Beginning

‒19‒

24 Indi ka magkahisa sa mga malaot ukon maghandom nga magpakig-abyan sa ila. ² Kay ang ila lang ginahunahuna kag ginahambal amo ang pagpamintas sa iban.

‒20‒

^3-4 Kon maalamon ka, mapundar kag mapauswag mo ang imo panimalay.

‒21‒

⁵ Dako gid ang mabulig sang maalamon nga mga tawo sa pagdugang sang ikasarang sang mga mangangaway, ⁶ kay kinahanglan ang ila mga laygay sa pagpakig-away. Kag mas dako ang tsansa nga magdaog kon madamo ang mga manuglaygay.

‒22‒

⁷ Indi matungkad sang buang-buang nga tawo ang kaalam. Wala siya sing may mahambal kon importante na nga mga butang ang ginaestoryahan.

‒23‒

⁸ Ang tawo nga nagaplano permi sang malain kilalahon nga manugpadihot sing kalainan. ⁹ Sala ang bisan ano nga ginapahito sang buang-buang nga tawo, kag ginakangil-aran sang mga tawo ang nagapangyaguta.

‒24‒

¹⁰ Kon madulaan ka sang paglaom sa tion sang kalisod, nagapakita lang nga maluya ka.

‒25‒

¹¹ Indi ka magpabaya sa pagluwas sa mga tawo nga wala sing sala nga ginsentensyahan nga patyon. ¹² Mahimo nga magsiling ka nga wala ka nakahibalo parte sini. Pero nahibaluan sang Dios kon nagasugid ka sang matuod ukon wala, kay nagabantay siya sa imo kag nakahibalo siya kon ano gid ang ara sa imo hunahuna. Pagabalusan ka niya suno sa imo binuhatan.

‒26‒

^13-14 Anak, subong nga ang dugos matam-is kag maayo para sa imo, amo man ang kaalam. Kay kon maalamon ka, may maayo ka nga palaabuton kag indi mapaslawan ang imo mga ginahandom.

‒27‒

¹⁵ Indi ka magpareho sa malaot nga tawo, nga nagatiid sa pagsalakay sa elistaran sang matarong nga tawo. ¹⁶ Kay bisan makapito pa malaglag ang matarong nga tawo, makabangon man siya gihapon. Pero kon ang malaot ang malaglag, indi na siya makabangon pa.

‒28‒

¹⁷ Indi ka magkalipay kon malaglag ang imo kaaway. ¹⁸ Makita sang Ginoo kon nagakalipay ka, kag indi niya maluyagan ina; kag untatan na lang niya ang pagsilot sa imo kaaway.

‒29‒

¹⁹ Indi ka mag-ugtas ukon magkahisa sa malaot nga mga tawo, ²⁰ kay wala sila sing maayo nga palaabuton kag mangin pareho sila sa suga nga napatay.

‒30‒

²¹ Anak, tahura ang Ginoo kag ang hari. Indi ka magpakig-upod sa mga tawo nga nagarebelde sa ila, ²² kay wala ka kahibalo kon ano nga kalaglagan ang himuon gilayon sang Ginoo ukon sang hari sa ila.

Dugang pa nga mga Hulubaton

²³ Ari pa gid ang iban nga mga hulubaton sang maalamon nga mga tawo:

Indi maayo nga may pinilian ka sa paghukom. ²⁴ Kon hilwayon mo ang nakasala, sumpaon ka kag kaugtan sang mga tawo. ²⁵ Pero kon silutan mo ang nakasala, pakamaayuhon ka kag magauswag ka pa.

²⁶ Ang indi binutig nga sabat tanda sang matuod-tuod nga pag-abyanay.

²⁷ Preparaha anay ang imo palangabuhian, pareho abi sang imo talamnan, antes ka magpundar sang pamilya.^[a]

²⁸ Indi ka magsaksi kontra sa imo isigkatawo sa wala sing kabangdanan, ukon magsugid sang indi matuod parte sa iya. ²⁹ Indi ka magsiling, “Balusan ko siya sa iya ginhimo sa akon. Himuon ko man sa iya ang iya ginhimo sa akon.”

³⁰ Nag-agi ako sa talamnan sang isa ka matamad nga tawo nga wala sing pag-intiendi. ³¹ Puno na ini sang mga hilamon kag tunukon nga mga kahoy-kahoy, kag guba ang pulopader sini. ³² Sang makita ko ini, ginhunahuna ko sing maayo, kag nakuha ko ini nga leksyon: ³³ Pahuway-huway kag piyong-piyong ka pa gamay, ikaw nga matamad, ³⁴ kag magaabot gulpi sa imo ang kinawad-on nga pareho sa armado nga tulisan.

Ang Iban pa nga mga Hulubaton ni Solomon

25 Ari pa gid ang iban nga mga hulubaton ni Solomon nga ginkopya sang mga tinawo ni Haring Hezekia sang Juda:

² Ginapadunggan naton ang Dios tungod sa mga butang nga wala niya ginapahayag sa aton; pero ginapadunggan naton ang mga hari tungod sa mga butang nga ginapahayag nila sa aton.

³ Subong nga indi matakos ang kataason sang langit kag ang kadalumon sang duta, indi man matungkad ang hunahuna sang mga hari.

⁴ Kinahanglan nga kuhaon anay ang mga nagasimbog sa pilak antes ini pormahon sang platero. ⁵ Kinahanglan nga pahalinon ang malaot nga mga katawhan^[b] sang hari, kag magapadayon ang iya ginharian nga may pagkamatarong.

⁶ Kon ara ka sa atubangan sang hari, indi pagkabiga ang imo kaugalingon nga daw si sin-o ka na gid paagi sa pagpungko upod sa dungganon nga mga tawo. ⁷ Mas maayo kon hambalan ka sang hari nga magpungko didto sang sa hambalan ka niya nga maghalin, kag mahuy-an ka sa atubangan sang dungganon nga mga tawo.

⁸ Indi ka magpadasodaso sa pagsugid sa korte sang imo nakita. Kay kon mapamatud-an sang isa ka saksi nga sala ikaw, ano na lang ang imo himuon?

⁹ Kon may ginabaisan kamo sang imo kilala, baisi lang ninyo, pero indi ninyo pag-ipanugid ang sekreto sang kada isa sa inyo. ¹⁰ Kay kon mahibaluan ini sang iban, basi pakahuy-an nila kamo, kag ang inyo reputasyon maguba hasta san-o.

¹¹ Kon ang imo ginahambal nagakabagay sa okasyon, matahom ini pareho sa bulawan nga mga mansanas sa pilak nga suludlan.

¹² Ang pagsabdong sang maalamon nga tawo sa isa ka tawo nga luyag magpamati mas bilidhon pa sang sa mga alahas nga bulawan.

¹³ Ang masaligan nga mensahero makapanami sang balatyagon sang nagsugo sa iya, pareho sa mabugnaw nga tubig kon tig-ilinit.

¹⁴ Ang tawo nga wala nagatuman sa iya promisa pareho sa gal-om kag hangin nga wala nagadala sang ulan.

¹⁵ Ang pagpasensya kag ang malulo nga paghambal makahaylo sa mga manugdumala kag bisan sa mga matig-a sang tagipusuon.

¹⁶ Indi ka magpatama sing kaon sang dugos kay basi kon magsululuka ka. ¹⁷ Pareho man kon magsagi ka bisita sa imo kaingod, basi kon matak-an siya kag maugot sa imo.

¹⁸ Ang tawo nga nagasaksi sing butig kontra sa iya isigkatawo makahalit pareho sa espada, inuglampos, kag pana.

¹⁹ Ang pagsalig sa tawo nga indi masaligan sa tion sang kalisod wala sing pulos pareho sa guba nga ngipon ukon bali nga tiil.

²⁰ Kon ginakantahan mo sing malipayon ang tawo nga ara sa puwerte nga kalisod, pareho lang nga ginaubahan mo siya sang bayo sa panahon sang tigtulugnaw ukon ginabutangan mo sang langgaw ang iya pilas.

²¹ Kon ang imo kaaway ginagutom, pakauna; kon ginauhaw, paimna. ²² Kay kon himuon mo ini mahuya siya sa iya ginahimo sa imo,^[c] kag ang Ginoo magabalos sa imo.

²³ Subong nga ang habagat nagadala sang ulan, ang kutsokutso nagadala sang kaakig.

²⁴ Mas maayo pa nga mag-estar sa atop sang balay^[d] sang sa mag-estar sa sulod sang balay upod sa asawa nga palaaway.

²⁵ Ang maayong balita halin sa malayo nga lugar pareho sa mabugnaw nga tubig nga makapaumpaw sa tawo nga ginauhaw.

²⁶ Ang matarong nga tawo nga nagapasugot sa malaot nga tawo pareho sa malubog nga tuburan ukon mahigko nga bubon.

²⁷ Indi maayo ang sobra nga pagkaon sang dugos, amo man ang pagtinguha nga dayawon ka lang permi sang mga tawo.

²⁸ Ang tawo nga indi makapugong sang iya kaugalingon dali lang malaglag pareho sa isa ka siyudad nga wala sing pader.

26 Subong nga wala nagakabagay nga magtupa ang snow kon tig-ilinit ukon ang ulan kon tig-alani, wala man nagakabagay nga dayawon ang buang-buang.

² Ang sumpa indi makahalit sa imo kon wala ka sing sala. Pareho ini sa pispis nga nagalabay lang kag wala nagahapon.

³ Kinahanglan nga hanuton ang kabayo kag busalan ang asno. Amo man ang buang-buang, kinahanglan nga silutan siya agod magtuman.

⁴ Indi pagsabta ang buang-buang kon nagaestorya siya sa imo sang binuang, kay basi kon magpareho ka man sa iya. ⁵ Pero kon kaisa maayo man kon sabton mo siya, agod mahibaluan niya nga indi siya maalamon pareho sang iya ginahunahuna.

⁶ Kon ginapadala mo ang imo mensahi paagi sa buang-buang, pareho lang nga ginautod mo ang imo mga tiil; nagapangita ka lang sang kasakitan.

⁷ Ang hulubaton nga ginahambal sang mga buang-buang wala sing pulos pareho sa tiil sang tawo nga piang.

⁸ Kabuangan ina kon ihigot mo sa tirador ang bato nga imo ibala; amo man kon padunggan mo ang buang-buang.

⁹ Ang hulubaton nga ginahambal sang mga buang-buang makahalit pareho sa tunukon nga kahoy-kahoy nga ginauyatan sang hubog.

¹⁰ Kabuangan ina kon panaon mo ang bisan sin-o lang; amo man kon paobrahon mo ang bisan sin-o lang nga buang-buang nga nagaagi.^[e]

¹¹ Subong nga ginakaon sang ido ang iya suka, ginaliwat sang buang-buang ang iya kabuangan.

¹² Mas maayo pa ang dangatan sang buang-buang nga tawo sang sa tawo nga nagakabig sang iya kaugalingon nga maalamon siya.

¹³ Ang matamad nga tawo indi magguwa sa balay kay kuno may leon sa guwa.

¹⁴ Ang matamad nga tawo nagaliso-liso lang sa iya katre pareho sa puwertahan nga nagaliso-liso sa iya bisagra.

¹⁵ May mga tawo nga tama gid katamad nga bisan magkaon natamaran pa.

¹⁶ Nagahunahuna ang matamad nga tawo nga mas maalam pa siya sang sa pito ka tawo nga makahatag sang husto nga rason.

¹⁷ Delikado kon magpasilabot ka sa inaway sang iban; pareho lang nga nagdakop ka sang ido sa dulunggan.

^18-19 Ang tawo nga nagadaya sa iya isigkatawo, kag dayon nagasiling siya nga lango-lango lang niya ato, pareho siya sa lain-ulo nga tawo nga nagapaniro sang nagadabadaba nga pana nga makamamatay.

²⁰ Subong nga nagakapatay ang kalayo kon wala sing gatong, nagauntat man ang inaway kon wala sing kutsokutso.

²¹ Subong nga ang uling makapabaga, kag ang gatong makapasiga sang kalayo, ang palaaway makapaumpisa sang gamo.

²² Ang kutsokutso daw pareho sa pagkaon nga namit usangon kag tunlon.

²³ Kon ginatago mo ang malain mo nga panghunahuna paagi sa manami nga paghambal, pareho ka sang kolon nga ginhaklapan sang pilak nga indi puro.^[f]

²⁴ Ang kaaway manami maghambal-hambal, pero gali nagahunahuna siya sa pagpangdaya. ²⁵ Bisan makagalanyat siya kon maghambal, indi ka magpati sa iya, kay makangilil-ad gid ang iya mga ginahunahuna. ²⁶ Mahimo nga magpakuno-kuno siya agod matago niya ang iya kaakig, pero makita gihapon sang tanan ang malain niya nga mga binuhatan.

²⁷ Ang nagakutkot sang buho para mahulog ang iban, siya mismo ang mahulog. Ang nagapaligid sang bato para maligidan ang iban, siya mismo ang maligidan.

²⁸ Ginakainitan sang butigon nga tawo ang mga tawo nga biktima sang iya kabutigan.

Ang tawo nga nagadayaw-dayaw sa imo makalaglag sa imo.