Beginning

Ang Panugiron ni Pedro sa mga Tumuluo sa Jerusalem

11 Karon, nabatian sang mga apostoles kag sang mga tumuluo sa Judea nga ang mga indi Judio nagbaton man sang pulong sang Dios. ² Gani pagbalik ni Pedro sa Jerusalem, ginsaway siya sang mga tumuluo nga mga Judio nga nagapati nga ang mga indi Judio kinahanglan magpatuli anay antes sila makaimpon sa ila. ³ Nagsiling sila kay Pedro, “Ikaw isa ka Judio, ngaa nagkadto ka didto kag nagkaon pa sa balay sang mga indi Judio nga wala matuli?” ⁴ Gani ginsaysay ni Pedro sa ila ang tanan nga natabo sa iya halin gid sa ginsuguran.

⁵ Nagsiling siya, “Sang nagapangamuyo ako didto sa banwa sang Jopa may ginpakita sa akon ang Dios. Nakita ko ang daw malapad nga habol nga nagapaidalom halin sa langit. Nahigtan ini sa apat ka pamusod, kag sa akon tupad nagpundo. ⁶ Ginhimutaran ko gid kag nakita ko nga ang iya sulod nagkalain-lain nga klase sang mga sapat—ang mga sapat nga nagalakat pati ang mga maila, ang mga nagakamang, kag ang mga nagalupad. ⁷ Dayon nabatian ko ang tingog nga nagasiling sa akon, ‘Pedro, magtindog ka! Mag-ihaw ka kag magkaon!’ ⁸ Pero nagsabat ako, ‘Ginoo, indi ko ini mahimo tungod nga wala pa gid ako nakakaon sang mga sapat nga pareho sini nga suno sa Kasuguan mahigko kag ginadilian nga kaunon.’ ⁹ Pagkatapos naghambal liwat ang tingog halin sa langit, ‘Indi pagkabiga nga mahigko ang bisan ano nga butang nga gintinluan na sang Dios.’ ¹⁰ Ini nga hitabo tatlo gid ka beses nga ginsulit, kag pagkatapos ginbatak liwat ato pa-langit. ¹¹ Sa sadto man nga oras may tatlo ka tawo halin sa Cesarea nga nag-abot didto sa balay nga akon ginadayunan. Ato nga mga tawo ginsugo agod pangitaon ako. ¹² Nagsiling sa akon ang Espiritu Santo nga indi ako magkatahap sa pag-upod sa ila. Ining anom ka utod naton kay Cristo nga taga-Jopa kaupod ko sa pagkadto sa balay ni Cornelius sa Cesarea. ¹³ Pag-abot namon didto ginsugiran kami ni Cornelius nga may nakita siya nga anghel sa sulod sang iya balay, kag nagsiling ang anghel sa iya, ‘Magsugo ka sang mga tawo nga magkadto sa Jopa sa pagsugat kay Simon nga ginatawag Pedro. ¹⁴ Isugid niya sa imo kon paano ka maluwas pati ang imo pamilya.’ ¹⁵ Kag sang nagsugod na ako hambal, nag-abot ang Espiritu Santo sa ila pareho man sang iya pag-abot sa aton sang una. ¹⁶ Dayon nadumduman ko ang ginsiling ni Ginoong Jesus: ‘Nagpangbautiso si Juan sa tubig, pero pagabautisohan kamo sa Espiritu Santo.’ ¹⁷ Gani ang natabo nga ato nagapamatuod nga ang ginhatag sang Dios sa aton nga mga Judio, sang kita nagtuo kay Ginoong Jesu-Cristo, ginhatag man niya sa mga indi Judio. Gani kon amo ato ang luyag sang Dios, sin-o ako nga magsupak sa iya?” ¹⁸ Pagkabati sadto sang mga tumuluo nga Judio, wala na sila magsagi basol kay Pedro, kundi nagdayaw sila sa Dios. Nagsiling sila, “Kon amo, ginahatag man sang Dios sa mga indi Judio ang kahigayunan nga maghinulsol agod makabaton man sila sing kabuhi nga wala sing katapusan.”

Ang mga Tumuluo sa Antioc

¹⁹ Halin sang pagkapatay ni Esteban, naglalapta ang mga tumuluo tungod sang paghingabot sa ila. Ang iban sa ila nakalambot sa Fenicia, sa Cyprus, kag sa Antioc. Ginasugid nila ang Maayong Balita bisan diin sila magkadto, pero sa mga Judio lang. ²⁰ Pero ang iban nga mga tumuluo nga taga-Cyprus kag taga-Cyrene nagkadto man sa Antioc kag nagsugid sang Maayong Balita parte kay Ginoong Jesus pati sa mga indi Judio. ²¹ Ang gahom sang Ginoo ara sa ila kag madamo gid ang nagtuo kag nagliso sa Ginoo.

²² Ini nga hitabo nabatian sang iglesya sa Jerusalem, gani ginpadala nila si Bernabe didto sa Antioc. ²³ Pag-abot niya didto, nalipay siya kay nakita niya ang mga pagpakamaayo sang Dios sa mga tawo didto. Kag ginlaygayan niya sila nga magmatutom kag magmalig-on sa ila pagtuo sa Ginoo. ²⁴ Si Bernabe nga ini maayo gid nga tawo. Ginagamhan siya sang Espiritu Santo, kag hugot gid ang iya pagtuo sa Dios. Gani madamo didto ang nagtuo sa Ginoo.

²⁵ Dayon nagkadto si Bernabe sa Tarsus sa pagpangita kay Saulo. ²⁶ Pagkakita niya kay Saulo, gindala niya siya pabalik sa Antioc. Isa gid ka tuig nga nangin kaupod sila sang iglesya didto kag madamo nga mga tawo ang ila gintudluan. Ang mga sumulunod ni Jesus sa Antioc amo ang una nga gintawag nga mga Kristohanon.

²⁷ Sa sadto nga mga inadlaw may mga propeta sa Jerusalem nga nagkadto sa Antioc. ²⁸ Ang ngalan sang isa sa ila si Agabus. Nagtindog siya kag paagi sa gahom sang Espiritu Santo nagtagna siya nga may isa ka dako nga gutom nga magaabot sa bug-os nga kalibutan. (Ini natabo sa panahon nga si Claudius ang Emperador sang Roma.) ²⁹ Gani nagsugtanay ang mga sumulunod ni Jesus sa Antioc nga ang tagsa-tagsa sa ila magpadala sing bulig sa mga tumuluo sa Judea suno sa ila masarangan. ³⁰ Ginpadala nila ini paagi kay Bernabe kag kay Saulo agod ihatag sa mga nagadumala sa mga tumuluo sa Jerusalem.

Ginhingabot ni Herodes ang mga Tumuluo

12 Sang sadto nga tiyempo, nagsugod si Haring Herodes^[a] sa paghingabot sa pila ka mga miyembro sang iglesya. ² Ginpapatay niya si Santiago nga utod ni Juan paagi sa espada. ³ Pagkakita niya nga nalipay ang mga Judio tungod sang iya ginhimo, ginpadakop man niya si Pedro. Natabo ini sa tion sang Piesta sang Tinapay nga Wala sing Inugpahabok. ⁴ Ginpapriso niya si Pedro kag ginpaguwardyahan sing bulos-bulos sa apat ka grupo sang mga soldado, nga may apat ka soldado sa kada grupo. Suno sa plano ni Herodes, ang bista ni Pedro himuon niya sa publiko pagkatapos sang Piesta sang Paglabay sang Anghel. ⁵ Gani ginpaguwardyahan niya si Pedro didto sa prisohan. Pero padayon nga nagpangamuyo sing hugot sa Dios ang iglesya para sa iya.

Ginpaguwa si Pedro sa Prisohan

⁶ Sang gab-i nga wala pa mabista ang kaso ni Pedro, nagakatulog siya nga ginakadenahan sang duha ka kadena sa tunga sang duha man ka soldado. Kag may mga guwardya pa nga nagabantay sa puwertahan sang prisohan. ⁷ Sa hinali lang nagsanag sa sulod sang prisohan kag nagpakita ang isa ka anghel sang Ginoo. Gin-uyog niya ang kilid ni Pedro agod pukawon, kag nagsiling siya, “Dali! Bangon ka!” Kag nagkalahukas ang mga kadena nga nagagapos sa iya mga kamot. ⁸ Nagsiling ang anghel, “Isuksok ang imo bayo kag sandalyas.” Kag ginsunod ini ni Pedro. Dayon nagsiling ang anghel sa iya, “Isuksok ang imo kunop kag magsunod sa akon.” ⁹ Kag nagsunod siya sa anghel paguwa sa prisohan. Wala kahibalo si Pedro kon bala matuod ang nagakalatabo. Abi niya damgo lang ato. ¹⁰ Gin-agyan lang nila ang nahauna kag ang ikaduha nga mga guwardya. Pag-abot nila sa salsalon nga puwertahan nga nagaatubang sa siyudad, nag-abri lang ini sa iya kaugalingon. Kag nagguwa sila dayon. Pag-agi nila sa isa ka kalye, hinali lang nga ginbayaan siya sang anghel. ¹¹ Didto lang niya nahibaluan nga indi gali damgo ang natabo sa iya. Nagsiling siya, “Matuod gid nga ginpadala sang Ginoo ang iya anghel kag ginluwas niya ako sa kamot ni Herodes kag sa tanan nga ginahandom sang mga Judio nga matabo sa akon.”

¹² Sang nasapwan niya nga luwas na siya, nagkadto siya sa balay ni Maria nga iloy ni Juan Marcos. Madamo nga mga tawo ang nagtipon didto kag nagapangamuyo. ¹³ Nagpanuktok si Pedro sa guwa nga puwertahan, kag nagpalapit ang suluguon nga si Roda agod tan-awon kon sin-o ang nagapanuktok. ¹⁴ Nakilala niya ang tingog ni Pedro kag sa iya kalipay, imbes nga abrihan niya ang puwertahan, nagdalagan siya pasulod agod sugiran ang iya mga kaupod nga si Pedro ara sa guwa. ¹⁵ Nagsiling sila kay Roda, “Nagbuang ka na siguro!” Pero nag-insister gid si Roda nga ara gid si Pedro. Gani nagsiling sila, “Basi kon anghel ina ni Pedro.” ¹⁶ Pero sige pa gid ang panuktok ni Pedro. Gani sang ulihi gin-abrihan nila ang puwertahan, kag daw indi sila makapati nga si Pedro gid man gali. ¹⁷ Ginsinyasan sila ni Pedro nga maghipos, kag ginsaysay niya dayon sa ila kon paano siya ginpaguwa sang Ginoo sa prisohan. Ginsilingan niya sila nga sugiran nila si Santiago kag ang iban pa nga mga tumuluo. Dayon naghalin siya kag nagkadto sa iban nga lugar.

¹⁸ Pagkaaga, nagkinagamo ang mga guwardya, kay wala na si Pedro kag wala sila nakahibalo kon ano ang natabo sa iya. ¹⁹ Nagsugo si Herodes nga pangitaon siya, pero wala gid nila makita. Gani ginpaimbistigar niya ang mga guwardya kag ginpapatay niya dayon. Sa tapos sadto, naghalin si Herodes sa Judea. Nagkadto siya sa Cesarea kag didto nagtiner.

Ang Pagkapatay ni Herodes

²⁰ Naakig gid si Haring Herodes sa mga tawo sa Tyre kag Sidon. Gani nagsugtanay ang mga tawo nga magpakig-areglo sa hari tungod nga ang ila banwa nagakuha sang pagkaon sa banwa sang hari. Una, gin-amigo nila anay si Blastus agod buligan sila, kay siya amo ang ginasaligan sang hari sa palasyo. Dayon, nagkadto sila sa hari agod magpakigkita sa iya. ²¹ Pag-abot sang adlaw nga si Herodes magpakigkita na sa mga taga-Tyre kag taga-Sidon, ginsuksok niya ang iya harianon nga bayo kag nagpungko sa iya trono kag nagpamulong-pulong. ²² Nagsilinggit ang mga tawo, “Indi tawo ang nagahambal nga ini, kundi dios!” ²³ Sa sadto gid nga tion ginsilutan siya sang anghel sang Ginoo, tungod nga wala niya ginhatagan sang kadungganan ang Dios. Gin-uluran siya kag napatay.

²⁴ Gani padayon nga naglapnag ang pulong sang Dios kag nagdamo pa gid ang mga tumuluo.

²⁵ Sa pihak nga bahin, nagbalik si Bernabe kag si Saulo sa Antioc halin sa Jerusalem^[b] pagkatapos nga madul-ong nila didto ang bulig sa mga tumuluo. Gin-upod nila si Juan Marcos.

Ginpadala si Bernabe kag si Saulo sang Espiritu Santo

13 Sa Antioc may mga propeta kag mga manunudlo nga miyembro sang iglesya. Sila amo si Bernabe, si Simeon nga ginatawag Negro, si Lucio nga taga-Cyrene, si Manaen nga nagdako sa panimalay^[c] ni Herodes nga gobernador, kag si Saulo. ² Samtang nagasimba sila sa Ginoo kag nagapuasa, nagsiling ang Espiritu Santo sa ila, “Paina ninyo para sa akon si Bernabe kag si Saulo, kay may ipahimo ako sa ila.” ³ Pagkatapos sang ila pagpuasa kag pagpangamuyo, gintungtungan nila si Bernabe kag si Saulo sang ila mga kamot kag ginpalakat sila.

Si Bernabe kag si Saulo sa Cyprus

⁴ Gani nagpa-Seleucia si Bernabe kag si Saulo nga ginpadala sang Espiritu Santo. Halin didto nagpanakayon sila pakadto sa isla sang Cyprus. ⁵ Pag-abot nila didto sa banwa sang Salamis, nagwali sila sang pulong sang Dios sa mga simbahan sang mga Judio. Si Juan Marcos kaupod man nila sa pagbulig sa ila obra. ⁶ Ginlibot nila ang bug-os nga isla hasta nakalambot sila sa banwa sang Pafos. May nakita sila didto nga madyikero nga si Bar Jesus. Judio siya, kag nagapakuno-kuno nga siya propeta sang Dios. ⁷ Abyan siya ni Sergius Paulus nga gobernador sang amo nga isla. Si Sergius Paulus maalam nga tawo. Ginpatawag niya si Bernabe kag si Saulo tungod nga luyag niya nga magpamati sang pulong sang Dios. ⁸ Pero ginbalabagan sila sang madyikero nga si Elimas. (Amo ini ang ngalan ni Bar Jesus sa lingguahe nga Griego.) Ginhimulatan gid niya nga mapalikaw ang gobernador nga indi siya makatuo kay Jesus. ⁹ Pero si Saulo nga ginatawag man nga Pablo gin-gamhan sang Espiritu Santo, kag gintulok niya sing masakit si Elimas kag nagsiling, ¹⁰ “Anak ka ni Satanas! Kaaway ka sang tanan nga maayo! Pulos pangdaya kag pangtunto ang imo ginahimo. Ginabaliskad mo permi ang mga husto nga pamaagi sang Ginoo. ¹¹ Karon silutan ka sang Ginoo. Mabulag ka kag indi gid makakita sa sulod sang pila ka adlaw.” Nagdulom gilayon ang panulok ni Elimas kag nabulag siya. Nagpangapkap na lang siya nga nagapangita sang magatuytoy sa iya. ¹² Pagkakita sang gobernador sa natabo kay Elimas, nagtuo siya, kag natingala gid siya sa mga pagpanudlo parte sa Ginoo.

Sa Antioc nga Sakop sang Pisidia

¹³ Paghalin nila ni Pablo sa Pafos, nagpanakayon sila pa-Perga nga sakop sang Pamfilia. Pag-abot nila didto ginbayaan sila ni Juan Marcos. Nagbalik siya sa Jerusalem. ¹⁴ Sila ni Pablo nagderetso sa Antioc nga sakop sang Pisidia. Pag-abot sang Adlaw nga Inugpahuway, nagkadto sila sa simbahan sang mga Judio kag nagpungko didto. ¹⁵ May nagbasa sa Kasuguan ni Moises kag sa mga sinulatan sang mga propeta. Dayon may ginsugo ang mga manugdumala sang simbahan sa pagsiling sa ila ni Pablo, “Mga utod, kon may inughambal kamo nga makapabakod sa mga tawo, ihambal ninyo.” ¹⁶ Gani nagtindog si Pablo, kag ginsinyasan niya ang mga tawo nga magpamati sa iya. Nagsiling siya,

“Mga kapareho ko nga mga Israelinhon, kag kamo nga mga indi Israelinhon pero nagasimba man sa Dios, pamatii ninyo ako! ¹⁷ Ang Dios nga ginasimba sang mga Israelinhon amo ang nagpili sang aton mga katigulangan, kag ginpadamo niya sila sang didto pa sila nagaestar sa Egipto. Kag paagi sa iya gahom ginbuligan niya sila agod makahalin sa Egipto. ¹⁸ Sa sulod sang 40 ka tuig, gin-agwanta^[d] niya sila didto sa kamingawan. ¹⁹ Pagkatapos ginlaglag niya ang pito ka nasyon sa Canaan, kag ginhatag niya ini nga kadutaan sa aton mga katigulangan. ²⁰ Ini tanan ginhimo sang Dios sa sulod sang 450 ka tuig.

“Dayon ginhatagan niya sila sang mga tawo nga magapangulo sa ila hasta sa panahon ni Propeta Samuel. ²¹ Sang ulihi nagpangayo sila sang hari, gani ginhatag sang Dios si Saul nga anak ni Kish, nga isa sang mga kaliwat ni Benjamin. Naghari si Saul sa ila sa sulod sang 40 ka tuig. ²² Sang napahalin na sang Dios si Saul, si David naman ang iya ginhimo nga hari nila. Amo ini ang ginsiling sang Dios, ‘May nakita na ako nga tawo nga si David nga anak ni Jesse, nga nagakomporme sa akon luyag. Magatuman siya sa tanan ko nga isugo sa iya.’ ”^{[e] 23} Nagsiling pa gid si Pablo sa mga tawo, “Sa kaliwat ni David naghalin si Jesus nga amo ang Manluluwas nga ginpromisa sang Dios sa Israel. ²⁴ Sa wala pa magsugod si Jesus sa iya buluhaton, nagwali si Juan sa tanan nga Israelinhon nga maghinulsol sila sa ila mga sala kag magpabautiso. ²⁵ Sang malapit na matapos ni Juan ang iya buluhaton, nagsiling siya sa mga tawo, ‘Siguro nagahunahuna kamo nga ako amo na ang inyo ginapaabot. Pero indi! Ginpauna lang ako. Magasunod siya sa akon, kag indi gani ako takos mangin iya suluguon.^[f]’ ”

²⁶ Dayon nagsiling si Pablo, “Mga utod, nga mga kaliwat ni Abraham kag mga indi Judio pero nagasimba man sa Dios, kita amo ang ginpadal-an sang Dios sang Maayong Balita parte sa kaluwasan. ²⁷ Pero ang mga Judio nga nagaestar sa Jerusalem kag ang ila mga manugdumala wala nagkilala nga si Jesus amo ang Manluluwas. Wala man sila makaintiendi sang ginhambal sang mga propeta nga ginabasa nila kada Adlaw nga Inugpahuway sa ila mga simbahan; pero sila man mismo amo ang nagtuman sang mga gintagna sang mga propeta sang paghukom nila kay Jesus nga patyon. ²⁸ Bisan wala sila sang malig-on nga ebidensya agod patyon siya, ginpangayo gihapon nila kay Pilato nga ipapatay si Jesus. ²⁹ Sang nahimo na nila ang tanan nga ginsiling sang Kasulatan nga matabo sa iya, ginkuha nila siya sa krus kag ginbutang sa lulubngan, ³⁰ pero ginbanhaw siya sang Dios. ³¹ Kag sa madamo nga mga inadlaw nagpakita siya sa mga tawo nga nag-upod sa iya sang paghalin niya sa Galilea pakadto sa Jerusalem. Atong mga tawo amo man ang nagapanugid subong sa mga Israelinhon parte kay Jesus. ³² Kag ari kami subong agod sugiran kamo sang Maayong Balita nga ginpromisa sang Dios sa aton mga katigulangan, ³³ nga gintuman na niya sa aton nga ila mga kaliwat. Ginhimo niya ini sang pagbanhaw niya kay Jesus. Amo ini ang nasulat sa ikaduha nga Salmo,

³⁴ Kay ginpromisa man nga daan sang Dios nga banhawon niya siya kag ang iya lawas indi madunot, tungod kay nagsiling siya,

³⁵ Gani ginsiling pa gid sa isa pa ka Salmo,

³⁶ Indi si David ang iya ginatumod, tungod nga pagkatapos sang pag-alagad ni David sa mga tawo sa iya nga henerasyon, suno sa mga ginpahimo sang Dios sa iya, napatay siya kag ginlubong sa kilid sang ginlubngan sang iya mga katigulangan, kag ang iya lawas nadunot. ³⁷ Pero si Jesus nga ginbanhaw sang Dios wala gid madunot. ^38-39 Gani mga utod, dapat ninyo mahibaluan nga paagi kay Jesus ginasugid namon sa inyo ang balita nga kita mapatawad sang Dios sa aton mga sala. Ang bisan sin-o nga nagatuo kay Jesus ginapakamatarong sang Dios. Ini indi mahimo paagi sa pagsunod sa Kasuguan ni Moises. ⁴⁰ Gani mag-andam kamo agod indi matabo sa inyo ang ginsiling sang mga propeta,

⁴² Sang nagaguwa na si Pablo kag si Bernabe sa simbahan sang mga Judio, ginsilingan sila sang mga tawo nga magbalik sa madason nga Adlaw nga Inugpahuway agod sugiran pa gid sila parte sa sini nga mga butang. ⁴³ Pagbululag sang mga tawo, madamo nga mga Judio kag mga nakonbertir sa relihiyon sang mga Judio ang nagsunod kay Pablo kag kay Bernabe. Ginhambalan sila ni Pablo kag ni Bernabe kag ginlaygayan nga magpadayon sila sa pagsalig sa bugay sang Dios.

⁴⁴ Sang madason nga Adlaw nga Inugpahuway halos ang tanan nga pumuluyo sa Antioc nagtipon didto sa simbahan sang mga Judio agod magpamati sa pulong sang Ginoo. ⁴⁵ Pagkakita sang mga lider sang mga Judio sa madamo nga mga tawo nga nagtalambong, nahisa gid sila kag naghambal sila kontra sa mga ginpanghambal ni Pablo kag ginpakahuy-an pa nila siya. ⁴⁶ Pero nag-isog pa gid si Pablo kag si Bernabe. Nagsiling sila sa mga Judio, “Kinahanglan gid nga iwali anay sa inyo nga mga Judio ang pulong sang Dios. Pero tungod kay ginasikway ninyo siya, nagapakilala lang ina nga kamo indi bagay nga hatagan sang kabuhi nga wala sing katapusan. Gani halin subong, sa mga indi Judio na kami mawali sang Maayong Balita. ⁴⁷ Kay amo ini ang sugo sang Ginoo sa amon:

⁴⁸ Pagkabati sadto sang mga indi Judio, nalipay sila kag gindayaw nila ang pulong sang Ginoo. Kag ang tanan nga ginpili para sa kabuhi nga wala sing katapusan nangin tumuluo.

⁴⁹ Gani naglapnag ang pulong sang Ginoo sa sadto nga lugar. ⁵⁰ Pero ginsutsot sang mga lider sang mga Judio ang mga pangulo sang siyudad, pati ang mga relihiyuso kag kilala nga mga babayi, nga kontrahon sila ni Pablo. Gani ginhingabot nila si Pablo kag si Bernabe, kag gintabog sila sa sadto nga lugar. ⁵¹ Gintaktak ni Pablo kag ni Bernabe ang yab-ok sa ila mga tiil bilang paandam kontra sa ila. Dayon nagkadto sila sa Iconium. ⁵² Ang mga sumulunod ni Jesus didto sa Antioc ginagamhan sang Espiritu Santo, kag malipayon gid sila.