Beginning
1 Ako si Pablo nga apostol ni Cristo Jesus suno sa sugo sang Dios nga aton Manluluwas kag ni Cristo Jesus nga amo ang paglaom naton.[a] 2 Nagapangamusta ako sa imo, Timoteo, bilang akon matuod nga anak sa pagtuo.
Kabay pa nga mabaton mo ang bugay,[b] kaluoy, kag paghidaet[c] halin sa Dios nga Amay kag kay Cristo Jesus nga aton Ginoo.
Pauntaton ang mga Nagatudlo sang Sala nga mga Pagpanudlo
3 Gusto ko nga kon mahimo dira ka lang anay sa Efeso. Indi bala amo ini ang akon pangabay sa imo sadto anay sang nagapakadto ako sa Macedonia? Kay may mga tawo dira nga sala ang ila ginatudlo kag kinahanglan nga pauntaton sila. 4 Silingon mo sila nga indi sila mag-usik sang ila tion sa mga sugid-sugid sang mga tigulang kag sa pag-usoy kon sin-o ang ila mga katigulangan. Amo ini ang kabangdanan kon ngaa nagabinais-bais ang mga tawo. Kag ang ini nga mga butang indi makabulig agod mahibaluan nila ang kabubut-on sang Dios. Ini mahibaluan lang naton paagi sa pagtuo. 5 Ang katuyuan sining akon sugo sa ila wala sing iban kundi amo nga maghigugmaanay sila. Kag makahigugmaanay lang sila kon matinlo ang ila tagipusuon kag konsensya kag sinsero ang ila pagtuo. 6 Ang iban dira nagtalikod na sa sini nga mga ginpanghambal ko kag nagsagad diskusyon sang mga butang nga wala sing pulos. 7 Gusto nila nga mangin manunudlo sang Kasuguan sang Dios, pero wala gani sila kahibalo kon ano ang ila ginahambal ukon ginapilit nga patihan.
8 Nahibaluan ta nga ang Kasuguan maayo kon husto ang paggamit sini. 9 Dapat man naton dumdumon nga ang Kasuguan wala ginhimo para sa mga matarong, kundi ginhimo ini para sa mga malinapason, sa mga matig-a sang ulo, sa mga wala nagakilala sa Dios, sa mga makasasala, sa mga indi diosnon ukon relihiyuso, sa mga manugpatay sang ila amay ukon iloy, sa mga manugpatay sang ila isigkatawo, 10 sa mga nagahimo sang imoral nga pagpakigrelasyon, sa mga nagauluasawa sa ila kapareho nga lalaki, sa mga nagapangkidnap, sa mga butigon, sa mga nagatestigo sang indi matuod, kag sa bisan sin-o nga nagakontra sa husto nga pagpanudlo 11 suno sa Maayong Balita, ang Maayong Balita parte sa makagagahom kag bulahan nga Dios nga gintugyan sa akon nga itudlo sa mga tawo.
Salamat sa Dios sa Iya Kaluoy
12 Nagapasalamat ako kay Cristo Jesus nga aton Ginoo nga naghatag sa akon sang kabaskog sa pagpangabudlay para sa iya, kay ginkabig niya ako nga masaligan. Gani ginpili niya ako nga mag-alagad sa iya, 13 bisan matuod nga sang una ginpasipalahan ko siya. Luwas pa sina ginhingabot ko kag ginpakahuy-an ang mga nagatuo sa iya. Pero ginkaluoyan ako sang Dios, kay sadto anay wala pa ako nagatuo, gani wala ako nakahibalo kon ano ang akon ginahimo. 14 Dako gid ang bugay sang aton Ginoo sa akon kay[d] ginhatagan niya ako sang pagtuo kag paghigugma, nga nangin aton tungod nga ara na kita kay Cristo Jesus. 15 Ining akon ihambal matuod kag dapat gid nga batunon kag tuohan sang tanan: nag-abot si Cristo Jesus diri sa kalibutan agod luwason ang mga makasasala. Kag nahibaluan ko nga ako gid ang pinakamakasasala sa tanan. 16 Pero ginkaluoyan ako agod mapakita ni Cristo Jesus ang iya pagkamabinatason sa tanan, bisan sa pinakamakasasala. Ang ginhimo ni Cristo sa akon nagaserbi nga halimbawa sa iban nga magatuo sa iya kag magabaton sang kabuhi nga wala sing katapusan. 17 Kabay pa nga padunggan kag dayawon permi ang Hari nga wala sing katapusan kag wala sing kamatayon. Indi siya makita sang tawo kag siya lang ang Dios.
18 Timoteo, ginakabig ko ikaw nga akon anak, gani amo ini ang akon bilin sa imo: Dumduma ang mga ginhambal sang mga propeta sadto anay parte sa imo, agod paagi sini makabato ka sing maayo sa mga nagakontra sa kamatuoran. 19 Tipigi ang imo pagtuo kag dapat matinlo permi ang imo konsensya. Ang iban wala nagpamati sa ila konsensya, gani nadula ang ila pagtuo 20 pareho kay Hymeneus kag kay Alexander. Ini nga mga tawo gintugyan ko na kay Satanas agod mahibaluan nila nga indi maayo ang magpasipala sa Dios.
Parte sa Pagsimba
2 Karon, una sa tanan, nagapangabay ako sa inyo nga ipangamuyo ninyo ang tanan nga tawo. Dal-a ninyo sa Dios ang inyo mga pangabay para sa ila nga may pagpasalamat. 2 Ipangamuyo ninyo ang mga hari kag ang tanan nga may mataas nga katungdanan sa gobyerno agod nga mangin matawhay ang aton pagpangabuhi kag hilway kita sa pagsunod sa Dios sa husto nga pagginawi. 3 Maayo ini nga himuon kag malipay ang Dios nga aton Manluluwas. 4 Kay gusto niya nga ang tanan nga tawo maluwas kag makahibalo sang kamatuoran. 5 Kay may isa lang ka Dios kag may isa lang ka manugpatunga sa Dios kag sa mga tawo. Ini wala sing iban kundi ang tawo nga si Cristo Jesus. 6 Ginhatag niya ang iya kabuhi sa pagtubos sang tanan nga tawo. Amo ini ang nagapamatuod nga gusto sang Dios nga luwason ang tanan nga tawo, kag ginpakita niya ini sa tion nga iya ginpili. 7 Gani ginpadala niya ako bilang apostol kag manunudlo sa mga indi Judio agod iwali ang parte sa pagtuo kag kamatuoran. Nagasugid ako sang matuod sa inyo. Wala ako nagabutig.
8 Gusto ko nga sa tanan nga pagtililipon sang mga tumuluo ang mga lalaki magpangamuyo nga may matinlo nga tagipusuon sa ila nga pagbayaw sang ila mga kamot, kag wala gid sing kaakig ukon pagbinais-bais.
9 Kon parte sa mga babayi, gusto ko nga magbayo sila sing husto kag indi malaw-ay tan-awon. Dapat kon nagapatahom sila, indi sa pagpangkopyor nga nagasulubra na, ukon sa paggamit sang mga alahas nga bulawan ukon perlas, ukon sa pagsuksok sang malahalon nga mga bayo, 10 kundi paagi sa maayo nga mga buhat nga bagay makita sa mga babayi nga nagasiling nga sila nagatuo sa Dios. 11 Kag kon may nagatudlo, ang mga babayi dapat magpamati lang nga may pagpaubos. 12 Wala ko ginatugutan ang mga babayi nga magtudlo ukon magdumala sa mga lalaki. Kinahanglan maghipos lang sila. 13 Kay una nga gintuga si Adan kag dason lang si Eva. 14 Kag indi si Adan ang gindayaan ni Satanas, kundi ang babayi ang gindayaan kag naglapas sang sugo sang Dios. 15 Pero ang mga babayi maluwas paagi sa ila pagpamata, kon sila magpadayon sa pagtuo, sa paghigugma, sa pagkadiosnon, kag sa husto nga pagginawi.
Ang mga Manugdumala sang mga Tumuluo
3 Matuod ang ginasiling nga kon may ara nga luyag nga mangin manugdumala sang mga tumuluo, maayo nga katungdanan ang iya ginahandom. 2 Kinahanglan ang manugdumala sang mga tumuluo lalaki nga wala sing kasawayan,[e] isa lang ang iya asawa, kahibalo magpugong sang iya kaugalingon, kahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi, talahuron, maabiabihon sa mga dumuluong, kag maayo magtudlo. 3 Dapat indi siya palahubog kag indi mapintas, kundi malulo kag indi palaaway. Kinahanglan indi siya dalok sa kuwarta. 4 Kon parte sa iya panimalay, dapat maayo siya magdumala, kag ginatahod siya kag ginatuman sang iya mga anak. 5 Kay paano ang iya pagdumala sa iglesya sang Dios kon indi gani siya kahibalo magdumala sang iya kaugalingon nga panimalay? 6 Dapat indi siya bag-o lang nga tumuluo, kay basi kon magpabugal siya kag pagasilutan pareho kay Satanas. 7 Kinahanglan man nga ginatahod siya bisan sang mga tawo nga wala nagatuo sa Dios, agod indi siya mahuy-an kag mahulog sa siod ni Satanas.
Ang mga Manugbulig sa Iglesya
8 Kon parte sa mga manugbulig sa iglesya,[f] dapat ginatahod sila, masaligan sa ila ginahambal, indi palainom, indi dalok, 9 kag ginahuptan nila nga may matinlo nga konsensya ang kamatuoran parte sa pagtuo kay Cristo, nga gintago sang una. 10 Dapat usisaon gid anay ang ila pamatasan, kag kon wala sing kasawayan nga makita sa ila, makaalagad na sila. 11 Ang ila asawa dapat ginatahod man, wala nagaintra sa kutsokutso, kahibalo magpugong sang ila kaugalingon, kag masaligan sa tanan nga butang. 12 Dapat isa lang ang asawa sang mga manugbulig sa iglesya, kag dapat maayo sila magdumala sa ila mga anak kag sa ila bug-os nga panimalay. 13 Ang mga manugbulig nga husto ang ila pag-alagad ginatahod sang mga tawo kag wala nahadlok maghambal parte sa ila pagtuo kay Cristo Jesus.
Ang Isa ka Butang nga Makatilingala
14 Nagaplano ako nga magkadto dira sa labing madali agod magpakigkita sa imo. Pero ginasulat ko pa gid ining mga butang, 15 agod kon maatrasar ako, mahibaluan mo na kon paano magginawi ang mga tumuluo sang Dios bilang iya pamilya. Kita nga mga tumuluo amo ang iglesya sang buhi nga Dios nga iya ginasaligan nga mag-uyat kag magdepensa sang kamatuoran sa mga nagakontra sini. 16 Indi mapanginwala nga makatilingala gid ang mga kamatuoran sang aton relihiyon, nga gintago sang una:
Nagpakita siya bilang tawo,
ginpamatud-an sang Espiritu Santo nga siya matarong,
nakita siya sang mga anghel,
ginwali sa kalibutan,
gintuohan sang mga tawo,
kag gindala pabalik sa langit.
Ang Butigon nga mga Manunudlo
4 Maathag ang ginasiling sang Espiritu Santo nga sa ulihi nga mga inadlaw ang iban magatalikod sa pagtuo. Magapati sila sa mga pagpanudlo sang butigon kag malain nga mga espiritu. 2 Ina nga mga pagpanudlo ginatudlo sang mga tawo nga manugdaya kag butigon kag wala ginakonsensya tungod nga kontrolado sila ni Satanas. 3 Ginatudlo nila nga malain ang magpangasawa, kag may mga pagkaon pa sila nga ginadilian. Pero ang mga pagkaon nga ini ginhimo sang Dios agod kaunon nga may pagpasalamat sang mga nagatuo kag nakahibalo gid sang kamatuoran. 4 Ang tanan nga ginhimo sang Dios maayo. Gani wala sing butang nga dapat dilian kon ginabaton nga may pagpasalamat. 5 Kay gintinluan ini paagi sa pulong sang Dios kag sa pangamuyo.
Ang Maayo nga Alagad ni Cristo Jesus
6 Maayo ka nga alagad ni Cristo Jesus kon itudlo mo ini nga mga butang sa aton mga utod dira. Kag samtang nagatudlo ka sa ila, ikaw mismo nagasagod man sang imo kaugalingon paagi sa mga kamatuoran nga nagahatag sang pagtuo, kag paagi sa matuod nga pagpanudlo nga imo ginasunod. 7 Pero likawi ang mga pagpanudlo nga wala nagahalin sa Dios kag himo-himo lang sang mga tawo. Hanasa ang imo kaugalingon sa diosnon nga pagkabuhi. 8 May pulos ang pag-ihersisyo sang aton lawas, pero mas importante pa gid kon hanason ta ang aton kaugalingon sa espirituhanon nga mga butang, tungod kay kon amo ini ang aton himuon, sigurado gid nga mapuslanon ang aton kabuhi subong kag sa palaabuton. 9 Matuod ini kag dapat gid batunon kag tuohan sang tanan. 10 Amo ina nga nagapanikasog gid kita kag nagahimulat nga matudlo ini sa mga tawo, tungod kay nagasalig kita sa Dios nga buhi nga amo ang Manluluwas sang tanan nga tawo, kag labi na gid sang mga nagatuo. 11 Itudlo mo kag ipatuman ini nga mga butang.
12 Indi ka maghatag sang lugar nga hikayan ka tungod kay bataon ka pa, kundi maghimulat ka nga mangin halimbawa sa mga tumuluo kay Cristo: sa paghambal, sa pagginawi, sa paghigugma, sa pagtuo, kag sa matinlo nga pagkabuhi. 13 Samtang wala pa ako dira, gamita ang imo tiyempo sa pagbasa sang Kasulatan sa mga tawo, sa pagwali, kag sa pagpanudlo. 14 Indi pagpabay-i ang abilidad nga ginhatag sa imo sang Espiritu Santo suno sa gintagna sang mga manugdumala sang iglesya sang pagtungtong nila sang ila mga kamot sa imo. 15 Himuon mo ini permi agod makita sang tanan ang imo pag-uswag. 16 Bantayi ang imo kaugalingon nga kabuhi kag ang imo ginatudlo. Padayuna ang paghimo sina agod maluwas ka pati ang mga nagapamati sa imo.
Ang mga Responsibilidad sang mga Nagatuo sa Dios
5 Indi mo paghambalan sang masakit ang tigulang nga mga lalaki kundi laygayan mo sila pareho nga imo amay. Trataron mo ang bataon pa nga mga lalaki pareho nga imo mga utod, 2 kag ang tigulang nga mga babayi pareho nga imo iloy. Trataron mo man ang bataon pa nga mga babayi pareho nga imo mga utod, nga wala gid sing malain nga ihambal ang mga tawo sa imo.
3 Tahuron mo kag buligan ang mga balo nga babayi nga wala na gid sing may ginasaligan. 4 Pero kon ang balo may mga bata ukon mga apo, ini sila ang dapat nga mag-atipan sa iya. Kay kon sila diosnon, ang premiro nila nga obligasyon amo ang pagbalos kag pag-atipan sang ila mga katigulangan. Kay ini nagahatag sang kalipay sa Dios. 5 Ang balo nga babayi nga wala na gid sing may ginasaligan nagasalig na lang gid sa Dios. Adlaw-gab-i nagapangamuyo siya kag nagapangayo bulig sa Dios. 6 Pero ang balo nga babayi nga nagapagusto sa kalibutanon nga pagpangalipay patay na sa panulok sang Dios bisan buhi pa siya. 7 Ipatuman mo sa mga tumuluo ini nga mga butang agod wala sing may ihambal nga malain kontra sa ila. 8 Ang bisan sin-o nga tumuluo nga wala nagaatipan sa iya mga paryente, labi na gid sa iya pamilya, nagapakilala lang nga ginabaliwala niya ang iya pagtuo sa Dios, kag mas malain pa siya sang sa indi tumuluo.
9 Dapat buligan ninyo ang mga balo nga babayi nga nagaedad 60 paibabaw, wala nagpanginlalaki,[g] 10 kilala nga maayo ang ila mga ginahimo, maayo ang ila pag-atipan sa ila mga anak, maabiabihon sa mga dumuluong, nagaalagad sa mga katawhan sang Dios,[h] nagabulig sa mga nalisdan, kag mapisan maghimo sang bisan ano nga klase sang maayo nga mga buhat.
11 Pero indi ninyo pag-ilakip sa mga balo nga bululigan ang mga balo nga bataon pa. Kay kon mag-abot ang ila gusto nga magpamana liwat, mapatumbayaan nila ang pag-alagad kay Cristo. 12 Gani makasala sila tungod kay ibaliwala nila ang ila promisa nga mag-alagad na lang kay Cristo. 13 Luwas sina, magatinamad ang mga balo nga bataon pa kag magasagi na lang pamalay-balay. Kag ang malain pa gid, magakutsokutso kag magapasilabot sila sa iban, kag magaestorya sang mga butang nga indi dapat estoryahan. 14 Gani kon sa akon lang, kon amo ini ang matabo, maayo pa nga ang mga balo nga ini nga bataon pa magpamana na lang liwat kag magpamata, kag mag-atipan sang ila pamilya, agod nga wala sing ihambal ang mga tawo nga nagakontra sa aton. 15 Nagasiling ako sini tungod kay may iban nga mga balo nga nagtalikod na gani sa pagtuo kag nagsunod na kay Satanas. 16 Kon may babayi nga tumuluo nga may paryente nga mga balo, dapat siya na lang ang mag-atipan sa ila agod indi na mabug-atan ang iglesya sa pagsagod sa ila, kag maatipanan pa sang iglesya ang mga balo nga wala na gid sing may ginasaligan.
17 Kon parte sa mga manugdumala sang iglesya nga maayo ang ila pagdumala, dapat suwelduhan sila sing husto, labi na gid kon nagapangabudlay sila sa pagwali kag pagtudlo. 18 Kay nagasiling ang Kasulatan, “Indi pagbusali ang baka samtang nagalinas ini.”[i] [j] Kag nagasiling pa gid, “Ang manug-obra dapat hatagan sang suhol.”[k] 19 Indi pagsapaka ang mga akusasyon kontra sa mga manugdumala, luwas kon may duha ukon tatlo ka testigo nga nagapamatuod. 20 Pero sabdunga sa atubangan sang mga tumuluo ang nagapakasala agod mahadlukan ang iban nga maghimo sang sala.
21 Sa atubangan sang Dios kag ni Cristo Jesus kag sang iya mga anghel, ginabilin ko sa imo nga tumanon mo gid ini nga mga sugo nga wala sing may ginapaburan. Kinahanglan gid nga sa tanan mo nga ginahimo, pareho ang imo pagtratar sa tanan. 22 Indi ka magdali-dali tungtong sang imo kamot sa bisan kay sin-o para maghatag sa iya sang awtoridad nga magdumala sa mga tumuluo, kundi mag-andam ka nga indi ka maumid sa mga sala sang iban. Dapat wala sing isaway sa imo sa sini nga mga butang.
23 Tungod kay permi ka lang nagamasakit, luwas sa tubig, mag-inom ka man sang diutay nga bino para sa imo tiyan.
24 May mga tawo nga bisan wala pa sila masentensyahan nahibaluan na nga daan ang ila mga sala. Pero ang iban iya ulihi na lang mahibaluan. 25 Amo man kon maayo ang aton ginahimo. May mga ginahimo kita nga maayo nga mahibaluan dayon, kag may ara man nga indi mahibaluan dayon pero sa ulihi mahibaluan gid man.
6 Kon parte sa mga tumuluo nga ulipon, dapat tahuron nila ang ila mga agalon, agod nga wala sing may magpakalain sa Dios kag sa aton mga pagpanudlo. 2 Kag kon ang ila mga agalon tumuluo man, indi nila dapat nga ibaliwala na lang ang ila pagtahod sa ila tungod kay mag-ulutod na sila kay Cristo. Ang dapat gani, mag-alagad sila sing husto tungod kay ang mga nagapulos sang ila pinangabudlayan mga tumuluo nga ginahigugma man sang Dios.
Ang Sala nga mga Pagpanudlo
Itudlo mo ini sa ila kag silingon sila nga tumanon gid nila. 3 Kon may ara nga lain ang iya ginatudlo kag wala nagakomporme sa husto nga mga pagpanudlo nga halin sa aton Ginoong Jesu-Cristo, kag wala nagakomporme sa mga pagpanudlo parte sa pagsunod sa Dios, 4 ina nga tawo bugalon pero wala sing may nahibaluan. Gusto lang niya nga magdiskusyon sang wala sing pulos. Kag amo ini ang ginahalinan sang kahisa, pag-inaway, pag-insultuhanay, pagsuspetsahanay, 5 kag wala untat nga ginamo. Amo ina ang batasan sang mga tawo nga wala na sing husto nga panghunahuna kag indi na makahibalo kon ano ang matarong. Nagapinsar sila nga makamanggad sila paagi sa ila pagkadiosnon. 6 Kon sa bagay, kon ang tawo diosnon kag kontento sa iya pagkabutang, labaw pa siya sa manggaranon. 7 Ang matuod, sang pagkatawo naton diri sa kalibutan wala kita sing may gindala, kag kon mapatay kita, wala man kita sing may madala halin sa kalibutan. 8 Gani, kon may pagkaon kita kag may bayo, dapat kontento na kita. 9 Pero ang mga tawo nga gusto magmanggaranon indi mahimo nga indi mahulog sa mga pagsulay. Masiod sila sa mga wala sing pulos kag malain nga mga handom nga amo ang nagaguba kag nagadala sa mga tawo sa kalaglagan. 10 Kay kon kuwarta na gani ang aton palabihon, amo ina ang halinan sang tanan nga klase sang kalainan. Ang iban nga mga tawo, sa sobra nga handom sang kuwarta, nagtalang na sa pagtuo kag napuno sang kalisod ang ila tagipusuon.
Mga Bilin
11 Pero ikaw, bilang alagad sang Dios, likawi ina nga mga butang. Himulati nga magkabuhi nga matarong, diosnon, may husto nga pagtuo, mahigugmaon, mainantuson, kag malulo. 12 Magpakigbato ka sing maayo para sa pagtuo. Hupti sing maayo ang kabuhi nga wala sing katapusan, tungod kay sa kabuhi nga ina gintawag ka sang Dios sadtong pagsugid mo sa atubangan sang madamo nga mga tawo nga ikaw nagatuo na kay Cristo. 13 Sa atubangan sang Dios nga nagahatag sang kabuhi sa tanan, kag sa atubangan ni Cristo Jesus nga nagsugid sang kamatuoran kay Poncio Pilato, ari ang akon sugo sa imo: 14 tumana ang ginabilin sa imo nga sugo kag siguraduhon mo nga husto gid ang imo pagtuman nga wala sing kasawayan hasta mag-abot ang aton Ginoong Jesu-Cristo. 15 Kon parte sa pag-abot ni Jesu-Cristo, ipakita siya sang makagagahom kag bulahan nga Dios sa natalana nga tion. Ang Dios amo ang Hari nga labaw sa tanan nga hari kag Ginoo nga labaw sa tanan nga ginoo. 16 Sa iya lang ang kabuhi nga wala sing kamatayon.[l] Didto siya nagapuyo sa masilaw nga kasanag nga indi mapalapitan. Wala gid sing tawo nga nakakita sa iya kag wala gid sing may makakita. Dayawon ta ang Dios nga makagagahom sa wala sing katapusan. Amen!
17 Kon parte sa mga manggaranon diri sa kalibutan, silingon mo sila nga indi sila magpabugal ukon magsalig sa ila manggad nga madali man lang madula. Dapat ibutang nila ang ila pagsalig sa Dios nga nagahatag sang tanan nga butang agod mangin malipayon kita. 18 Tudlui sila nga maghimo sing maayo agod mangin manggaranon sila sa maayo nga mga buhat. Tudlui man sila nga mangin mabinuligon kag maalwan sa pagpakig-ambit sang ila mga pagkabutang. 19 Kon amo ini ang ila himuon, nagatipon sila sang manggad didto sa langit nga sigurado gid nga indi madula, kag makabaton sila sang matuod gid nga kabuhi.
20 Timoteo, tipigi ang mga pagpanudlo nga gintugyan sa imo sang Dios. Likawi ang mga pagpanudlo nga wala sing pulos kag wala nagahalin sa Dios pati ang mga pagdiskusyon parte sa ginasiling sang iban nga kaalam (pero ang matuod, indi) nga wala nagasinanto. 21 Ang iban nagasiling nga may ara sila sini nga kaalam, pero tungod sa sina nga “kaalam” nila, nagtalang sila kag indi na sila kahibalo sang husto nga pagtuo sa Dios.
Kabay pa nga pakamaayuhon ka sang Dios.
Hiligaynon Bible (Ang Pulong Sang Dios) Copyright © 1996, 2006 by Biblica, Inc.® Used by permission. All rights reserved worldwide.