Beginning
Ang mga Hulubaton ni Agur
30 Amo ini ang mga hulubaton ni Agur nga anak ni Jake nga taga-Masa. Iya ini ginsiling kay Itiel kag kay Ucal:[a]
2 “Ako ang pinakabalingag sa tanan nga tawo.
Ang akon panghunahuna daw indi iya sang tawo.
3 Wala gid ako magtuon nga magmaalamon,
kag wala ako sing may nahibaluan parte sa Dios.
4 May tawo bala nga nakasaka sa langit kag nakapanaog sa kalibutan?
May tawo bala nga nakadakop sang hangin ukon nakaputos sang tubig sa iya bayo?
May tawo bala nga nakabutang sang mga dulunan sang kalibutan?
Kon may kilala ka, sugiri ako sang iya ngalan kag sang ngalan sang iya mga anak.
5 Ang tagsa ka pulong sang Dios masaligan gid.
Pareho siya sa taming sa mga nagapangayo sang proteksyon sa iya.
6 Indi pagdugangi ang iya mga pulong,
kay kon himuon mo ini, sabdungon ka niya kag ipakita niya nga butigon ka.”
7 Ginoo, may duha ako ka butang nga pangayuon sa imo. Kon mahimo ihatag ini sa akon sa wala pa ako mapatay. 8 Una, buligi ako nga indi ako magbutig. Ikaduha, indi ako pagpamanggaruna ukon pagpaimula, kundi hatagi lang ako sang akon ginakinahanglan. 9 Kay kon manggaranon ako, basi kon indi ko ikaw pagkilalahon; kag kon imol ako, basi kon mangawat ako kag mapahuy-an ko ikaw.
Dugang pa nga mga Hulubaton
10 Indi pagpakalaina ang isa ka suluguon sa atubangan sang iya agalon, kay pakamalauton ka niya kag magaantos ka.
11 May mga kabataan nga wala nagapangamuyo nga pakamaayuhon sang Dios ang ila mga ginikanan kundi ginapakamalaot pa gani nila.
12 May mga tawo nga ang pagtan-aw nila sang ila kaugalingon perpekto na gid, pero ang matuod mahigko ang ila kabuhi.
13 May mga tawo nga tama gid ka bugalon, nga kon magtulok daw si sin-o gid.
14 May mga tawo man nga daw buaya, nga puwerte kapintas sa ila nga pagpamintaha sa mga imol.
15 Ang tawo nga dalok-dalok pareho sa linta.[b] Permi lang siya nagasiling, “Hatagi ako!”[c]
May tatlo ukon apat pa gani ka butang nga wala nagakaayawan:
16 ang lugar sang mga patay,[d]
ang baw-as nga babayi,
ang duta nga wala sing tubig,
kag ang kalayo.
17 Ang tawo nga nagayaguta kag wala nagatuman sa iya ginikanan tuhakon sang mga uwak ang iya mga mata, kag kaunon sang mga agila ang iya bangkay.
18 May tatlo ukon apat pa gani ka butang nga makatilingala para sa akon kag indi ko maintiendihan:
19 Kon paano nga ang agila makalupad sa kahawaan,
kon paano nga ang man-og makakamang sa kabatuhan,
kon paano nga ang barko makalutaw sa dagat,
kag kon paano nga ang lalaki makapangaluyag sa babayi.
20 Amo ini ang ginahimo sang babayi nga nagapanginlalaki: Nagapakighilawas siya sa iban nga lalaki, pagkatapos nagasiling siya nga wala siya sing may nahimo nga malain.
21 May tatlo ukon apat pa gani ka butang nga indi maagwantahan sang mga tawo sa kalibutan:
22-23 Ang ulipon nga nangin hari,
ang buang-buang nga may bugana nga pagkaon,
ang makaulugot nga babayi nga nakapamana,
kag ang ulipon nga babayi nga nagbulos sa iya ama.
24 May apat ka sapat diri sa kalibutan nga magagmay pero tama kaalam:
25 Ang mga subay, nga bisan maluya sila, nagatipon sila sang ila pagkaon kon tig-ilinit,
26 ang mga badier,[e] nga bisan indi sila makusog, nagahimo sila sang ila puluy-an sa mga bato,
27 ang mga apan, nga bisan wala sila sing pangulo, nagatingob sila kon maglupad,
28 ang mga tiki, nga bisan puwede mo sila dakpon sang imo kamot, makita sila sa mga palasyo.
29 May tatlo ukon apat pa gani ka tinuga nga daw si sin-o kon maglakat:
30 ang leon, nga pinakamakusog sa tanan nga sapat kag wala sing may ginakahadlukan,
31 ang sulog nga manok,
ang lalaki nga kanding,
kag ang hari nga nagapanguna sa iya mga soldado.[f]
32 Kon sa imo pagkabuang-buang nagapabugal ka kag nagaplano sang malain, untata na ina! 33 Indi bala nga kon sige mo kalugay ang malapuyot nga gatas[g] mahimo ini nga butter? Kag indi bala nga kon sumbagon mo ang ilong sang isa ka tawo madugo ini? Amo man kon paakigon mo ang isa ka tawo, makapaumpisa ina sang gamo.
Ang mga Hulubaton ni Haring Lemuel
31 Amo ini ang mga hulubaton ni Haring Lemuel nga taga-Masa,[h] nga gintudlo sa iya sang iya iloy:
2 Anak ko, natawo ka bilang sabat sa akon mga pangamuyo. Nagasiling ako sa imo nga indi mo 3 pag-usikan ang imo tiyempo kag kuwarta sa mga babayi, kay sila ang kabangdanan nga nalaglag ang mga hari. 4 Lemuel, indi dapat mag-inom ang mga hari sang bino. Indi dapat maghandom ang mga manugdumala sang makahulubog nga mga ilimnon. 5 Kay kon mahubog na gani sila, nagakalipat sila sa mga kasuguan, kag ginalapas nila ang kinamatarong sang mga imol. 6-7 Pabay-i nga mag-inom ang mga tawo nga nadulaan na sang paglaom[i] kag nagasakit ang ila buot, agod malimtan nila ang ila kaimulon kag mga kalisod.
8 Depensahi ang kinamatarong sang mga tawo nga makaluluoy, nga indi makadepensa sang ila kaugalingon. 9 Maghukom ka nga wala sing may pinilian, kag depensahi ang kinamatarong sang mga imol.
Ang Maayo nga Asawa
10 Mabudlay pangitaon ang maayo nga asawa. Mas bilidhon pa siya sang sa malahalon nga mga bato.
11 Nagasalig gid ang iya bana sa iya, kag wala na sing pangitaon pa ang iya bana sa iya.
12 Samtang nagakabuhi siya, puro kaayuhan ang ginahimo niya sa iya bana kag indi kalainan.
13 Maukod siya maghimo sang mga tela nga delana kag linen.
14 Pareho siya sa barko sang mga negosyante; nagadala siya sang pagkaon bisan halin pa siya sa malayo nga lugar.
15 Aga pa gid siya nagabugtaw agod magpreparar sang pagkaon para sa iya pamilya, kag agod hambalan ang iya mga suluguon nga babayi kon ano ang ila ulobrahon.
16 Makahibalo siya magpili sang duta, kag ginabakal niya ini. Dayon ginapatamnan niya ini sang ubas halin sa kuwarta nga iya natipon.
17 Mabakas siya, mapisan, kag mabaskog.
18 Maayo siya magnegosyo, kag nagaobra siya hasta sa gab-i.
19 Siya lang mismo ang nagahimo sang tela para himuon nga bayo.
20 Maalwan siya sa mga imol kag mga bululigan.
21 Kon tigtulugnaw, wala siya nagakabalaka kay may madamol siya nga mga panapton para sa iya pamilya.
22 Siya lang mismo ang nagahimo sang inughapin sa ila mga katre. Kag ang iya mga bayo matahom kag malahalon.
23 Kilala ang iya bana bilang isa sa mga opisyal sa ila lugar.
24 Nagapanghimo siya sang mga bayo kag mga paha, kag ginabaligya niya ini sa mga negosyante.
25 Malig-on siya kag ginatahod, kag wala siya mahadlok sa palaabuton.
26 Nagahambal siya nga may kaalam, kag nagatudlo siya nga may kaayo.
27 Mapisan siya, kag ginatatap gid niya sing maayo ang iya panimalay.
28 Ginadayaw siya sang iya mga anak, kag amo man sang iya bana nga nagasiling, 29 “Madamo ang maayo nga mga asawa, pero ikaw ang pinakamaayo sa ila tanan!”
30 Ang pagkaingganyusa makadaya, kag ang katahom umalagi lang. Pero ang babayi nga nagatahod sa Ginoo amo ang dapat nga dayawon.
31 Dapat balusan siya sa iya maayo nga mga binuhatan kag padunggan sa publiko.
Hiligaynon Bible (Ang Pulong Sang Dios) Copyright © 1996, 2006 by Biblica, Inc.® Used by permission. All rights reserved worldwide.