Beginning

19 Mas maayo ang imol nga nagakabuhi sing matarong sang sa buang-buang nga butigon.

² Indi maayo nga maukod ka nga wala ka sing may nahibaluan. Indi man maayo nga magpadasodaso ka kay dali ka makahimo sing sayop.

³ May mga tawo nga ginahalitan nila ang ila kaugalingon tungod sang ila kabuangan, kag ang Ginoo pa ang ila ginabasol.

⁴ Ang manggaranon madamo sing abyan, pero ang imol ginabayaan sang iya mga abyan.

⁵ Ang butigon nga saksi pagasilutan, kag ang bisan sin-o nga nagabutig indi makaluwas sa silot.

⁶ Madamo ang nagapakig-abyan sa mga kilala nga mga tawo agod ayuhan sila, kag ang tanan nagapakig-abyan sa mga mahinatagon.

⁷ Kon imol ka, wala ka ginasapak sang imo mga paryente, kag mas labi na gid sang imo mga abyan. Kon ginakinahanglan mo sila, indi mo sila makita.

⁸ Ang tawo nga nagatinguha nga magmaalamon nagakabalaka sa iya kaugalingon, kag ini nga tawo magauswag.

⁹ Ang butigon nga saksi pagasilutan, kag ang bisan sin-o nga nagabutig malaglag.

¹⁰ Indi bagay sa buang-buang nga tawo nga magkabuhi nga manggaranon, kag mas labi na gid nga indi bagay sa ulipon nga maggahom sa mga manugdumala.

¹¹ Kon mapinasensyahon ka, nagapakita lang nga maalamon ka. Kag kon nagapatawad ka sa nakasala sa imo, makahatag ini sang kadungganan sa imo.

¹² Ang kaakig sang hari pareho sa ngurob sang leon, pero ang iya kaayo pareho sa tun-og nga nagahatag sang tubig sa mga tanom.

¹³ Ang buang-buang nga anak makadala sang kalaglagan sa iya amay. Ang asawa nga permi lang nagabais sa iya bana makaulugot pareho sa nagatinulo nga atop.

¹⁴ Mapanubli sa ginikanan ang balay kag ang iban pa nga pagkabutang, pero ang Ginoo lang ang makahatag sang maalamon nga asawa.

¹⁵ Kon matamad ka kag sagi lang katulog, magutman ka.

¹⁶ Ang tawo nga nagatuman sa mga sugo sang Dios padayon nga magakabuhi, pero ang wala nagatuman mapatay.

¹⁷ Kon maghatag ka sa mga imol, pareho lang nga nagapahulam ka sa Ginoo, kay magabayad ang Ginoo sa imo.

¹⁸ Disiplinaha ang imo mga bata samtang may panahon pa. Kon wala mo sila ginadisiplina, ginaguba mo ang ila kabuhi.

¹⁹ Pabay-i nga manabat sa iya ginahimo ang tawo nga dali maakig, kay kon buligan mo siya, liwat-liwaton lang niya ang iya ginahimo.

²⁰ Pamatii ang mga laygay sa imo kag batuna ang mga pagtadlong sa imo pamatasan agod sa ulihi mangin maalamon ka.

²¹ Madamo kita sang mga plano, pero ang kabubut-on sang Ginoo amo ang matuman.

²² Ang gusto naton sa tawo, maayo siya.^[a] Mas maayo pa ang imol nga tawo sang sa butigon.

²³ Tahura ang Ginoo kag magakabuhi ka sing malawig, kontento, kag malayo sa katalagman.

²⁴ May mga tawo nga tama gid katamad nga bisan gani magkaon natamaran pa.

²⁵ Dapat silutan ang mga nagapangyaguta agod ang pareho nila nga mga wala sing alam makatuon nga magmaalamon. Ang maalamon nga tawo nagamaalamon pa gid kon ginasaway siya.

²⁶ Makahuluya kag talamayon ang anak nga nagapamintas sa iya amay kag nagatabog sa iya iloy.

²⁷ Anak, kon indi ka magpamati sa mga pagtadlong sa imo pamatasan, ginasikway mo ang mga panudlo nga nagahatag sang kaalam.

²⁸ Ang butigon nga saksi nagabaliwala sa hustisya, kag ang malaot nga tawo nanamian gid nga maghimo sang kalautan.

²⁹ Sigurado gid nga pagasilutan ang mga buang-buang nga nagapangyaguta.

20 Ang sobra nga pag-inom sang makahulubog nga mga ilimnon nagapamaoy sa tawo. Ang tawo nga nagapahubog indi maalamon.

² Kon maakig ang hari pareho siya sa nagangurob nga leon. Gani kon paakigon mo siya, patyon ka gid niya.

³ Ginapadunggan ang tawo nga nagalikaw sa gamo; ang buang-buang lang ang naluyag sang gamo.

⁴ Ang matamad mag-arado sa tion sang tigtalanom wala gid sing may makuha sa tion sang tig-alani.

⁵ Mahimo nga ang panghunahuna sang isa ka tawo pareho sa tubig nga madalom, pero kon maalamon ka, matungkad mo ini.

⁶ Madamo ang nagasiling nga maayo sila, pero may ara bala sa ila nga masaligan?

⁷ Ang matarong nga tawo nagakabuhi nga wala sing kasawayan. Bulahan ang iya mga anak nga nagasunod sa iya pamatasan.

⁸ Kon maghukom ang hari sang kaso, ginasiguro gid niya nga mahibaluan ang naghimo sang malain.

⁹ Wala sing may makasiling nga matinlo na gid ang iya tagipusuon, nga wala na gid siya sing sala.

¹⁰ Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga nagapangdaya sa pagkilo ukon pagtakos.

¹¹ Ang mga binuhatan sang isa ka pamatan-on nagapakita sang iya matuod nga batasan, kon bala matarong siya ukon indi.

¹² Ginhatagan kita sang Ginoo sang mata agod makakita kag sang dulunggan agod makabati.

¹³ Kon magsagi ka lang katulog, pagagutumon ka, pero kon magbangon ka kag magtrabaho, magadamo ang imo kalan-on.

¹⁴ Ginahikayan sang manugbakal ang ginabaligya agod makaayo siya. Pero kon mabakal na niya, wala na niya ginahikayan, kundi ginapabugal pa gani niya.

¹⁵ Madamo ang bulawan kag ang malahalon nga mga bato, pero diutay lang ang mga tawo nga nagahambal nga may kaalam.

¹⁶ Kon nagpromisa ang isa ka tawo nga siya ang mabayad sa imo sang utang sang tawo nga indi niya kilala, siguraduha nga makakuha ka sa iya sang garantiya, bisan bayo niya, agod masiguro mo nga mabayad siya.

¹⁷ Nanamitan ang tawo sa pagkaon nga nakuha niya sa pagpangdaya, pero sa ulihi mangin pareho ini sa balas sa iya baba.

¹⁸ Magpangayo ka sang laygay sa imo nga pagplano ukon antes ka magkadto sa inaway.

¹⁹ Ang palakutsokutso nagapanugid sang sekreto, gani likawi ang tawo nga pareho sina.

²⁰ Ang anak nga nagapakamalaot sa iya ginikanan mapatay pareho sa suga nga napatay sa kadulom.

²¹ Ang palanublion nga gindali-dali mo kuha sa indi pa husto nga tion indi makahatag sa imo sang kaayuhan sa ulihi.

²² Indi ka magtimalos. Magsalig ka lang sa Ginoo, kag buligan ka niya.

²³ Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga nagapangdaya sa pagkilo. Indi ina maayo nga himuon.

²⁴ Ang Ginoo amo ang nagabuot sang aton kabuhi, gani indi ta mahibaluan kon ano ang aton palaabuton.^[b]

²⁵ Delikado kon magpadasodaso ka sa pagpromisa nga ihalad mo ang isa ka butang sa Ginoo. Dapat hunahunaon mo anay antes ka magpromisa.

²⁶ Kon maghukom ang maalamon nga hari, ginasiguro gid niya nga mahibaluan ang naghimo sang malain, kag dayon ginasilutan niya.

²⁷ Ang aton konsensya^[c] ginagamit sang Ginoo nga magpasanag sang aton kabuhi, kag paagi sini mausisa naton ang aton pagkatawo.

²⁸ Kon maayo kag matutom ang isa ka hari, indi siya maano kag magapadayon ang iya paghari.

²⁹ Bugal sang mga pamatan-on ang ila kusog, kag dungog sang mga tigulang ang ila katigulangon.^[d]

³⁰ Kon kaisa maayo nga masilutan kita agod magbag-o kita.

21 Ang hunahuna sang mga hari pareho sa suba nga ginakontrolar sang Ginoo ang pag-ilig sini. Ginakontrolar niya ini suno sa iya gusto.

² Mahimo nga nagahunahuna kita nga husto na gid ang tanan ta nga ginahimo, pero ang Ginoo lang ang makahukom kon ano gid ang aton motibo.

³ Mas nalipay pa ang Ginoo kon maghimo sang husto kag matarong ang isa ka tawo sang sa maghalad siya sang mga halad.

⁴ Sala ang pagpabugal kag ang pagkamatinaas-taason. Makilala mo ang malaot nga mga tawo sa sina nga pamatasan.

⁵ Kon magplano ka sing maayo kag magmapisan, sigurado nga magauswag ka. Kon magpadasodaso ka, sigurado nga magaimol ka.

⁶ Ang manggad nga nakuha sa pagpangdaya dali lang madula, kag magadala ini sang kamatayon sa tawo.

⁷ Ang kapintas sang mga malaot amo ang makapalaglag sa ila, kay indi sila gusto maghimo sang matarong.

⁸ Indi tadlong ang pagginawi sang tawo nga may sala, pero tadlong ang pagginawi sang tawo nga wala sing sala.

⁹ Mas maayo pa nga mag-estar sa ibabaw sang atop sang balay^[e] sang sa mag-estar sa sulod sang balay upod sa asawa nga palaaway.

¹⁰ Ang mga malaot gusto lang gid permi maghimo sang malain; wala sila sing kaluoy sa ila isigkatawo.

¹¹ Kon silutan ang mga nagapangyaguta, ang pareho nila nga mga wala sing alam makatuon nga magmaalamon. Ang maalamon nga tawo nagamaalamon pa gid kon ginatudluan siya.

¹² Nahibaluan sang matarong nga Dios ang ginahimo sang panimalay sang mga malaot, kag pagasilutan niya sila.

¹³ Kon wala mo ginasapak ang mga imol kon magpangayo sila sang bulig, indi ka man pagsapakon kon magpangayo ka sang bulig.

¹⁴ Kon regaluhan mo sa sekreto ang tawo nga akig sa imo, madula ang iya kaakig.

¹⁵ Kon magluntad ang hustisya, nagakalipay ang mga matarong, pero ginakulbaan ang mga malain.

¹⁶ Kamatayon ang dangatan sang tawo nga nagalikaw sa kaalam.

¹⁷ Ang tawo nga nagapatuyang, nga nagapagusto lang sang papunsyon, indi gid magmanggaranon kundi magaimol pa gani.

¹⁸ Ginasilutan ang mga malaot kag maluibon agod maluwas ang mga matarong.

¹⁹ Mas maayo pa nga mag-estar sa desierto sang sa mag-estar sa balay upod sa palaaway kag mainiton nga asawa.

²⁰ Ang maalamon nga tawo nagatigana gid para sa palaabuton, pero ang buang-buang nga tawo nagapagusto lang kagasto.

²¹ Ang tawo nga nagatinguha gid nga magkabuhi nga maayo kag matarong magakabuhi sing malawig kag madinalag-on, kag padunggan siya sang mga tawo.

²² Ang kumander nga maayo sa taktika makaagaw sang siyudad nga may madamo nga mga soldado, kag makaguba sang mga pader sini nga ginasaligan sang sadto nga mga soldado.

²³ Ang tawo nga nagahalong sa iya mga ginahambal makalikaw sa gamo.

²⁴ Ang bugalon kag matinaas-taason nga tawo makilala mo kay nagapangyaguta siya, kag puwerte siya magpahambog.

²⁵ Kon madamo ang imo ginahandom pero matamad ka mag-obra, makalaglag ina sa imo.

²⁶ Ang matamad nga tawo permi lang nagahandom nga makabaton, pero ang matarong nga tawo nagahatag nga wala sing hawid-hawid.

²⁷ Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga halad sang mga malaot, labi na gid kon ginahalad nila ini nga may malain nga motibo.

²⁸ Ang butigon nga saksi indi na pagpahambalon,^[f] pero ang saksi nga nagasugid sang matuod^[g] padayon nga pahambalon.

²⁹ Ang malaot nga tawo wala nagakabalaka sa iya mga ginahimo, pero ang matarong iya ginahunahuna niya sing maayo ang iya mga ginahimo.

³⁰ Wala sing kaalam, pag-intiendi, ukon laygay nga makatupong sa Ginoo.

³¹ Bisan preparado na ang mga kabayo sa inaway, ang Ginoo lang ang makapadaog.