. Wal yixal naj xin, Priscila isbi ix. Tolto apni naj yeb yixal bey Corinto tuˈ, ispeto naj bey ismajul Italia yuto elto isbi yu naj Claudio, yahawil yeco yin̈ txˈotxˈ Roma, ta chˈel sunil anma Israel yul ismajul Roma. Yapni naj Pablo istucˈleˈ naj yeb yixal bey yatut. ³ Iscancano naj Pablo munil iscˈatan̈ naj yuto lahan ismunil ebnaj, watxˈem mantiado ebnaj.

⁴ Yin̈ hunun tzˈayical xewilal chibeycˈo naj Pablo yalno Istzotiˈ Comam Dios yul iscapilla anma Israel, yu iscuynicano naj anma Israel yeb anma mach Israeloj.

⁵ Yet yapni naj Silas yeb naj Timoteo bey yul con̈ob Corinto, ispeto ebnaj bey yul ismajul Macedonia, naj Pablo tuˈ xin, caw yin̈xan̈e Istzotiˈ Comam Dios oc naj munlahoj. Chalni naj yin̈ caw haban tato haˈ Comam Jesús haˈ ton Cristo Cocolomal, Comam echmabil yuli. ⁶ Caw xin tit ishowal ebnaj israelita yet yaben ebnaj hacaˈ tuˈ, istzabnico ebnaj isbuchwa yin̈ naj Pablo. Hac tuˈ xin yu istzicobtan̈encano naj Pablo tuˈ xil iskˈap yun̈e isyenicanilo naj tet anma tato caw matxa yoc naj yin̈ anma tuˈ. Yalni naj:

―Hex cawex cheyiti isyaˈtajil teyiban̈, walinan caw matxa wocan teyin̈, yuxin tinan̈ intoxahan walnolojan huneˈ cuybanil tiˈ tet anma mach Israeloj, ẍi naj.

⁷ Lahwi yalnicano naj Pablo hacaˈ tuˈ, yelti naj yul iscapilla ebnaj Israel, isto naj bey yatut huneˈ naj chiyij Ticio Justo, huneˈ naj mach Israeloj, naj chiyiyo isba tet Comam Dios. Ayayo yatut naj iscawilal capilla tuˈ. ⁸ Ay xin hunxa naj caw yahawil yeco yin̈ iscapilla ebnaj Israel, Crispo isbi, yayto naj yul yanma yin̈ Comam yeb sunil mac ay yul yatut naj. Txˈiˈalpaxo anma ay bey Corinto tuˈ hayet yaben Istzotiˈ Comam Dios, yanico isba yul iskˈab Comam, yahcano haˈ iswiˈ.

⁹ Yin̈ huneˈ akˈbalil xin yal Comam Dios tet naj Pablo yul iswayic hacaˈ tiˈ:

―Mach chaẍxiwi lahico hawalni Intzotiˈan xol anma tiˈ, ẍi Comam tet naj. ¹⁰ Yalnipaxo Comam:

―Wal xin, ayinicˈojan hawetbihoj, yuxin machi huno mac chu yoc caẍistzabnoyoj. Caw ayxa anma sicˈbilcan̈ wuhan bey yul huneˈ con̈ob tiˈ, ẍi Comam tet naj.

¹¹ Yuxin caw yicta iscab habil ecˈ naj Pablo yul con̈ob Corinto iscuyni anma yin̈ Istzotiˈ Comam.

¹² Yet ayco huneˈ naj romano, Galión isbi, yahawil yin̈ txˈotxˈ Acaya, islahtiˈn̈en isba ebnaj israelita yin̈ tzet wal yuten ebnaj naj Pablo. Hac tuˈ yu yinito ebnaj naj Pablo yul capil. ¹³ Yalni ebnaj hacaˈ tiˈ:

―Huneˈ naj tiˈ chiecˈ naj akˈocˈule tet anma yun̈e yinayo isba anma tet Comam Dios, yaj mach hacaˈo yalni ley, ẍi ebnaj yin̈ naj Pablo tuˈ.

¹⁴ Hayet lan̈anxa istzotelcan̈ naj Pablo, yalni naj Galión hacaˈ tiˈ:

―Hex israelita hex tiˈ, caw mach chˈelicti heyaw wetan bey tiˈ, tato ay huno ismachiswalilal iswatxˈe huneˈ naj tiˈ, maca tato ay huno ismul naj caw nanxa islowi, wal tuˈ caw chimwabetojan tzet cheyala. ¹⁵ Yajaˈ ta yun̈e tzotiˈ chal naj, yeb xin yu huneˈ bihe chiyakˈ binaho naj, yeb yun̈e heley yuxin cheyaco hehowal yin̈ naj, wal xin watxˈewe huneˈ tiˈ hechuquil. Walinan mach chiwaco inbahan inwatxˈehan huneˈ tiˈ, ẍi naj Galión tet ebnaj.

¹⁶ Lahwi yalni naj hacaˈ tiˈ, istzumbelaxilti ebnaj tuˈ yul capil. ¹⁷ Wal ebnaj griego ay bey tuˈ, istzabayo ebnaj naj Sóstenes, naj ayco yahawilo iscapilla ebnaj Israel. Yoc ebnaj ishateno naj bey istiˈ capil, yaj ton̈e yil naj Galión huneˈ tuˈ, machi nichˈano tzet yal naj.

Yet yapni naj Pablo bey Antioquía istzabnico naj isbel yin̈ yoxel

¹⁸ Caw txˈiˈalto tzˈayic ecˈ naj Pablo bey Corinto. Lahwi tuˈ xin istakˈlicano naj tet ebnaj ayxaco yul iskˈab Comam bey tuˈ yuto istzabico naj isto yin̈ isbel bey yul ismajul Siria. Istopaxo ix Priscila yeb naj Aquila. Yet yapni ebnaj bey yul con̈ob Cencrea, yinilo naj Pablo xil iswiˈ yun̈e yijni isba huneˈ tzet halbil yu naj tet Comam Dios. Lahwi tuˈ xin yocto ebnaj yul barco.